COMMENTARIUM IN SENTENTIARUM, ''SIVE,

 I.

 DISTINCTIO I.

 DISTINCTIO II.

 DISTINCTIO III.

 DISTINCTIO IV.

 DISTINCTIO V.

 DISTINCTIO VI.

 DISTINCTIO VII.

 DISTINCTIO VIII.

 DISTINCTIO IX.

 DISTINCTIO X.

 DISTINCTIO XI.

 DISTINCTIO XII.

 DISTINCTIO XIII.

 DISTINCTIO XIV.

 DISTINCTIO XV.

 DISTINCTIO XVI.

 DISTINCTIO XVII.

 DISTINCTIO XVIII.

 DISTINCTIO XIX.

 DISTINCTIO XX.

 DISTINCTIO XXI.

 DISTINCTIO XXII.

 DISTINCTIO XXIII.

 DISTINCTIO XXIV.

 DISTINCTIO XXV.

 DISTINCTIO XXVI.

 DISTINCTIO XXVII.

 DISTINCTIO XXVIII.

 DISTINCTIO XXIX.

 DISTINCTIO XXX.

 DISTINCTIO XXXI.

 DISTINCTIO XXXII.

 DISTINCTIO XXXIII.

 DISTINCTIO XXXIV.

 DISTINCTIO XXXV.

 DISTINCTIO XXXVI.

 DISTINCTIO XXXVII.

 DISTINCTIO XXXVIII.

 DISTINCTIO XXXIX.

 DISTINCTIO XL.

 DISTINCTIO XLI.

 DISTINCTIO XLII.

 DISTINCTIO XLIII.

 DISTINCTIO XLIV.

 DISTINCTIO XLV.

 DISTINCTIO XLVI.

 DISTINCTIO XLVII.

 DISTINCTIO XLVIII.

 II.

 DISTINCTIO I.

 DISTINCTIO II.

 DISTINCTIO III.

 DISTINCTIO IV.

 DISTINCTIO V.

 DISTINCTIO VI.

 DISTINCTIO VII

 DISTINCTIO VIII.

 DISTINCTIO IX.

 DISTINCTIO X.

 DISTINCTIO XI.

 DISTINCTIO XII.

 DISTINCTIO XIII.

 DISTINCTIO XIV.

 DISTINCTIO XV.

 DISTINCTIO XVI.

 DISTINCTIO XVII.

 DISTINCTIO XVIII.

 DISTINCTIO XIX.

 DISTINCTIO XX.

 DISTINCTIO XXI.

 DISTINCTIO XXII.

 DISTINCTIO XXIII.

 DISTINCTIO XXIV.

 DISTINCTIO XXV.

 DISTINCTIO XXVI.

 DISTINCTIO XXVIII.

 DISTINCTIO XXIX.

 DISTINCTIO XXX.

 DISTINCTIO XXXI.

 DISTINCTIO XXXII.

 DISTINCTIO XXXIII.

 DISTINCTIO XXXIV.

 DISTINCTIO XXXV.

 DISTINCTIO XXXVI.

 DISTINCTIO XXXVII.

 DISTINCTIO XXXVIII.

 DISTINCTIO XXXIX.

 DISTINCTIO XL.

 DISTINCTIO XLI.

 DISTINCTIO XLII.

 DISTINCTIO XLIII.

 DISTINCTIO XLIV.

 III.

 DISTINCTIO I (ae).

 DISTINCTIO I (L).

 DISTINCTIO II (ae).

 DISTINCTIO II (L).

 DISTINCTIO III (ae).

 DISTINCTIO III (L).

 DISTINCTIO IV (ae).

 DISTINCTIO IV (L).

 DISTINCTIO V (ae).

 DISTINCTIO V (L).

 DISTINCTIO VI (ae).

 DISTINCTIO VI (L).

 DISTINCTIO VII (ae).

 DISTINCTIO VII (L).

 DISTINCTIO VIII (ae).

 DISTINCTIO VIII (L).

 DISTINCTIO IX (ae).

 DISTINCTIO IX (L).

 DISTINCTIO X (ae).

 DISTINCTIO X (L).

 DISTINCTIO XI (ae).

 DISTINCTIO XI (L).

 DISTINCTIO XII (ae).

 DISTINCTIO XII (L).

