DISTINCTIO III.

Post haec etc. *. Sic procedit tractatus de Baptismo simpliciter, ut primo dicat de Baptismo in se; postea de Baptismo tum ex parte baptizantium, tum ex parte baptizatorum.

Septimembris autem sacramentorum divisio in parte patet in principio huius libri quarti ratione peccati originalis, actualis mortalis et venialis, et ratione poenarum, sicut hic patet. - Item, accipi potest divisio sacramentorum secundum quod quaedam sacramenta habilitant ad usus virtutum, tum cardinalium, tum theologicarum. Baptismus habilitat ad usum fidei ; Confirmatio ad usum fortitudinis ; sacramentum Eucharisriae ad usum caritatis ; Poenitentia ad usum iustitiae ; Matrimonium ad usum temperantiae ; Ordo ad usum prudentiae; Unctio Extrema ad usum spei. Septem ergo usus ad septem virtutes referuntur.

a. Haec est ratio huius appropriationis. Baptismo appropriatur usus fidei, quia baptizatum necesse est in fide christianitatis baptizari, quoad Ecclesiam triumphantem ad minus . Et large tunc accipitur fides, ut ad Rom. 1, 17: Iustitia revelatur de fide in fidem, ut ibi : "De fide ecclesiae militantis in fidem ecclesiae triumphantis ". Si ergo fides est ad Baptismum quasi radix, ut profectus veniat ex sacramento, necesse est ut Baptismus habilitet ad usum illius virtutis. Item, ad idem: fides est prima virtutum, Baptismus primum sacramentorum ; et sicut per fidem fit mundatio, ita per Baptismum, vel e converso, ut Act. 15,9: Fide purificans corda.

b. Item, Confirmationi adaptatur usus fortitudinis, quia corroborat baptizatum; et ita relinquitur quod habilitat ad usum fortitudinis, cuius usus est aggredi difficilia.

c. Tertium Eucharistia, cui competit caritas, quae unit nos Deo et proximo. Unde Augustinus in libro De anima et spiritu : " Fides subicit, puritas iungit, caritas unit". Ita est in sacramentis, quia habilitat nos Eucharistia ad unionem Ecclesiae vel corpori Christi mystico, vel ut iam uniti magis uniamur. Est enim quiddam in illo quod est signum tantum, ut panis; signatum, ut corpus mysticum ; res et signum, ut corpus Christi. Ad unionem ergo maiorem habilitat nos si digne suscipiatur. d Item, sacramento Poenitentiae habilitatur homo ad usum iustitiae, quia, cum poenitere nihil aliud est quam 'poenam tenere' voluntarie, ut in tractatu poenitentiae *, usus iustitiae est ut delinquens puniatur et voluntarie.

e. Item, Ordo habilitat ad usum prudentiae, ut in supremo Ordine magis manifestatur, cuius est consecrare: quod est maximus usus prudentiae ; in quo etiam conferuntur claves, scilicet auctoritas discernendi inter lepram et lepram ; et ita illa habilitat ad rectam discretionem. Unde habilitat ad usum prudentiae, cuius est discernere recte.

f. Item Matrimonium, quod post peccatum institutum est contra stimulum carnis in remedium, - ut [habetur] supra, II distinctione, quod illud sacramentum primo fuit institutum ante peccatum ad officium et post in remedium contra originale peccatum [752, 8-ll], - habilitat ad usum temperantiae. Usus suus est refrenare motus illicitos carnis, scilicet temperantiae; et hoc idem facit Matrimonium ; unde ei bene appropriatur.

g. Item, Unctio Extrema appropriatur spei. Est autem ultimum sacramentum et est transeuntium, et ideo appropriatur ei usus spei beatitudinis aeternae. Est enim ex meritis, [et] cum iam deletum sit originale per Baptismum, et actuale mortale per Poenitentiam, et veniale per hoc, tunc habilitatur homo ad spem vitae aeternae, secundum quod "spes est exspectatio vitae aeternae sive futurae beatitudinis veniens ex meritis " 4. Est autem ratio huius ordinis Primo oportet conferre vitam spiritualem, sicut primum in natura ut vivat vita naturali: quod fit per Baptismum digne susceptum. - Secundo, ut cum vivit per gratiam, conservetur in gratia, a qua gratia est vita: quod fit per Confirmationem. - Tertium est quod augmentetur in eo gratia, sicut generativa vis primo aptat ad vitam nutritivam [et] conservat, augmentativa vero aptat ad debitam quantitatem. Sicut igitur in naturalibus viribus, sic in spiritualibus: quod fit per Eucharistiam, quae auget gratiam, ut in tractatu de sacramento Altaris. - Item, sequuntur alia sacramenta quatuor: scilicet quia gratia collata adhuc est delebilis, ideo exigitur sacramentum reparativum gratiae, scilicet Poenitentia, quae respondet sacramento Baptismi: reparat enim gratiam datam in Baptismo per peccatum deletam.

Sic [Unctio Extrcma] respondet Confirmationi: per venialia enim, quae Unctio delet, fit debilitatio et inclinatio ad casum; et ideo Unctio, quae est reparativa roboris, dat robur contra illa. - Item, Eucharistiae respondet Ordo et Matrimonium, quae muniunt contra adversarium et tentantem, tum per se, [tum per] suggestiones carnis. Contra hunc datur Ordo in adiutorium et ad augmentum gratiae. Unde datur Ordo ad muniendum hominem contra occultas machinationes ipsius adversariis sicut Panis caelestis intus reficit, ita Ordo extra reparat ad pugnam. Est autem duplex tentatio: spiritus et carnis. Contra illam quae carnis est datur remedium, scilicet Matrimonium quod infirmis datur in adiutorium.

