DISTINCTIO XXXVI.

Sciendum est tamen etc. *. a. Nota quod omne peccatum, aut est poena peccati et non causa peccati, aut causa peccati et non poena, aut et causa et poena, aut nec causa nec poena: ut peccatum Luciferi nec erat causa peccati nec poena: et peccatum primi hominis est causa peccati sed non poena ; et peccatum nostrum, si cito deleatur per poenitentiam, est poena sed non est causa; si autem non cito deleatur, est poena et causa peccati Et ita videtur quod primum peccatum est causa tantum, et ultimum poena tantum; intermedia sunt poenae et causa peccati.

Sed videtur quod non: fomes in parvulo baptizato remanet adhuc poena, non tamen peccatum ; similiter diminutio boni naturalis remanet poena, non tamen peccatum.

Dicendum quod praedicta divisio tenet pro generibus singulorum et circa idem subiectum exsistentibus, quoniam post primum peccatum, secundum ordinem, est originale: deinde primus motus, qui est veniale: tertio actuale mortale. Sed originale est poena actualis ipsius Adae; unde in mediis intelligendum est quaesunt media secundum naturam, sed non de mediis secundum tempus.

b. Si peccatum sit causa alterius peccati, quaeratur: quod peccatum cuius est causa?

Dicendum quod si fuerint peccata ad invicem contingentia, unum est causa alterius sicut dispositio. Sed tamen quodlibet peccatum cuiuslibet peccati potest esse causa, quoniam quodlibet peccatum removet gratiam, quae prohibens est omne peccatum, sed remoto prohibente, inducitur peccatum.

Nota quod triplex est poena , II scilicet generalis inflicta;et contracta, ut fomes; et acta, ut corruptio ex peccato. Prima est a Deo, secunda a diabolo, tertia ab homine.

Inter primum enim peccatum apostasiae [498, 28-499, l]: quo scilicet Adam apostatavit, et prout sunt in eodem susceptibili est istud intelligendum.

Et ideo merito quaeritur utrum etc. *. Augustinus, De vera religione : " In tantum est vitium, in quantum nocet; et in tantum nocet, in quantum de bono adimit ".

Ad quod illi respondent, peccatum etc. *. a. Gregorius : " Adulterium, inter voracitatem et homicidium positum, est in se ipso peccatum; et quoniam culpam voracitatis augebat, poena est; et quoniam per ipsum fit subsequens homicidium, causa peccati est ".

b. Cum poena sit contra voluntatem et cum peccatum sit cum voluntate, unde est quod peccatum omne secum defert suam poenam ?

Augustinus, De libero arbitrio : " Peccatum et supplicium peccati non sunt naturae quaedam, sed affectiones naturarum, et hoc est voluntarium, illud poenale. Sed voluntarium quod fit in peccato, turpis affectio est, cui propterea poenalis adhibetur, ut ordinet illud ubi tale esse turpe non sit, et decori universitatis congruere cogat, ut peccati dedecus emendet poena peccati ".

c. Utrum omne peccatum sit poena sui vel alterius peccati. Quod videtur, quoniam omnis bona actio est merces sui, ut habetur super illud Psalmi : Laudate Dominum quoniam bonus est psalmus, Glossa: "In laude Dei ipse actus est merces ".

Dicendum quod in omni peccato est unum quod est poena, et alterum quod est peccatum: prout enim est conversio ad bonum commutabile, sic peccatum est; et prout est aversio a bono incommutabili, sic poena . Unde aliunde poena est, aliunde peccatum .

Quod autem quaedam peccata poena sint etc. *. Ad intelligendum ordinem poenarum quae consequuntur peccatum mortale, sciendum quod prima poena, quae sequitur actuale mortale, est inordinata conversio ad res commutabiles) secunda, aversio a summo bono; tertia, subtractio gratiae, et sic dividitur a Deo, 59 Is., 2: Iniquitates vestrae diviserunt inter vos et Deum. Quarta est obtenebratio intellectus, de qua habetur in eodem capitulo, cum dicitur : Ambulavimus in tenebris. Quinta poena est elongatio a Deo, 55 Is., 9: Sicut exaltantur caeli a terra, ita exaltantur [iviae meae a viis vestris]. Sexta poena est redactio in nihilum; unde Augustinus, in libro De confessionibus : Duo fecit Deus: unum prope se, ll alterum prope nihil. Et sic dissimiliores fiunt, et per hoc accedunt ad corruptionem et ad naturam corruptam, quae opposita est Deo, 6 Sap., 20: Incorruptio facit esse proximum Deo. Septima poena est diminutio boni naturalis. Octava est perversio situs in ipsis viribus animae, ut scilicet imperatum fiat imperans et e converso. Nona est alteratio redigens de perfecto in imperfectum. Decima est augmentatio mali culpae, per quod augetur malum poenae; unde in Apoc. : Qui in sordibus est, sordescat adhuc. Undecima est obstinatio ; duodecima, induratio ; decima tertia, obduratio, 7 Exodi, de Pharaone. Decima quarta est casus in reprobum sensum, ut 1 Rom., 28. Decima quinta est confirmatio in malo secundum tempus, ad quod sequitur confirmatio in malo aeternaliter. Decima sexta est carentia visionis Dei et societatis angelorum, et adeptionis aeternae hereditatis et communis gaudii in aeterna gloria. Decima septima poena est vermis conscientiae et poena actualis, ut in fine Isaiae : Vermis eorum non morietur. Decima octava poena est murmur contra iustitiam Dei: decima nona est dolor de bono amisso quod potuisset haberi.