 DISTINCTIO XIII (ae).

 DISTINCTIO XIII (L).

 DISTINCTIO XIV (ae).

 DISTINCTIO XIV (L).

 DISTINCTIO XV (ae).

 DISTINCTIO XV (L)

 DISTINCTIO XVI (ae).

 DISTINCTIO XVI (L).

 DISTINCTIO XVII (ae).

 DISTINCTIO XVII (L).

 DISTINCTIO XVIII (ae).

 DISTINCTIO XVIII (L).

 DISTINCTIO XIX (ae).

 DISTINCTIO XIX (L).

 DISTINCTIO XX (ae).

 DISTINCTIO XX (L).

 DISTINCTIO XXI (ae).

 DISTINCTIO XXI (L).

 DISTINCTIO XXII (ae).

 DISTINCTIO XXII (L).

 DISTINCTIO XXIII (ae).

 DISTINCTIO XXIII (L).

 DISTINCTIO XXIV (ae).

 DISTINCTIO XXIV (I).

 DISTINCTIO XXV (ae).

 DISTINCTIO XXV (L).

 DISTINCTIO XXVI (ae).

 DISTINCTIO XXVI (L).

 DISTINCTIO XXVII (ae).

 DISTINCTIO XXVII (L).

 DISTINCTIO XXVIII (ae).

 DISTINCTIO XXIX (ae).

 DISTINCTIO XXIX (L).

 DISTINCTIO XXX (ae).

 DISTINCTIO XXX (L).

 DISTINCTIO XXXI (ae).

 DISTINCTIO XXXI (L).

 DISTINCTIO XXXII (ae).

 DISTINCTIO XXXII (L).

 DISTINCTIO XXXIII(ae).

 DISTINCTIO XXXIII (L).

 DISTINCTIO XXXIV (ae).

 DISTINCTIO XXXIV (L).

 DISTINCTIO XXXV (ae).

 DISTINCTIO XXXV (L).

 DISTINCTIO XXXVI (ae).

 DISTINCTIO XXXVI (L).

 DISTINCTIO XXXVII (ae)

 DISTINCTIO XXXVII (L).

 DISTINCTIO XXXVIII (ae).

 DISTINCTIO XXXVIII (L).

 DISTINCTIO XXXIX (ae).

 DISTINCTIO XXXIX (L).

 DISTINCTIO XL (ae).

 DISTINCTIO XL (L).

 IV.

 DISTINCTIO I.

 DISTINCTIO I.

 DISTINCTIO II.

 DISTINCTIO III.

 DISTINCTIO IV.

 DISTINCTIO V.

 DISTINCTIO VI.

 DISTINCTIO VIII.

 DISTINCTIO IX.

 DISTINCTIO X.

 DISTINCTIO XI.

 DISTINCTIO XII.

 DISTINCTIO XIII.

 DISTINCTIO XIV.

 DISTINCTIO XV.

 DISTINCTIO XVI.

 DISTINCTIO XVII.

 DISTINCTIO XVIII.

 DISTINCTIO XIX.

 DISTINCTIO XX.

 DISTINCTIO XXI.

 DISTINCTIO XXII.

 DISTINCTIO XXIII.

 DISTINCTIO XXIV.

 DISTINCTIO XXV.

 DISTINCTIO XXVI.

 DISTINCTIO XXVII.

 DISTINCTIO XXVIII.

 DISTINCTIO XXIX.

 DISTINCTIO XXX.

 DISTINCTIO XXXI.

 DISTINCTIO XXXII.

 DISTINCTIO XXXIII.

 DISTINCTIO XXXIV.

 DISTINCTIO XXXV.

 DISTINCTIO XXXVI.

 DISTINCTIO XXXVII.

 DISTINCTIO XXXVIII.

 DISTINCTIO XXXIX.

DISTINCTIO XXIII.

Praeter praemissa est *. Hic solet poni distinctio. Quaeritur hic quid sit sacramentum, utrum unctio, aut aliquis character impressus, aut unctio cum oratione, vel aliqua qualitas derelicta ex unctionibus, ut dixerunt quidam .

a. Videtur autem quod non character, propter iterationem linius sacramenti. Et dicit Ambrosius : "Quandocumque invalescit morbus, iteranda est medicina ". Et Augustinus, Conixa Parmenianum : " Si morbus non potest cohiberi, quare debet medicina prohiberi" ?

