DISTINCTIO XXXV.

Hoc etiam notandum * ; excepta causa fornicationis *. a. Quaeritur utrum altera personarum posset dimittere sine iudicio Ecclesiae. Quod non videtur, per simile de consanguinitate, Prunis, De divortiis, Porro , ubi dicitur: "Si etiam parentela esset publica et notoria, absque iudicio Ecclesiae non potuit separari".

b. Contra, infra, eodem titulo, Significasti , ubi loquii tur de milite qui sine iudicio Ecclesiae dimisit uxorem propter suspicionem fornicationis ; quae post adulterata est, sed dicit "virum adulterandi occasionem sibi dedisse". Et dicit quod "praefatus vir ad eamdem recipiendam non debet compelli. nisi constet ipsum cum alia adulterium commisisse ". c. Respondemus: dissimile est in crimine de contractu cum consanguinitate et affinitate, et adulterio ; et aliud est si post dimissionem commisit adulterium, quam si ante. Nam quae post commisit, non habet rationem petendi, immo suspicionem facto probavit. In causa vero consanguinitatis oportet iudicio Ecclesiae fieri separationem, quia per legem Ecclesiae sunt illegitimae personae ad contrahendum. In causa vero adulterii sunt illegitimae (I ex ipsa natura matrimonii.

Non facile quisquam ex suspicionibus *. Nota quod est suspicio temeraria, modica, violenta . Temeraria, cum ex odio; modica, cum ex nutibus oculorum vel gestibus: violenta, cum solus invenitur cum sola, nudus cum nuda.

Si vero quaeritur an adulter *; nisi ipse expers fornicationis exsistat *. a. Nota quod nomine 'fornicationis' non solum carnalis, sed spiritualis fornicatio intelligitur, ut dicit Augustinus, XXVIII, quaestione 1, Idolatria . Pro quolibet enim mortali peccato ad quod velit alter coniugum alterum pertrahere, dimittere potest innocens reum, ut XXVIII. quaestione 1, Idolatria ; et infra, distinctione XXXIX, cap. si autem quaeris *.

b. Contra: Primis, De divortiis, De illa , ubi dicitur quod uxor quae virum suum labentem in haeresim reliquit, ut taedio confectus rediret ad fidem, compelli debet recipere redeuntem. Sed idolatria spiritualis fornicatio est, ut dictum est; ergo potest excipere contra eum crimen fornicationis. - Solutio: loquitur decretalis in tali casu: "si sine iudicio Ecclesiae" recesserit. Sequitur enim: " Si iudicio Ecclesiae sine spe redintegrandi matrimonium recesserit, ad recipiendum eum non debet mulier compelli".

c. Obicitur tamen per illud quod dicitur XXVIII, quaestione 1, Non solum , ubi dicitur: "Non solum moechia est eius qui carnem coinquinat ; sed etiam qui simulacrum facit, moechatur. Quod si in factis eius perseverat nec agit poenitentiam, recedendum est ab illo ". Ergo, a contrario sensu, si agit poenitentiam, non est recedendum. Et infra, distinctione eadem, cap. Sed haec omnia *. - Quod concedendum est, nisi fuerit frequens in recidivo. Nec redeunti potest obicere crimen fornicationis, cum dicat Dominus, Ezech. 18,22: Si redierit ab iniustitia sua, non recordabor omnium iniquitatum eius. Si autem frequens fuerit, potest obici; et propter hoc dicit Gregorius : "Debet recipere peccatricem quae poenitentiam egit, sed non saepe ".

Si quis autem fornicationis *; non potest vir vel mulier transire in aliam copulam [960, Contra, in Secundis, Vit contrahentibus post votum, Ex litterarum , ubi dicitur quod "illos debes ab invicem separare, et eidem viro de adulterio poenitentiam iniungere ; qui, peracta poenitentia, libere poterit aliam ducere ". - Respondemus: loquitur in casu quo mortua fuerit uxor quae fornicaria fuit. Et quia aliam duxit ipsa vivente, iniungenda erat ei poenitentia; ipsa vero mortua, poterit contrahere cum alia quam non polluit per adulterium.

