DISTINCTIO XVIII.

I. Hic quaeri solet, si peccatum omnino dimissum est *. 1. Quaeritur de effectu contritionis et quantitate. Et nota quod multiplex est quantitas contritionis. Est enim quaedam secundum dimensionem, alia secundum virtutem, quaedam secundum rationem; ut dicitur contritio generalis aut universalis. Et dicitur generalis, cum conteritur super omnibus peccatis in genere, ad differentiam specialis et individuae. Universalis autem dicitur, quando sic dolet pro peccato, quod pro nulla re vellet peccasse, nec tunc nec aliquando.

II. Quaeritur etiam penes quid consideratur quantitas contritionis secundum intensionem. Cum enim in contritione sint duo, scilicet cratia et dolor, utrum renes intensionem Tuine aut doloris.

a. Quod non penes intensionem doloris, patet: quia multi ex complexione sua magis dolent, nec tamen magis conteruntur. Et dicit etiam Chrysostomus. Super Matthaeum , quod immoderate dolere est diabolica metanoia, id est doctrina. - Neque attenditur penes intensionem gratiae: in habente enim minorem gratiam aliquando maior est contritio. Praeterea, sicut anima non confert homini quantitatem dimensivam, ita nec gratia contritioni.

b. Respondemus quod est duplex dolor, spiritualis et sensibilis. Et penes spiritualis doloris quantitatem attenditur quantitas contritionis: et voco spiritualem dolorem voluntatem dolendi ; penes sensibilem autem non attenditur.

c. Sed tamen obicitur contra hoc: quia secundum quantitatem doloris sensibilis informati gratia diminuitur de quantitate poenae; ergo secundum illum attenditur quantitas contritionis in quantum contritione deletur poena.

d. Respondemus quod in contritione est gratia secundum hunc effectum, qui est velle dolere de peccato. Habet enim gratia plures effectus, quorum unus est illuminando pellere tenebras ; alter, movere voluntatem ad dolendum de peccato ; tertius, purgare: quod refertur ad peccatum secundum totam animam maculatam; quartus, informare: quod fit per ipsam gratiam perficientem animam; quintus, reformare: quantum ad habitationem virium: sextus, assimilare: quando iam imago in anima conformis fit imagini Trinitatis. Secundum primum effectum gratia est forma contritionis.

Habet autem gratia per se quemdam effectum ; alium secundum quod coniungitur cum dolore spirituali sive voluntate detestandi peccatum: tertium secundum quod coniungitur dolori sensibili; quartum secundum quod coniungitur cum opere compassionis sive misericordiae quod dicitur eleemosyna, adiuncto ieiunio et oratione.

Effectus autem gratiae secundum se est delere culpam. Secundum quod adiungitur [ei voluntas ] habitualis vel actualis detestandi peccatum, delet reatum poenae aeternae. Secundum quod adiungitur ei dolor sensibilis, delet poenam purgatoriam sub conditione. Secundum quod coniungitur operibus misericordiae et satisfactionis, quae in tribus praedictis consistit, delet poenam temporalem. Attenditur ergo quantitas secundum intensionem secundum quantitatem doloris in actu. spiritualis, informati gratia.

e. Ad id vero quod obicitur, quod dolor sensibilis diminuit de poena, dicimus quod verum est, quantum ad poenam purgatoriam, sicut reliquus delebat quoad aeternam.

III. a. Si vero quaeratur utrum contritio debet esse universalis, scilicet quod pro nulla re neque unquam ita vellet peccasse, dicendum quod debet esse universalis, quia qui praeeligeret aliquid, quo necesse esset carere eo quod supra omina est praeeligendum, peccaret. Sed talis est qui pro aliqua rc vellet peccare, et ita non erit vere poenitens. Praeterea, praeeligenda est vita animae vitae corporis et omnibus eius circumstantiis; quare, per oppositum, magis est fugienda poena aeterna quam aliquod malum temporale.

b. Sed quaeritur: si tantus debet esse dolor spiritualis ad hoc quod conveniens sit contritio, videtur quod dolor sensibilis nullus sufficiat, nec etiam ille qui est in sustinentia mortis. -Respondemus quod nullus dolor sensibilis sufficit ad deletionem poenae aeternae. Sed licet improportionalis sit poenae purgatoriae quoad acerbitatem, sufficit tamen, ex Dei misericordia, quantum ad dimissionem illius poenae.

c. Sed numquid oportet esse tantum dolorem quanta fuit delectatio sensibilis in peccato ? - Respondemus quod non. quia in poenitentia non tantum consideratur opus iustitiae quantum misericordiae.

d. Praeterea, si gratia coniuncta cum diversis, ut dictum est, delet omnem culpam et poenam. quaeritur si gratia in contritione possit sufficere ad delendum omnem culpam et poenam. Quod non videtur, quia "semper est dolendum ", ut di-

cit Augustinus , pro mortali ; ergo vinculum omnis poenae non tollitur per contritionem. - Respondemus quod aliqua contritio potest delere omnem culpam et poenam ; non dico 'quamcumque', sed poenam temporalem taxatam huic generi peccati. Est enim quaedam poena quae debetur omni mortali in quantum tale, et haec est dolor continuus usque ad finem vitae. Nam, quia mortale est debitum poenae aeternae, oportet quod poenitentia obliget ad vinculum detestationis perpetuac. Sed est alia quae debetur mortali secundum proprium genus: alia enim debetur fornicationi, alia adulterio; et hanc poenam delebit contritio, tanta potest esse.

e. Praeterea, quaeritur si omnis contritio sit summa. Videtur enim. Si enim omnis debet esse universalis, et omnis dolor universalis est summus: ergo omnis contritio est summa. -Respondemus quod summum dicitur dupliciter: vel quoad formam actus, vel quoad tempus et terminum voliti. Quoad tempus et terminum voliti, omnis contritio summa; non primo modo omnis est summa. .

IV. a. Sed adhuc quaeritur: nihil finitum potest super infinitum ; sed, ut dictum est , dolor spiritualis est finitus; ergo non potest in deletionem poenae aeternae, quae est infinita. Si vero potest ex gratia, tunc proprie est gratiae delere reatum poenae aeternae.

b. Praeterea, contritio illa est divisibilis per partes: numquid una pars delet unam partem poenae, aut tota totam? - Eodem modo potest obici de gratia creata, quae divisibilis est: numquid pars illius potest ad deletionem poenae aeternae ? Quod videtur, eo quod minor gratia potest ad deletionem poenae aeternae. Si hoc, tunc videtur aequale esse posse partis et totius.

c. Respondemus quod dolor spiritualis uno modo finitus est, alio modo infinitus. Est enim finitus quoad dimensio nem, infinitus vero ex parte posse. Detestatur enim peccatum hoc modo, quod pro nulla re vel nunquam vellet peccare ; et ex hac parte competit ei deletio poenae aeternae. Sed hoc non habet ex se, sed ex gratia; meritum enim quodam modo confrruentiae ei attribuitur.

d. Ad aliud dicimus quod, sive dicatur de gratia sive de dolore adiuncto gratiae quod delet poenam aeternam, dicimus quod haec deletio non est ex parte qua dolor vel gratia habet quantitatem dimensivam, sed ex illa qua habet quantitatem virtualem ; et ideo tota totam delet, non pars partem. Ex illa enim parte non colligitur ex partibus.