Si vero unctio, non videtur unum sacramentum, cum sint plures unctiones ; et qua ratione una habebit effectum, et alia sibi determinatum.

b. Praeterea, oratio videtur esse de substantia sacramenti per illud Iacobi : Infirmatur aliquis ex vobis " inducat presbyteros [Ecclesiae, et orem] super eum, inuidentes in nomine Dominii et ita coniungitur oratio unctioni ad eliciendum effectum alleviationis. Unde ibidem dicitur : Multum enim valet deprecatio iusti assidua. - Quod etiam videtur ex forma orationis, quae est : "Per istam suavissimum unctionem et suam piissimam misericordiam, dimittat tibi Deus quidquid peccasti per visum" etc.

c. Sed contra: illa oratio non est instituta in propria forma ab Apostolis. Sed simile tunc posset obici de forma Confirmationis, quae est per unctionem chrismatum et signationem Trinitatis: non enim ista fuit instituta ab Apostolis.-Praeterea, non est oratio in Extrema Unctione nisi deprecatoria effectus conferendi in unctione: et ita potius est sacramentalis quam de esse sacramenti.

d. Si vero dicatur quod qualitas resultans ex multis unctionibus sit sacramentum, non videtur: nulla enim una qualitas sensibilis derelinquitur. Si vero fuerit intelligibilis, non erit sacramentum ; quia non est signum, secundum definitionem signi praedictam, quae est: "Signum est quod praeter speciem" etc. [746, 4-5 ].

e. Praeterea; cum duo tangantur effectus in verbo Apostoli , quorum neuter videtur haberi per alterum, scilicet alleviatio in corpore et dimissio peccati in anima ; respectu autem utriusque sit similitudinem invenire in signo quod est sacramentum, non dicetur unum sacramentum, sed plura.

f. Praeterea, quaeritur propter quid fit unctio in diversis partibus corporis, et si unaquaeque illarum sacramentum dici debeat.

g. Respondemus: unctio quae est per oleum ad infirmos, facta a sacerdote cuius est officium, cum intentione faciendi quod facit Ecclesia et oratione fidei, est sacramentum. Haec enim requiruntur, sed proprie esse sacramenti tenet unctio in debita materia. Habet autem similitudinem cum unctione spirituali quae fit per gratiam. Est autem in oleo non tantum proprietas ungendi, sed etiam leniendi; secundum quam similitudinem signat et disponendo causat mitigationem infirmitatis spiritualis, quae fit per gratiam, et procedit infirmitas illa a peccato ; et per posterius, mitigationem infirmitatis corporalis.

h. Utrum vero oratio illa instituta ab Ecclesia sit sacramentalis aut de esse sacramenti, non. definio; sed patet quod sacramentalis est ad minus. Forte est de esse, sed ut est haec, sacramentalis est. Tamen, propter consuetudinem Ecclesiae in diversis partibus, esset peccatum si in illa parte omitteretur; et esset etiam haereticum, si pertinaciter fieret contra statuta Ecclesiae.

i. Ad illud quod quaeritur, quare fit in partibus diversis, respondemus quod, hoc est quia diversa infirmitas contrahitur per diversa venialia peccata, quorum introitus ad animam est per fenestras mortis scilicet sensus, et per motus ; et propter hoc fit inunctio in principalibus partibus in quibus est sensus et motus.

k. Nec sunt duo sacramenta, sed unum, licet duplex sit effectus; quia unus est principalis, scilicet dimissio peccati, principaliter venialis; ad actuale enim requiritur contritio. Valet tamen ad dimissionem poenae, nam per poenam peccati contrahitur infirmitas spiritualis. Unde semper efficitur hoc si inveniatur in susceptibili ; non autem semper curatur ab infirmitate corporali, quia non semper expedit ipsi habere valetudinem corporalem ; sacramentum autem datur ad expediens.

a. Deinde quaeritur de materia, propter quid in hoc sacramento fit unctio non cum balsamo vel [oleo] quod est chrisma. Videtur enim quod chrismate fieri debeat haec unctio. Chrisma enim, a quo christiani dicuntur, significat gratiam gratum facientem: in hoc autem sacramento videtur conferri gratia gratum faciens, per illud quod subiungitur in sequenti capitulo: " Res sacramenti est unctio interior, quae peccatorum remissione et virtutum ampliatione perficitur)) [890, 17-18].