Dicit tamen Ioannes *; quae Veteris Testamenti auctoritate confirmatur [960,15-16]. Quia in Veteri Testamento morte damnabatur adultera, ut Deut. 22,22, et Ier. 3, l; et hoc melius ad propositum: Si dimiserit homo uxorem suam, et recedens ab eo, alterum virum duxerit: numquid revertetur ad eum ultra? Quasi dicat: non. - Priori, non potest *: quantum in ipsa est, sive iudicio Ecclesiae sive non fuerit separata, quia manifestum est eius crimen, ut Primis, De divortiis, Signi ficasti .

Sed haec omnia etc. *. Debet recipere peccatricem etc. [961, 5]. a. Numquid tenetur eam recipere? Non videtur, quia aut iudicio Ecclesiae fuerunt separati, aut non. Si iudicio Ecclesiae, non tenetur eam recipere, ut Primis, De divortiis, De illa . Si non fuerint separati iudicio Ecclesiae, aut manifestum fuit crimen, aut occultum. Si manifestum, non tenetur eam recipere, ut Primis, De divortiis, Significasti . Si fuerit occultum, compelletur ab Ecclesia eam recipere etiam si non poenituerit, cum non constet Ecclesiae de crimine. Argumentum eodem titulo, capitulo eodem . - Respondemus: si poenituerit et praesumatur quod velit cum viro caste vivere, et timeatur de lapsu incontinentiae iuvenilis , nisi eam reciperet, vir peccaret mortaliter, ut videtur. Et sic patet quod debet eam recipere.

h. Sed ponatur quod vir vellet in perpetuum continenter vivere: numquid posset? (Quidam dicunt quod posset). Alii dicunt aliter: si suspendatur ab exactione et redditione debiti usque ad tempus, finito tempore, incipiet cum effectu obligari: et in tali casu dicit canon : " Cum poenitentiam egerit, debet eam recipere". Argumentum Primis, De divortiis. De illa ,

ubi dicitur quod "si mulier, viro suo labente in haeresim, ipsius consortium declinaverit, ut lapsus in haeresim, taedio pariter et confusione affectus, ab errore suo converteretur, ei coniux cum reversus fuerit reddenda est".

Sed non saepe *. Quia si saepe poenitentiam egerit, non erit recipienda; quia praesumptio faceret contra eam, quod recepta non contineret ; et peccata saepius commissa gravius puniuntur. Unde Ier. 2,36: Quoniam vilis facta es nimis, iterans vias tuas.

Solet quaeri etc. *. Tale coniugium prohibemus [961, 22-23 ]. C o n t r a, in Primis, De eo qui duxit in matrimonium quam polluit per adulterium ubi dicitur quod quidam, vivente uxore sua, contraxit cum alia; mortua tamen prima, non permittitur recedere a secunda. - Sed hoc intelligendum est quando ignoravit eum prius contraxisse cum altera. Si autem scienter et prudenter contraxisset cum coniugato, eo libero, non posset aliquo modo commanere, ut in Secundis, eodem titulo, Cum haberet : " Plus enim processum est *, quam si fides tantum praestita fuerit adulterae quod, defuncta legitima, eam duceret in uxorem ". Item, si "in diebus suis processerint ambo, et diu in publico adulterio et periurio ex certa scientia perdurantes, Ecclesiam gravi scandalo perturbaverint", perpetuo debent continere, ut in eodem capitulo.

Nihil in morte viri machinati sunt * Sed ponatur quod aliquis ex iusta causa interfecerit maritum, uxoris scilicet quam prius polluit per adulterium, puta [quia] patriam infestavit vel aliquid aliud dignum morte egit: numquid post mortem eius poterit cum ea contrahere? - Quibusdam placet quod non. Sufficit enim ita esse scriptum: Sive adulter sive adultera virum occidisse notetur, quacumque causa. Et ita in tali casu prohibitio matrimonii locum habet. - C o n t r ariu m tamen videtur, quia praemiandus est; non ergo puniendus. - R e s p o n d e m u s: in hoc puniendus est, quod illam polluit et quod eum occidit ; in hoc autem quod punivit malefactorem, iuste egit.