DISTINCTIO I (L).

Filius Dei incarnatus est reparator generis humani. Ideo in prima parte huius libri agit de isto Reparatore sive de reparatione humana. In secunda parte agit de iis quibus reparamur, scilicet de virtutibus et donis. In tertia parte agit de operibus quae sunt in praecepto. Prima pars subdividitur in partes. Prima est de incarnatione. Quoniam autem haec reparatio fit per unionem divinae naturae et humanae, ideo primo ostendit quis est assumens humanam naturam, scilicet Filius, et non Pater vel Spiritus Sanctus. In secunda parte ostendit quid assumptum, utrum scilicet caro tantum, vel corpus et anima. Tertio ostendit de quo est istud assumptum, scilicet de carne Virginis. Quarto, cuius operatione, scilicet Spiritus Sancti (= n. 3).

Cum igitur plenitudo *. Tempus incarnationis Filii dicitur plenitudo temporis: primo, quoniam in illo tempore fuit abundantia pacis; unde in Psalmo: In diebus suis orietur pax. Et propter charismatum largitatem, 34 Ezech., 26: Pluviae etc. Et propter figurarum adimpletionem, 5 Matth., 17: Non veni Legem solvere. Et propter promissorum redditionem, 9 Dan., 27: Confirmabitur pactum. Et propter temporis consummationem, I Cor. 10,11: Nos sumus in quos fines saeculi devenerunt. Et propter misericordiam infusam (!); unde Psalmus: Misericordia Domini plena est terra. Et propter creaturarum adimpletionem, 1 Eph., 9-10: Proposuit in eo omnium dispensationem. fit propter pretii solutionem, in Psalmo : Ascendetis Christus in altum, captivam duxit captivitatem (= n. 1).

Quaestio est de hac plenitudine. Videtur enim quod tunc esset plenitudo temporis quando passus est, ut habetur Ioan 19, 30, super illud: Consummatum est, Glossa : " Significat Scripturam quae hoc facto implebatur "; et ita videtur quod tunc esset plenitudo Scripturae.

Contra, Gal. 4,4, super illud: Plenitudo temporis, Glossa : "Quae pracdicta erant de eo implentur".

Respondeo: in passione fuit impleta Scriptura quoad illud 'per quod', quia passio Christi fuit propter quam venit in mundum ad redimendum genus humanum. In incarnatione fuit plenitudo Scripturae quoad illum 'de quo' loquebantur Scripturae principaliter, ut qui venit ad redimendum.

Praeterea, videtur esse impletio in fine saeculi, sicut habetur Matth. 13, 48, super illud: Quam cum impleta etc., Glossa : " Universaliter, in fine sacculi". fit in apocryphis Esdrae : Quousque spero? Et quando veniet fructus areae mercedis nostrae ? Respondit Uriel angelus: Quando fuerit impletus seminum numerus. Et Augustinus, in originali super illud Prov. ultimo, 11: Mulierem fortem etc. :"Multi desiderant adventum Domini, et differtur desiderium eorum donec impleatur numerus membrorum matronae ".

Respondeo: est plenitudo naturae secundum genus et speciem ; et haec fuit tunc, cum requievit Dominus ab omni opere etc., ut Gen. . Est plenitudo gratiae in capite, et haec fuit in incarnatione; in effectu, et haec fuit in passione. Est plenitudo in membris, et haec erit in consummatione saeculi secundum numerum. Est iterum plenitudo gloriae, et haec dupliciter: vel in capite, et haec fuit in resurrectione, ut habetur Ioan. 7, 8 : Tempus meum nondum est, ubi dicit Glossa : " Quia tempus gloriae meae nondum est, in quo erit mea festivitas". Est autem in membris plenitudo gloriae, ut ad Eph. 3, 19: In omnem plenitudinem Dei, Glossa : " Ut hic virtutum, post beatitudinis habeant plenitudinem ".

Praeterea, dicit Magister Hugo : " Quamdiu est morbus, tempus est medicinae ". Cum ergo ab initio peccati primorum parentum esset morbus, tunc videtur tempus esse medicinae. Propter quid ergo non statim venit ad liberandum genus humanum medicus humani generis ? Non enim videtur de sapientia et bonitate medici, ut patiatur infirmum diu periclitari morbo, cum statim possit medelam adhibere.

