DISTINCTIO XXXV.

Post haec videndum est quid sit peccatum *. Augustinus, De libero arbitrio : " Peccatum est voluntas aversa ab incommutabili bono et conversa ad bonum proprium, vel ad interius, vel ad exterius. Ad proprium bonum, cum suae voluntatis vult esse; ad exterius, dum aliorum propria, vel quae ad se non pertinent, cognoscere studet; et ad interius, cum voluptatem corporis diligit; et sic homo superbus, curiosus, lascivus efficitur". Et haec definitio datur penes recessum a primo movente. -Alia est definitio, scilicet haec : " Peccatum est appetere quae Christus contempsit, vel fugere quae sustinuit ". Et haec definitio assignatur penes defectum causae exemplaris boni. -Alia est definitio Augustini, in libro De duabus animabus , penes defectum luminis in intellectu: Est enim peccatum " quidam defectus a luce veritatis, non perimens animum sed obscurans, (quod) vitium vocatur ".

Alia assignatur definitio penes defectum regentis intellectum practicum, secundum Ambrosium : " Peccatum est praevaricatio legis divinae ". - Alia assignatur penes defectum regulae voluntatis, secundum Augustinum in libro De duabus animabus , cum dicitur: " Peccatum est voluntas retinendi " etc.

Alia assignatur secundum defectum regulae rationis, secundum Augustinum, Contra Manichaeos , cum dicitur: " Peccare nihil aliud est, quam in veritatis praeceptis errare ".

Alia assignatur penes defectum regulae in actu. Unde Augustinus : " Peccatum est dictum vel factum vel concupitum ".

Et alia assignatur penes defectum habitus, cum dicitur : " Peccatum est, non appetitio rerum malarum, sed desertio meliorum ".

Alia assignatur secundum defectum actus comparati ad finem. Unde Augustinus : " Peccatum est actus incidens ex defectu boni ".

Alia assignatur definitio secundum poenam coniunctam cum peccato, cum dicitur : " Peccatum est corruptio boni ".

Alia assignatur penes poenam consequentem ad peccatum, cum dicitur : " Peccatum est meritum poenae ".

Et quaedam definitiones positae generales sunt ad omne peccatum ; et quaedam appropriatae sunt mortali solum ; et quaedam actuali, ita quod non originali.

Peccatum est, ut ait Augustinus etc. *. Instantia est in originali peccato, et in peccato omissionis, et in peccato ignorantiae.

Dicendum quod tam operari quam non operari est pars eius quod est operari .

Et caelestium inobedientia praeceptorum [492, 2-3]. Argumentum quod, cum omne peccatum sit inobedientia, et omnis virtus erit obedientia.

- Dicendum quod si definitio ista esset ex genere, bene sequeretur. Sed non est ita, immo assignatur penes effectum immediatum.

Peccatum est corruptio boni, et illud bonum consistit in modo, specie et ordine . Sed est bonum naturae et est bonum moris. Similiter est modus et species et ordo naturae et moris. Sed peccatum est corruptio modi et speciei et ordinis in moribus, sed non in natura.

Dicendum itaque quod est bonitas naturae, prout dicitur : " Omne quod est, in quantum est, bonum est"; et est bonitas in genere, ut bonum quod est actionis in coniunctione ad debitam materiam, ut reficere esurientem. Et inter haec duo est tertia bonitas, quae est actionis in se consideratae. Unde bonitas est complementum potentiae aut actionis secundum naturam ordinatae ad optimum. Unde Augustinus, De vera religione : Omnis essentia aut actio unitatem habet qua una est, et speciem qua a ceteris discernitur, et ordinem quo res non excedit. Augustinus, XI De civitate Dei : Anima " subsistens Deo modificatur, et contemplans illustratur, et inhaerens iucundatur". Et ita modus II erit mensura potentiae, et species erit decentia rationis, et ordo adhaerentia voluntatis cum summo bono .