Post haec videndum est * ; dicitur tinctio *. a. Unde Dionysius, de Baptismo, in Ecclesiastica hierarchia : "Baptismus est regenerationis sacramentum sive traditio, secundum quod primitus subsistit anima spiritualiter, formans animales motus - intellectum et affectum - ad opportunitatem divinorum eloquiorum et actionum, et ad caelestis quietis anagogen iter faciens". Hic tria ponuntur: primo, quod anima vivat vita spirituali ; secundo, quod ipsa vivens habilitetur quoad suas vires ad recte intelligendum et operandum ; tertium est, ut per rectum intellectum et operationem sursum ducatur anima ad caelestem quietem. Quod colligitur ex ipsa definitione. ,

b. Aliter datur ista definitio quae hic dicitur , quae data est secundum substantiam, non tangendo finem, sed tantum formam et materiam. - Altera vero definitio magistri Hugonis tangit, cum forma et materia, finem, in eo quod dicit 'diluendis criminibus'. Sed est duplex finis: unus qui est respectu mali, qui est in diluendis criminibus: alius respectu boni. Finis in deletione mali tangitur in definitione Hugonis; alius tangitur in definitione beati Dionysii, et praeter hoc assignatur genus sacramenti.

Accedente verbo etc. *. a. Quaestio est: cum ad esse sacramenti exigantur elementum, forma verborum et intentio, videtur ipsum sacramentum habere partes, cum dicat Ambrosius in libro De sacramentis quod omne sacramentum simplex est.

b. Item, cum dicit 'accedente verbo' etc, quid supponitur per hoc quod dicitur 'sacramentum': utrum ipsa aqua sanctificata per verbum, an character impressus per sanctificationem, an ipsa gratia consequens, per quam deletur culpa et poena ? Sunt enim in ipso haec tria: unum significans et non manens, scilicet aqua sanctificata ; aliud significans et manens, scilicet character, qui est indelebilis ; tertium significatum et non manens necessario, scilicet gratia, per quam deletur culpa et poena.

c. Quod aucem aqua sanctificata non dicarur sacramentum, videtur per hoc, quod baptismus recipit quasdam differentias. ut ad Hebr. 6, 2 : Est baptismus [sanguinis], flaminis et fluminis aut gratiae. Sed constat quod baptismus sanguinis aut poenitentiae non salvatur in aqua sed alio modo, et est ibi baptismus.

d. Praeterea, quod character non sit Baptismus, habetur per definitionem: " Sacramentum est invisibilis gratiae visibilis forma " *. Sed character non est visibilis forma, sed invisibilis ; ergo non est sacramentum. - Item, ad idem: "Sacramentum est quod imaginem gerit eius cuius est sacramentum et causa exsistit" [746,10-14]; quod non habet characteri ergo non est sacramentum.

e. Item, quod gratia ipsa non sit sacramentum, patet per id quod dicitur, quod quidam recipiunt sacramentum, non tamen rem ipsius sacramenti, quae est gratia, ut infra, IV distinctione, de ficte accedente *. - Item , gratia est signatum tantum, sacramentum vero signum ; ergo etc.

f. Respondet Ioannes Damascenus : "Per Baptisma primitias Sancti Spiritus accipimus, et principium alterius vitae: fit enim nobis regeneratio, sigillum, custodia et illuminatio". Et intellige ita, ut 'regeneratio' ad aquam habentem vim regenerativam ex verbo et carnis tactu referatur, 'sigillum' ad characterem, 'illumiliatio' et 'custodia' ad gratiam. Gratia enim habet effectum illuminandi in bono et custodiendi a malo. Ex hoc accipitur quod Baptismus aliquando sumitur aqua ipsa sanctificata per verbum, aliquando character, aliquando gratia. Cum autem dicitur quod aqua est Baptismus, propter hoc dicitur, quod in ea confertur sigillum quo discernitur homo fidelis ab infideli. Quod autem dicitur, quod nullus potest amittere Baptismum, sumitur ibi Baptismus: character. Cum autem dicitur Ioan. 1,33: Super quem videris Spiritum descendentem et manentem, hic est qui baptizat, intellige de baptismo gratiae, secundum quod gratia abluit a culpa et poena. Sed licet extendatur nomen baptismatis, proprie tamen character dicitur Baptismus ; non character simpliciter, sed secundum quod recipit rationem signi ab aqua sanctificata per verbum. Est ergo aqua sanctificata per verbum sacramentum, secundum quod dicitur 'invisibilis gratiae visibilis forma' ; sed character in quantum recipit rationem signi, sed non in quantum recipit rationem causandi si digne suscipiatur. Quod autem indigne accedens non recipit gratiam, non est ex parte characteris, sed propter defectum suscipientis, qui proponit abicere eius gratiam.

Sed quia creditur *. Ex hoc videtur quod ad esse Baptismi sufficiat fides Trinitatis sine expressione verborum. - Respondemus: est ibi duplex effectus: unus ut fingat corpus, alius ut abluat cor. Secundum hoc intelligitur illud: " Non quia dicitur, sed quia creditur " [755, 6-7 ]. Iste autem effectus consequitur. Eo enim quod fit Baptismus in fide Ecclesiae, eo abluit cor: sicut dispositio adaptans, non sicut efficiens: solus enim Deus per gratiam hoc efficit.

