DISTINCTIO XIII.

Prima distinctionis operatio etc. [363, Augustinus, Super Genesim : " Post vespere fit mane, cum post cognitionem suae propriae naturae, quia non est Deus, refert se ad laudandam lucem quae Deus est, cuius contemplatione formatur. Et quoniam ceterae creaturae quae infra ipsam fiunt, sine eius cognitione non fiunt, idem dies ubique repetitur, ut eius repetitione fiant [tot] dies, quoties distinguuntur genera rerum creatarum, perfectione senarii numeri terminanda. Unde vespere primae diei dicitur cognitio sui in se et mane ultimae diei est conversio eius, quod creata est, ad laudem Creatoris, et perceptio de Verbo Dei cognitionis creaturae quae fit post ipsam, scilicet firmamenti".

Beda, in libro De temporibus : "In principio conditionis facta sunt caelum, terra, angeli, aer et aqua de nihilo ". Contra, Isidorus, in libro Differentiarum : " Duas res fecit Deus ante omne tempus: angelicam videlicet naturam et materiam informem "; et ita non verum est quod dicit Beda , scilicet quatuor esse coaequaeva, ut caelum empyreum et angelos et tempus et materiam corporum ".- Dicendum quod tempus dicitur mutationis ex nonesse in esse mensura, et sic est coaequaevum aliis. Vel dicitur mensura mutationis rei prius exsistentis, et sic non est coaequaevum.

I Gen., 3, dicitur: Fiat lux, et facta est lux, sed non dicit:' fecit lucem'. Quaeratur ergo quare non [tantum] dixit: Fiat firmamentum, et factum est firmamentum, sed similiter: Et fecit firmamentum . Adhuc, videtur quod prius dicendum esset 'fecit', deinde autem ' factum est '. - Ad primum, dicendum quod est una cognitio in Verbo Dei, qua angelica natura cognoscitur a se, et est cognitio qua cognoscitur a se in se; et ideo 'fiat lux' et 'facta est lux'. Sed firmamentum cognoscitur in Verbo et in se et in angelo, et ideo dicuntur illa tria.

Augustinus, Super Genesim , quaerit quare non numerantur noctes in creatione rerum sicut dies. Et respondet: " Tunc nox ad diem pertinet et dies non ad noctem, cum sancti angeli id quod creatura est, in creatura noverunt et ad illius honorem referunt, in quo aeternas rationes quibus creata est contemplantur". Et ita solum fit mentio de bonis angelis, qui designantur per dies.

Augustinus, Super Genesim : Si dicat quis quod haec figurate intelliguntur, respondeo: " Ubi melior et certior est lux, cur non melior et certior dies? Nam si in istis diebus habet quamdam declinationem suam lux in occasum, quam vesperam dicimus, et reditum ad ortum, mane, cur vesperam non dicimus cum a cognitione Creatoris creatura despicitur, et mane cum a cognitione creaturae in laudem Creatoris assurgitur? Non enim sic Christus dicitur lux quomodo lapis , sed hoc proprie, illud figurative ". - Augustinus, De anima et spiritu : " Humilitas subicit, puritas iungit, caritas unit".

Si autem quaeritur etc. *. Augustinus, Super Genesim : " Non hanc rerum distinctionem [ita] confirmo, ut aliam quae praeponenda sit inveniri non posse contendam, sicut confirmo requiem Dei Scripturam sacram non sicut post lassitudinem aut curam nobis insinuare voluisse ".

Hic est naturalis ordo etc. *. Cognitio angeli in se est vespertina, cognitio vero ipsius in Verbo est matutina. Unde vespere antecessit mane, quoniam vespertina cognitio est secundum esse naturae, sed matutina fuit secundum esse gratiae; unde, sicut natura ante gratiam, sic vespere ante mane. Unde Augustinus : Tum dicitur 'mane' cognitio rei condendae in Verbo, tum conversio sui ad Creatorem, ut quod creatum est ad laudem referat Creatoris, tum initium manendi et quiescendi) et sic septimus dies habuit mane . Similiter dies dicitur tum lumen rectitudinis in quo factus erat homo vel angelus, tum perfectio rei conditae, tum gratia. Nox etiam dicitur ignorantia in qua cecidit per peccatum homo; vel nox dicitur privatio perfectionis. Unde Augustinus : Materia imperfecta nox dicitur. Dicitur etiam culpa in qua cecidit genus humanum. Vespere autem dicitur cognitio rei cognitae in propria natura: dicitur etiam conversio angeli ad se, ut se cognoscat non esse quod Deus est; dicitur etiam terminus rei conditae .

Praeterea investigandum est etc. *. Augustinus, Super Genesim : " Cum audimus Dixit Deus: Fiat, intelligimus esse in Verbo ut fiat; et cum dixit: Factum est, intelligimus creaturam factam non excessisse sui generis terminos in Verbo praescriptos. Cum dicit: Vidit Deus quod esset bonum, intelligimus in benignitate Spiritus non quasi cognitum posteaquam factum est placuisse, sed in eodem placuisse ut factum maneret, ubi placebat ut fieret".

Hic quaeri solet quomodo etc. *. Cum Pater operetur per Filium, videtur similiter quod Pater scit per Filium, cum Filius sit sapientia Patris ; et similiter, cum Spiritus Sanctus sit dilectio, [quod] Pater diligit per Spiritum Sanctum. Quaeratur etiam utrum ita bene dicitur ' Pater spirat Spiritum Sanctum per Filium'. - Dicendum ergo quod in iis quae attribuuntur Patri vel Filio respectu creaturae, vere dicitur quod Pater operatur per Filium et e converso. Diversimode tamen, quoniam in prima notatur auctoritas, in secunda subauctoritas. Sed non dicendum quod Pater scit per Filium vel e converso, quoniam sic non dicitur ' scire ' respectu creaturae sicut'' 'o''peratur'. - Adhuc, dicendum quod non est concedendum ' Pater diligit se Spiritu Sancto '; et tamen conceditur ' Pater diligit Filium Spiritu Sancto', et non conceditur ' Pater diligit Filium per Filium '.-Adhuc, sciendum quod non dicitur ' Pater creat per Filium'; dicitur tamen ' Pater creat in Filio', quoniam haec dictio 'per' notat auctoritatem in Filio, sed haec dictio 'in' notat exemplarem rationem, quae est Filius. Et tamen bene dicitur 'Pater operatur per Filium', quoniam creatio ex nihilo est, operatio vero non dicit ut ex nihilo est .

Potest et aliter illud accipi etc. *. Augustinus, in libro 83 Quaestionum : " Pater est causa suae sapientiae "; et ita videtur quod non simul sunt, quoniam " causa est cuius esse de necessitate sequitur aliud " .

Dicendum quod Pater, sub praedicta ratione, non dicitur causa Filii, sed prout causa dicitur principium: unde principium in plus est quam causa .