II Quocirca etc. *; sed a diabolo inventam *. Cum 'invenire' sit in notitiam rei ignotae venire , tunc, cum diabolus invenit malitiam, prius erat malitia. Sed hoc non posset esse nisi summe malum esset, et ita unum principium est mali, sicut unum boni.

Dicendum quod ipse invenit malitiam, quoniam per se habuit illam.

Nulla enim natura etc. *. a. Quod homines non puniantur pro nihilo, Anselmus, De conceptu virginali : Non puniuntur homines " pro nihilo, sed quoniam debitum honorem, quem sponte reddere noluerunt, ab invitis exigit: et ne quid inordinatum in eius regno sit, eos separatim a iustis ordine competenti disponit ".

Augustinus, De civitate Dei : " Omne quod est, aut est corporeum, aut incorporeum. Corporeum autem sensibili, et incorporeum intelligibili specie continetur: nihil enim dicitur quod sine omni specie est. Ubi enim est aliqua species, ibi necessario est aliquis modus ; et ubi modus, ibi aliquid boni. Summum igitur malum, si esset, nullum modum habet;non igitur est, quod nulla specie continetur ".

b. Dionysius : Si malum esset in bono, quomodo veritas Eloquiorum ait : Non potest arbor bona malos fructus facere? aut quomodo possunt ex eodem contraria procedere?

Dicendum quod ex voluntate potentia possunt tam bona quam mala elici: sed bona eliciuntur ex potentia ordinata, et mala ex potentia perversa.

c. Quod malum sit tantum in voluntate, Anselmus, De conceptu virginali : " Nihil est alicui poena, nisi quod est contra eius voluntatem "; quare nihil punitur nisi voluntas. Sed poena debetur ei cuius est culpa: ergo malum culpae tantum voluntatis est

Dicendum quod tantum est in voluntate primo .

d. Quod malum nihil sit Dionysius, De divinis nominibus : " Si omnino bonum consumpseris, neque malum est, etiam neque vita, neque concupiscentia, neque motus, neque aliquid aliud est ".

Bonitas potest extrahi a bono, quod est eius subiectum, ita quod nihil remanet nisi ipsa pura bonitas: quaeratur utrum malitia a malo sic abstrahi potest.

Quod non, videtur, per Aristotelem in Prima philosophia : Bonitas est actus, actus autem est ante potentiam. Malum autem naturaliter est post potentiam, et malitia; unde malitia dependet ex malo. Sed bonitas non dependet ex bono; ideo abstrahi potest.

Super illud: Viderit turpitudinem, 20 Lev., 17 : " Ipsum peccatum est poena "; et omnis poena est iusta, et ita a Deo.

Item malum, in quantum huiusmodi, est bonum in ordine. Unde Dionysius dicit : " Malum est ad omnis completionem conferens ". Augustinus dicit idem in libro De ordine : Mala fieri est bonum in ordine. Cum ergo bonum in ordine sit bonum, et malum erit bonum.

Bernardus, in libro De libero arbitrio : " Homo habet duplex bonum a sui initio: unum scilicet bonum a sui creatione, quoniam a Deo bono non potuit dari nisi bonum: melius autem in ordine, secundum quod vidit Deus cuncta quae fecerat; alterum est speciale bonum ex libertate arbitrii, in eo quod ad imaginem ipsius condita est. Quod si duobus iis accedat conversio ad Creatorem, erit perfecte bona creatura: bona nimirum in universitate, melior in sui genere, optima in sui ordine ".

a. Boethius, in libro Consolationum : Intelligatur, per impossibile, summum bonum non esse: utrum remanet aliquod bonum inferius? Quod non, videtur, quoniam tunc esset aliquod bonum quod non esset a Deo. Sed dicit Boethius quod adhuc remanet album, licet non bonum.

b. Sed contra: si res manet istud album: sed unumquodque in quantum est, bonum est; ergo adhuc remanet bonum. Ergo videtur quod aliud est (bonum), quod ab eo non recepit quod sit.