Atque aeternae ultionis vinculo *. Notandum est quod est ligatio quoad Deum et quoad Ecclesiam. De illa quoad Deum hic intelligitur ; de illa quoad Ecclesiam intelligitur infra, cum dicitur: Quodcumque ligaveris etc. *. -Dicitur autem sacerdos ligare, id est ligatum ostendere, cum demonstrat episcopo ipsum esse aliqua culpa ligatum; et hoc accidit in quibusdam criminibus. Absolvit autem, quando ostendit cum absolutum per episcopum.

Praeterea ligat, quando fert in aliquem sententiam excommunicationis, quem tunc ligat auctoritate superioris. Absolvit autem, quando Ecclcsiae ; reconciliat, ut prosint ei orationes Ecclesiae et benedictiones. -Praeterea ligat, quando indicit satisfactionem pro culpant sic ligando, absolutum ostendit quoad Deum a culpa. et quoad forum Ecclcsiae etiam.

Claves istae etc. *. Notandum quid clavis, quot claves, cui annexae, cui collatae, cui omni or soli conveniant, quis effectus earum aut usus.

I. a. Definitur sic: Clavis est potestas ligandi et solvendi cum iudicio. In hac definitione ponuntur duo: scilicet potestas ligandi, quod ponitur sicut materia; iudicium vero ponitur sicut forma. " Scientia enim informat iudicium " et iudicium rectificat actum, ut habetur in secundo libro, distinctione IX, cap. Hau nomina illis etc. [347, 6-7] . - Sed melius est dicendum quod iudicium est sicut materia, potestas autem ligandi et solvendi sicut forma ; ut est in quibusdam virtutibus quae ad cognitionem referuntur, ut fides et prudentia ex parte virtutum, et intellectus et consilium ex parte donorum, quod illud quod est cognitionis in eis quasi materia se habet ad virtutem, quod vero voluntatis ad perfectionem refertur.

b. Sed secundum hoc videtur quod non esset nisi una clavis, aut oportet quod una sit clavis ligandi et altera solvendi. Sed hoc non potest esse, quia sicut est in clave materiali, quod eadem sit apertio et clausio ostii, sic est in clave spirituali, quod eadem est apertio et clausio ostii spiritualis. - Respondemus quod non penes hoc accipiuntur duae claves, neque penes iudicium et potestatem, sed penes auctoritatem iudicandi et potestatem ligandi et solvendi. Una tamen est sicut materialis ad aliam: iudicium enim discretionis est ut sit exsecutio potestatis. Iuxta usum primae clavis accidit error; iuxta usum secundae attenditur abusus. Auctoritas autem, quae est prima clavis, attenditur circa modum peccati ; potestas vero circa personam peccantis.

c. Recte autem usus istarum clavium convenit eis "qui exempla simul et doctrinam tenent Apostolorum", ut dicit beatus Gregorius ; et illam auctoritatem habetis infra, distinctione XIX, cap. Cumque constet [ 868,3-5]. Unde, ad hoc quod recte utatur clavibus et digne, oportet quod conveniat in caritate cum Serapium, in scientia cum Cherubim, in potestate iudicandi cum Thronis. Ut enim dicit Dionysius in Hierarchia , "sacerdotes post hierarchas sunt angeli et recitatores divinorum iudiciorum)). Unde etiam hierarchae dicuntur, quorum officium est facere homines deiformes .

d. Annexae autem sunt claves principaliter Ordini sacerdotali. Et nota quod potestas istarum clavium aliquando convenit non habentibus Ordinem, ratione officii, ut est in Legato vel Archidiacono. Aliquando sunt istae claves ligatae: est enim clavis in haeretico ut in habente manum paralyticam ; in suspenso ut in habente manum ligatam ; in religioso ut in habente manum ad aliud occupatam: in degredato ut in habente manum abscissam.

II. a. Habetis argumentum super illud Matth. 16,19: Tibi dabo claves regni caelorum : "Claves sunt potentia et scientia discernendi, qua dignos recipere et indignos excludere debet a regno". - Et idem habetur Ioan. 20,23: Quorum remiseritis peccata etc, Glossa: " Duabus clavibus, scilicet discretionis et potestatis". Ex prima auctoritate videtur quod potentia solvendi vel ligandi non sit clavis; ex secunda videtur quod discretio sit clavis.

b. Contra habetis XIX distinctione infra, cap. 1: Postquam ostensum est [ 866-868].

c. Respondemus quod ' discernere' accipitur dupliciter: uno modo pro discretione peccati, alio modo pro exsecutione poenae discretae; sicut 'iudicare' dupliciter dicitur: vel ipsa iuris discretio, vel iuris discreti exsecutio. Et secundum hoc scientia discernendi ad prunam clavem refertur, potentia discernendi ad secundam.

d. Ad id quod obicitur in alia Glossa, dicendum est quod discretio dicitur clavis quia per ipsam fit expeditio usus procedentis a clavi: ei propter hoc, quod unus est actus ipsius clavis et sciennae discernendi, nominatur scientia sive discretio prima clavis.

III. a Si vero quaeratur quare non sufficiat una clavis et quare non sunt plures quam duae, intelligendum est quod Ordo est signaculum perfectionis quoad potestatem, et summus Ordo summae perfectionis est signaculum quoad potestatem essentialem ipsius clavis. Summa autem perfectio potestatis est in conformitate Trinitatis. Quod significat entio hierarchiae, quae est "quantum possibile est ad Deum similitudo)) . Oportet ergo, cum confertur summus Ordo animae, simul conferatur potestas cum auctoritate: quod ad Patrem pertinet;estas sive auctoritas ad discernendum: quod pertinet ad Filium;et ad solvendum, quod est misericordiae, et ligandum, quod est iustitiae: quae referuntur ad Spiritum Sanctum, quia in iis consistit bonitas. Confertur autem Ordo animae: in quantum est potestas discernendi, intellectui cognitivo;in quantum autem solvendi et ligandi, parti operativae. Ratione ergo eius cui fit conformatio, scilicet ad Filium et Spiritum Sanctum, et eius quod perficit, duae sunt claves. Neque potestas ligandi et solvendi in foro poenitentiae et duae claves. Conveniunt enim formaliter, licet materialiter differant: utrobique enim est solutio et ligatio. Cum autem fit solutio, fit reconciliatio, quae est quidam introitus in communionem Ecclesiae per ostium; et ita, cum unus sit fmis principaliter utrobique in quantum est clavis, erunt una clavis.

b. Si vero quaeratur quare potestas consecrandi, inungendi et aliae potestates non sunt claves sicut haec potestas solvendi et ligandi, respondemus: clavis proprie respicit clausionem et apertionem. Clausio autem fit per vinculum peccati, apertio autem per solutionem ipsius vinculi. Et propter hoc, quod istae potestates referuntur ad vinculum peccati vel poenae, dicuntur claves. Sed aliae potestates respiciunt effectum gratiae, qui non est proprie nisi in illis qui sunt intra Ecclesiam, et propter hoc nulla meretur dici clavis.

