DISTINCTIO XV.

Hic considerandum *. Determinatum est supra de donatione Spiritus Sancti secundum quod dans et datum differunt. Nunc determinat secundum quod dans et datum sunt idem.

Mittitur a se *. Contra, quaesivit Ambrosius supra an creatura posset dare Spiritum Sanctum, et dixit quod non nisi ministerio, quia, cum dare Spiritum Sanctum sit ipsum Spiritum Sanctum esse ab eo qui dat, si daretur a creatura, et esset a creatura. Eadem ratione, si Spiritus Sanctus dat se, est a se.

Respondeo: dari est esse a dante; hoc verum est ubi dans diversum est a dato, sed non ubi est idem. Cum enim dicitur ' Spiritus Sanctus dat se', importatur notio Spiritus Sancti cum connotatione effectus in creatura. Unde notatur ibi aeterna processio a Patre et Filio et effectus communis toti Trinitati, ratione cuius Spiritus Sanctus est principium sicut persona divina.

In quantum Deus dat [94,27-28]. Quaeritur quare datio active adscribitur divinae essentiae, passive autem dicta Filio vel Spiritui Sancto.

Respondeo: quia datio passiva, cum sit effectus in creatura, eius actus totius est Trinitatis ; datio autem Filii vel Spiritus Sancti convenientiam habet ad creaturae dationem ratione eius quod est esse ab alio.

In tantum est donum *. Sed non ab aeterno datur quibus datur; ergo non ab aeterno est donum Dei.

Contra: infra, XVIII distinctione , dicit quod donum dicitur ab aeterno.

Respondeo: donum dicitur tum secundum habitum tum secundum actum ; secundum habitum non est verum quod hic dicitur, immo solum secundum actum.

Si Spiritus Sanctus non potest dare se ipsum [95,12-13]. Eadem ratione sequetur: Spiritus Sanctus potest procedere, Pater non potest procedere ; ergo Spiritus Sanctus potest aliquid quod non potest Pater. Sed constat quod hic est fallacia ex commutatione 'quid' in 'ad aliquid', quia procedere dicit respectum personalem. Ergo eadem ratiorie non valet istud argumentum in littera: si Pater potest dare Spiritum Sanctum, qui se ipsum dare non potest, quod Pater possit aliquid quod non Spiritus Sanctus. - Respondeo: illud non sequitur; sed secus est hic, quia dare Spiritum Sanctum dicit effectum in creatura, qui toti Trinitati communis est, ratione cuius debet convenire Spiritui Sancto.

Item, cum in quantum Deus sit dans, ergo ratio dati proprie est in creatura) sed Spiritus Sanctus non est creatura) ergo non datur nec a se ipso nec ab alio.

Respondeo: non sequitur quod datum sit creatura, sed quod creatura importetur vel in rectitudine vel in obliquitate, quia Spiritus Sanctus dat se in creaturam.

Item, 16 Ezech., 53, Hieronymus: Et convertam, Glossa, quae sic. incipit: 'Grandis est misericordia '; et infra: "Quod coniunctum est et in uno corpore, mitti non potest, sed quod extra est "; sed Spiritus Sanctus non est separabilis a se ipso; ergo nec missibilis.

Item, Augustinus, Super Ioannem : " Minorne est Filius quia missus ? Missionem audio, non separationem ". Ergo personalis discretio exigitur inter mittentem et missum; sed non differt personaliter a se ipso; ergo mitti non potest a se ipso. - Respondeo: ibi loquitur de missione corporali, secundum quod Deus mittit iram , quae differt ab eo secundum substantiam. - Ad aliud dicendum quod talis est sensus: Spiritus dat se, id est, est ens a Patre et Filio dans effectum gratiae in creatura, ut personalis discretio denotetur respectu Patris et Filii.

Item, quaeritur an passivae aeque concedendae sunt ut activae, scilicet Spiritus Sanctus mittit se et mittitur in creaturam, spirat et spiratur in creatura etc.