Adhuc, qualiter recipiunt res bonitatem suam ab eo, cum tam ipse quam sua bonitas sit impartibilis?

c. Ad primum dicendum quod bonum in creatura duplicem dicit comparationem: unam scilicet ad ipsum a quo est, et alteram ad subiectum in quo est; et ideo, circumscripto summo bono, non potest aliud intelligi bonum. Sed album non dicit comparationem II nisi ad subiectum in quo est: ideo sine summo bono potest aliquod aliud intelligi album.

d. [ Ad aliud] dicendum quod, licet radii solis extendantur in diversis partibus aeris, non tamen aliquid diminuitur de substantia solis vel de eius claritate. Similiter, licet haec anima participet unam bonitatem et illa aliam, nihil tamen de substantia bonitatis diminuitur ;et tale participare est bonitatem in partem capere, quae habet convenientiam cum summa bonitate secundum proportionem et non secundum naturam.

Res bonas *. Omnia, in quantum a Deo sunt, bona sunt ; sed omnia aequaliter sunt a Deo: ergo omnia aequaliter bona sunt. Vel aliter: aeque ab eo sunt; ergo omnia aeque bona sunt .

Dicendum quod aequalitas est ex parte Dei, a quo sunt;sed inaequalitas ex parte rerum quae ab eo sunt.

Potest etiam quaeri ab eisdem etc. *. a. Super illud Psalmi: Diverte a malo : " Duo sunt bona: hoc vitat poenam, illud meretur palmam ". Sed, cum tam declinare a malo quam facere bonum sit pars iustitiae , utrumque est opus iustitiae, utrumque ex caritate est, et ita utrumque meritorium.

Dicendum quod est unus modus declinandi a malo, ll quo tantum peccatum vitatur: et alter, quo palma meretur. Qui enim provocatur ad malum et vitat tamen illud, tunc meretur palmam; si autem non provocatur ad malum et tamen vitat illud, non meretur palmam, sed vitat poenam.

Videtur quod peccatum sit poena. Super Psalmum . Infixae sunt gentes, Glossa: "Poena cuique est sua iniquitas".

Super illud Psalmi : In operibus manuum suarum comprehensus est, Glossa: " Non a Deo procedit quod ipsos homines cruciat, sed ab eis, quoniam ipsa peccata sunt eis cruciatus ".

Super illud Psalmi : Sagittas suas ardentibus effecit: "Ipsa peccata vertuntur homini in poenam, ut quae fuerunt delectamenta homini facienti, sint instrumenta Deo punienti". Sed, cum eadem sit actio agentis et instrumenti , cum peccatum corrumpit, et Deus corrumpit.

Dionysius , contra: " Natura optimi est adducere et salvare, mali vero corrumpere et perdere ".

Dicendum quod peccatum, in quantum poena est, sit instrumentum, sed in quantum peccatum, non.

a. Quod autem peccatum sit a Deo, videtur, quoniam liberum arbitrium, in quantum est potentia oppositorum, est a Deo; et in quantum est hujusmodi, causa mali est; et "quidquid est causa causae, est causa causati " ; ergo malum causatur a Deo.

Item, quod malum culpae sit bonum, nam cooperatur in bonum, Rom. 8,28: Omnia cooperantur in bonum, Glossa: " Etiam casus "; ergo causatur a Deo.

Super illud: Sciens

quod omnia, 13 Ioan., 3, Interlinearis : " Mala in usu, bona in effectu ": et cuius usus bonus est, ipsum a Deo est, quoniam ipsum bonum est.

Super illud Psalmi : Convertit cor eorum, ut odirent populum: Haec conversio, cum fuit ad odium, non fuit nisi peccatum) et haec conversio fuit a Deo: ergo peccatum a Deo.