IV. a. Sed quaeritur quare confertur haec clavis cum summo Ordine tantum. - Respondemus: quia, cum sit ordinata potestas Ecclesiae militantis ad triumphantem, quod est supremum in militanti suscipit potestatem ab eo qui est caput in triumphante. Et propter hoc potestas clavium confertur summo Ordini a Christo in persona Petri, ut infra, proxima distinctione, cap. 3: Habet omnis Ecclesia [ 868, 27-28].

b. Sed adhuc quaeritur: si conferuntur claves cum Ordine, qualiter se habent ad Ordinem ? Aut sicut pars subiectiva, aut essentialis, vel quomodo ? Aut sicut eius proprietas " In Ordine enim intelligitur potestas non tantum solvendi et ligandi, sed etiam consecrandi, et ita de aliis. Et propter hoc, videtur quod potestas quae in clavi intelligitur, sit pars essentialis ipsius Ordinis, cum sit potestas.

Respondemus quod in Ordine duo intelliguntur: character et potestas. Potestas autem haec ad multa se extendit, ad quorum quaedam dicitur clavis. Unde se habet clavis sicut pars potentialis ad Ordinem, in quantum est potestas sicut totum potentiale. - Notandum etiam quod primam clavem iuvat scientia ad rectitudinem operis; secundam iuvat zelus caritatis quoad dignitatem operis.

V. Item, quaeritur utrum usus clavis primae sine secunda possit esse. Nam si non, videtur quod prima non est clavis absolute. Si potest, tunc potest fieri reconciliatio, quae est introitus in Ecclesiam, per primam clavem absque secunda.

Respondemus quod effectus clavis principalis non potest egredi a prima clavi absque secunda ; proximus tamen usus potest egredi ab ea. Unde quoad quid dependet prima a secunda, quoad quid c converso. Nam quoad rectitudinem operis, dependet secunda a prima ; quoad effectum principalem clavis, dependet prima a secunda.

VI. a. Videtur autem quod separabilis sit potestas clavis ab Ordine: quia, cum degradatur aliquis, dicitur: 'deauctorizo te'; et ita videtur tolli prima clavis cum secunda. Sed non tollitur character, et ita remanet Ordo sine potestate clavis.

b. Praeterea, videtur per hoc quod dicitur XXIV, questione 1, Si auton ex corde , ubi dicitur: "Quicumque ab unitate Ecclesiae, quae per Petrum intelligitur, fuerit alienus, exsecare potest, consecrare non potest, excommunicationis vel reconciliationis potestatem non habet ". Si ergo potestas huiusniodi, ligandi et solvendi, clavis est, remanet Ordo sine clavi. - Intelligenda est autem illa pars auctoritatis, cum dicitur quod 'non potest consecrare', quod hoc refertur quantum ad auctoritatem exsecutionis: non enim habet auctoritatem a superiori consecrandi, licet consecratio fiat virtute verborum.

c. Praeterea, videtur per hoc, quod, cum restituitur, nihil confertur ei nisi exsecutio; ergo videtur habere claves.

d. Respondemus quod potestas multipliciter dicitur. Aliquando enim nominatur potentia inclinata ad actum potestas, sive ordinata per auctoritatem superioris. Aliquando vero nominatur potentia inclinabilis ad actum ex se potestas. Si secundum primum modum clavis est potestas ligandi et solvendi, non habent claves ; si altero modo, habent ipsi claves. sed non exsecutionem clavium, nam secundum hoc consequitur Ordinem sacerdotalem potentia inclinabilis ad solvendum et ligandum.

e. Ad illud vero quod obicitur, dicendum est quod, cum degradatur aliquis, tollitur ei auctoritas exsecutionis, non auctoritas prima quae in sacramento Ordinis est collata. Si tamen volumus plene dividere, dicemus non esse idem potestatem quae est in Ordine et potestatem clavium. Et est exemplum: alia est potestas manus meae ad aperiendum et claudendum ostium, et alia potestas clavis, licet unus actus fuerit. Eodem modo in manu spirituali et clavi spirituali intelligendum est.

Attribuitur Ordini manus spiritualis potestas, clavibus vero supradictis potestas proportionalis clavibus materialibus. Et sicut conferuntur claves materiales ministro discreto et bene operanti pei manum, sic conferendae sunt claves spirituales ministro qui pollet in doctrina apostolica et vita. Nihilominus tamen conferuntur a superiori claves illi qui non habet huiusmodi rectitudinem doctrinae vel dignitatem vitae, dummodo appareat esse de communione Ecclesiae. Cum autem fuerit separatus per superiorem a communione Ecclesiae, licet potestatem adhuc ligandi et solvendi habeat quae ad manum pertinet, non tamen ii illam quae ad clavem; et propter hoc dicitur quod non habet clavium exsecutionem.

VII. Sed potest quaeri, si Christus fuit caput Ecclesiae, sicut apud ipsum fuit prima potestas baptizandi, in Ioan. 1, 33: Hic est qui baptizat, utrum habuerit claves sive potestatem clavium. Quod videtur etiam ex hoc, quod data est ab eo potestas clavium Petro ; unde videtur quod habuit clavium potestatem. - Respondemus: clavium potestas dupliciter dicitur: vel quae est per claves, vel quae est ab ipsis clavibus. Habuit ergo et habet Christus, secundum quod homo, potestatem per claves solvendi et ligandi, ita quod 'per' notet causam instrumentalem. Et secundum hoc est potestas in ipso excellentiae, in sacerdote vero potestas ministerii. Christus ergo solvit et ligat per ministrum habentem claves illos qui recte ligati sunt et soluti. - Si vero dicatur potestas quae est a clavibus vel in clavibus, secundum hoc, cum huiusmodi potestas sit ministerialis, non competit Christo, qui, ex quo factus est homo, factus est rex super omnem creaturam. Sicut ergo potestas ministerialis clavis non competit regi terreno, sic nec potestas clavis spiritualis regi spirituali.