Respondeo: passiva semper est ratione creaturae, activa autem est secundum se; et ideo non aeque propriae. Aliter autem dicitur Filius mitti et magis proprie a se, propter unionem quam habet cum creatura in identitate personae.

Ne autem mireris * ; et infra: Filius mittitur a se *. Quaeritur quid sit mitti. Augustinus, IV libro De Trinitate : " Sicut natum esse est Filio a Patre esse, ita mitti est cognosci quod ab illo sit; et sicut Spiritui Sancto donum Dei esse est a Patre procedere, ita mitti est cognosci quod ab illo procedat".

Quocirca * ; et infra: Pater nusquam legitur missus [ 96,7-8]. Contra: Augustinus, 14 homilia Super Ioannem : "Pater mittens Filium, se alterum misit"; ergo se misit.

Respondeo: fit fallacia secundum quid, et sensus auctoritatis est: Filius alter a Patre missus est.

Factum ex muliere *. Sed Filius factus est ex muliere a tota Trinitate: ergo a Spiritu Sancto missus est in carnem. Sed missum esse est ab eo esse ; ergo est a Spiritu Sancto.

Respondeo: bene concedimus quod missus est a Spiritu Sancto in carnem, quia iste effectus est a tota Trinitate: sed non est hoc verum ratione notionis increatae, quae intelligitur in eo quod est 'missus' cum dicitur: 'Filius missus est a Patre' .

Fecit ex femina *. Augustinus, II De Trinitate : "Quod de Deo natus est, erat in hoc mundo ; quod de Maria natus est, in hunc mundum advenit".

Et quod a Spiritu Sancto *. Filium esse missum et datum *. Sed si Filius est missus a Spiritu Sancto, hoc est aut quia Filius: et sic, cum idem sit, ut dicit auctoritas supra , Spiritum Sanctum mitti a Patre quod cognosci esse ab illo, et si cognoscitur esse a Patre, manifestum est quod Filius est a Patre: cum ergo Filius missus est a Spiritu Sancto, est a Spiritu Sancto: quod falsum est. Aut quia homo : hoc autem non est verum, quia in missione humana natura creata fuit nec erat prius ; ergo non propter illam Filius missus erat. Nec missus est Filius quia Deus, quia sic est mittens. - Respondeo: intelligitur de isto homine ut importat personam aeternam incarnatam ; et aliter accipitur respectu Patris, aliter respectu Spiritus Sancti, sicut praehabitum est .

Item, quaeritur cui principalius conveniat mitti, an Filio, an Spiritui Sancto. " Mitti est cognosci", quod ab illo sit scilicet ; hoc autem attribuitur Spiritui Sancto et respectu Patris et respectu Filii, Filio autem tantum respectu Patris ; ergo videtur principalius dici, ergo mitti.

Contra: mitti erat ratione creaturae; Filius principaliter mittitur ratione effectus creaturae; ergo principalius Filius dicetur mitti.

Respondeo: per mitti duo importantur, scilicet esse ab alio et cognosci per effectum. Quoad effectum in creatura, amplius dicetur de Filio ; quoad esse ab alio, de Spiritu Sancto.

me quaeritur *. Nota: quintuplex est missio, scilicet in carnem, quae ad Filium pertinet; secunda in corda fidelium, quae etiam Filio convenit ratione sapientiae; tertia est missio ad praedicandum; quarta in sacramento: quinta in iudicio futuro, quia sub forma servi iudicabit. In hoc autem capitulo determinat de missione in carnem et in corda fidelium, scilicet de corporali et spirituali missione.

Carne indutus *. Augustinus, IV De Trinitate : " Hoc est magnum pietatis sacramentum, quod manifestatum est in carne, iustificatum in spiritu, apparuit angelis, praedicatum est in gentibus, creditum est in mundo, assumptum est in gloria ", " ut esset exemplum sursum videntibus Deum, exemplum deorsum mirantibus hominem, exemplum sanis ad permanendum, infirmis ad convalescendum, morituris ad non timendum, mortuis ad resurgendum ".