b. Praeterea quaeritur quare in Baptismo fit duplex inunctio, una oleo quod non est chrisma, quod est oleum catechumenorum ; alia chrismate ; in Confirmatione vero fit unica inunctio chrismate ; in Extrema Unctione unica, oleo quod non est chrisma, quod est oleum ad infirmos.

c. Praeterea quaeritur, cum sit quoddam sacramentum intrantium, scilicet Baptismus vel circumcisio ; et sacramentum stantium, Confirmatio ; et exeuntium sacramentum, scilicet Extrema Unctio: quare in Veteri Testamento erat correspondens sacramento intrantium, non autem stantium vel exeuntium.

A. Respondemus: non fit inunctio chrismate in hoc sacramento, ut in Baptismate vel Confirmatione. Illi enim qui ingrediuntur in Ecclesiam, vel qui stant in agone ecclesiastico, duobus indigent: puritate conscientiae quantum ad se, bonitate famae quantum ad alios. Et propter hoc inunctio fit chrismate in Baptismate et Confirmatione; nam per oleum puritas conscientiae, per balsamum odor bonae famae significatur. Exeuntibus vero a vita sufficit bonitas vitae, nec sequitur bonitas famae per opera, cum de cetero non liceat operari. - Alia ratio [est], quod per oleum significatur gratia: cum autem superadditur balsamum, significatur gratia gratum faciens, in qua est plenitudo gratiae quoad omnem virtutem: cum autem non superadditur, significatur gratia gratis data, quae non habet posse ad deletionem mortalium peccatorum.

In Unctione Extrema confertur gratia ad dimissionem venialium, et propter hoc fit haec unctio oleo quod non est chrisma.

e. Si obicitur quod res huius sacramenti est remissio peccatorum et ampliatio virtutum, dicimus quod hoc intelligitur specialiter de venialibus. Si vero de mortalibus, non intelligitur quantum ad dimissionem culpae, quae fit sola contritione ; nec de remissione poenae quoad perfectionem: hoc enim fit per Baptismum et Poenitentiam perfectam ; sed de remissione poenae in parte: valet enim ad aliquantam poenae dimissionem. Et licet possit ad ampliationem virtutum per remotionem impedimentorum, non tamen potest ad collationem virtutum ex se, sed ex poenitentia adiuncta Extremae Unctioni, ut accidit in pluribus.

f. Ad aliud respondemus quod duplex fit in Baptismo inunctio: una in qua confertur gratia gratis data, habilitans ulterius ad gratiam gratum facientem et removens impedimenta spiritualia ; altera vero in qua confertur gratia gratum iaciens, vel significatur in Baptismo conferri. Confirmatio vero quia est sicut characteris baptismalis corroboratio, confertur in ea gratia gratum faciens, vel gratia baptismalis augetur sive corroboratur. Non enim sufficit certanti in agone gratia gratis data. Extrema vero Unctio est sacramentum post alia sacramenta. Post dimissionem ergo originalis in Baptismo et actualis in Poenitentia, consequitur convenienter in fine hoc sacramentum ad venialium dimissionem. Sicut enim Eucharistia est cibus quotidianus ad sustentationem et conservationem gratiae, et est efficax ad venialium dimissionem, ita et hoc sacramentum in extremis, vel cum homo gravi infirmitate tenetur.

g. Si vero quaeratur quae sit differentia in significando inter oleum ad catechumenos et oleum ad infirmos, dicit D i on y s i u s in Ecclesiastica hierarcJiia, cap. De perficiendis * dormientibus : "Nunc unctio ista ad sacra certamina vocat consummandum; nunc vero infusum oleum manifestat secundum ipsa sacra certamina militantem et dormientem consummatum ". Et ita prima unctio praefigurat certamen futurum, ultima vero certamen iam Iactum, cum incorruptione futura mentis et corporis.

h. Respondemus ad tertium quod in Veteri Lege erat tantum respondens primo sacramento. Primum enim est ad deletionem peccati: ingressurum enim Ecclesiam primo oportet a peccato mundari. In Nova vero Lege confertur gratia ad merendum, vel finalis vel antecedens: dico ad meritum vitae aeternae, quae consistit in visione post apertionem ianuae. Et quia haec figurantur in Confirmatione et Unctione Extrema. appropriantur haec duo sacramenta Novae Legi. Unctio enim Extrema duo habet significata, quorum unum est causatum, scilicet dimissio venialis peccati in pracsenti; alterum significatum tantum, scilicet plena gratia quae habetur in susceptione utriusque stolae. In Baptismo vero licet infundatur gratia cui congruit vita aeterna, per se tamen significat perfectam deletionem originalis peccati.