Alii vero dicunt etc. *. Quaestio quam Magister movet est, utrum Dominus non tantum dimittat macuam peccari, sed etiam reatum poenae; an ipse sacerdos remittat reatum poenae aeternae ex virtute clavium. , I. a. Et videtur quod Dominus immediate remittat reatum poenae aeternae, quia reatus debetur culpae. Praeterea, aeterna poena, prout est aeterna, non est in potestate alterius quam : Dei; ergo solius Dei est dimittere reatum poenae aeternae.

b. Videtur tamen magister Hugo, Ad Bernardum , dicere contrarium, sic: "Per semetipsum solvit Dominus vinculum obdurationis, per se simul et ministrum debitum aeternae damnationis".

c. Praeterea, idem videtur ex hoc, quod, cum Dominus in contritione remittat culpam, obligatur ipse ad satisfactionem debitam post confessionem, nisi articulus necessitatis excludat. Si ergo non confitetur, debitor est poenae aeternae. Ab hoc autem debito absolvitur in susceptione poenitentiae in confessione. Sed hoc facit sacerdos ex virtute clavium ; ergo sacerdos dimittit reatum poenae aeternae.

Unde magister Hugo, Ad Bernardum : Dominus solvit a vinculo aeternae damnationis: vinculatur autem ad confessionem poenitens, nisi articulus necessitatis excludat; ratione cuius, si non confitetur et iniunctam poenitentiam non suscipit, tenetur ad vinculum aeternae damnationis. Et ideo, cum digne confitetur, dicitur sacerdos solvere a vinculo aeternae damnationis.

d. Alibi dicit, Ad Bernardum : "Dominus solvit conditionaliter, sacerdos vero integre ".

II. e. Praeterea, quaestio est: si in contritione, ut habitum est supra , ratione voluntatis dolendi de peccato deletur reatus poenae aeternae, videtur quod in confessione non deletur idem reatus. Si ergo aliquis reatus deletur in confessione, non est nisi reatus poenae purgatoriae. Unde dicit iterum magister Hugo :

"Quemadmodum in divina absolutione transit poena aetema in transitoriam, sic in sacerdotali transfertur divina sententia in humanam ".

f. Sed contra hoc videtur quod praedictum est , scilicet quod gratia coniuncta dolori sensibili delet poenam purgatoriam.

g. Praeterea, si in confessione iuste ex virtute clavium fit commutatio poenae purgatoriae in temporalem, videtur quod iniustitia est, si iterum teneatur poenitens ad poenam purgatoriam. Hoc enim non est punire citra condignum, sed supra. Sicut enim, remissione facta poenae aeternae per purgatoriam, non fit iterum reditio in aeternam, ita videtur quod post remissionem poenae purgatoriae per commutationem in temporalem, non fit reditus in purgatoriam.

h. Praeterea, videtur quod non sit effectus virtutis clavium commutare poenam purgatoriam in temporalem. Qui enim sunt in purgatorio, non videntur esse de foro sacerdotis; sed commutatio non potest esse in potestate alicuius non attingentis extrema ; non ergo videtur esse de virtute clavium illa commutatio.

III. i. Praeterea, cum sit duplex poena peccati, scilicet actualis, quae est gehennae, et altera quae est vermis conscientiae, Isaiae in fine : Vermis eorum non morietur etc. ; poena autem ignis gehennalis commutatur in purgatoriam: in quam ergo commutatur poena vermis conscientiae ? - Praeterea, est tertia poena, quae est carentia visionis Dei: in quam commutatur ista :

IV. k. Praeterea, quaestio est, si in potestate sacerdotis ex vi clavium est commutare poenam purgatoriam in temporalem, sicut in potestate Dei est commutare aeternam in purgatoriam, utrum sacerdos potest remittere totam purgatoriam sicut Dominus potest totam aeternam.

I. Resp o n d c m u s: ad hoc notandum quod multiplex est vinculum peccati, et sumitur haec distinctio ex tractatu magistri Hugonis Ad Bernardum . Est enim quoddam vinculum culpae, et est quoddam vinculum poenae. Primum est vinculum captivitatis, quo quis tenetur ut fugere non ossit, prout dicitur quod homo est spiritus vadens per se et non rediens . Secundum est vinculum servitutis, quo compellitur reddere usuras diabolo, de quibus dicitur : Ex usuris et iniquitatibus redimet animas eorum etc. Tertium est vinculum aeternae damnationis: et illud potest esse cum culpa, et primo praeter culpam, secundum ipsum , non tamen sine culpa praecedente. Quartum est vinculum expiationis. Quintum est vinculum perpetuae detestationis. Sextum est vinculum pronitatis ad male operandum vel difficultatis ad bene operandum. Dicit ergo : Cum Dominus dimittit culpam in contritione, solvit a vinculo captivitatis et servitutis absolute ;; sed a vinculo damnationis aeternae conditionaliter, ut scilicet digne confiteatur si Facultatem habet: aliter absolute absolvit ab illo vinculo. Cum autem solvitur a vinculo aeternae damnationis, tenetur ad vinculum expiationis. In hoc enim quod Dominus solvit a vinculo aeternae damnationis, obligat eum ad vinculum expiationis per poenam purgatoriam: in hoc autem quod sacerdos solvit, obligat ipsum ad vinculum expiationis per poenam sibi iniunctam. Unde dicit magister Hugo quod "uterque obligat et uterque solvit: sed in opere Dei absolutio est causa obligationis, in opere sacerdotis e converso. Hinc est quod, cum ad Petrum dicitur : Quodcumque solveris super terram, praemittitur: Quodcumque ligaveris ". Tenetur praeterea poenitens de mortali peccato ad vinculum detestationis perpetuae. Absolvitur autem a vinculo pronitatis ad male operandum vel difficultatis ad bene operandum per exercitium operis gratiae, in quo confertur virtus consuetudinalis. - Per iam dicta patet quod dimissio reatus poenae aeternae est a Deo ;; ed propter vinculum expiationis ad quod tenetur, sive confessionis, a quo absolvitur suscepta poenitentia ex vi clavium a sacerdote, dicitur dimitti a Domino per ministrum. Et haec est causa quare quidam dixerunt quod Dominus per sacerdotes dimittit reatum poenae aeternae, non quin reatus poenae aeternae esset simpliciter a Domino dimissus.

m. Quod autem dicit magister Hugo, quod conditionaliter dimittit Dominus, intelligendum est quoad plenam dimissionem poenae: tunc enim solvitur ipse a vinculo confessionis. Sicut enim in eo qui praeventus est morte Dominus absolute dimittit reatum, ita absolute dimittit reatum ei qui habet facultatem et digne confitetur ;; praeter hoc, quod tenetur vinculo detestationis perpetuae, ratione cuius potest esse reditus peccatorum.

