DISTINCTIO XXV (ae).

Praedictis adiciendum est etc. *. Quatuor dicuntur hic : primum quoad intellectum; secundum quantum ad intelligibile ; tertium dicitur quantum ad affectum: quartum dicitur quantum ad affectum in Deum directum (= n. 12).

a. Primus articulus erat Petri, qui ad Patrem dirigitur; secundus Andreae, qui dirigitur ad Filium tertius erat Iacobi Maioris, scilicet: 'qui conceptus est'; quartus erat Ioannis, scilicet 'passus, crucirfxus'; quintus Thomae, de descensu ad inferos et resurrectione ipsius; deinde Iacobi Minoris, scilicet: 'ascendit ad caelos' postea Philippi: 'inde venturus est'; postea Bartholomaei: 'credo in Spiritum Sanctum' - Sed talis distinctio non reperitur in Symbolo Athanasii , quoniam primo determinat ea quae pertinent ad essentiam divinam; secundo, ea quae ad Trinitatem ; tertio, ea quae pertinent ad incarnationem; quarto, ea quae pertinent ad passionem et resurrectionem ; ultimo, ea quae pertinent ad nostram resurrectionem.

b. Quaeratur quare Paulus et Barnabas non posuerunt aliquos articulos. - Dicendum quod post electionem Mathiae, adhuc Barnabas non erat electus in apostolum ; similiter nec Paulus, in Actibus : Segregate Paulum et Barnabam.

c. In Nicaeno concilio superadditur unum symbolum praedictis duobus. Et differunt ad invicem in hoc, quod primum symbolum erat ad instructionem conversorum; secundum erat ad impugnationem primarum haeresum, scilicet de inaequalitate personarum et quod latria non erat attribuenda Spiritui Sancto. Et ideo apponitur in illo symbolo: 'Qui cum Patre et Filio simul adoratur'. Tertium symbolum erat ad excludendum omnes haereses. Unde plura ibi apponuntur quam in secundo.

d. Quaeritur quare non ponitur in symbolo 'poena aeterna' pro uno articulo, sicut 'vita aeterna'.

Dicendum quod fides ponitur fundamentum respectu spei et caritatis, et ita respectu sperandi. Poena autem aeterna non ponenda est de numero sperandorum, et ideo non ponitur pro uno articulo fidei.

e. In symbolo N i c a e n i concilii non ponitur iste articulus : 'descendit ad inferos' ; quaeratur propter quid. - D ic e n d u m quod ille descensus non complet aliquem articulum sine ascensu; ideo non ponitur per se pro aliquo articulo.

f. Omnipotentia attribuitur Patri ; quare non ponitur pro uno articulo de omniscientia Dei et de omni bonitate ipsius, quae pertinent ad Filium et ad Spiritum Sanctum ? - D ic e n d u m quod illa exprimitur, et alia determinantur ex adiunctis.

g. Quare symbolum Apostolorum in secreto dicitur et symbolum Athanasii in publico ?

Dicendum quod symbolum Apostolorum factum fuit in statu novellae Ecclesiae; sed alia symbola facta erant ad impugnandum haereses et earum confusiones. Vel aliter dicatur, quod corde creditur ad iustitiam, ore autem fit confessio ad salutem ; et sic patet qualiter duplex est locutio, scilicet interior et exterior. Et ideo denotatur hic duplex status, unus scilicet ratione Dei, et alter scilicet ratione proximi.

h. Quare symbolum Nicaenae synodi cantatur post evangelium et ante consecrationem ?

Dicendum est quod confirmatur per verba Evangelii, et spiritualiter non comedimus nisi credamus. Et consecratio ista intelligitur per hoc membrum: 'communionem sanctorum' (= n. 13).

Quid ergo dicetur etc. *. Qualiter fides differenter est ante incarnationem et post. Sed adhuc ante differenter est, ut in simplicibus ante tempus Prophetarum, et in ultimis in tempore Prophetarum. Adhuc in tempore incarnationis differt fides, ut in illis qui sciebant ea quae pertinent ad articulos et nesciebant tamen se scire Et in illis post passionem differt, prout scilicet est in ipsis parvulis, et in adultis simplicibus, et in adultis qui noverunt Scripturas, et in adultis habentibus Ordinem.