Responsio ad hoc est, quod, quia parvus erat stimulus morbi, confidebat adhuc aeger quod per se posset liberari, et ita quod lex naturalis ad salutem esset sufficiens. Crevit autem morbus crescente peccato, et data fuit lex scripta, ut amplius morbus cognosceretur et sic omnino ad auxilium medici recurrerent. Sicut enim habetur Rom. 5, 20, super illud: Lex subintravit ut abundaret etc. " Lex data est, ut ipsorum crescente peccato humiliarentur superbi, et humiliati confiterentur, et confessi sanarentur. Non enim hoc fecit Deus crudeliter, sed consilio medicinae. Aliquando enim homo videtur sibi sanus, et aegrotat; et quia non sentit morbum, medicum non quaerit. Augetur morbus, crescit molestia, quaeritur medicus et totum sanatur corpus ". Sic ergo, cum viderent possibile non esse implere Legem, ut habetur in Actibus : Hoc est onus quod neque nos, neque patres nostri etc, quaesierunt medicum ; et cum diu desideraretur, fuit plenitudo temporis ut mitteret Filium etc.

Praeterea, cum iam homines suam infirmitatem agnoscerent, adhuc ut cresceret desidenum, oportuit adesse cognitionem per Prophetas, ut tantus medicus venturus a pluribus praenuntiaretur. Unde Gal. 4, 4, super illud: Venit plenitudo temporis, Glossa : "Ante longa series praeconum praemittenda fuit. Non enim aliquis parvus erat venturus: diu fuerat praedicendus, semper tenendus ". Hebr. 1,2, super illud: Nouissime, Glossa : " Praenuntiandum fuit eum venturum, ut non subito veniens horreretur, sed creditus exspectaretur ".

Nota quod duo sunt effectus iustitiae, scilicet declinare a malo et facere bonum. Sed tempus ante incarnationem non erat plenum, quoniam deficiebat altera et melior pars iustitiae, scilicet adhaerere bono quoad plenum effectum; et tempus incarnationis plenum dicitur, quoniam in eo est perfecta iustitia. Vel dicatur plenum quoad veritatem Prophetarum, vel plenum quoad gratiam (= n. 2).

Factum sub lege *. Arguitur: ergo factum.

Respondeo: non sequitur, sed Tactum sub Lege' secundum quod homo. Simile : Domine, refugium jactas [es] nobis, non quia ipse sit factus, sed secundum quod refugium in actu.

Factum sub Lege, Glossa : "Ut circumcisus appareat quasi filius Abrahae cui promissus erat, signum habeas eius cui erat promissus, in quo erat impleta circumcisio "; et ita debuit cessare.

Contra: ante incarnationem fuit res circumcisionis, id est ablatio peccati originalis.

Respondeo: non plene quantum ad poenam carentiae visionis et ampliorem fomitis diminutionem. Circumcisio autem, quantum ad rem suam, per causam fuit in Christo completa: sed non propter hoc debuit cessare in incarnatione, quia non fuit propria causa: sed Christus passus propria fuit causa, et ideo per passionem cessat effectus sacramenti circumcisionis (= n. 31).

a. Praeterea, non videtur Tactus sub Lege', per Glossa m super illud: In lege Domini fuit voluntas, in Psalmo, Glossa : " Qui est in Lege, quae Legis sunt agit voluntarie: qui sub Lege, necessitatis timore coactus ". Et Apostolus, I Tim. 1,9: Iusto Lex non est posita. Cum ergo ipse esset iustus plene, nullo necessitatis timore coactus, non factus est sub Lege.

Praeterea, Levit. 1, in G 1 o s s a circa principium habetur: "Christus recte dicitur vitulus, quia mandatis Legis subiectus ".

b. Responsio ad hoc est, quod est subiectio voluntaria et subiectio necessitatis. Sumitur ergo in Glossa Psalmi subiectio necessitatis ; extenditur autem hic ad subiectionem voluntariam.

Responsio ad hoc quod dicitur 'Iusto Lex' etc: intelligitur quod Lex est ad declinandum a malo per timorem, ut dicit Augustinus super Psalmum : "Lex est in declinandum malum sancta praeceptio ". Et Augustinus, Contra Adimantum : "Brevissima differentia Legis et Evangelii, timor et amor ". Non ergo Lex est posita sancto ut declinet a malo timore poenae, sed amore iustitiae.

Dicitur autem 'Subiectus mandatis' subiectione voluntaria secundum quod fuit homo (= nn. 5, 32).

a. Praeterea, si factus est sub Lege secundum quod homo, et idem est 'factus' quod 'incarnatus': ergo incarnatus secundum quod homo.

b. Praeterea, fuitne missus secundum quod homo ? Quod sic, videtur per hoc quod dicit Glossa super illud Gal. 4, 4: Misit Deus Filium, Glossa : "Eo ostendit Filium missum, quo factum ex muliere. Quid enim est nativitas Filii de Virgine, nisi assumptio formae servi " ? Sed est factus secundum quod homo, sicut Glossa dicit ad Philip. 2,1: In similitudinem hominum factus, Glossa : " Factus secundum formam servi, qui erat infectus secundum formam Dei". Per hoc ergo quod homo, factus ; ergo missus secundum quod homo.

