DISTINCTIO XV.

Dixit etiam Deus: Producant etc. *. a. Quaeratur quare sic hic dicit de reptilibus et in sexta die similiter. - Dicendum quod reptile dicitur quilibet vermis qui se ore trahit ; vel dicitur quod vi costarum serpit, ut coluber ; vel quod serpit beneficio pedum, ut lacertae; vel vi pinnarum, ut pisces . Et de talibus aquaticis dicitur in quinta die.

b. Adhuc quaeratur quare coniungit ornatum aeris et aquae simul. - Dicendum quod hoc est propter convenientiam illorum .

c. Quaeritur quare distinguuntur ornatus penes locum habitationis, et non penes locum generationis, cum dixit : Producant aquae volatilia et reptilia . - Dicendum quod hic sumitur aqua pro humore.

Sequitur: Dixit Deus: Producat terra etc. *. In prima die egit de creatione rerum; in secunda et tertia et quarta egit de dispositione rerum creatarum: in tribus sequentibus diebus egit de ornatu eorumdem, cuiusmodi ornatus consistit in universitate animalium. Et solet quaeri ad quid Deus creavit animalia venenosa et noxia. - Dicendum quod ante peccatum hominis omnia creata fuerunt innoxia, sed per peccatum facta sunt noxia malis, et bonis facta sunt ut sint materia exercendae virtutis .

Sed nota quod prima dies non habuit mane, sed habuit vespere, ut dicit Augustinus . Septimus autem dies habuit mane, sed non habuit vespere. Cuius causa est, quod per septimum diem designatur pax aeterna, quae est sine fine; ideo illius diei non erit finis. Sed habuit mane, quoniam Augustinus vocat mane cognitionem Dei Verbi de rebus faciendis. Et ideo, cum angelus in primo die creatus non potuit, antequam esset, habere cognitionem de se ipso faciendo, ideo primus dies mane habere non potest; sed vesperam habuit, quia haec nihil aliud est, ut ait Augustinus , quam cognitio rei in se ipsa. Sic enim cognovit angelus se ipsum postquam creatus est. - Sed tunc videtur quod septima dies non habuit mane, quoniam, ut dictum est , mane nihil aliud est quam cognitio in Verbo Dei de rebus faciendis, et in septima die nihil erat faciendum; ergo : tunc non erat mane. - Dicendum secundum Augustinum , quod aliter dicitur mane in septima die quam in prima vel in aliis diebus, quoniam mane in septima die nihil aliud est quam initium quiescendi in Deo et laus angeli de homine facto.

a. Quaeratur quare benedixit operibus quintae diei et operibus sextae , et non aliarum. - Dicunt autem quidam quod benedictio per se debetur homini, in quo est duplex natura, scilicet rationalis et irrationalis: et ideo benedixit bis.

b. Adhuc quaeratur ubi benedixit iumentis. - Dicendum quod iumenta conveniunt cum hominibus et cum volatilibus. Unde crescite convenit volatilibus, et replete terram convenit iumentis, et praeesse convenit soli homini.

Solet quaeri de venenosis etc. * . A ugustinus, super illud Gen. 1, 11 : " Multae sunt occultae utilitates eorum quae terra radicitus alit. Possumus autem respondere terram post peccatum homini spinas et tribulos germinasse ad laborem; quasi: nascentur tibi ad laborem, quae alias nascebantur ad pastum ".

Fuerunt ergo creata innoxia etc. [374, 22-23]. Post peccatum facta sunt noxia, ut puniant malos et bonis sint materia exercendae virtutis . Ioannes Damascenus : " Qui omnia ante generationem eorum novit, sciens quod homo transgressor fieret, omnia ad opportunum usum creavit. Ante trangressionem omnia erant subiecta, sed homini erat coniunctus serpens delectabilibus motibus. Nunc autem non est inutilis usus creaturarum, scilicet ferarum terrens et ad cognitionem et ad Dei invocationem ferens. Sed post est spina ex terra geminata, postquam coniuncta est voluptati rosae, in commemorationem nostrae transgressionis est ducens ".

De quibusdam etiam etc. [375, Super 30 Is., 26: Lux solis, Hieronymus : " Omnia, facta propter hominem, in eius lapsu sunt peiorata ". Super 1 Gen., 29 : " Ante peccatum hominis non erat herba venenata nec arbor sterilis. [Omnis enim herba et ligna data sunt hominibus) in escam ". Idemque est ordo naturalis: Deus prius erat supra hominem et omnes creaturas, homo sub Deo et cetera sub homine; sed per hominem peccantem fit ordinis perversio, ut qui noluit esse sub suo superiore, nec inferiora ei subduntur; nec sensualitas rationi, quoniam nec ratio Deo subdita est.