n.A d illud vero quod secundo obicitur, dicendum quod. licet in contritione dimittatur reatus poenae aeternae ex gratia coniuncta dolori spirituali, nihilominus ratione vinculi confessionis, a quo si non absolvitur, potest redire vinculum damnationis aeternae, propter hoc exigitur quod solvatur homo a vinculo damnationis per vinculum expiationis susceptum. -Quod autem dicitur, ex coniunctione gratiae cum dolore sensibili dimitti poenam purgatoriam in contritione, non est simpliciter intelligendum nisi in sufficienter contrito, ubi contritio supplet locum satisfactionis quoad Deum. Diminuit Minen semper de poena purgatoria.

o. Ad illud vero quod obicitur, non esse de potestate clavium remittere poenam purgatoriam per commutationem in temporalem, dicendum quod illi qui sunt in purgatorio, quodam modo sunt de foro Ecclesiae militantis, et similiter ignis purgatorius in quantum est pertinens ad poenam satisfactoriam. Cum enim fideles aut sint de Ecclesia militante aut triumphante, illi autem sunt in medio, quia neque sunt de omnino triumphanti neque de omnino militanti, possunt subiacere potestati sacerdotis ex vi clavium. Hoc autem est propter hoc, quod iniuncta fuit illis satisfactio dum essent simpliciter in Ecclesia militanti. Praeterea, non habent adhuc visionem quae succedit fidei, nec apprehensionem quae succedit spei, ut habetur I ad Cor. 13,13, ibi: Maior autem horum est caritas. - Neque punitur poenitens supra condignum si commutata est prius purgatoria in temporalem et iterum teneatur ad purgatoriam. Non enim commutatio facta est nisi conditionaliter et ex misericordia. Tenebatur autem ex iustitia cum misericordia ad illam purgatoriam. Iniustitia autem esset quoad sacerdotem, si puniret poena purgatoria cum sufficiat ei satisfactio temporalis. Non sic autem est quoad forum Christi, ratione cuius tenebatur ad vinculum expiationis per poenam purgatoriam.

p. Si vero quaeratur in quam poenam commutatur poena vermis conscientiae, dicendum quod vermis conscientiae commutatur in dolorem de peccato, ad quem dolorem tenebitur homo usque ad finem vitae. Sicut enim in verme conscientiae est dolor involontarius pro peccato, ita per oppositum hujusmodi dolor poenitentialis est voluntarius, et ita satisfactorius: ut sicut ille est aeternus, ita iste est perpetuus vel esse debet.

q. Si vero quaeratur de poena carentiae visionis Dei, quae poena ei respondet, dicendum est quod convertitur in poenam dilationis super dolorem peccati; et ita unaquaequc poena est commutata in poenam sibi correspondentem.

r. Si vero quaeratur adhuc utrum immediate sit ex vi clavium commutatio purgatoriae, aut per gratiam mediante vi, dicendum quod secundum ultimum modum. Non enim est ibi opus tantum ex potestate hominis, sed etiam Dei. Nec est in potestate sacerdotis ex vi clavium dimittere totam purgatoriam. Hoc enim esset repugnans iustitiae: nullum enim peccatum impunitum est, quod non Deus puniat aut homo .

Nec tamen diffitentur sacerdotibus... remittendi [859, 19-20]. Notandum quod "aliud est remittere, et aliud dimittere, quamvis forte unum pro alio inveniatur. Dimittere est ex toto indulgere ; remittere vero [peccata ] est eis debitam poenam temperare et ex maioii parte relaxare ". - Super idem nota quod est "triplex funiculus: servitutis, captivitatis, damnationis. Qui [funiculus] triplex difficile rumpitur , nec potest rumpi nisi ab eo qui est trinus et unus ". "Impietas peccati veraciter remittitur, quando ad veram praevaricatricis animae poenitentiam Creatoris iniuria indulgetur, et cui poena aeterna debebatur, purgatoria mulctatur ". " Ligatur autem per sacerdotem debito dignae satisfactionis, et absolvitur ab illo quod ignem meretur debito futurae purgationis ". Propter hoc dicitur in Ioan. 20,22: Quorum remiseritis etc.: " Quid est peccata remittere, nisi districtionis sententiam quae pro peccatis debetur relaxando absolvere vel absolvendo relaxare ? Et quid est retinere, nisi non vere poenitentes nolle absolvere e Hoc autem est vere poenitere, de commissis dolere cum firmo proposito confitendi, satisfaciendi, cum omni cautela cavendi".

Quorum tecta sunt peccata etc. *. Magister Hugo : "Tribus modis, ut mihi videtur, purgatio peccati agitur. Aliquando secundum solam severitatem, ut quae fit pet incendium purgatorii. Aliquando secundum solam pietatem, ut quae fit per lavacrum regenerationis: ibi enim est plena emundatio nihil habens afflictionis. Aliquando secundum utrumque, ut quae fit per flagellum temporalis poenitentiae, ubi est afflictio cum multiplici consolatione. Per incendium purgatorii scoria peccati excoquitur ; per flagellum satisfactionis peccati palea excutitur ; per lavacrum Baptismi peccati macula absque poenitentia abluitur. Sunt multi qui, morte praeventi, in extremis veraciter poenitent, sed tempus satisfaciendi non habenf, [et iis] quod iniquitatis est ad veram poenitentiam remittitur, quod turpitudinis est et impuritatis purgatorio igne excoquitur. De iis dicitur : Beati auorum remissae sunt iniquitates. Alii vero cum magna devotione ad confessionem veniunt et cum omni sollicitudine satisfactionem exsolvunt, et turpitudinem suam caritatis operibus et virtutum varietate obducunt. De iis dicitur : Caritas operit multitudinem peccatorum, I Petri ultimo; et Prov. 10,12: Universa delicta operit caritas. De iis dicitur in Psalmo : Quorum tecta sunt peccata. Quidam vero ad Baptismum post multa flagitia veniunt, quibus nihil satisfactionis iniungitur. De iis potest dici : Beatus vir cui non imputavit Dominus peccatum. Sunt enim nonnulli qui ita profunde poenitent et tanto ardore devotionis fervent, de Dei pietate praesumentes, ut hoc sufficiat ad peccatorum expiationem ; ut evangelicus latro, Luc. 23,42-43. Ii sunt de numero illorum quibus non imputatur peccatum, sed dimittuntur peccata quia multum dilexerunt ". 7. Nec omnino tamen negamus sacerdotibus *; Ecclesiae caritas quae per Spiritum Sanctum [861,9-10]. a. Quaeritur: numquid aliquid dimittitur de poena per caritatem Eo