In duobus ergo *. Unde Act. 1, 5: Baptizavit. Beda : "Baptisma datur in duabus naturis, corporali et spirituali, quia homo qui baptizatur constat ex duobus, scilicet anima et corpore ; tamen unum est Baptisma, sicut unus homo ". Ad Eph. 4, 5: Unum Baptisma. Ioannes Damascenus : " Quoniam duplex homo, ex anima et corpore, duplicem dedit nobis purgationem: per aquam et Spiritum: Spiritu quidem quod secundum imaginem et similitudinem est renovante, aqua autem per Spiritus gratiam corpus a peccato purgante et a corruptione liberante ; et mortis imaginem explente aqua, vitae vero arrham tribuente Spiritu".

Sed quod est illud *;in nomine Christi etc. *. Prius autem ipse dicit talem esse formam Baptismi: Ite, baptizate etc. Quaeritur quid dicitur ibi 'nomen': aut vox ipsa, aut ipsum nomen interius, aut notitia, aut fides, aut fidei confessio .

a. Quod non est una aliqua vox, quae Patri et Filio et Spiritui Sancto attribuitur, in qua fiat Baptismus, videtur: quia non exprimitur ibi haec vox 'Deus', nec aliqua alia quae ad substantiam pertineat. Si enim ita esset, tunc si diceretur 'in nomine Dei' aut 'Omnipotentis', esset Baptismus: quod falsum est, quia non fit ibi confessio Trinitatis nec [est] forma a Domino instituta.

b. Nec est aliquod nomen interius: tunc enim non requireretur expressio vocalis ad esse Baptismi, cum dicat Apostolus ad Rom. 10,10: Corde creditur ad iustitiam, ore autem confessio fit ad salutem.

c. Videtur autem, per hoc quod dicitur ad Eph. 4, 5: Unus Dominus, una fides, unum baptisma, quod nomen Domini est illud in quo consistit unitas Baptismi. Et Act. 4,12, de hoc nomine 'Iesus': Non est aliud nomen sub caelo in quo oporteat

nos salvos fieri. Et Matth. 6,9: Sanctificetur nomen tuum: quomodo a nobis sanctificatur quod ignoratur ?

A. Si vero nomen dicitur 'notitia', ut in Psalmo : In Israel magnum nomen eius, notitia illa est fides. Tunc, si quis in fide Trinitatis baptizatur sine expressione vocali, baptizatus est. Ergo non est rebaptizandus qui in Trinitatis fide baptizaturi de quibus Act. 10, 48 et 19, 5. Item, secundum hoc, sacerdos tacens baptizaret et sufficeret fides patrinorum ; exigitur ergo fidei professio.

e. Sed quae est forma profitendi ? Aut enim requiritur ibi Trinitas sub propriis nominibus suis expressa, aut Trinitas sub alia voce intellecta, sicut cum dicitur 'in nomine Trinitatis'. Si primo modo, qui erant baptizati 'in nomine Christi', non erant baptizati : non enim exprimitur Trinitas suis propriis nominibus. Si vero secundo modo, tunc, si aliquis baptizaret aliquem in nomine Christi, baptizatus esset, nec in hoc peccaret, quia in nomine Christi "tota Trinitas intelligitur " *.

f. Respondemus: est dicere formam essentialem simpliciter, et est ut nunc. Forma simpliciter est invocatio Trinitatis expressa propriis nominibus non dico huius idiomatis vel illius. Forma vero essentialis ut nunc est ipsa Trinitas intellecta cum incarnatione. Et haec fuit forma in primitiva ecclesia, eo quod nomen Christi erat odiosum incredulis et erubescibile infirmis ; et ideo statuerunt Apostoli ut in nomine Christi baptizaretur, ut increduli, videntes ad invocationem nominis Christi vel Iesu Spiritum Sanctum visibiliter descendere super baptizatos, ad amorem nominis Christi converterentur ; quo facto, redirent ad formam sibi traditam a Domino. Est ergo forma quaedam inspirata a Domino, constituta ab Apostolis ad tempus ob necessitatem ; altera vero constituta ab ipso Domino. Conveniebat autem ut forma constituta a ministris praeambula esset formae constitutae ab auctore.

g. Sed quaestio est qualiter ministri ausi sunt non servare formam statutam ab auctore, cum [hoc] praeceptum sit eis sine aliqua determinatione. - Et dicendum est ad hoc quod est forma intelligibilis, et est forma sensibilis. Servabant ergo formam intelligibilem constitutam ab auctore, nam in eo quod dicitur 'Christus', intelligitur Trinitas cum incarnatione, non autem sensibilem. Sensibilis autem forma ex alia necessitate potiori facta est mutabilis, inspiratione facta.

h. Sed dicit Ioannes Damascenus in principio IV libri : " Quicumque baptizati sunt in sancta Trinitate, baptizati sunt ; quicumque vero non in sancta Trinitate baptizati sunt, omnes oportet rebaptizari. Etsi enim dicat Apostolus quoniam in Christum et eius mortem baptizati sumus, ad Rom. 6,3, non tamen ita oportet fieri invocationem Baptismatis, sed quoniam typus mortis Christi Baptisma est ". - Respondemus quod pro diversis temporibus loquuntur beatus Ambrosius et Ioannes Damascetius; quia Ambrosius loquitur de forma in primitiva Ecclesia, et quae fortasse ob eamdem necessitatem poterat manere ad tempus in aliquibus partibus; Ioannes vero Damascenus loquitur secundum statum praesentem Ecclesiae vel formam.

i. Sed adhuc videtur quod non sit verum quod dicit A mb r o s i u s in illo cap.: Hic quaeritttr an baptismus esset verus *, ubi dicit " Si unum in sermone comprehendas, vel Patrem vel Filium " etc. Dicit enim Fulgentius " mysterium redemptionis humanae nullo modo haberi, si vel Patris vel Filii vel Spiritus Sancti nomen subtrahatur ". - Respondemus: Fulgentius loquitur secundum statum presentem Ecclesiae.