Omnibus autem creatis etc. * . a. Videtur quod homo non possit fieri ad similitudinem Creatoris, quoniam similitudo est unio qualitatum ; sed in Creatore non est aliqua qualitas ; ergo non potest esse extremitas alicuius similitudinis.

b. Adhuc, Augustinus, II distinctione supra : " Diversitatem duobus penitus admisceri alterius ad alterum similitudo non permittit". Sed inter Creatorem et creaturam penitus est diversitas ; ergo nulla similitudo.

c. Adhuc, 64 Is., 6, dicitur quod omnes iustitias nostrae tamquam pannus menstruatae in conspectu Dei ; unde iustitiae nostrae ad suam, quae est increata, nulla similitudo; qualiter ergo homo ad eius similitudinem fieri potest?

d. Adhuc, Augustinus : "In qualibet creatura refulget vestigium Trinitatis "; ergo quaelibet creatura fit ad similitudinem Trinitatis.

e. Adhuc, cum angelica natura sit totaliter spiritualis, natura vero humana non totaliter spiritualis, sed in parte corpulenta: ergo videtur quod angelus potius fiat ad imaginem et similitudinem quam homo.

f. Dicendum quod homo creatur ad similitudinem Creatoris quantum ad effectum virtutum, non tamen quantum ad substantiam et essentiam virtutum.

g. Ad aliud dicendum quod duplex est similitudo, scilicet imitationis et repraesentationis; et prima similitudo est in homine, secunda in qualibet re.

h. Ad aliud dicendum quod hic incidunt diversae opiniones. Dico tamen quod, cum Deus recepturus erat humanam naturam, et angelum non, ideo fecit hominem ad sui imaginem et non angelum. Dicit tamen Augustinus, VI distinctione, cap. 1 : " Quanto in angelo subtilior est natura, tanto in eo magis repraesentatur similitudo ".

[Novissime, 375,16]. Quoniam homo est finis propter quem omnia alia fiunt , ideo ultimo manifestat hanc creaturam tamquam constantem ex spirituali et corporali natura. Haec autem facta est ad imaginem et similitudinem *. Nota ergo quod aliquid dicitur imago et non ad imaginem, ut Filius dicitur imago Patris: et aliquid dicitur ad imaginem, non tamen imago, ut aliae creaturae ab homine; sed homo dicitur imago et ad imaginem. Quod autem nec imago nec ad imaginem dicitur, nihil est, id est peccatum .

Augustinus, 83 Quaestionum : " Imago est eius ad quem imaginatur species indifferens ". Richardus de S. Victore : "Imago est similitudo veritatis expressa de aliquo". Hilarius : "Imago est rei ad rem coaequandam imaginata et indistincta similitudo ", ut habetur XXXI distinctione I libri . -Dubium est quare Filius dicitur imago Patris, et non Spiritus Sanctus. Quod videtur tamen, per Ioannem Damascenum dicentem quod " Filius est imago Patris et Spiritus Sanctus imago Filii, per quem Christus, inhabitans homini, dat ei quod secundum imaginem est Deus ". Richardus de S. Victore : Sicut Filius convenit cum Patre in hoc quod est esse principium Spiritus Sancti, sic Spiritus Sanctus convenit cum Filio in hoc quod est a Patre; et ita erit Spiritus imago Filii, sicut Filius imago

Patris. - Dicendum quod imago aliquando dicitur illud ad cuius imitationem alterum fit, et sic dicitur Pater imago; vel dicitur imago quod fit ad imitationem alterius, et sic dicitur Filius imago. Et primo modo est imago dicta tamquam forma paradigma; secundo modo tamquam forma facta in ipsa re . Dicendum ergo quod Spiritus Sanctus non dicitur imago nisi effective: unde bene dicitur : " per quem inhabitans ".

Sequitur: Quomodo die septimo etc. *. a. Recta conversio ad bonum incommutabile est ordinatio uniuscuiusque: ergo aversio ab eodem erit inordinatio. Sed omne malum est aversio ab eodem ; ergo inordinatum.

b. Adhuc, malum ducit ad locum ubi nullus ordo, sed sempiternus horror inhabitat ; qualiter ergo ordinatum esse possit? Et solet dici quod malum dicitur esse ordinatum per effectum, quoniam poenae ordinatae sunt, quae sunt effectus mali .

c. Adhuc, dicit Dionysius in libro De divinis nominibus quod " malum est praeter viam et praeter intentionem et praeter naturam et praeter causam "; ergo impossibile est ut in sui natura sit bene ordinatum.

d. Adhuc, Dionysius, in hoc eodem libro : "Bonum ex una causa est, malum autem ex multis defectibus est"; ergo bene ordinatum esse non potest.

e. Adhuc, dicit Dionysius : "Nihil ad mali naturam respiciens facit quod facit "; sed si malum esset bene ordinatum, ad ipsius naturam respiciens bene operaretur quis, et ita non est bene ordinatum.

f. Adhuc, Augustinus : " Malum est privatio modi, speciei et ordinis"; ergo bene ordinatum esse non potest. Unde Augustinus, in XII libro De Trinitate , dicit quod malum " non specie, sed speciei privatione " cognoscitur. Unde Augustinus, in libro Quinque responsionum : " Mors privatio vitae est, nomen tantum habens, non essentiam "; et hoc intelligitur de morte poena.

g. Adhuc, Dionysius, in libro De divinis nominibus : " Malum non exsistens neque in exsistentibus) nusquam enim est malum ". Dionysius, De divinis nominibus : " Erit malum ad completionem omnis conferens et toti non imperfectum esse largiens ".

h. Augustinus, Xl De civitate Dei, 18 cap. : "Non creasset Deus ullum angelorum aut hominum, quem malum futurum esse praescisset, nisi pariter scisset quibus eos bonis usibus commodasset, atque ita ordinem saeculorum pulcherrimum quasi antithetis honestaret". " Sicut autem contraria contrariis opposita sermonis pulcritudinem reddunt, ita quadam, non verborum, sed rerum convenienti oppositione saeculi pulcritudo componitur".