Deinde quaeritur de forma Unctionis, utrum haec sit forma : " Ungo te oleo sanctificato in nomine Patris etc, ut more militis uncti praeparatus ad certamen, aereas possis superare potestates"; an illa sit forma quae dicta est , quac in forma petitionis proponitur sic: "Per istam suavissimam unctionem " etc.

a. Videtur quod prima sit forma, per simile in aliis sacramentis: sic enim dicitur in Baptismate, sic in Confirmatione. - Praeterea, videtur per hoc quod dicit S t e p h a n u s papa, 5 distinctione, De consecratione : "Numquid non omnia chrismata sacerdotalis ministerii crucis signaculo perficiuntur: Numquid baptismatis unda, nisi cruce sanctificata, peccata relaxantur " ? Ex quo datur intelligi quod sacramenta quae proprie sunt Novae Legis, cum signaculo Trinitatis fiunt. Sed reliqua forma non fit signaculo Trinitatis sicut et haec , unde videtur haec esse potius forma quam illa.

b. Praeterea, forma sacramenti non fit modo orationis sive optativo modo: optativus enim modus affectum exprimit, non effectum. Iudicativus modus effectum exprimit sive essentiam rei, et propter hoc indicative traditur forma sacramentorum, ad designandum quod, quantum est de ipsis sacramentis, est effectus eorum cum significatione. Reliqua vero forma optative sumpta non erit forma sacramenti.

c. Quod autem non sit haec forma sacramenti, videtur per hoc, quod praecedit unctio, et post sequitur haec forma. Sed si unctio illa est sacramentum, efficit quod figurat , non ergo tunc efficitur cum dicitur: " Ungo te oleo " etc.

d. Respondemus quod haec forma figurat gratiam collatam in unctione, et non est forma quae effectum principalem sacramenti conferat, ut accidit in Baptismo. Sanctificatur enim aqua ex forma verborum; ex sanctificatione vero per ablutionem consequitur effectus. Unde non est hic aliqua forma quae cum materia producat effectum, sed forma praecedcns disponit ad effectum consequendum, forma sequens significat effectum consecutum, quantum est de virtute sacramenti. Et quia effectus sequitur in fide Trinitatis, ideo dicitur: "in nomine Patris" etc. Et ut intelligat infirmus ad quid fiat unctio, subiungitur: " ut more militis " etc.

Tum ex parte suscipientis, tum ex parte conterentis est quaestio. Ex parte conferentis, ad quem pertineat conferre: ex parte suscipientis, utrum congruat unicuique suscipere: et praeter hoc, si in hoc sacramento imprimatur character, ut in Baptismo et Confirmatione.

a. Videtur autem quod non tantum a sacerdote conteratur, quia legitur in legenda beatae Genovctae quia ungebat infirmos oleo consecrato. - Sed contra est quod exprimitur in fine Iacobi : Infirmatur aliquis ex vobis?inducti presbyteros etc.

b. Praeterea quaeritur, si episcopus ungat aliquem in Extrema Unctione, utrum liceat inungere chrismate.

c. Respondemus quod aliud est inungere de vitae merito, aliud ex officio, ut supra, in tractatu De poenitentia : quod quidam absolvunt ex officio, quidam ex vitae merito. Quod ergo unxit virgo, fuit de vitae merito; sacerdotes vero de officio. Nec est privilegium aliquorum trahendum in sequentiam . Per hoc patet quod, ad hoc quod fiat hoc sacramentum, II exigitur oleum consecratum, Ordo sacerdotalis et intentio faciendi quod facit Ecclesia, et quod assistat oratio fidei quam dicit Iacobus.

d. Sed potest quaeri, si habet hoc sacramentum virtutem in fide, ratione cuius articuli principaliter. - Respondem u s quod ratione communionis Ecclesiae et remissionis peccatorum et resurrectionis carnis. Virtute enim communionis ecclesiasticae fit remissio poenae; per gratiam autem remissio peccati ; unctio autem sacramentalis figurat perfectam incorruptionem futuram in carne, si [infirmus] digne suscipiat.

e. Ad illud de unctione episcopi, respondemus quod episcopus non inungit hac unctione in quantum episcopus, sed in quantum sacerdos; non ratione dignitatis, sed Ordinis. Unde debet fieri oleo consecrato, non chrismate .