Quaeratur utrum simplices tenentur credere omnes articulos explicite. Super 14 Levit., 10, praecipitur leproso ut offerat sextarium olei, id est plenam mensuram fidei ; et per leprosum intelligitur omnis conversus ad fidem, et ita simplices tenentur ad plenam mensuram fidei. - D i c e n d u m. quod 'plena' mensura dicitur, quando nullus articulus est quin credatur saltem in universali, vel in propria ratione. Vel dicitur 'plena' quando non discreditur alicui articulo; et isto ultimo modo intelligitur auctoritas Levitici (= n. 15).

Sed quaeritur, cum sine fide etc. *. Ambrosius, super 7 Luc, 19 : " Poterat pius vates quem venturum crediderat, non credidisse moriturum" . Hilarius : "Non ipse dubitavit sibi, sed consuluit ignorantiae discipulorum ". "Neque enim credi debet Spiritus Sancti gratiam posito in carcere defuisse ". - Gregorius, in Moralibus : Morte imminente, cum se ad inferos descensurum esse cognosceret, voluit scire adventum Christi, ut qui praecursor nativitatis eius fuerat, nuntiator esset ad inferos descensionis. - Est dubitatio infidelitatis, ut in Iudaeis. Est etiam tarditatis, ut in discipulis euntibus in Emmaus . Est etiam dubitatio pietatis vel amoris; unde Ambrosius : " Non fide, sed pietate dubitavit, quoniam lapsus amoris fidem non impedit: talis enim lapsus est religiosus "* (= n. 16).

Solet etiam quaeri de Cornelio etc. *. a. Utrum falsum subsit fidei tamquam creditum. Quod non, videtur. Et prima ratio sumitur ex parte potentiae, hoc modo: fides est intelligentia supra rationem ; sed ipsa intelligentia supra rationem est et tantum verorum est. Unde Augustinus : Ei non occurrunt aliqua phantasmatum; et Aristoteles : "Intelligentia est indivisibilium circa quae non est falsum "; et ita fides tantum verorum est. - Secunda ratio sumitur ex parte crediti, hoc modo: fides est articulorum ; sed articuli tantum veri sunt; quare fides tantum verorum est. - Tertia ratio sumitur ex parte facientis fidem, hoc modo: fides est illuminatio procedens a summa veritate supra intelligentiam ; sed summa veritas non illuminat aliquem nisi ad verum; quare fides tantum verorum est. - Quarta ratio sumitur ex parte fidei formae, hoc modo: fides est supra scientiam et est acceptio assimilata ad Creatorem [sicut scientia est acceptio assimilata ad creaturam]; ergo multo fortius fides est tantum verorum quam scientia.

b. Ad contrarium: super illud: Si Christus non resurrexit, I ad Cor. 15, 17 " Vana est fides, id est falsa est, et non tantum inutilis "; et ita fides potuit esse de falso . -Abraham ante incarnationem habuit fidem incarnationis, et statim, postquam primum habuit, necessarium erat eum habuisse fidem de hoc. Sed possibile est alium esse modum liberandi quam per incarnationem . Contingat: ergo tunc fidei subest falsum, vel subesse potest. - Aliqui praesciti ad mortem aeternam habent spem et iustitiam et caritatem in praesenti; et talis sperat se habiturum vitam aeternam ; sed quod subest spei, illud idem subest fidei, et ita fidei subest falsum.

c. Dicendum quod fidei non potest subesse falsum. Ad primo obiectum dicendum quod habet pro inconvenienti ad quod deducit, scilicet quod fides inanis sir, et illa conditionalis Apostoli intelligatur post passionem - Ad aliud dicendum quod fides Abrahae triplicem habuit respectum: unum scilicet ad infundentem gratiam, et alium ad cognoscentem fidem, et tertium ad ipsum cognitum. Secundum respectum autem ad Abraham, bene sequitur: 'Fides semel fuit in Abraham, ergo necessarium est fuisse in ''eo'. ''Secundum autem respectum ad ipsum infundentem, semper est fides respectu veri. Secundum autem respectum ad ipsum cognitum, mutabilis est sicut quod futurum mutabile est. Et sic patet qualiter [et quid] est ibi de necessitate et quid de contingentia. - Ad aliud dicendum quod spes non est de ipsa complexione sicut fides ; et hoc est quoniam fides respicit (verum, spes autem respicit) bonum (=n. 14).