De institutione etc. *. Baptismus est institutus primo officialiter quando Christus misit binos et binos, Matth. 10, 5 ;materialiter, quando baptizatus est a Ioanne, Matth. 3, 13-17; formaliter, quando dixit: Ite, baptizate etc, Marci ultimo, 15 ;effective vel significative, Ioan. 19,34, ubi, aperto latere, exivit sanguis et aqua. Effective ratione passionis; significative ratione aquae effluentis et sanguinis, quae erant signa principalium sacramentorum, scilicet Baptismi et Eucharistiae. Quoad finem, Ioan. 3, 5: Nisi quis renatus fuerit ex aqua et Spiritu Saticto etc. Quoad effectum, Marci ultimo. 16: Qui crediderit et baptizatus fuerit etc. Et per hoc solvuntur conrrtates circa institutionem Baptismi.

Si vero * ; contactu carnis suae ccc. [75v, 3-4]. Unde Ioannes Chrysostomus : " Numquam aquae baptismi purgare peccata credentium possent, nisi contactu corporis dominici sanctificatae essent".

a. Obicitur: quia secundum hanc rationem videtur quod statim quando fuit circumcisus, quod ferrum tangens carnem eius haberet vim regenerativam per tactum ; similiter et lignum crucis. - Dicendum est quod non sequitur; et est argumentatio a positione consequentis: si enim regeneratio non est nisi tactu, ergo si tactus est, regeneratio est. Non enim sufficit tactus, sed ipsa voluntas Dei instituentis, cuius intingebatur ipsa caro. Non autem dicitur regenerativa vis in aqua eo quod ipsa regeneret, sed quia disponit hominem ut ei gratia conferatur regenerationis qui digne subicitur sacramento .

b. Sed quaestio est utrumne illa vis regenerativa esset ipsi naturae aquae statim collata ex ipso contactu, aut tunc cum iam sanctificatur per verbum. - Respondemus quod non est potestas virtutis regenerativae, nisi tunc primum cum per verbum sanctificatur. Unde sic est collata vis regenerativa ex contactu carnis, ut qui mergitur, postea invocato nomine Trinitatis purgetur .

Celebratur etc: non in alio liquore [759, 10-ll]. In quibus fuit Baptisma praefiguratum. Nota quod dicit Ioannes Damascenus : "Primum baptisma est quod est diluvii )) ad incisionem peccati. Secundum est quod est per mare et nubem, Ex. 14, 19-29 ; symbolum enim, id est nota, est nebula ipsius Spiritus; mare autem est aquae. Tertium, quod legale est: omne enim immundum abluebatur aqua. Lavabat enim vestimenta sua sacerdos, et sic intrabat castra, ut Num. 19, 20, ubi dicitur: Si quis hoc ritu non fuerit expiatus etc. Quartum, quod est Ioannis, introductivum exsistens et in poenitentiam ducens baptizatos ut in Christum crederent Praepurgat igitur Ioannes ad Spiritum per aquam. Quintum baptisma est Domini, quo baptizatus est . Baptizatus autem est non ut indicens purgatione, sed nostram propriam sibi faciens purgationem, ut conterat capita draconum in aqua , ut diluat peccatum et omnem veterem Adam aqua sepeliat, ut sanctificet baptisma, ut impleat Legem, ut Trinitatis revelet mysterium, ut typus et subscriptio sit nobis ad baptizandum. [Sextum est baptisma flaminis, quo ipse Christus baptizat]. Baptizare autem dicitur Christus, eo quod in specie ignearum linguarum super Apostolos gratiam effudit, in Actibus . Septimum est quod per poenitentiam et lacrimas veraciter est laboriosum, scilicet baptismus poenitentiae. Octavum est per sanguinem et martyrium, quo ipse Christus in passione pro nobis baptizatus est ut valde beato, [eo] quod secundis sordibus non inquinatur. Nonum, quod est ultimum, quod non tantum est salubre, sed malitiae omnis destructivum, scilicet baptismus in aqua et Spiritu ".

Ideo uniformiter etc. *. Quare in aqua fit Baptismus. Ratio est quare in aqua, ratione suarum dispositionum, fiat huiusmodi sacramentum. Habet enim vim munditicativam ratione humidi aquei: et ratione frigiditatis vim reprcssivam caloris: et ratione transparentiae, ut per ipsam transeat lumen. Habet etiam vim vivificativam ratione perspicui, quae est communis natura cum corpore supercaelesti. Omnes autem istae proprietates congruunt Baptismati. Nam, cum habeat vim mundiricativam, convenit ut per tactum carnis Christi, in qua omnis munditia a transfusione peccati fuit et quae fuit unita principio tollendi sordes culpae, conferatur *, cum iam sanctificatur, ratio mundificandi a sordibus culpae Item, ratione frigiditatis convenit, ut per tactum carnis Christi, in qua non erat concupiscentia peccati, adveniente spirituali vi verbi, refrigeraret carnem a concupiscentia peccati. Ratione vero transparentiae, ut per ipsam, virtute verbi Dei efficiente, transeat lux gratiae ad animas. Ratione vero virtutis vivificativae communis, ut ex virtute verbi vitae conferatur per gratiam vita spiritualis baptizato, si digne suscipiat.