Item, quaeritur si unusquisque fidelis est susceptibilis huius Extremae Unctionis.

a. Quod videtur, per simile de Baptismo. Sicut enim ille est intrantium, ita haec exeuntium; et sicut ibi requiritur delctio originalis peccati, ita et hic remissio peccati venialis. Cum ergo unusquisque susceptibilis sit tam huius peccati quam illius, videtur quod susceptibilis sit Extremae Unctionis, quae est medicina huius peccati.

b. Sed contra hoc: dicitur quod non sunt ungendi furiosi, moriones vel parvi. Unde versus :

Non est ungendus furiosus, modo, parvus.

Sed quaeritur si unusquisque horum similiter sit insusceptibilis, quia subiungitur:

Est tamen ungendus, si petit ipse furens.

Ratione etiam huius quaeritur quare hac tres personae excipiuntur .

c. Respondemus: ad hoc quod persona sit susceptibilis huius sacramenti, requiritur usus rationis et voluntatis ad illud. Sed defectus est in his tribus generibus: nec est in parvulo usus rationis nec voluntatis; in furioso non usus rationis, licet voluntatis ; in motione similiter, sed differenter. Nam in furioso ligata est ratio per morbum quoad usum. Dico autem rationem secundum quod eius usus est in rationali cellula: est enim ratio separabilis cum anima, et est ratio non separabilis, quae rationalitas aliquando dicitur. Morio vero habet rationem quoad usum ligatam quoad ineptitudinem instrumenti, et hoc aliquando ex natura, aliquando ex actate. Sed quidam sunt furiosi qui habent lucida intervalla, et in illis non est semper ligata ratio; et propter hoc, si instanter petat, inungendus est. Habet enim discretionem sacramenti et voluntatem ad suscipiendum. Causa autem quare requiritur usus rationis et voluntatis, est quia effectus huius sacramenti elicitur ex gratia cum fide: quod significatur in verbis Apostoli fides autem est habitus rationis; gratia vero remittens peccatum, voluntatis. Per hoc patet quod dissimile est in furioso et in aliis.

d. Nec est simile de Baptismo et Extrema Unctione. Nam Baptismus est sacramentum necessitatis, sine quo nullus est dignus vita aeterna; et propter hoc est sacramentum ad omnes. In eo enim deletur originale, quod per alterius voluntatem contrahitur. Sicut ergo morbus universalis est, ita et remedium universale. Sacramentum vero Extrcmae Unctionis est utilitatis: ad diminutionem enim vel vitationem poenae purgatoriae valet. Et licet unusquisque sit susceptibilis venialium peccatorum, non ei convenit dare hoc sacramentum. Licet enim susceptibilis sit de indigentia, non tamen de congruitate.

Praeterea quaeritur utrum in hoc sacramento imprimatur character .

a. Quod videtur: cum enim hoc sacramentum fiat per inunctionem, in omni autem alio sacramento quod fit per inunctionem imprimitur character, videtur etiam quod in hoc imprimatur similiter; aut propter quid non ? Ad consimilem enim dispositionem consequitur consimilis forma. - Quod autem non imprimatur, videtur per hoc, quod iteratur. Iniuria enim fieret sacramento, sicut habetur supra, distinctione VII, cap. ultimo, ubi dicitur: " Nulli sacramento facienda est iniuria: quod fieri putatur, quando non iterandum iteratur" [787, 5-7].