a. Utrum fidei non subsit nisi necessarium. Quod videtur, quoniam convenientissimum est quod secundum sapientiam Dei est ordinatum. Sed dicit Gregorius quod "nullus modus convenientior est nostrae miseriae salvandae " quam incarnatio ; ergo illud est secundum sapientiam Dei ordinatum; ergo necessarium est Filium Dei incarnari.

Quorum est visio in patria, est nunc cognitio in fide; sed in patria non erit visio nisi necessariorum ; ergo nec nunc erit cognitio fidei nisi necessariorum.

b. Contrarium super Habentes eumdem spiritum fidei, II ad Cor. 4,13 : "Illi venturum, surrecturum, passurum crediderunt ; nos vero venisse, surrexisse, passum esse credimus "; et ita ante incarnationem contingens subfuit fidei .

c. Dicendum quod aliquid est necessarium secundum potentiam Dei, ut Deum non posse creare aequalem sibi. Dicitur etiam necessarium, ut ordinatum secundum sapientiam Dei et non dependens ex singulari arbitrio alicuius ; unde isto modo fuit necessarium Christum incarnari. - Ad aliud dicendum quod eorum est cognitio fidei hic, quorum est visio in patria ; sed postea commutat praedicamentum, scilicet quid in quando, quoniam aeternum et temporale dicunt quando (=n.17).

Utrum fides sit de complexo tantum Quod non, videtur: super II Cor. 4,13 : " Tempora variata sunt, sed fides est eadem "; sed non potest esse idem enuntiabile de praesenti et de praeterito, et fides est eadem; quare fides non erit de complexis tantum Dicendum quod fidei non subest enuntiabile ut tale, quoniam fides est intelligentiae habitus et supra rationem, cuius opera sunt componere et dividere* (= n. 18).

Quomodo erat fides in Apostolis quando dixerunt : Nescimus quo vadis ? Et de fide est quod ipse est mediator et ipse est via; et ita contra fidem.

Philippus dixit: Ostendit nobis Patrem, et Glossa dicit quod Philippus erat de numero eorum qui credebant Patrem maiorem esse Filio; et ita videbatur quod ipse discredebat.

Quod concedunt quidam, quoniam non adhuc erant Apostoli confirmati. Dico tamen aliter, quod quidam erant credentes, et nesciebant tamen illa quorum habebant fidem ; et quidam erant credentes, qui sciebant illa quorum habebant fidem. Et isto modo crediderunt, non pertractantes tamen unum ad aliud (= n. 19).

Illud etiam non est etc. *. Augustinus, De doctrina christiana : "Ideo caritas maior est, quoniam, cum quisque ad aeterna pervenerit, duobus discedentibus, caritas auctior erit et certior permanebit" (= n. 20).

Finis praeeepti est caritas *. Ergo fides [et] spes praecedunt caritatem; et ita caritas non est causa fidei vel spei.

Dicendum quod finis praecepti est conditio consequens caritatem. Cor autem fit purum per remotionem a temporalibus, et sic depuratur tam cognitiva potentia quam operativa. Sed hoc propter cognitionem, ideo dicit: Fide non ficta ; et propter operationem, ideo dicit: Conscientia bona. Augustinus, De doctrina christiana : " Addidit corde puro, ut nihil aliud quam quod diligendum est diligatur. Addidit etiam conscientiam bonam, propter spem: ille enim ad id quod credit et diligit se perventurum esse desperat, cui malae conscientiae scrupulus est. Addidit etiam fide non ficta: si enim fides nostra caruerit mendacio, tunc non diligimus quod non est diligendum; et recte vivendo, id speramus, ut nullo modo spes nostra fallatur " (= n. 20).