Super illum Psalmum : Domine, Deus meus, in te speravi, versus: Confitebor: "In omnibus laudat Deum, distinguens aliud Deum fecisse et ordinasse, videlicet universum bonum ;et aliud non fecisse sed ordinasse, videlicet malum "; et ita ut prius.

b. Super 15 Eccli., 21, contrarium : " Non est Deus auctor peccandi, nec spatium concedit ut homo possit impune peccare "

Augustinus, II libro De libero arbitrio : " Motus aversionis, quem fatemur esse peccatum, quoniam defectivus motus est, omnis autem defectus ex nihilo, vide quo pertineat, et ad Deum non pertinere non dubites. Qui defectus, quoniam voluntarius est, in nostra voluntate positus est ".

c. Ad obiecta ergo dicendum quod peccatum, comparatum ad subiectum in quo est, poena est; comparatum autem ad finem quo privatur, sic non poena est, et sic non est a Deo.

Ad aliud dicendum quod peccatum, ut poena est, bonum est in ordine, sed non ut peccatum est.

Ad aliud dicendum quod bona, comparata ad malum, meliora sunt , et sic dicitur malum conferre ad completionem universi, quoniam non esset poena in universo nisi malum esset.

14. Nam ideo malum vel peccatum dicitur corruptio boni [496, 19-20]. Peccatum est corruptio, differenter tamen in nos et in Adam, quoniam in Adam naturam corrumpit persona, in nobis vero personam corrumpit natura Unde in nobis venit peccatum ab exteriori ad interius, sed in Adam venit ab interiori ad exterius.

Sed cum nihil sit, in quantum peccatum est *. a. Bonum naturale vulneratur per peccatum, et illud est in anima: aut ergo sicut potentia, aut sicut actus vel passio, aut sicut habitus. Obiciatur ergo sic: Dionysius : " Nihil, secundum quod est essentia aut natura, corrumpitur". Ergo, cum potentia sit tale quid, non corrumpitur, et ita illud naturale bonum vulneratum non potest esse potentia.

Adhuc, ab actu exsistente interiori vel exteriori vulneratur illud bonum: ergo illud bonum non est actus ; II similiter nec passio. Relinquitur ergo quod habitus. Sed tunc aut naturalis, aut adveniens: constat quod non adveniens, quoniam tunc omnino posset tolli ; erit ergo naturalis habitus.

b. Utrum illud bonum naturale sit habilitas tam ad bonum quam ad malum? Quod non, videtur, quoniam post naturam corruptam proniores sumus ad malum quam ad bonum, et ita ad malum est illa habilitas.

[Contra]: eadem est libertas boni et mali et eadem potentia in nobis ad opposita ; et haec libertas et haec potentia eadem: quare ad opposita se habebit, et ita ad bonum et ad malum.

c. Sed quaeratur utrum habilitas ad bonum et habilitas ad malum sint contraria. Quod videtur, [quia] penes terminos contrarios.

Adhuc, causae eorum sunt contrariae; ergo ipsa sunt contraria quoniam fomes est causa habilitatis ad malum, et natura, causa habilitatis ad bonum.

d. Ad primum dicendum: bonum naturale, prout est subiectum corruptionis, est potentia: et prout habilitas est, diminuitur per peccatum.

Dicendum ad aliud quod sunt contraria secundum hanc definitionem, scilicet'sub eodem genere posita maxime distant' ;; sed non sunt contraria secundum hanc rationem: 'quae mutuo se expellunt' .

Quaeri autem solet utrum poena sit privatio etc. [98, 6]. Privatio boni naturae potest intendi, sed privatio boni gratiae non, nisi dicatur elongatio gratiae intensio privationis .

Utrum omnino tollatur habilitas in damnatis? Quod videtur, quoniam eadem est habitudo huius habilitatis ad bonum in salvatis, et ad malum in damnatis; ergo, permutatim, eadem habitudo ipsius ad malum in salvatis, et ad bonum in damnatis. Sed omnino tollitur haec habilitas ad malum in salvatis: ergo omnino tollitur ad bonum in damnatis.