b. Praeterea, videtur quod imprimatur character et in hoc sacramento et in Poenitentiae sacramento. Sicut enim habetur super illud ad Rom. 2,15 : Testimonium ferente contra eos conscientia, ubi dicitur quod"notae quaedam" remanent ex peccatis mortalibus, per quas potest discerni peccatum. Si ergo peccatum relinquit characterem diaboli sive notam, multo fortius Poenitentia, quae est sacramentum a Deo institutum in medicinam contra peccatum, notam sive characterem relinquit. Et persimile videtur esse in hoc sacramento.

c. Huius etiam causa quaeritur in quibus sacramentis imprimatur character et in quibus non. Videtur enim quod in omni. Sicut enim in corporalibus rebus imprimuntur figurae aliquando delcbiles, aliquando indelebiles, ita videtur in spiritualibus. Sed character est figura distinguens, et ita videtur quod aliquando sit delebilis, aliquando indelebilis. Sed susceptio uniuscuiusque sacramenti est distinctiva: distinguitur enim baptizatus a non baptizato, communicans corpori et sanguini Domini a non communicante, et ita de aliis. Videtur ergo in omni sacramento character imprimi, qui remanet post susceptionem sacramenti ad discernendum. - Praeterea, fit sanctificatio aliquando in aqua, aliquando in oleo. Sed convenientius videtur se habere ad characterem sanctificatio in oleo quam sanctificatio in aqua; cum ergo ex illa imprimatur character, et ex reliqua imprimetur universaliter. - Praeterea, character concomitatur gratiam, si digne suscipiatur. Si ergo primae gratiae et secundae respondet character, multo fortius gratiae consummatae. Sed prima in Baptismo, roborata in Confirmatione, consummata in Eucharistia ; sed character concomitatur gratiam in Confirmatione et Baptismo ; ergo in Eucharistia fortius.

d. Huius etiam gratia quaeritur quid sit character in essentia, et cuius sit effectus proximo. Et dicitur quod est in genere qualitatis Secundum hoc ergo quaeritur in qua specie. Si enim est habitus aut dispositio, ad aliquem actum habilitat potentiam; sed character nullius potentiae est determinate, sed respicit essentiam animae: ipsa enim in sui essentia est imago, character vero est imaginis distinctivus. - Praeterea, habitus vel dispositio non semper est in actu; sed character semper est in suo actu ; ergo character non est dispositio neque habitus.

- Propter hoc dicunt aliqui quod est figura. Quod non videtur, quia figura est determinata in corporibus ut figura: character vero est in spiritu.

e. Praeterea, si est character in anima, aut secundum partem qua convertitur ad corpus, quae dicitur ratio inferior: vel secundum partem superiorem. Et videtur quod tantum secundum superiorem. Sicut enim dicit Augustinus, libro De Trinitate XII anima est imago non secundum rationem qua convertitur ad carnem, sed secundum illam "qua conspiciendis et consulendis aeternis inhaerescit". Sed character est imaginis: ergo est secundum superiorem partem.

f. Praeterea quaeritur utrum imprimatur character immediate a Deo, aut mediante sacramento; et hoc est quaerere utrum sacramentum sit effectivum characteris, aut dispositio respectu illius.

g. Respondemus, praeintellecta definitione characteris, quae est : Character est figura intelligibilis discretiva imaginis * secundum statum membrorum in Ecclesia et perpetua. Per haec membra fit talis differentia: per hoc quod dicitur 'figura', fit separatio a formis quae sunt in anima ut habitus et dispositiones; per hoc, 'intelligibilis', separatio figuris corporalibus quae suum figurabile discernunt; per 'discretiva', separatio a forma quae perficit affectum, vel a forma quae est ad agendum: per imaginis Dei', ab illa imagine quae est Deus: per 'membrorum Ecclesiae', secundum quod Ecclesia est congregatio fidelium, ab angelis, in quibus non sunt huiusmodi characteres spirituales. Per 'secundum statum membrorum' significatur quod in illis sacramentis quae non determinant statum fidei, non imprimitur character. - Est autem triplex status fidei, quorum primus est in Baptismo, ubi datur gratia fidei secundum quod fides illuminat animam secundum intellectum. Secundus est in Confirmatione, in qua, si suscipitur digne, datur robur fidei: in cuius signum fit chrismatio in fronte, ut non verecundetur fidem confiteri, secundum quod dicitur ad Rom. 10, 10: Corde creditur ad iustitiam etc. Tertius est in Ordine, principaliter vero sacerdotali, in quo debet esse excellentia fidei ; unde ad ampliorem perfectionem tenentur illi quorum Dominus est haereditas quam alii. Unde in prima tonsura dicitur : Dominus, pars haercditatis etc. In reliquis vero sacramentis non est distinctio secundum statum fidei. Unde aut non sunt discretiva secundum huiusmodi statum, aut non sunt perpetua. Accipitur autem haec ratio characteris in parte per similitudinem characteris corporalis. Sicut enim ei qui aliquod crimen commisit fit character, ut distinguatur reus fuisse illius criminis, et si non contineat se a crimine, postea condemnatur aliquando poena capitali: sic est in spirituali charactere, quod imprimitur character ipsi animae ad distinguendum secundum statum fidei, quae, licet non insit, inesse debet. In quo vero habente characterem servatur puritas fidei secundum statum suum, consequitur remuneratio aeterna quae est in gloria de cognitione characteris Christi. - Hoc autem membrum 'perpctua' additur ad differentiam eorum effectuum qui sunt in Poenitentia et Extrema Unctione. Cum enim infirmitas tam corporis quam animae sit frequens et iterabilis, necesse est iterari medicinas frequentes contra morbos istos. Et sicut character corporalis manente subiecto est indelebilis, sic multo fortem character spiritualis, cuius perpetuum susceptibile est.