Non eo quod de Patre natus missus est [99,15-16]. Gregorius in Moralibus contra: "Eo mittitur quo generatur".

Respondeo: intelligitur de generatione ex tempore, nec hic proprie tenetur ; et est sensus: quo natus est de beata Virgine vel genitus virtute Spiritus Sancti.

Quantum cognosci *. Sed mittiturne toties quoties cognoscitur? Item, in omni augmento caritatis est aliquod bonum: ergo quoties caritas augmentatur, et Spiritus Sanctus mittitur? - Respondeo: solum mittitur quando infunditur gratia: sed in augmento caritatis missus operatur.

Ecce distincti sunt duo * ; et infra: Semel missus *. Quaeritur utrum possibile sit ipsum frequenter mitti secundum primum modum sicut secundum secundum.

Respondeo: missio iterata in carne frustra esset, cum una suffecerit.

Item, dicit hic Augustinus in littera quod sapientia Patris aliter mittitur ut sit cum homine, aliter mittitur ut sit homo [100,7-8]. Sed cum sapientia sit donum, ergo quoties mittitur Filius, mittitur et Spiritus Sanctus.

Praeterea, ' cum' notat associationem ; ergo homo associatur sapientiae et e converso.

Respondeo: non sumitur sapientia secundum quod est donum nobilissimum et supremum, sed communiter pro omni cognitione quae facit gratum. Sunt autem in sapientia duo, scilicet cognitio, secundum quam illuminat, et sic respicit Filium ; et sapor, et sic respicit Spiritum Sanctum.

Ad aliud dicendum: 'um' quandoque notat associationem aequalitatis, et tunc in duobus est terminis ; quandoque respectu unius termini solum, et tunc non convertitur, ut miles est cum rege.

Item, quaeritur an plenius an aeque missus est ante incarnationem et post. Item, quaeritur, cum dicatur implere angelos, an possit concedi mitti ad angelos sicut ad homines.

Respondeo: ante incarnationem et post mittebatur, sed plenius post, quia sicut plenior gratia et plenior cognitio, et sic missio, ratione effectus in creatura. Unde et beata Virgo dicitur gratia plena quoad iustificationem a culpa et a poena.

Ad aliud respondeo: angeli sunt comprehensores nec recipiunt caritatem nec in eis intenditur ; sed ratione eorum quae pertinebant ad incarnationem augmentabatur in eis cognitio, et ratione eorum quae sunt liberi arbitrii cognitio augetur: et quoad haec mittitur ad eos, quoad primum non.

Item, Augustinus, libro IV De Trinitate : "Non tantum ideo missus Filius, quia Verbum caro factum est , sed ideo missus ut Verbum fieret caro ". Sed missio idem est quod incarnatio; ergo missum esse est incarnatum esse. - Item, Augustinus, libro IV De Trinitate : " Nisi multis missis praedicaretur unus, non multis dimissis teneretur unus. Et nisi talia essent testimonia, quae parvis magna viderentur, non crederetur, ut magnos faceret magnus, qui ad parvos missus est parvus. Licet enim multo maiora essent quae creata erant caelum et terra, quam signa et portenta quae proruperunt, tamen homines, ut haec magna per eum facta parvi crederent, illa parva tamquam magna tremuerunt ".

Hie quaeritur *. Quaeritur in hoc loco quid sit dare, quid mittere, quid dari, quid mitti. Secundo quaeritur in quo differat mittere respectu personae ad personam et personae ad se ipsam Tertio, si mittere et dare dicitur de tribus, an similiter mitti et dari. Quarto, an haec debeat concedi 'Pater mittit se'. Quinto, an sicut conceditur 'tota Trinitas dat se', an similiter concedenda 'tota Trinitas mittit se'.

