DISTINCTIO V.

Mox quidam *. Augustinus : " Omnes angeli aequales creati sint; sed cadentibus illis per superbiam, ceteri Deo pia obedientia coliae serunt, accipientes certam scientiam suae stabilitatis, quod illi nunquam habuerunt; et sic sunt in omnibus gratia circumdati, ut nunquam possint a beata vita cadere ".

Mater est superbia [326, 21-22]. a. Augustinus, Super Genesim : " Superbia est amor propriae excellentiae: invidia est odium felicitatis alienae. Superbiendo ergo invidus, non invidendo superbus est. Amando enim suam excellentiam, vel paribus invidet quod ei coaequantur; vel inferioribus ne sibi coaequentur; vel superioribus quod eis non coaequatur ". In eodem, infra : " Unde vult eminere superbia, inde in angustias egestatemque contruditur, cum ex communi ad proprium damnoso sui amore retruditur ". Et ibidem : ut Eccli. 10,15: Initium omnis peccati, superbia: et I Tim. 6, 10: Radix omnium malorum, cupiditas. Sed haec generalis, " qua quisque appetit amplius quam oportet " et convertitur ad commutabile bonum Altera est specialis, quae est " amor pecuniae " .

b. Item, nota quod diabolus apprehendens potentiam Dei, per irascibilem potentiam invidit ei; apprehendens autem suum proprium decorem, superbivit. Unde videtur quod duo erant simul motiva et moventia. Dicit autem Augustinus quod Deum nunquam odio habuit: quomodo ergo invidit? Sed dicitur in Psalmo : Superbia eorum qui te oderunt ascendit semper. -Respondeo: Deum nemo odio habuit nisi secundum quid, scilicet in quantum punitor.

c. Sciendum etiam quod prius est velle suum bonum quam velle bonum alterius diminui. Sic diabolus primo peccavit per superbiam, volendo bonum suum; volendo autem bonum alterius diminui, per invidiam. Est autem superbia generalis, aversio scilicet ab incommutabili, et est amor sui, specialis autem quae est amor propriae excellentiae.

Se parificare *. a. Anselmus, De casu diaboli, 4 cap. " Cum hoc voluit quod Deus illum tunc velle nolebat, voluit inordinate esse similis Deo ". Obicit contra idem: " Si Deus non potest cogitari, nisi ita solus, ut nihil illi simile cogitari possit, quomodo potuit diabolus velle quod non potuit cogitare? Non enim ita obtusae mentis erat, ut nihil aliud Deo simile cogitari posse nesciret ". Infra : " Non solum voluit esse aequalis Deo quia praesumpsit habere propriam voluntatem, sed etiam maior voluit esse, volendo quod Deus eum velle nolebat, quoniam suam voluntatem supra Dei voluntatem posuit". - Respondeo: Angeli appetebant illam beatitudinem habere tunc, quando illam habere non deberent, et ideo amiserunt iustitiam quam habebant. Appetebant enim habere sine opere, quod debebant habere ex operibus; unde noluerunt ministrare et voluerunt gloriam habere, quod soli Deo convenit. Unde per consequens appetierunt esse similes Deo. Unde dicit idem Anselmus, in 6 cap. : " Angeli qui magis voluerunt iustitiam quam habebant, quam illud plus quod non habebant, bonum quod quasi propter iustitiam, quantum pertinuit ad voluntatem, perdiderunt, iustitia retribuente susceperunt, et de illo quod habebant in vera securitate permanserunt. Illi vero qui maluerunt illud plus, quod nondum Deus illis dare volebat, quam stare in iustitia in qua erant facti, eadem iustitia iudicante, et illud propter quod illam contempserunt nequaquam obtinuerunt, et quod tenebant bonum amiserunt ".

b. Item, Augustinus, libro III De libero arbitrio : " Unde diabolo suggestum est appetendae impietatis consilium? Si enim nullo viso tangeretur, non eligeret facere quod fecit". Et respondet: " Discernenda sunt tria genera visorum, quorum unum est quod proficiscitur a voluntate suadentis, quale est illud diaboli, cui homo consentiendo peccavit. Alterum a subiacentibus rebus vel intentioni animi vel sensibus corporis. Subiacet intentioni animi quidquid est, excepta incommutabilitate Trinitatis, quae non subiacet sed eminet": primum animus, deinde alia. " Melior autem est animus cum sui obliviscitur prae caritate incommutabilis Dei, vel se ipsum in comparatione illius contemnit. Si autem tamquam obvius placet sibi ad perverse imitandum Deum, ut potestate sua frui velit, tanto fit minor quanto se cupit fieri maiorem ".

Illo corrupto *. Augustinus, Contra epistolam Fundamenti : Cum dico corruptionem, duo dico: [naturam et] actionem aut mutationem ad non esse ;; quoad unum a Deo est, quoad reliquum ex nihilo.