Eclesiae? Et videtur, per hoc quod [dicitur] ad Col. 1,24: Adimpleo ea quae desunt passioni Christi in carne mea pro corpore eius quod est Ecclesia. - Sed si hoc est, ponatur quod non sit aliquis de Ecclesia militante in caritate: quomodo tunc solveretur pro poenitente ?- Respondemus quod hoc solvitur per interemptionem Anselmi; in libro Cur Deus homo habetur quod haec est falsa positio. Dicit enim: "Non est credendum, ex quo Deus factus est homo, ullum tempus fuisse quo mundus iste, cum creaturis quae factae sunt ad usus hominum, sic vacuus fuisset, quod nullus esset in illo ex humano genere ad hoc pertinens propter quod factus est homo ". Praeterea, etsi non esset de Ecclesia militante aliquis alius a poenitente in caritate, nihilominus caritas Ecclesiae triumphantis valeret ad dimissionem peccati. Non quod ipsa solveret tunc poenam pro peccato illius, sed quia prius solverit, dum fuit in Ecclesia militante; sicut passio Christi valet ad dimissionem poena e peccati, et passiones Apostolorum similiter, ut ad Colossenses habetur.

b. Praeterea, quaeritur si ad poenitentiam exigatur fides passionis Christi actu movens. Quod videtur, per hoc quod ipsa passio est solutiva pro poena peccati. Sed non erit solutiva pro poena peccati huius nisi in quantum habet fidem passionis ; ergo passio Christi in fide huius actu valet ad satisfactionem pro peccato.

Quod concedendum est. Sed dividendum, quod habere fidem passionis Christi dicitur dupliciter: aut enim in quantum movet affectum, aut in quantum perficit intellectum. In quantum movet affectum ad passionem Christi compatiendo, est causa dimissionis poenae peccati.

c. Praeterea obicitur: si caritas Ecclesiae dimittit peccata, et loquimur hic de culpis: aut ergo cum est peccatum, aut cum non est. Cum non est, non potest dimitti; si vero est, non dimittitur. - Respondemus quod dimittitur peccatum quoad culpam cum primo non inest culpa; remanet tamen peccatum adhuc quoad aliquod vinculum, ut quoad vinculum expiationis aut detestationis. Et ideo dormitur cum quodammodo est et quodam modo non est.

Sed in quos exercetis opus iustitiae [861, 19-20]. Sit ita, quod aliquis excommunicetur pro aliqua causa cui non licet parere, ut si aliquis sciens contraxerit cum cognata in gradu indispensabili et non possit probare consanguinitatem, nolens reddere debitum petenti, et excommunicetur. Numquid ergo confirmabit Deus hanc sententiam, et erit ligatus in caelis sicut iam est in terra, velut clavi non errante ? - Respondem u s quod iste habetur in caelis pro ligato in terris. Unde necesse est quod se subtrahat a communione sacramentorum et fidelium Ecclesiae militantis; meretur autem per hanc poenam dimissionem peccati vel augmentum coronae, patienter sustinendo.

Non autem hoc sacerdotibus *; Unde et Dominus leprosum sanavit [862,19-20]. Magister Hugo : "Leprosum mundari est peccatorum suorum sordes quemlibet peccatorem abominari. Mundatum ire non aliud est quam prioris vitae statum relinquere. Sacerdoti se ostendere est peccata perpetrata per confessionem aperire. Offerre munus est omnem canonicae satisfactionis modum iuxta sacerdotis arbitrium adimplere ".

In solvendis igitur culpis *. a. Sit ita, quod aliquis ita conteratur, quod omnino dimittatur peccatum quoad culpam et poenam. Quid ergo facit sacerdos absolvendo ? Videtur quod nihil, nisi ostendere ipsum esse solutum; et ita absolvere sacerdotis nihil aliud est generaliter nisi absolutum ostendere. - Si hoc, tunc videtur fatua esse absolutio: multos enim absolvet qui ligati sunt a Domino, et ligabit absolutos. Non enim constat ei quando peccatum fuit a Deo solutum quantum ad pocnam vel culpam. - Respondemus: absolutio generaliter nihil aliud est quam solutio ab abligatione in foro poenitentiae. Effectus tamen quidam spiritualis est absolutionis in eo qui aeger est: commutatio poenae purgatoriae in temporalem. Per huiusmodi autem solutionem generalem recipitur in gremium Ecclesiae, ad participium suffragiorum ; et est simile de comprehenso in crimine absoluto a rege, non a praetore.

b. Praeterea, quid dicetur de eo quem sacerdos absolvit imperfecte poenitentem ? - Respondemus quod absolvit quoad faciliorem veniae impetrationem, non poenae satisfactoriae relaxationem.

Ligant quoque etc. *; nisi quem sacerdos vere poenitentem * Quaeritur utrum iniungenda sit poenitentia venientibus "ad confessionem de criminalibus et tamen asserunt se non posse abstinere"

Respondemus quod "admittenda est confessio";et quod "interim faciat quidquid boni potest, ut Dominus cor eius illustret ad poenitentiam " [842,20-21]. Valet enim ad impetrationem veniae, non ad satisfactionem pro culpa. Forma autem huius exprimitur in II Extravagantibus, titulo De poenitentibus .

Est alius modus ligandi et solvendi *. Nota quid excommunicatio, et quot modis fiat, et quorum debeat fieri et quorum non;et si sententia excommunicationis in aliquem ferenda sir, et si ferenda, quomodo, id est quomodo fuerit iusta; et si pluries excommunicatio ferri debeat super eamdem personam; et ad quem pertineat excommunicatio ; et de effectu illius; et quae sint personae quae possunt communicare excommunicato sine excommunicatione.

I. a. Definitur autem excommunicatio : " Separatio a communione Ecclesiae quoad fructum et suffragia meritorum et benedictionem Ecclesiae". Hoc autem fit aut per generalem et simplicem denuntiationem, aut nominata persona; et illa dicitur anathema, sive maior excommunicatio. Tertia est per canonem latae sententiae, vit de iniectione manuum violenta in clericum .

b. Quaeritur vero, cum excommunicatio dicatur tum pro actione, tum pro passione, tum pro effectu, quid proprie dicatur excommunicatio. Si enim excommunicatio est privatio opposita habitui communionis, in quo genere ponenda est ? -Praeterea, cum ipsa dicatur vinculum, sub qua differenti ratione dicetur vinculum " Videtur enim magis separare quam ligare.

c. Praeterea, si est vinculum, qualiter redit cum iam aliquis est in articulo mortis a simplici sacerdote absolutus, qui prius fuit excommunicatus a superiori, et postea convalescit nec fertur ab aliquo in eum excommunicatio ? Qualiter ergo vincuntur vinculo excommunicationis ?