De immersione * : singularitas designari *. A m b r o s i u s, in libro De sacramentis : "Interrogatus es: Credis in Deum Patrem omnipotentem ? Et dixisti: Credo, et mersus es, id est sepultus es peccato. Interrogatus [es] iterum: Credis in Dominum Iesum Christum et in crucem eius ? Et dixisti: Credo ; iterum mersus es, et sic Christo consepultus. Qui enim Christo consepelitur, cum Christo resurget ". Intellige: quantum est ex parte sacramenti. " (Tertio) interrogatus es: Credis in Spiritum Sanctum ? Et dixisti: Credo ; tertio mersus es, ut multiplicem culpam multiplex Spiritus Sancti gratia in trina confessione absolvat".

Nunc quaeritur, si puer moritur ante trinam immersionem, utrum sit baptizatus ; et etiam ante secundam, quia non in nomine Trinitatis est baptizatus. Aut si est etiam baptizatus ante, quando potest dici quod primo est baptizatus ? Nam si ante, ergo supervacuum est ad esse Baptismi quod sequitur. -Respondent Magistri quod in tali necessitate summus sacerdos supplet et baptizatus est. " Nescit enim tarda molimina Spiritus Sancti gratia " . Potest etiam dici quod in prima immersione recipit characterem cum gratia: indivisa enim sunt opera Trinitatis . Quod autem post fit immersio, hoc fit ut manifestetur character impressus per Trinitatis confessionem.

Tertio debere immergi *. Ioannes Damascenus : "Typus mortis Christi est Baptisma. Per tres enim immersiones tres dies dominicae sepulturae exprimuntur ". Magister Hugo ita dicit : "Trina immersio (trina) est cogitationis, locutionis et operis emundatio ", vel triplicis concupiscentiae.

Solet quaeri si circumcisio etc. *; in Christi morte terminata sunt etc. *: scilicet quoad effectum, non [quoad] usum.

a. Ad Gal. 5, 2: Si circumcidamini etc, Glossa: " H i cronv m u s dicit ista legalia post Christi passionem, sive in eis ipsis spes ponatur sive non, observantibus esse noxia, nisi dispensatorie custodiantur". - Ad Col. 2,14: Tulit de medio, confidens, Glossa: "Ut iam cesset, cum omnia sacrificia Legis carnalia in oblatione veri Agni sint adimpleta ". - Et in Luc. 22,18: Quod non bibam de generatione hac etc. Glossa: "Horum duorum immutatione sacramentorum cetera Legis sacramenta vel iussa ad spiritualem observantiam docet transferenda ". Ex iis colligitur quod in morte Christi sunt omnia legalia terminata.

b. Quod autem non sit sic, videtur per illud Luc. 5,14: Offer pro emundatione, Interlinearis : " Non debent auferri signa priusquam veniant signata ". Unde videtur quod, adveniente baptismo Christi, cessavit circumcisio quoad effectum: est enim typus Baptismi ; ergo non fuit circumcisio terminata in morte Christi, immo in institutione Baptismi, quando misit binos et binos, ut Matth. 10, 5 . Tunc institutum erat quoad effectum ;quoad consilium, quando consilium datum est, ut in 3 Ioan., 5 : Nisi quis renatus fuerit etc.

c. Quod etiam sacrificia non debebant terminari in morte Christi sed post, habetur a Beda, Super Marcum ;de oblatione leprosi dicit: " Non ante sacrificium significans cessare debuit, quam cum significatum confirmatum esset contestatione Aposolorum et fide credentium ". - Et ad Gal. 5, 2: Si circumcidamini ; ibi Augustinus, Ad Hieronymum , dicit: " Dico circumcisionem praeputii et cetera huiusmodi sacramenta priori populo per Testamentum Vetus divinitus data in significationem futurorum quae per Christum oportebat impleri, quibus advenientibus, remansisse illa christianis legenda ad intelligentiam praemissae prophetiae ". Et ita sunt quaedam terminata ante, quaedam post.

d. Respondet Magister Hugo de S. Victore : "Videntur tria tempora distinguenda: primum, quando circumcisio sola suscipiebatur ad iustificationem sine Baptismo ; novissime, cum solus Baptismus celebratur ad salutem ; et medium tempus in quo simul currerunt: circumcisio ut finiretur, et Baptismus ut confirmaretur. Oportuit enim ut sacramenta finienda cum reverentia dimitterentur, ut bona suo tempore fuisse ostenderentur ; et quae incipienda erant non sine gravitate in auctoritatem assumerentur. Quamvis ergo in passione Christi, per quam omnia consummata sunt , veteris figurae status finem acceperit, et novi constitutio sacramenti exordium ", scilicet quantum ad plenum officium, "tamen nova sunt aliquamdiu ad consuetudinem inchoata, et vetera aliquamdiu tolerata ad dispensationem. Sicut enim ante passionem ipsa circumcisio in statu suo ad remedium suscipiebatur, et tamen Baptismus sine periculo salutis non contemnebatur ab iis quibus praedicabatur: ita post passionem Baptismus quasi in statu suo percipiebatur ad salutem, et tamen circumcisio sine periculo salutis non contemnebatur ab iis qui prius erant obligati, quibus finis eius nondum manifestabatur ". - Et Augusti n u s, Ad Hieronymum h " Remanserunt sacramenta legalia non necessario facienda post passionem, quasi adhuc exspectandum fuisset quod veniret fidei revelatio quae iis significabatur esse ventura. Sed quamvis gentibus imponenda non essent, non tamen sic debere auferri a consuetudine Iudaeorum tamquam detestanda sacrilegia, sed permittenda eis paululum qui ex illo populo fuerant ; post vero cum honore a christianis sepulta, ab omnibus irreparabiliter deserenda, ut sic mater cum honore ad tumulum deduceretur". Ex quibus colligitur quod non habuerunt sacramenta legalia post passionem effectum quoad mundationem a peccato, et quod circumcisio mansit quoad effectum suum usque ad passionem Christi ; post vero mansit ad intelligentiam praemissae prophetiae. Et similiter intelligendum de aliis sacramentis, quod non manserunt post passionem Christi.