h. Ad obiectum dicendum quod, licet in omni susceptione sacramenti sit aliqua distinctio, non tamen secundum gradum fidei. Susceptio enim Eucharistiae distinguit a non suscipiente ; sed hoc est sacramentum communionis, quae proprie ad affectum pertinet. Sicut ergo mens dicitur retinere similitudinem, non imaginem, secundum illam definitionem : "Mens "est sublimior pars in anima, habens imaginem in potentia cognoscendi et similitudinem in potentia diligendi": sic ex illa pane non imprimitur character ad discernendum, sed infunditur gratia ad agendum. Similiter sacramentum Poenitentiae et Extremae Unctionis figurat gratiam remissionis peccati, quae est in affectu. Principium enim peccati in voluntate est. De Matrimonio autem patet, quod est ex consensu. Et ita haec quatuor sacramenta ad actum voluntatis referuntur. Dico autem 'actum' perfectionem. Reliqua vero tria, licet in ipsis sit gratia quae perficit affectum, specialiter tamen est character distinguens intellectum ; nam secundum potentiam cognoscendi mens retinet imaginem Dei. Cum enim Filius, qui est sapientia Patris, sit character eius , recte in illa parte imprimitur character, secundum quam gerit anima similitudinem sapientiae Patris.

i. Ad id vero quod obicitur, quod in Poenitentia imprimitur character, ut per peccatum nota diaboli, dicendum est quod aliud est nota, aliud character. Nam 'nota', secundum suam rationem, non ponit perpetuitatem nec discretionem, sed cognitionem ; character vero ponit perpetuitatem et discretionem, nam proprie fit in fide Trinitatis. Licet ergo notae remaneant in poenitente, non tamen characteres.

k. Praeterea, sive fiat sanctificatio in aqua sive in oleo, non refert ad impressionem characteris, dummodo essentialiter fuit in fide Trinitatis secundum statum fidei. - Nec sequitur, si in aliis sacramentis, in quibus fit inunctio, imprimitur character, quod in hoc. Alia enim respiciunt gradum fidei; istud vero respicit gratiam sequentem, necessariam ad frequentem : morbum. Unde, sicut iteratur morbus, necesse est iterari medicinam.

Si vero quaeratur quid sit in essentia character, patet quod est figura intellectualis. Nec ponitur esse habitus, quia non est determinatus ad agendum et semper est in suo actu. ut praehabitum est . Secus autem est in charactere corporali et in spirituali ; nam corporalis partialitatem habet, spiritualis vero non. Fit autem, ut dictum est , secundum intellectum.

nam anima secundum intellectum fuit imago. Hoc autem est non in quantum ad inferiora convertitur, sed in quantum in eo est signaculum de aeternis. Imprimitur autem non mediante sacramento ut effectivo, sed sicut dispositione. Eo enim quod ipse subicit se sacramentis, congruitatem recipit ut in anima secundum intellectum imprimatur ab aeterno Charactere character qui non est aeternus, sed perpetuus.