Contra, super illud Ioan. 3, 13: Nemo ascendit, Glossa : " Ascendit homo, descendit Deus"; et idem est 'descendere' quod 'mitti'; ergo est missus secundum quod Deus aut Filius Dei. Praeterea, ad Eph. 4, 10: Descendit etc, Glossa : "Ut humanae naturae uniretur descendit divinitas, non localiter, sed per exinanitionem".

c. Respondeo: differunt haec tria: missus, incarnatus, factus, ut 'incarnatus' referatur ad naturam in persona, divinam scilicet: 'missus' vero ad personam Filii respectu carni; 'factus' ad humanam naturam.

Praeterea, missio per intelligentiam praecedit incarnationem, incarnatio vero per intelligentiam factum: simul tamen tempore missus, incarnatus et factus.

Ad obiecta vero respondendum quod 'incarnatus' secundum quod Filius Dei vel secundum divinam naturam: nec sequitur, si sunt idem secundum rem, quod secundum rationem.

d. Respondeo ad alterum, quod haec est concedenda: 'missus secundum quod homo', ut notetur terminus in quem, si intelligitur de missione in carnem: si vero ad redimendum, tunc planum est: non autem ut notetur ratio missi in carnem.

Ad illud vero quod obicitur de descensu et missione, respondeo: descendere convenit divinae naturae, mitti vero non, sed personae: eo quod in descensu notatur effectus sine notione procedentis, in missione vero intelligitur notio procedentis ab alio personaliter (= n. 33).

Ut adoptionem *. Nota quod est adoptio gratiae, Rom. 8,15: Non accepistis etc. ; gloriae, similiter Rom. 8, 23: Ipsi intra nos gemimus, adoptionem filiorum Dei, Glossa super hoc expresse dicit.

Filiorum *. I Cor. 15,23: Sicut in Adam omnes, Glossa : "Quia eius filii, a quo mortem et mortis meritum traxerunt: et Christi filii spirituali regeneratione" (= n. 34).

Tempus miserendi * : quoad liberationem a malo: et annus *: quoad collationem gratiae: gratia facta est [551, 1-2]: ad reparandum affectionem: veritas *: ad reparandum intellectum (= n. 6).

Diligenter vero *. Multiplex est causa quare Filius incarnatus est. Prima, quod in hoc ostenditur maxima caritas Patris, ex quo non pepercit proprio Filio, ut habetur Rom. 8, 32.

Secunda, ne nomen Filii transferatur ad Patrem vel ad Spiritum Sanctum, ut dicit Augustinus in Enchiridion .

Tertia est: cum omnia creata fuerunt in Verbo Dei, merito fit recreatio per eumdem.

Quarta, quia genus humanum deperditum erat per appetitum scientiae boni et mali; unde e contrario per sapientiam redimi congruebat, et sic per Filium.

Quinta, cum homo factus est ad imaginem et similitudinem Dei, non congruit imaginem Dei reformari ad ipsum cuius est imago nisi per Filium qui est imago Patris.

Praeterea, per redemptionem omnes sumus filii adoptivi: sed hoc non potest fieri nisi per filium naturalem: ergo Filius est incarnatus.

Praeterca, per redemptionem sumus coheredes Christi; sed solius Filii est confirmare hereditatem: ergo per ipsum nobis confirmabitur (= n. 4).

Societate unitis *. Quae consistit in similitudine imaginum. Est enim homo factus ad imaginem Dei (= n. 9).

Sed forte aliqui etc. *. Nota: angelus non descendit ab angelo per propagationem sicut homo ab homine ; quapropter, si Filius Dei assumpsisset angelicam naturam, non omnes curasset, sed solam illam quam assumpsit.

Praeterea, si Adam sine sustentatione alterius creaturae, si non peccasset, stetisset, sic oportet, si idem genus post peccatum resurgere habet, ut non alia creatura adiuvante resurgat.

Item, si praeceptum est ut pro culpa hominis homo satisfaciat, sic necesse est ut satisfaciens sit idem quod peccator aut eiusdem generis. Unde Augustinus, De vera religione: "Natura erat suscipienda, quae et liberanda " (= n. 10).

Reconciliati per solum Filium [553, 15-16]. Augustinus, libro De fide ad Petrum: "Idem est sacerdos et sacrificium, idem est Deus et templum: sed sacerdos 'per quem' reconciliati sumus, [et sacrificium 'quo' templum 'in quo' reconciliati sumus], Deus autem '''cui'. ''Solus tamen sacerdos et sacrificium et templum secundum formam servi, non autem solus Deus" (= n. 11).

ADDITIONES CODICIS E.

Post solutionem (p. 11, lin. 14):

Super illud: Plenitudo *: "Non fatali necessitate, sed sola voluntate". 7 Ioan., 44: Nemo misit manum etc, Glossa : "Dominus non est sub fato natus".