e. Ad illud vero quod obicitur, quod circumcisio debuit amittere vim suam Baptismo instituto, ante passionem, dicendum quod non. Circumcisio enim duplex habet significatum: unum est deletio culpae originalis ; alterum est deletio poenae. Est autem poena duplex: fomes et carentia visionis Dei. Circumcisio vero, quantum ad rem illam quae est diminutio fomitis, impleta est in Baptismo; non autem quantum ad ablationem carentiae visionis Dei. Haec est autem impleta in passione ; et propter hoc circumcisio quoad illam rem totam impleta est in morte Christi. Praeterea, est alia res circumcisionis, scilicet ablatio ab omni corruptione; et haec iterum non est impleta in Baptismo, sed in ipsa resurrectione Christi. Debuit ergo circumcisio quoad omnem suam rem cessare post passionem et resurrectionem Christi.

a. Sed obicitur: si aliqua res circumcisionis fuit impleta adveniente Baptismo, propter quid non cessavit circumcisio quantum ad illam rem exsistente Baptismo ? Adveniente enim veritate, cedit umbra. Legalia autem erant umbra respectu nostrorum sacramentorum .

b. Praeterea, circumcisio significat rem quamdam quae semper facienda est: semper enim circumcidere debemus cor a vitiis. Unde Ier. 4, 4: Circumcidite praeputia cordium vestrorum. Thurificatio autem est signum rei semper faciendae, scilicet devotionis orationis. Cum ergo thurificatio remansit propter hoc, quare non remansit similiter circumcisio ?

c. Respondemus: ad primum dicendum est quod circumcisio non amisit vim suam primo adveniente Baptismo. Dabatur enim Baptismus primo in consilium, postea in praeceptum, in Matthaei ultimo, 19: Ite, docete omnes gentes etc. Cucurrit ergo circumcisio exsistens in praecepto cum Baptismo manente in consilio. Principalis ergo res circumcisionis est illa quae completa fuit in Christo moriente et resurgente.

d. Ad aliud dicendum quod aliud est de thurificatione et circumcisione. Licet enim quoad aliud significatum circumcisionis significet circumcisio rem semper faciendam, non tamen quoad principale significatum eius. Principale autem significatum eius est circumcisio ab originali poena, cuius veritas patuit in Christo moriente et resurgente. Et propter hoc circumcisio velut signum cessavit. Erat enim signum rei futurae. Qua re exsistente praesenti, conveniebat signum ut rei pracsentis vel praeteritae, ut permaneret. Et propter hoc Baptismus, qui fuit signum rei praesentis, plenum habuit effectum in passione.

Item, quaeritur quare, cum agno typico successit immediate verus Agnus, non similiter adveniente Baptismo cessit circumcisio. Respondemus quod agnus typicus tantum dabatur in significationem, non in remedium culpae vel poenae vel in effectum salutis. Adveniente ergo veritate, cuius tantum erat signum, typicus agnus cessit a ratione sacramenti. Sed circumcisio non tantum fuit signum Baptismi, sed in parte habuit eumdem effectum cum Baptismo; et propter hoc non successit Baptismus circumcisioni antequam omnes obligarentur ad Baptismum.

Item, quaeritur propter quid sacramentum circumcisionis aliquo tempore permissum est, licet non quoad salutis profectum post passionem; non sic autem fuit de aliis. - Respondemus quod istud inter omnia legalia solum datum fuit ob necessitatem in remedium originalis peccati. Propter honorem ergo huius sacramenti, ad quod homines magis inclinabantur ratione utilitatis prius habitae, permittebatur ad tempus observari ab illis qui prius obligabantur, ita quod in eo non poneretur spes salutis post passionem.

Sed adhuc quaeritur quare Paulus circumcidit Timothaeum, ut Act. 16, 3, non autem Titum, ut ad Gal. 2, 3. - Secundum Augustinum, Ad Hieronymum, et similiter ad Galatas in Glossa, " Timothaeum propterea circumcidit, ne ludaeis, et maxime maternae [eius] cognationi, viderentur qui ex gentibus in Christum crediderant, detestari circumcisionem ut idolatriam, cum illam Deus fieri praecepit, hanc satanas persuasit. Et Titum ideo non circumcidit, ne occasio daretur illis qui sine illa circumcisione dicebant credentes salvos esse non posse ". Haeretici Cerinthus et Ebion dicebant debere observan legalia cum evangelicis, et "ad gentium deceptionem hoc Paulum sentire iactabant". Est ergo sumnia responsionis, quod hoc fecit pro scandalo vitando et ne Baptismum, quem intendebat et fidem paulatim introducere, exstirparet per subitam circumcisionis abiectionem, et ne videretur velle Legem Moysi in se esse malam.

