DISTINCTIO XXXV (ae).

Post praemissa diligenter etc. *. In hac distinctione ostendit differentiam inter sapientiam et scientiam. -Gregorius, super 1 Iob, 13 : " In electorum corde primum bonorum subsequentium sapientia nascitur, atque haec per donum Spiritus Sancti primogenita proles profertur. Quae profecto sapientia nostra fides est, Propheta attestante : Nisi credideritis, non intelligetis ". Et ita, secundum Gregorium, sapientia est fides; et ita donum idem est quod virtus. - Dicendum quod multipliciter dicitur sapientia. Uno enim modo dicitur " cognitio rerum humanarum ac divinarum" . Alio modo dicitur sapientia cognitio rerum tantum divinarum ex cognitione creaturarum accepta, et sic sapientia dicitur fides. Tertio modo dicitur sapientia cognitio rerum divinarum intemporaliter acceptarum. Unde sapientia 'primogenita proles' dicitur, et in hoc idem est quod fides, licet non simpliciter* (= n. 12).

Scientia est de humanis, sapientia est de divinis [708,l-2]. Sed caritas Dei et caritas proximi non faciunt distinctionem virtutum ; multo fortius non faciet distinctionem donorum hoc quod est 'humanum' et 'divinum'. - Dicendum quod, licet caritas sit Dei et proximi, tamen unum est volitum in caritate ; et voluntas est distinctionem recipiens penes diversa volita. Et sic cognitio differt penes diversa cognita, et ideo penes humanum cognitum et divinum cognitum diversa distinguuntur cognita (= n. 13).

Ostensa differentia etc. *. Augustinus, De anima et spiritu : " Per intelligentiam veritatem intelligimus, per sapientiam diligimus. Sapientia namque est amor seu sapor. Mentis visio est intelligentia, gustus sapientia. Illa contemplatur, ista delectatur". Et sic videtur quod duplex est cognitio in intellectu practico: scilicet per modum gustus, ut sapientia; et per modum visus, ut intelligentia (= n. 14).

Intellectus est donum quo conspicimus Creatorem et creaturam [709, 21-22]. Quaeratur ergo quae sit ratio communis Creatori et creaturae in qua conveniunt - Dicendum quod haec ratio est ens sine fine vel ens indeficiens; et creaturas quibus istud convenit, conspicimus per donum intellectus (= n. 19).

Videtur quod intellectus evacuetur in patria. Augustinus, in sermone De timore : "Sextus apud Isaiam est intellectus, ubi ab omni falsitate corda mundantur, ut pura intentio dirigatur in finem. Cum ergo ad finem perventum fuerit, iam consistitur, iam requiescitur et secura pace triumphatur. Et quis finis, nisi Christus"? Et ita videtur quod, adveniente eo quod patriae est, intellectus evacuabitur. -Dicendum quod Augustinus per primam partem huius auctoritatis intendit comparare donum intellectus ad sextam beatitudinem, de qua dicitur : Beati mundo corde, et per hanc partem auctoritatis, 'ut pura intentio dirigatur', intendit comparare donum sapientiae ad septimam beatitudinem, de qua dicitur: Beati pacifici (= n. 20).

Dicitur in littera quod 'intellectus est de rebus temporaliter exortis' [709,16-17]. Et ita videtur quod, cum huiusmod non sint in patria, nec intellectus donum remanebit in patria

- Dicendum quod, licet quaedam res temporaliter oriuntur, non tamen temporaliter finiuntur ; et talium est donum intellectus: unde remanebit in patria (= n. 18).