Et voluntas utrinque [327, 1-2]. Anselmus, 7 cap. De casu diaboli : " Aut bona fuit sua voluntas aut mala. Si bona, quomodo propter eam cecidit de tanto bono? Si vero mala, aut aliquid fuit aut nihil. Si aliquid, aut a Deo aut a se ipso: quod est contra illud Apostoli : Quid habes quod non accepisti? Si vero nihil, quomodo tam graviter propter nihil damnatus est"? Infra : " Est aliud quod miror, cur videlicet Deus talem fecerit illam Luciferi naturam, quam tanta excellentia sublimaverat, ut de eo quod debuit velle, potuit convertere voluntatem suam ad id quod non debuit) et de eo quod non debuit, non potuit ad id quod debuit ". Et haec quaestio pertinet ad confirmationem in malo. Et subiungit rationem " Cum multo magis videatur potestatem talis creatura debuisse a tali factore accipere faciendi bonum, ad quod facta est, quam faciendi malum, ad quod vitandum facta est ". - Et respondetur ad praecedens per illud quod dicit Augustinus in libro Contra epistolam Fundamenti : Cum dico naturam corruptam, duo dico ;; sic cum dico malam voluntatem, duo dico: quantum ad unum a Deo est, quantum ad aliud a voluntate. Et idem Anselmus : "In quantum voluntas et conversio est aliquid, bonum est et Dei est ;; in quantum caret iustitia sine qua non debet esse, non Dei est, sed volentis. Simplex malum est iniustitia, quoniam non est nisi malum ;; natura vero in qua est iniustitia, bonum et malum ".

Excaeeavit [327, 13-14]. Quaeritur utrum mali fuerunt simul obstinati in malo et aversi a bono. Quod videtur, per hoc quod in natura non habente contrarietatem, simul est motus infinitus ;; et ita aversi, cum non esset causa aversionis eorum, statim obstinati facti sunt.

Gratia dicitur *. Ex 33, 13: Si inveni gratiam, Glossa: " Non sufficit una gratia sanctis. Est enim gratia quae praecedit, ut Deum cognoscant et diligant) alia, ut se mundos custodiant ".

Per superbiam *. Sicut est in anima hominis duplex intellectiva , una cuius est cognitio veri, altera cuius est dilectio boni, sic in angelo duplex est vis: contemplativa et ministratoria . Angeli ergo quorum delectatio fuit in dilectione cogniti, conversi sunt ad bonum vel sapientiam: quorum autem delectatio fuit in cognitione per se vel in proprio bono, aversi sunt . Timor enim, qui est initium sapientiae , est humilitas vel voluntas esse sub alio ;; oppositum autem superbia, quae "est amor propriae excellentiae " . - In peccato autem diaboli primo fuerunt superbia, inanis gloria, ambitio, cupiditas, invidia et aversio. Vidit enim se Lucifer esse primam creaturam ordine creandi et esse super omnem creaturam, et ideo voluit haberi principium creaturarum: ecce inanis gloria: voluit superponi et non supponi: ecce superbia ;; voluit contemplari et non ministrare: ecce ambitio. Sic in se divisus, voluit tamen unionem in unam personam cum Deo, quia praevidit rationalem creaturam esse assumendam in unionem personae Filii Dei . Unde, putans se illam fore, praedictum optavit ;; et quia hoc non potuit, verae luci invidit: et quia invidit, avertit se a luce quasi invidus: et quia avertit se a luce, factus est tenebra: et quia factus est tenebra, odit lucem et malum appetit omni illuminato. Reducendo diceretur e contrario.

Opposito modo, ut habetur in 3 Matth., 15, se habuit Christus: dixit enim Baptistae: Sic nos decet adimplere omnem iustitiam, id est humilitatem, subdendo se superiori primo et non praeferre: secundo subdere se pari: tertio subdere se minori. Praedicto vero ordini peccandi inflictus est ordo puniendi: volens enim esse principium rerum, factus est principium privationum. Unde Ezech. 28, 19: Nihili factus es et non eris in perpetuum. Iob 36, 7-12 . Quomodo scientia est aditus dolorum,

Eccl. 1, 18: Ubi multa sapientia, multa indignatio ,- et qui apponit etc. Iob 40,14: Ipse principium viarum Domini .

Erat in creatione *. Augustinus, libro De fide ad Petrum : " Angeli atque homines, pro eo quod rationales sunt facti, aeternitatis ac beatitudinis donum in ipsa naturae spiritualis creatione divinitus acceperunt, ita scilicet ut si dilectioni sui Creatoris iugiter inhaesissent, simul aeterni beatique mansissent ;; si vero propriae libertatis arbitrio, contra summi Creatoris imperium, suam niterentur facere voluntatem, protinus a contumacibus beatitudo discederet".

In confirmatione *. Augustinus, libro De gratia et correptione : " Angeli sancti, qui, cadentibus aliis, per liberum arbitrium steterunt, huius mansionis debitam mercedem recipere meruerunt, tantam scilicet beatitudinis plenitudinem, qua sciunt se semper in illa mansuros ".

Meritum praecessisse *. Hoc contra rationem praemii est: praemium enim quasi 'prae emptum', scilicet prius. Praeterea, poena sequitur peccatum: ergo, per locum ab oppositis , praemium sequitur meritum. Ideo dividendum est, quod duplex est praemium, scilicet de visione Dei, de dilectione conversorum auxilio suo. Quantum ad ultimum, sunt in via; quantum ad primum, sunt in patria. Nota autem quod angeli contemplatione praemiantur, ministratione merentur.