Item, quaeritur quando homines coeperunt primo obligari ad percipiendum Baptismum. - De hoc magister Hugo : "Dico ex eo quo post institutionem praeceptum, vel ante institutionem consilium a Domino vel suis perceperunt Baptismi. Non ergo culpandus est aliquis, nisi ex culpa sua sit ignorans consilii aut praecepti. Cum autem dictum fuit Nicodemo : Nisi quis renatus fuerit etc, revelatum est tamquam consilium amico. Cum autem dictum est : Ite etc, omnibus informandis expositum est praeceptum ". - Hugo : " Unusquisque autem ex eo tempore est debitor, quo ad ipsum per predicationem institutio pervenit. Qui autem interim longe positi, aut prope in occulto constituti, nondum divina institutione cognita mortui sunt, hoc de ipsis videtur dicendum, quod de illis ante institutionem ; quia quod illis fecerunt tempora, hoc istis operata est absentia sine culpa. Si quis autem modo mandatum non susceperit, cum dicatur : In omnem terram etc, aut sicut contemptor iudicabitur, aut ignorans ignorabitur".

Item, quaeritur ratio eius quod dicitur: Omnia legalia sunt terminata etc. *: tenet enim adhuc legale de purificatione mulierum, de qua in Levit. 12, 1-8. - Respo ndemus: istud est institutum non ad significandum aliquam gratiam conferendam sacramento Novae Legis, sed ad emundationem faciendam ex parte corporis a sorde contracta ex originali. Quia ergo est communis necessitas hinc inde ex parte corporis, adhuc purificatio servatur ; non tamen secundum tempus statutum in Lege. Statutum enim erat in Lege pro masculo triginta tribus diebus manere in sanguine purificationis suae; pro femina duplo tempore. Quod non nunc observatur, ne ut legale observetur.

Si quaeritur utrum aperuerit *; quia nec baptismus nec circumcisio *. a. Contra, supra, I distinctione, cap. Fuit tamen inter illa *, ubi dicitur: "Excepto quod baptismus aperuit ianuam" [749,1-2]. Ergo habuit Baptismus hunc effectum, ut aperiret ianuam. - Item, in Luc. 3, 21: Baptizato Iesu et orante, apertum est caelum, ibi Glossa Bedae : " Dum aquas Iordanis subiit, nobis ianuam caeli pandit ; dum caro innoxia frigentibus aquis tingitur, opposita quondam noxiis rumphaea * exstinguitur ". Ex hoc videtur etiam quod Baptismus aperuit ianuam.

b. Quod autem ipsa passio aperuit, habetis ad Col. 1, 20 : Pacificata sunt caelestia et terrestria; Haymo in originali dicit: " Qua hora sanguis redemptionis de latere Christi pendentis exivit, dimissum est peccatum Adae humano generi et pacificata sunt caelestia et terrestria, quia tunc patuit introitus in regnum caelorum ". - Et Marc. 15, 33: Et facta hora sexta, Beda dicit : " Rationis ergo, immo divinae pietatis ordo poscebat, ut eodem temporis articulo quo Adae praevaricanti obcluserat, latroni poenitenti ianuam reseraret paradisi; et qua hora primus Adam peccando mundo mortem intulit, eadem hora secundus Adam mundi mortem moriendo destrueret ".

c. Quod autem in ipsa resurrectione fuit aperta ianua, videtur per illud quod dicitur in oratione paschali : " Deus, qui hodierna die aeternitatis nobis aditum devicta morte reserasti".

d. Praeterea, quod Baptismus non aperuit ianuam, videtur, quia omnes ante passionem descenderunt ad limbum inferni, etiam Ioannes Baptista. Sed constat aliquos esse baptizatos baptismo aquae ante hoc; non ergo virtute Baptismi aquae fuit apertio ianuae.

e. Respondemus : Baptismus aperuit ianuam quantum ad causam ex parte baptizati passio quoad pretium et deletionem poenae originalis peccati, quae fuit carentia visionis Dei; sed resurrectio quoad perfectionem gloriae in secunda stola.

f. Ad aliud quod obicitur, utrum Baptismus habeat hunc effectum ex se vel ex passione, respondemus quod Baptismus erat typus mortis Christi ; sed causalitatem non suscepit nisi ex passione iam exsistente. Unde, si aliqui essent baptizati ante passionem, ad limbum descenderent. Ex his auctoritatibus collige quo tempore fuerunt sacramenta Veteris Legis evacuata quoad effectum.

ADDITIO CODICIS E.

Post concupiscentiae (p. 61, lin. 25):

Superius distincta sunt novem baptismata l. Hic quacritur utrum unumquodque eorum debeat dici sacramentum, et quod eorum dicatur sacramentum et quod non. Post quaeretur utrum plura sint baptismata vel pauciora. Quarto quaeretur de praeeminentia illorum quae sunt in Veteri Testamento in significando, et eorum quae sunt in Novo in causando.

I. Circa primum quaeritur quare tot sunt et quae convenientia corum ad nonum Baptisma, quod solum perfectum est.

Respondeo: ad evidentiam autem horum notandum quod in baptismate ex aqua et Spiritu plurima concurrunt. Ibi enim est aqua mundificans; et praeter hoc Spiritus Sanctus, per quem est prima deletio culpae. Est ibi praeter hoc poenae deletio, tam actualis quam originalis. Item; est ibi fomitis diminutio, qui scilicet fomes est corruptio quaedam abundans in parte generativa. Praeter hoc est ibi invocatio Trinitatis, secundum quam est impressio characteris. Insuper est ibi ablutio exterior per aquam. Haec omnia concurrunt in perfecto Baptismate quod est in aqua et Spiritu, vel quoad significationem vel quoad causalitatem. Necesse est ergo omnes species baptismatum in iis cum perfecto Baptismate convenire vel in causando vel in significando.