Donum fidei et sapientiae et intellectus sunt de Deo, et alia dona non. Sed cum differentes sint cognitiones fidei et sapientiae et intellectus, quaeratur secundum quem modum cognoscat donum fidei, et secundum quem modum donum intellectus. - Dicendum quod triplex est modus cognoscendi Deum hic. Aut enim prout unitas, veritas, bonitas reperiuntur in omni creatura; et ab ista cognitione habet initium fides. Alius est modus cognoscendi prout cognoscitur Deus in creatura quae est imago eius, prout in ipsa inveniuntur intelligentia, memoria, voluntas ; et ab ista cognitione habet intellectus initium. Est autem tertius modus, prout cognoscitur per gratiam creatam, quae reformat imaginem in hac trinitate: fides, spes, caritas, vel quae succedit iis; et ab ista cognitione habet sapientia initium. Et sic patere potest qualiter non sunt plura dona secundum quae cognoscitur Deus (= n. 21).

Utrum tam intellectus quam sapientia sit in intellectu, vel in affectu. Cum autem utraque ad cognitionem referantur, utraque erunt in intellectui et cum virtutes sint, videtur quod in affectu remanere debent (= n. 14).

Utrum habens unum, habeat omnia dona. Dona enim sunt ex gratia gratum faciente, quae non est secundum partem. Sed quoniam ex illa gratia sunt virtutes, ideo habita una virtute habentur omnes; ergo et habito uno dono habentur omnia.

- Gregorius, super illud: Filii faciebant, 1 Iob, 4, c o ntrarium, Glossa : "Minor est sapientia si intellectu careat: inutilis est intellectus sine sapientia. Si enim sine ea altiora. penetrat, sua illum levitas levat [gravius] ruiturum". Et ita videtur quod unum possit esse sine altero. - Dicendum quod qui habet unum habitu, habet omnes ; sed non necesse est quod, qui habet unum secundum actum, quod habeat omnes secundum actum (= n. 15).

Utrum dona possent esse occasio peccati. Gregorius in eodem : " [Holocaustum] offert, dum pro unaquaque virtute preces Deo immolat, ne sapientia elevet, intellectus aberret, ne consilium dum se multiplicat, confundat: ne fortitudo per fiduciam praecipitet, ne scientia inflet, ne pietas extra rectum vertat, ne timor plus iusto trepidans desperet ". Et ita videtur quod unumquodque donum sit occasio peccati . - Dicendum quod verum est. Sicut enim superbia aliquando nascitur ex adipe naturalium bonorum, aliquando ex adipe gratuitorum, sic accidit quod, si consideretur donum ut creatura est et sic vanitas est, et sic occasio peccati est, si fiduciam habeamus in dono ut creatura est. Sed si fiduciam habeamus ut a Deo est et in Deo est, sic non est occasio peccati (= n. 16).

Et notandum quod intellectus etc. *. Cum sex sint genera cognoscibilium , et donum fidei et sapientiae et intellectus dicantur ratione cognoscibilium, quaeratur quae cognoscibilia cui dono respondeant. - Magister Hugo dicit : "Sex sunt genera contemplationum. Primum est in imaginatione et secundum imaginationem, quando scilicet visa magnitudine, pulcritudine et bonitate visibilium, potentiam, sapientiam et bonitatem Dei inde miramur. Secundum est in imaginatione et secundum rationem, quando in visibilibus rationem, ordinem et uniuscuiusque rei causam, modum, utilitatem rimamur et per hoc Deum cognoscimus. Tertium est in ratione secundum imaginationem, quando in rerum invisibilium speculationem per rerum visibilium similitudinem sublevamur, sicut est in parabolis evangelicis. Quartum est in ratione secundum rationem, quando semoto omnis imaginationis officio, solum illis animus intendit quae imaginatio non novit; et hoc est cum ex notis secundum experientiam intelligibilibus ab intellectu, ad ea procedit quae experiendo non novit. Quintum genus contemplationis est in intelligentia secundum rationem. In hoc ascendimus quando ex divina revelatione cognoscimus quae nec humana ratione plene comprehendere, nec integre investigare sufficimus, ut de divinitatis natura et simplicitate essentiae; et in iis credimus Scripturarum auctoritati. Sextum genus est intelligentia supra rationem, quando ex divini luminis radiatione cognoscit ea quibus humana ratio reclamat, ut sunt pene omnia quae ad Trinitatem et Incarnationem spectant" (= n. 17).