Praeterea, estne idem et unum numero vinculum quo modo ligatur et prius 2

d. Quod autem excommunicatio sit vinculum, dicit I o a nnes Chrysostomus : " Non sunt ecclesiastica vincula contemnenda. Non enim homo est qui ligat, sed Christus. qui hanc potestatem dedit".

c. Responde m u s quod excommunicatio, ut manet in excommunicato, dicitur tum ipsa privatio communionis, tum obligatio ad illam poenam.

f Si vero quaeratur genus, dicendum est privationem esse genus. Privationes vero determinantur per ea quorum sunt privationes. Communio autem Ecclesiae, cuius est haec privatio, consistit in effectu unitatis sacramentalis, principaliter quoad sacramentum Eucharistiae. Hoc enim sacramentum, ut praedictum est est sacramentum caritatis qua unitur corpus mysticum Ecclesiae; sicut dicitur corpus malorum unum: in eo enim quod dividuntur a corpore mystico Christi, conveniunt in divisione ; et secundum hanc divisionis a gratia convenientiam dicitur unum corpus malorum. - Dicitur autem excommunicatio vinculum, licet separatio fiat in ea, eo quod obligatur ad illam separationem.

g. Si vero quaeratur qualiter redit vinculum in absoluto in articulo mortis, dicendum est: sicut accidit in poenitentia. Sicut enim per contemptum vinculi expiationis redit vinculum damnationis aeternae, ita per contemptum vinculi satisfactionis, ad quod obligatur si convalescit, redit vinculum excommunicationis, quod est vinculum damnationis aeternae. si iusta fuerit. "Anathema enim est aeternae mortis damnatio ", XI. quaestione 3, Nemo episcoporum .

II. a. Deinde quaeritur si excommunicatio est terenda super aliquem. Videtur enim quod non, per hoc quod dicit A ug u s t i nus, Super Ioannem : " Nihil sic debet formidare christianus, quam separari a corpore Christi. Si enim separatur, non est eius membrum: si non est eius membrum, non vegetatur spiritu eius ". Cum ergo haec sit maxima poena, dicitur autem in Tob. 4, 16: Quod tibi non vis fieri, alii ne facias ; ergo nulli est huiusmodi poena infligenda.

b. Praeterea, per hanc traditur homo Satanae, I ad Cor. 5,5 ; et quanto magis est in potestate Satanae, tanto minus potest resistere; ergo nulli infligenda, quia poena infligitur ut ab errore revocetur.

c. Praeterea, estne excommunicatio appetenda ab aliquo ? Videtur enim, eo quod est medicina ad salutem. - Contra, per praedictam auctoritatem Augustini .

d. Respondemus per illud I ad Cor. 5. 5; dicitur enim ibi: Ut spiritus eius salvus sit. Licet ergo non sit medicina directe ad salutem, est tamen oblique. Ad hoc enim infligitur, ut cognoscat se non posse resistere tentationi diabolicae, et confusus, currat ad medicum per quem possit resistere, Mich. 4,10: Venies ad Babylonem et ibi liberaberis. Vel traditur Satanae ad flagellandum in carne, ut salvetur in mente.

e. Ad illud vero quod obicitur, neminem [debere] velle hoc alii, dicendum quod illud retorquetur ad ius naturale, ubi non intelligitur dispositio peccati; haec autem intelligitur iam exsistente in aliquo peccato. Nullus enim vult sibi peccatum vel poenam necessario consequentem peccatum. Si tamen aliquis esset in peccato, et videret [quis] quod aliter non liberaretur, nisi per poenam huius vinculi, bene posset illud velle. Unde cavendum est Ecclesiae ministris, ne praecipitanter ligent aliquem hoc vinculo. Dum enim possunt videre aliam medicinam peccati, non est haec adhibenda.

f. Ad illud quod quaeritur, utrum aliquis debeat appetere (excommunicationem) exsistens in peccato, dicendum quod non. Non enim est directe ad salutem, sed oblique. Immo quibuscumque modis potest, vitandum est huiusmodi vinculum. Licet enim ille iniuste excommunicat, potest tamen iste iusto esse excommunicatus. Si enim contemnit, ipso contemptu sententiae incidit in eam.

III. a. Videtur etiam quod non est ferenda sententia in aliquem. Dicitur enim in epistola Iudae, 1 cap., 9: Cum Michael

archangelus de corpore Moysi altercaretur etc.; et infra: Imperet tibi Deus, quasi dicat: reprimat Deus malitiam tuam. Cum ergo Ecclesia militans debeat imitari triumphantem, non debet excommunicare, sed iudicio Domini relinquere, qui dicit: Mihi vindictam, et ego retribuam, ad Hebr. 10, 30. - Praeterea, ad Roni. 12,17: Nemini malum pro malo reddentes ; sed excommunicatio malum est, ut habitum est.

b. Sed contrarium est in fine I ad Cor., ubi dicitur : Si quis non amat Dominum Iesum Christum, anathema sit. - Praeterea, qualiter ausus erat Apostolus ut aliquo modo praesumeret, vel simpliciter vel sub conditione, ferre sententiam in eos qui sunt de Ecclesia triumphante, ut habetur ad Gal. 1,8: Si angelus de caelo aliud vobis evangelizaverit etc, anathema sit ?

c. Respondemus: si sciret Ecclesia militans aliquem esse incorrigibilem, neque per hoc posse induci timorem in alios, non esset ferenda sententia in huiusmodi homines. Quod ex forma excommunicationis apostolicae intelligitur, cum dicit : Tradidi huiusmodi hominem Satanae, ut spiritus eius saluus sit. Aut ergo propter correptionem illius aut aliorum ferenda est sententia ab Ecclesia militante. Et quia praesumendum est semper in via, nec de aliquo despeiandum est qui est viator , bene potest ferre sententiam, ut sic erubescat et convertatur. - Nec reddit in hoc malum pro malo, sed bonum poenae pro malo culpae; non livore vindictae, sed amore iustitiae. -Nec potest ferri sententia ab Ecclesia militante in illum de triumphante simpliciter vel sub conditione, sed auctoritate capitis qui est caput triumphantis et militantis, scilicet Christi. Nec fertur nisi sub conditione: cum enim sint inseparabiliter ic Ecclesia, non possunt ab ea separari.

IV. Si vero quaeratui utrum etiam super mortuos possit ferri sententia, respondetur in Causa XXIV, quaestione 2, ubi dicitur : "Viventes, non mortuos absolvere possumus vel ligare. Verum, hoc non de omni crimine intelligendum est. Sunt enim quaedani de quibus post mortem accusare possumus vel damnare, ut de manifesta haeresi". Et hoc fit in detestationem illius criminis, quia dissolvit fundamentum Ecclesiae. Fertur autem sententia in causa simpliciter pro contumacia ; alias vero pro crimine notorio. Aliquando vero fit denuntiatio eorum qui inciderunt in canonem latae sententiae, quae etiam excommunicatio dicitur.

