DISTINCTIO XIV.

Praeterea diligenter *. In hac XIV distinctione agitur de temporali processione Spiritus Sancti, et hoc secundum duas differentias. Procedit enim in corda fidelium et in aliquam creaturam visibilem. Et determinantur penes has conditiones, scilicet penes dantem et datum et cui datur. Sed cum ea quae conveniunt Trinitati aeternaliter, priora sunt illis quae conveniunt temporaliter, aut ergo de temporali processione non est in hoc libro determinandum, aut in fine libri determinari deberet. Item, in fine tertii libri agitur de missione Filii in carnem: quare de temporali processione Spiritus Sancti ibi non determinat?

Respondeo: per processionem Spiritus Sancti distinguitur Spiritus Sanctus a Patre. Unde, cum hic agitur de distinctione personarum, et hic agere debet de processione eius temporali: in hac enim intelligitur aeterna. Sed per missionem Filii in carnem unitur Creator creaturae; unde, cum in primo libro agitur de Creatore, in secundo de creatura, consequens erat in tertio agere de unito ex iis. Sed ex missione Spiritus Sancti non sequitur aliqua unio Creatoris et creaturae in unam personam.

De temporali autem *. Differt dictione missio et processio Spiritus Sancti, quia non est duplex missio sicut est duplex processio, quia processio est temporalis et aeterna, missio non est nisi temporalis. Et ad missionem exigitur distinctio mittentis et eius qui mittitur et cui mittitur ; et ad istud requiritur distinctio substantiarum, quod non potest esse sine eo quod ad tempus pertinet. Sed processio non requirit nisi distinctionem personarum, et non substantiarum. Unde processio dicitur respectu eius a quo, et ideo aeterna; aut respectu eius in quod, et ideo temporalis est. Sed missio dicit penes terminum in quem.

Item, eius missio est processio [90,14

15] temporalis: non quod haec sit illa secundum rationem, sed quoniam in uno intelligitur reliquum.

Item, processio dividitur in temporalem et aeternam, et ita neutra earum erit altera, cum e diverso dividuntur.

Dicendum quod in processione temporali est aeterna. Unde haec non differt ab illa nisi per quamdam additionem, quoniam processio temporalis non dicit nisi aeternam cum effectu aliquo in creatura .

Sunt aliqui *. Super illud: Caritas Dei diffusa est [92, 7-8], Augustinus : Caritas increata diffusa est per Spiritum Sanctum, et ita Trinitas diffusa est per Spiritum Sanctum ; ergo Pater diffusus est per Spiritum Sanctum.

Respondeo: licet diffundatur caritas, non tamen Pater secundum quod Pater, quoniam caritas notat principium respectu effectus in creatura, qui est per Spiritum Sanctum ; sed Pater non notat. Nam, si diceretur per Spiritum Sanctum diffusus, cum secundum se non sit per Spiritum Sanctum, oportet quod ratione effectus.

Item, super illud: Spiritum Sanctum, qui non est creatura, infundi [92, 3-4], Augustinus, Ad Orosium : " Spiritum Sanctum esse verum Deum, Actus Apostolorum docent apertissime. Inquit, Act. 5, 3, Petrus: Cur tentavit Satanas mentiri Spiritui Sancto ? Et infra : Non hominibus mentitus es, sed Deo "; et ita Spiritus Sanctus missus in cordibus nostris est Deus. " Et in evangelio Ioannis : Dominus, inquit, spiritus est. I Cor. 6, 19-20: Nescitis quia corpora vestra templum sunt Spiritus Sancti qui est in vobis? Glorificate et portate Deum in corpore vestro ". "Si . Trinitas non esset unus Deus, nunquam Dominus dixisset discipulis : Ite, baptizate eos in nomine Patris et Filii "etc. Item, Augustinus, in libro De Trinitate , super illud Apostoli : Nescitis etc: " Quid insanius aut quid magis sacrilegum quam quis audeat dicere membra sua esse templum creaturae inferioris et minoris secundum ipsos quam Christus est? Alibi dicit : Corpora vestra sunt membra Christi; alibi dicit : templum Spiritus Sancti. [Si autem quae membra sunt Christi, templum est Spiritus Sancti], non est [creatura] Spiritus Sanctus, quoniam cui corpus nostrum templum exhibemus, necesse est ut huic adhibeamus eam servitutem, qua nonnisi Deo serviendum est".

Item, super illud: qui dedit dona *, quaeritur cuiusmodi dona dantur, cum datur Spiritus Sanctus. Augustinus, Contra definitiones Caelestii ad Eutropium [et ] Paulum respondentis quod ex potestate liberi arbitrii sufficimus nobis ad bene operandum: " Respondemus peccatum posse vitari, si natura vitiata per peccatum sanetur per Iesum Christum. In tantum enim sana non est, in quantum id quod faciendum est aut ex caecitate non videt, aut visum infirmitate non implet ". Propter ignorantiam ergo anima infirma est ad videndum, et post scientiam deest posse faciendi et volendi bonum opus. Ante lapsum potuit malis resistere, sed non sine gratia proficere. Procedit ergo Spiritus Sanctus in creaturas ad ipsas sanandas, quoniam illuminat animam ad cognitionem veri habendam, purgans ignorantiam, accendens ad Dei amorem, purgans malam concupiscentiam, dat robur ad operis perfectionem. Tripliciter ergo in bonis iuvat: monet enim ut bonum cogitet, contra desidiam: docet rationem qualiter faciendum, contra imprudentiam: excitat voluntatem ut bonum facere velit, contra negligentiam. In declinando a malo, primo facit detestationem peccati in compunctione; secundo cor contritum facit supplicare pro venia: tertio remittit peccatum.

Hic quaeritur *. Cum sit processio temporalis et aeterna, quaeritur utrum similiter sit generatio temporalis et aeterna. Quod videtur, quia natus est ex Patre, natus est ex matre: sic aeternaliter, sic temporaliter: et si hoc, tunc eius generatio temporalis aut erit ex Patre aut ex matre. Constat quod non ex Patre ; nec ex matre, quia ipsa non est operatrix, sed Spiritus Sanctus. Sed quid est quod dicit Ioannes Damascenus : "Spiritus Sanctus supervenit in eam tribuens ei vim generativam "? De hoc in tertio libro circa principium dicetur .

Respondeo: generatio semper respicit patrem, quia mater non generat nisi aliunde; sed nativitas respicit matrem, et hoc sive fuerit in utero sive ex utero. Unde duplex est nativitas, scilicet temporalis et aeterna, licet non sit duplex generatio.