Post etc. (p. 13, lin. 30):

Super illud: In utraque nativitate *. Ergo duplex nativitas: ergo duplex filiatio, et ita duplex filius. Respondeo: non sequitur: sed filius dupliciter.

Item, super illud: Omnia concorditer Pater et Filius [553, 8-9]. Nota quod dicit: 'Trinitas operata est assumptionem' *, non tamen 'assumpsit'; et hoc est quia notatur ibi 'aa se sumptio' .

Post Deus (p. 14, lin. 19):

Super illud: Misit Deus [550, 20]. Is. 48, 16: Et nunc misit me Dominus et spiritus eius) et 61, l: Spiritus Domini super me, eo quod etc. Sic ergo Filius missus est a Spiritu Sancto.

Respondeo: non dicitur mitri a Spiritu Sancto in carnem, sed ad praedicandum .

Nota, super hoc est quaestio: Factum sub lege *. Glossa : " Ut circumcisus appareat quasi Filius Abrahae". Cum impleta fuerit in eo circumcisio, videtur quod cessare debuit.

Contra: ante incarnationem fuit res circumcisionis, scilicet abolitio peccati originalis.

Respondeo: non plene quantum ad maculam et reatum et poenam. Circumcisio autem ab omni corruptione peccati in Christo fuit completa, et in nobis per causam ab ipso. Et ideo debuit cessare circumcisio quoad effectum in passione (= n. 19).

Super illud Psalmi: In lege Domini fuit etc., Glossa : " Aliud est esse in Lege, aliud sub Lege. Qui est in Lege, quae Legis sunt agit voluntarie: qui est sub Lege, est necessitatis timore compulsus. Ille est Uber, iste servus ". Apostolus, I Tim. 1, 9: Iusto non est lex posita.

Respondeo: si per 'sub' notetur subiectio spontanea, et ita large sumitur, tunc factus est sub Lege secundum quod homo; si subiectio necessitatis, falsa est et improprie dicitur.

Item, Glossa super Levit. 1: " Christus dicitur recte 'vitulus', quia mandatis Legis subiectus ". Et (quod) dicitur, 'Iusto non est lex' etc., intelligendum est quod Lex est ad declinandum a malo per timorem: iustus autem declinat a malo per amorem boni (= n. 20).

Item, factus est secundum quod homo: ergo missus est secundum quod homo. Sed secundum quod incarnatus, missus: ergo secundum quod homo, incarnatus.

Contra, super illud Ioannis: Nemo ascendit in caelum etc: "Ascendit, secundum quod homo: descendit, secundum quod Deus ". Sed idem est descendere, mitti et incarnari: ergo secundum quod Deus missus vel incarnatus. Praeterea, divina essentia est incarnata, non facta: non ergo eo incarnata quo facta.

Respondeo: haec tria nomina possunt ita distingui, ut 'missus' respiciat principaliter exsistentem in unione, 'incarnatus' medium, 'factus' posteriorem. Praeterea, ' missus' respicit personam; 'incarnatus' respicit personam divinam et essentiam in persona: Tactus autem secundum naturam humanam. Et non concedendum quod 'eo missus quo factus', sed 'ad id' , scilicet ad redimendum et praedicandum; nisi large sumatur, prout est in

Glossa super illud Pauli praedictum: "Satis ostensum est eo missum Filium quo natum ex muliere" (= n. 21).

Item, super illud: Ut adoptionem *. Est adoptio gratiae, 8 Rom., 15: Non enim accepistis; gloriae, in eodem: Nos ipsi primitias spiritus habentes, et sequitur: adoptionem filiorum Dei etc. Glossa super hoc.

Item, super illud: Filiorum *. I Cor. 15, 23: Sicut in Adam omnes moriuntur etc, Gl o s s a: " Quia eius filii, a quo mortem et mortui meritum traxerunt ; et Christi filii spirituali regeneratione " (= n. 22). 35. Augustinus, V De Trinitate : " Venit ad nos in hunc mundum qui in hoc mundo erat, quia mundus per ipsum factus est 2, ut esset exemplum sursum videntibus Deum, exemplum deorsum mirantibus hominem, exemplum sanis ad permanendum, infirmis ad convalescendum, morituris ad non timendum, mortuis ad resurgendum ".

Item, super illud: Qui in sapientia sua *. Quare potius dicit 'in sapientia' quam 'in bonitate'

Respondeo: sapientia respicit formalem causam vel quasi, quae notatur per 'in' ; bonitas autem finalem, cui non competit 'in' sed 'propter'. Tamen dicitur : Omnia in ipso Jacta sunt, et fit sermo de Spiritu Sancto, cui attribuitur bonitas.