V. a. Ad hoc autem quod sit iusta, tria exiguntur : ex causa, ex ordine, et animo. Si ergo adhibuit aliquis diligentiam quam potuit, quod intelligendum est in ' ordine', et ex animo sit iusta, non peccat iudex ; iniuste tamen potest ille damnari. Unde non sequitur: iniuste damnat, ergo iniuste damnatur; sed haec iniustitia redundat in testes. Sed si scivisset falsitatem, ad examen superioris esset recurrendum, si superiorem haberet. Si vero ex ordine et causa fuerit iusta, damnatur reus iuste. Si autem iniusta ex ordine, aliis iustis exsistentibus, non est simpliciter iusta vel iniusta. Si autem ex animo et ordine iusta, et iniusta ex causa, tunc iuste damnat, sed iniuste damnatur.

b. Sed obicitur de Susanna in Dan. 13, 41, quae iniuste fuit damnata, nec tamen populus iuste damnavit, licet esset iusta ex animo et ordine. Quod videtur per hoc quod dixit eis Daniel ibidem, 46: Mundus sum ego a sanguine eius, quasi dicat: Vos non estis mundi. Similiter obicitur de minoribus Iudaeis, qui non excusabantur in nece Christi.

Respondemus ad hoc quod minus exquisite examinaverant ; vel forte, postquam fuit revelatum per Spiritum Sanctum, mediante Daniele, peccasset populus nisi consensisset. Iudaei autem plus peccaverunt, quia opera viderunt, quac plus erant quam aliqua testimonia; nec contra hoc testes essent rcecipiendi, quia maius est testimonium de caelo quam de terra.

VI. Item, quaeritur quis possit ferre sententiam, utrum excommunicatus vel suspensus. Quod autem non excommunicatus, patet, quia ligatus aliquo vinculo spirituali non potest alium ligare. Qui enim extra Ecclesiam est, qualiter separabit ab Ecclesia ? - Refert autem de suspenso utrum fuerit suspensus ab officio an a iurisdictione. Si enim tantum ab officio, ea tantum non potest quae sunt officii, ut celebrare et huiusmodi; sed ea poterit quae Jurisdictionis sunt, ut dare praebendas et excommunicare. E contrario vero si suspenderetur a iurisdictione, non ab officio. Si vero ab utroque, tunc neutrum potest, ut in Extravagantibus III, De concessione praebendarum, Quo niam .

VII. Deinde quaeritur quot personae non incidunt in excommunicationem si communicent excommunicatis. - De hoc habetur in XI, quaestione ultima, Quoniam multos : " Uxor, filius, servus, ancilla, rusticus, mancipium, ignoranter communicans cum eo, viator cum in terram excommunicatorum venerit, ubi non possit emere vel non habeat unde; qui exhortatur ad correctionem, si in necessitate et non ex superbia aliquid contulerit excommunicatis ".

VIII. a. Item, quaeritur utrum excommunicatus possit excommunicari. Quod non videtur, quia qui est extra, non potest esse magis extra, ut in auctoritate Origenis . - Praeterea. qui mortuus est, interfici non potest ; sed "anathema est aeternae mortis damnatio ", ut habetur XI, quaestione 3, Nemo episcoporum .

b. Sed contra: tunc melioris conditionis esset quoad hoc excommunicatus quam non excommunicatus.

c. R c s p o n d c m u s quod pluries potest ferri in eumdem excommunicatio, secundum quod excommunicatio est denuntiatio separationis. Praeterea, excommunicatio duos habet effectus: eiciendi ab Ecclesia et decidendi extra; quantum ad ultimum potest habere maiorem effectum frequens excommunicatio.

IX. Praeterea quaeritur: cum pagani sint extra communionem fidei, quod non sunt excommunicati, quare iis permittitur communicare, non illis? - De hoc Ioannes Chrysostomus, Super epistolam ad Hebraeos : "Ad mensam paganorum si volueris ire, sine ulla dubitatione permittimus". Ratio autem est, ut possint per conversationem in vita et doctrina ad fidem vocari; illi vero qui sunt excommunicati erubescant propter separationem et sic petant Ecclesiae reconciliationem.

Hic quaeritur quae sit illa macula *; quae caligo poena peccati est [865,26-27]. Sic arguitur: omnis poena a Deo, caligo poena; ergo est a Deo: ergo caligatur eius intellectus a Deo. - Respondemus: non sequitur. Caligo enim poena est contracta sive acta, non illata . Sed ulterius dividendum est, quod huiusmodi poena, quae est contracta vel acta, duplicem habet comparationem: unam ad malum cui debetur, alteram ad iustitiam ordinis secundum quam debetur. Secundum primam comparationem sumitur hoc nomen 'caligo'; quoad secundam hoc nomen 'poena'. Unde non sequitur: ergo caligo in quantum huiusmodi est a Deo; sed esse poenae in caligine ; esse vero caliginis ab homine in quantum est ex nihilo. Ex illa enim parte malum ut huiusmodi originem trahit, scilicet a voluntate deficienti.

a. Item, cum peccatum sit aversio ab incommutabili bono cum conversione ad mutabile ex qua parte trahit macula suum esse ? - Praeterea, quae est differentia inter maculam et reatum ? - Praeterea, cum poena peccati sit ex parte cognitivae aut ex parte operativae, ex qua parte est poena maculae ? - Praeterea, quae differentia est inter maculam et culpam ? - Praeterea, cum maculetur anima peccato mortali, numquid similiter veniali ? - Praeterea, numquid impoenitentia aut contemptus sunt una macula vel habent unam maculam cum principali peccato ?

b. Respondemus ad primum quod macula esse suum trahit ex parte conversionis, sicut polluitur aliquid contingens lutum corporaliter. Et habetur supra, secundo libro, XXXII distinctione, cap. Hic quaeri solet, quod anima maculatur cum infunditur ex corruptione carnis [479, 5-6], sicut in vase dignoscitur esse vitium, cum vinum infusum acescit.

c. Differentia vero est inter maculam et reatum, quod macula est in quantum deformatur imago ex contagione mutabilis boni per affectum indebitum ; reatus vero dicit obligationem ad poenam.

d. Poena autem maculae attingit ipsam animam secundum quod est Dei imago. De esse autem imaginis est anima in quantum habet potentiam cognoscendi et volendi; quae duo ad liberum arbitrium referuntur in quantum est "facultas rationis et voluntatis" *.

e. Differentia autem inter maculam et culpam est, quod macula deformat imaginem, culpa vero est in quantum ad notitiam refertur et ei debetur reatus. - Nec dicitur veniale peccatum proprie macula: compatitur enim secum gratiam, per quam est reformatio ipsius imaginis. Si vero inveniatur ' macula venialis', extrahitur terminus a ratione sua.

f. Si vero quaeratur utrum impoenitentia aut contemptus habeant eamdem maculam cum peccato principali, dicimus quod eadem est res in his omnibus, sed ratio differt. Peccatum enim dicitur ratione conversionis inordinatam, malum ratione eius a quo avertitur; contemptus comparatione praecepti ; impoenitentia ratione delectationis firmatae in peccato.