Respondeo: ad primum, quod in 'mittere' importatur ratio principii cum effectu in creatura corporali vel spirituali. Sed duobus modis dicitur ratio principii: vel essentialiter, ut Pater vel Spiritus Sanctus est principium creaturae; vel personaliter, ut Pater est principium Spiritus Sancti et Filii. Cum autem dicitur de una persona respectu alterius'' , importat rationem principii utroque modo, ut Pater misit Filium in carnem: vel secundum quod est informatio mentis a sapientia creata, cum dicitur ' Pater mittit Filium in corda fidelium'. 'Dare' autem importat rationem principii cum effectu in creatura et etiam quod penes dantem est auctoritas. Cum dicitur ' ''Pater dat Filium' et ' mittit Filium', idem est, licet differat in ratione dicendi. Secus autem est, ut cum dicitur 'Spiritus Sanctus dat se ', ut dictum est supra .

Sed si mittere et mitti correspectiva sunt, similiter dare et dari; ergo, si dare et mittere sunt essentialia, et dari et mitti. Ergo bene dicitur 'Pater mittitur a se'.

Respondeo: non sequitur, quia in hoc verbo 'mitti' sunt duo respectus, secundum quod principium essentialiter dicitur vel notionaliter. Secundum quod essentialiter dicitur, respicit ad effectum in creatura; ut notionaliter, respicit notionem generationis vel spirationis. Quoad essentiale bene sequitur, propter effectum in creatura, si nulla esset additio. Ut notionaliter, non dicitur de omni persona respectu sui, et sic non dicitur ' mittit se Filius'.

Item, per ' mitti' importatur notio procedentis cum effectu in creatura, ut dictum est supra . Item, haec non conceditur ' Pater mittit se', eo quod apud Patrem residet auctoritas, quae est contraria missioni

Contra: Pater apparuit, ergo missus fuit Respondeo: missio plus importat, scilicet apparere auctoritate alterius .

Item, omne donum spirituale pertinet ad cognitivam vel operativam, ratione sapientiae quae est in cognitiva, quoad verum, et gratiae quoad bonum ; et ideo omne donum procedit, cum debet, ratione Filii vel Spiritus Sancti. - Contra: qua ratione Spiritus Sanctus mittitur'' gratia bonitatis et Filius gratia veritatis, et Pater debet mitti ratione potentiae. - Respondeo: non datur aliquid vel mittitur nisi habenti possibilitatem recipiendi. Ergo supponitur potentia in eo cui datur vel ad quem mittitur: et propter hoc missio ratione effectus est in nobis per appropriationem vel Filii vel Spiritus Sancti . Conceditur autem ' Trinitas dat se', non tamen ' ''datur a se', propter effectum denotatum creaturae, quae oppositionem habet ad Creatorem. Non autem conceditur 'mittit se' quia notat notionem, ut dictum est , quae Patri non convenit.

Ideoque putaverunt haeretici *; et infra: in visibili creatura non sieut illi apparuit [101, 27-28]. Contra: Augustinus, libro De Trinitate : " Stultissimum est dicere Patrem non apparuisse in subiecta creatura ". Et iterum : " Aliquando Pater, aliquando Filius, aliquando Spiritus Sanctus in angelis, aliquando sine ulla distinctione figurabatur". Item, III libro De Trinitate : " Pater apparuit Abrahae quando tres vidit et unum adoravit" . - Respondeo: triplex est apparitio, scilicet in figura, quando figurabatur aliqua persona, et sic quaelibet persona apparere potest ; vel in demonstratione per propriam creaturam per aliquid propter maiorem convenientiam cum illa, ut in igneis linguis ardor Spiritus Sancti etc. ; sic apparuit Filius et Spiritus Sanctus. Tertius est per unionem ; sic Filius tantum apparuit