Sed contra: nihil omnino tollitur quod potest esse in augmentum poenae; ergo non omnino tollitur ab illis. Sed habitudo ad aliquid otiosa est cum nunquam exit in actum; sed habitudo ad bonum non exiet in actum: ergo otiosa erit ibi.

Dicendum quod habitudo ad bonum in damnatis remanet, sed non in augmentum poenae; sicut potentiae manent, sed solum ad hoc ut sint subiecta poenarum.

Utrum corruptio indifferenter proveniat ex peccato veniali et mortali? Quod videtur: cum multitudo venialium reddit hominem habiliorem ad malum, tunc per venialia crescit habilitas ad malum; et sic habilitas ad bonum decrescit, et ita vulneratur per veniale.

Contra: veniale non opponitur gratiae, quae conservat bonum naturale; et ita non vulneratur bonum naturale per veniale, cum ll manet gratia conservans ipsum.

Dicendum quod vulneratur bonum naturale ex mortali solum; sed quoniam ex multiplicatione venialium accidit contemptus, qui est mortale, ideo vulneratur ex illis, cum mortale peccatum opponatur tam bono naturae quam bono gratiae.

Utrum eodem genere oppositionis? Quod non, videtur: peccatum mortale omnino tollit gratiam, sed non omnino tollit bonum naturae; ergo non eadem oppositione ei opponitur.

Adhuc, mortale et gratia contrarie opponuntur, quoniam mutuo sese expellunt '' ;sed mortale et bonum naturae non mutuo sese expellunt; ergo non sunt contraria.

Dicendum quod peccatum, prout est conversio ad bonum commutabile, contrarie opponitur gratiae ; prout est aversio ab incommutabili bono, sic privative opponitur gratiae. Sed bono naturae opponitur privative in parte, et contrarie in parte ; quoniam, quoad habilitatem quae remanet ad bonum, contrarie opponitur; et quoad habilitatem quae diminuitur, privative opponitur. ''

Peccatum mortale opponitur tam bono gratiae quam bono naturae: quaeratur cui primo et principaliter, quoniam unum non opponitur duobus aeque primo .

Dicendum quod uno modo opponitur primo bono gratiae, quoniam istud est bonum completum et bonum naturae est incompletum, et sic prius ei opponitur. Alio autem modo, primo opponitur bono naturae, quoniam semper et diuturnius. Unde primum peccatum post gratiam receptam pugnat gratiae et bono naturae, sed peccatum consequens non pugnat nisi bono naturae, quoniam aliud non invenit ante se.

a. Dicitur in libro De Trinitate quod a participatione summi boni cetera bona sunt. Ergo, cum participatione eius bona sunt, ergo non in eo quod sunt, omnia bona sunt: sicut participatione album, non in eo quod est, album est.

Adhuc, " omne quod est, in eo quod est, bonum est " : ergo omne quod est, substantialiter bonum est. Sed hoc solum est Deus; ergo non in quantum sunt, [omnia] bona sunt.

Dicendum quod participatione gratiae vel participatione summi boni potest bonum esse; et sic intelliguntur auctoritates illae praemissae . b. Nota tamen quod est bonum II substantialiter, ut Deus; naturaliter, ut creatura; et formaliter, ut virtutes; et accidentaliter, ut homo habens gratiam. De primo dicit Dionysius, De divinis nominibus : " Divinam subsistentiam bonitatem dicimus, quoniam superessentiale optimum in ea quae sunt omnia suam extendit bonitatem ". De secundo, Dionysius in eodem : "Non est mala daemonum gens quantum est iuxta naturam ". De tertio, idem Dionysius : "Ipsa omnia praeveniens perfectissima bonitas, non solum implet circa se optimas essentias: extenditur autem usque ad novissimas;his quidem universaliter adveniens, illis autem minus, aliis autem novissime ". De quarto, idem : " Quidam omnino bonum participant, quidam magis et minus privantur ", ut glorificati et exsistentes in via.