Praeterea nullatenus ambigendum est etc. *. a. Dionysius, De divinis nominibus : " Malum est defectus, privatio, infirmitas, immoderantia, incoiispicuiim, informe, non vivens, non intelligens et irrationale, imperfectum, incollocatum, incausale, infinitum, infecundum, pigrum, inordinatum, multum, dissimile, tenebrosum, inessentiale et adhuc nunquam et nusquam ens ".

b. Augustinus, De natura boni :ll " Omnes peccantes in suppliciis ordinantur: quae ordinatio, quoniam eorum naturae non convenit, ideo poena est; et quoniam culpa est, ideo convenit iustitiae Dei ".

Augustinus, Ad Iulianum : " Deus, qui est animarum et corporum conditor, humanae naturae vitia inflixit non immeritae ".

c. Quod autem sit a diabolo, Augustinus : " Hoc generi humano inflictum vulnus a diabolo, quidquid per peccatum nascitur, cogit esse sub diabolo, ut tamquam de suo frutice fructum iure decerpat ". Ad illud respondet Augustinus, in eodem : " Dixi: concupiscentiam carnis diabolico vulnere contigisse. Et rursum: hanc legem peccati a Deo illatam propter ultionem, et ideo poenam [esse] peccati. Haec inter se asseris esse contraria: quasi non fieri posset, ut unum atque idem malum a diaboli iniquitate et Dei aequitate peccantibus inhaereat " .

d. Super illud: Ego plasmavi, 37 Is., 26, Hieronymus : " Illud malum quod per Sennacherib infertur, non in eo quod malum, sed in eo quod iustum ", [Deo] refertur .

Omnis perturbatio passio [503, 19-20]. " Invidia est dolor de alieno bono " ; et ita ipsa est passio, et ita poena.

Contra: qualiter ergo peccatum, cum ibi non sit delectatio?

Dicendum quod est tristitia de alieno bono auferente nostrum vel annuente, sed est delectatio in amando proprium bonum.

Illud diligenter est adnotandum *.Bonum creatum aut est bonum naturae, aut bonum in genere, aut bonum ex circumstantia, aut bonum gratiae, aut bonum gloriae. Sed bonum aliquod naturae est quod non potest tolli per peccatum, et aliquod quod diminui potest per peccatum. Bonum autem in genere est bonum in actionibus indifferenter se habentibus. Unde cum actio sit quaedam essentia, et ipsa consideratur ut in subiecta materia: aut ergo consideratur in subiecta materia debita, aut indebita. Sed hoc dupliciter: aut enim prout est actio voluntatis, aut prout est actio naturae. Et de isto ultimo non dicitur bonum in genere; sed si fuerit in materia debita et ipsius voluntatis, tunc est bonum in genere; si autem fuerit in materia indebita, tunc est malum in genere.

Ratio autem quare dicitur bonum in genere, est quoniam uno modo dicitur ' genus' ut primus motor in re ;; et sic unumquodque creatum, in quantum est, bonum est, quoniam a primo motore bono est. Alio modo dicitur ' genus' primum subiectum in quo est natura ;; et sic dicitur materia in unoquoque genus a naturalibus philosophis . Tertio modo dicitur ' genus' illud quod est primum in essentia rei, ut subiectum primum differentiarum ;; et sic actio, in quantum actio, dicitur bonum in genere. Quarto modo dicitur 'genus' in moribus: et sic primum est in genere boni, ut summum bonum ut est finis. Et ista quatuor reducuntur ad quatuor genera causarum. Primum enim respicit efficientem: secundum materialem) tertium formalem: quartum finalem. Similiter autem dicitur bonum in genere quadrupliciter. Sed hic sumitur bonum in genere prout est natura in materia.

Nota ergo quod potentiam habemus, quae est bonum in genere, ut potentia ad bonum meritorium: et potentiam hanc habemus dispositam: et dicitur bonum ex circumstantia: et hanc habemus completam: dicitur bonum gratiae ;; II et illam habemus completissime: et dicitur bonum gloriae. Et unicuique istorum respondet suum oppositum, ita quod bono naturae respondet malum naturae, et bono in genere respondet malum in genere, et bono gratiae respondet malum culpae, et bono gloriae respondet malum poenae aeternae.

Utrum omnia bona in genere sint aeque bona. Quod videtur: omne malum in genere est aeque malum: ergo suum oppositum erit omne aeque bonum. Omne enim malum in genere est meritorium poenae aeternae.

Adhuc, actus boni sunt a virtutibus: ergo, cum virtutes in genere aeque bonae sint , et actus aeque boni erunt in genere; et ita omnia bona in genere aeque erunt bona .

Dicendum quod non sunt aeque bona, nec mala in genere aeque mala, sed sunt gradus distincti inter haec. Unde quod unum sit melius alio, hoc est gratia materiae II cui coniungitur actio progrediens a voluntate. Dicendum utique quod aliud est quaerere de bono in genere et de actibus egredientibus a virtutibus.

Utrum in uno genere actionis sint plura mala in genere. Quod patet in fornicatione et adulterio et incestu.

Dicendum quod praedicta, statim nominata, sunt plura mala ; unde unumquodque illorum est malum culpae .