Baptisma enim diluvii significat virtutem mundificativam quae est in vero Baptismate. Baptisma Maris Rubri significat Spiritum per quem fit culpae dimissio in perfecto Baptismate. Nebula enim, ut dicit Ioannes Damascenus , fuit symbolum Spiritus. Aqua lustrationis significat virtutem passionis ex qua fit poenae dimissio originalis et actualis. Haec tria ergo conveniunt cum vero Baptismate nostro in significando.

Tria vero alia, quae sunt in Novo Testamento, conveniunt cum eo in causando, scilicet baptisma flaminis et poenitentiae et sanguinis. In perfecto enim Baptismate confertur gratia ad illuminandum intellectum et roborandum affectum: et eadem gratia dabatur in baptismo flaminis quo baptizati erant Apostoli , quia Spiritus Sanctus in die Pentecostes non fuit datus Apostolis ad delendum in eis culpam vel pocnam culpae annexam, sed ad delendam quamdam infirmitatem propter quam non ante [audebant] loqui verbum Christi coram tyrannis.

Item, in perfecto Baptismate deletur poena actualis culpae; et in hoc convenit secum baptisma poenitcntiae. Sed deletio omnis poenae simpliciter [fit] in baptismo sanguinis. scilicet in martyrio. Unde dicit Damascenus quod illud " valde reverendum est, quia secundis non inquinatur sordibus". Perfectum autem baptisma, quod fit ex aqua et Spiritu, habet deletionem omnium horum.

Praeterea, in perfecto Baptismate est expressa invocatio Trinitatis, et haec significata fuit in baptismate Christi . Ibi enim significata fuit distinctio personarum: Pater scilicet in voce, Filius in carne, Spiritus Sanctus in columbae specie. Unde Damascenus : " Christus fuit baptizatus ut sanctificet baptismum, ut impleat Legem, ut Trinitatis revelet mysterium, ut typus et mysterium sit nobis baptizandi ".

Item, in nono Baptismate fit ablutio exterior per aquam ; et in hoc habuit cum eo convenientiam baptisma Ioannis. Patet ergo quomodo tria baptismata quae fuerunt in Veteri testamento conveniunt cum perfecto Baptismate in significando, et tria quae sunt in Novo conveniunt cum eo in causando.

Sed quoad alia duo, scilicet ad formam et materiam, conveniunt cum eo baptisma Christi et baptisma Ioannis. Patet ergo convenientia octo baptismatum ad nonum, quod est perfectum, et quomodo singula ipsorum octo diminuta sunt respectu ipsius vel in significando vel in causando.

II. Post quacritur utrum unumquodque horum sit sacramentum. Et videtur quod sic, quia " sacramentum est sacrae rei signum " : sed quodlibet horum est sacrae rei signum ; ergo quodlibet horum est sacramentum. - Item, cum omnia sint signa, quare sunt quaedam sacramenta, quaedam noni

Responsio: dicit Hugo de S. Victore quod sacramentum tria importat, scilicet quod sit " representans aliquod spirituale ex similitudine ", et quod sit " significans ex institutione ", et quod "conferat gratiam ex sanctificatione". Quoad hanc ultimam conditionem proprie dicuntur sacramenta illa quae sunt in Nova Lege, quia [conferunt gratiam] ex sanctificatione. Quoad alteram conditionem, scilicet quod instituta ad significandum, dicuntur sacramenta Veteris Legis. scilicet baptisma lustrationis et circumcisio. Sed baptisma Maris Rubri et diluvii non dicuntur sacramenta nisi secundum primum modum, scilicet quia ex similitudine repraesentant aliquod spirituale: sed sic improprie dicuntur sacramenta. Unde si alicubi inveniatur quod haec dicuntur sacramenta, hoc est improprie et secundum primam conditionem tantum.

III. Post quaeritur utrum sint plura baptismata quam ista novem. - a. Et videtur quod sic, quia Baptismus est ianua vitae, sicut transitus Iordanis fuit ianua et ingressus in terram promissionis; unde maior est convenientia transitus Iordanis ad Baptisma quam Maris Rubri.

b. Item, videtur quod mare aeneum debeat dici baptismus sicut aliquod horum: de quo mari aeneo 30 Ex., 17-20, et 38, 8: quia illi qui accessuri erant ad offerendum thymiama debebant in hoc lavari ; unde recte significat Baptismum qui antecedit sacramentum Eucharistiae. -Item, dicit Beda etiam quod mare aeneum significat Baptismum: videtur ergo quod competenter possit dici baptismus sicut aqua diluvii.

c. Respondeo: Baptisma non dicitur principaliter eo quod sit ianua vitae; sed ex hoc dicitur principaliter, quia ibi fit peccatorum remissio. Unde Damascenus : "Peccatorum omnium datur remissio in Baptismo ". Sordes ergo quas delet principaliter respicit Baptisma. Unde transitus Maris Rubri, in quo hostes sunt submersi sed Israel salvatus, proprie significat Baptisma: et non transitus Iordanis, quia ibi non legitur de submersione hostium: et propter hoc non proprie dicetur baptisma. Sic dicendum de mari aeneo.