DISTINCTIO XXXIII.

Post supradicta *. Quod proprietas non sit persona, arguitur sic: a. Distinguere et distingui sunt correspectiva; sed correspectiva non sunt in eodem ; quare, cum persona distinguatur et proprietas sit distinguens, non erit proprietas persona nec e converso.

b. Alia ratio ad idem. Philosophus : " Assignantes quamcumque differentiam, ostendemus quoniam non idem ". Sed personae est generare aut generari aut procedere, proprietatis non; ergo proprietas non est persona. Adhuc, unius personae sunt multae proprietates: ergo persona non est proprietas.

c. Contra: persona divina est simplex: in omni autem simplici est idem 'quod est' et 'quo est' ; cum ergo persona sit " divinae naturae incommunicabilis subsistentia " , est autem incommunicabilis proprietate: est ergo idem persona quae est incommunicabilis et proprietas qua est incommunicabilis.

d. Dicendum quod persona est sua proprietas et e converso. Et ad primum obiectum dicendum quod distinguere et distingui non sunt proprie correspectiva secundum esse, sed secundum modum dicendi. Quid enim est distinguere et distingui, nisi hanc personam non esse illam? Et quia non est haec persona illa vel discernitur non esse illa, non est illud quo discernitur ab illa, ut Pater non est Filius, paternitas non est filiatio. Una ergo res sunt persona et proprietas, ut Pater et paternitas: et propter hoc concedenda est ista ' Pater est paternitas'; et similiter in singulis personis.

e. Ad alterum dicendum quod (non) sequitur, nisi faciamus vim in hoc nomine ' differentia'. Non enim est differentia proprietatis et personae. Si enim animal est genus et homo est species, non ex hoc sequitur quod homo non sit animal. Similiter non sequitur quod, licet unius personae sint multae proprietates, quod non sit utraque proprietas persona: sicut unius essentiae sunt multae personae, tamen unaquaeque persona est essentia.

Deinde est quaestio: cum nihil sit commune tribus personis nisi substantia sive essentia, qualiter hoc nomen 'proprietas' sit commune. Non enim idem significat quod essentia vel persona, quae secundum substantiam dicuntur. Si secundum proprietates est distinctio et incommunicabilitas, qualiter secundum easdem erit communitas?

Dicendum quod in eo quod unaquaeque personarum non est alia, in hoc habent commune unam non esse aliam. Hoc autem est distingui ; in hoc ergo habent commune distingui: quid enim est proprietas nisi quo persona a persona [distinguitur] ? * hoc ergo est commune proprietas: in non habendo ergo commune, habet commune. Propter hoc dicendum quod hoc nomen ' proprietas' habet commune secundum negationem: et incidit quid et simpliciter, si dicatur ' habet commune secundum negationem, ergo habet commune': nihil enim commune simpliciter est nisi essentia.

Deinde est quaestio: cum sint proprietates personales et illae sint tres personae, et tres personae sint tres res, utrum concedendum sit ' tres proprietates sunt tres res'. Et iterum, cum sint tres proprietates et duae aliae notiones, utrum sint quinque res. Et videtur, per hoc quod notio est res, et ita notiones res; et si hoc est verum, quinque sunt notiones ab aeterno.

Dicendum quod, proprie loquendo, proprietates rationes sunt, ut dicit Ioannes Damascenus : " Re enim commune est quod consideratur, ratione autem quod divisum est"; quia vero in Deo est omnimoda simplicitas, unaquaeque proprietas est res. Proprietas enim dicitur ut non se ipso ens, res autem dicitur ut se ipso ens: res enim dicitur ut ens ratum. Quod si consideremus in creatura, est videre: nam persona est res per se ens, proprietas autem personalis huius hominis sua hypostasi est. Nec dicendum quod quinque res ab aeterno, quoniam est commutatio praedicamenti in ratione praedicta.

Similiter obicitur: unaquaeque quinque notionum est aliqua trium personarum, et unaquaeque trium personarum est aliqua trium notionum: ergo a primo, unaquaeque quinque notionum est aliqua trium notionum. Et est similis argumentatio: innascibilitas est Pater, et paternitas est Pater: ergo innascibilitas est paternitas.

Dicendum quod commutatur ' quis' in 'quae'. 'Quis' enim personam dicit, sed 'quae' dicit notionem. Et assumit huiusmodi instantiam: unaquaeque istarum vocum 'Sortes, asinus' est aliquod istorum nominum 'Sortis, asini', quoniam ' asinus' et 'asini' idem nomen sunt: ergo unaquaeque istarum vocum ' Sortes, asinus' est aliqua istarum 'Sortis, asini'.

Quod enim proprietas *. Magister in isto capitulo ponit quasdam auctoritates ad probandum proprietatem esse naturam ; et non valent ad hoc. Unde Magister non semper bene ducit auctoritates.

Super Aliqui hoc negant *. Utrum liceat contrarie opinari circa divinam essentiam et proprietates personales.

a. Videtur quod non, quoniam illa opinio quae dicit proprietates esse divinam essentiam, asserit illud quod non ex Scripturis est manifestum et quod in creatura per simile non potest inveniri. Omnis autem nostra cognitio videtur esse aut per Scripturas aut per creaturas aut ex inspiratione. Cui autem legitur Dominus revelasse alterum istorum?

Reliqua vero opinio, quae dicit quod proprietas non est essentia vel non est Deus, ad id videtur ducere quod proprietas nihil sit, aut quod creatura, aut [quod] in Deum cadat compositio rationis. Sed contrarium est sacrae Scripturae dicere proprietatem nihil esse, cum Sancti nominant multoties nomen proprietatis. Et haereticum est dicere quod sit creatura. Augustinus enim dicit quod triplex est genus hominum de Deo male loquentium. Quidam enim "ea quae de corporalibus sive per sensus corporeos experta notaverunt, sive natura humani ingenii vel artis vivacitate perceperunt, ad res incorporeas et spirituales transferre conantur,

ut ex iis illas metiri valeant. Alii vero sunt qui secundum animi humani naturam de Deo sentiunt, et ex hoc errore, cum de Deo disputant, sermoni suo distortas et fallaces regulas figunt. Est aliud genus (hominum) qui universam creaturam nituntur transcendere, ut ad incommutabilem substantiam Dei erigant intentionem, sed mortalitatis onere praegravati, cum videri volunt scire quod nesciunt, de Deo falsa existimantes, non secundum creaturae similitudinem, eo remotiores a vero quo nec in corpore nec in spiritu condito nec in Creatore " reperiuntur. Ex hoc accipitur quod attribuere Deo quod est creaturae vel quod nec in Deo nec in creatura reperitur, scilicet formas esse extrinsecus assistentes, haereticum est. Iterum, dicere quod compositio vera rationis est in Deo, est contra fidem: tunc enim non esset Deus omnino simplex.

b. Adhuc, Bernardus, Super Cantica , testatur quod in Concilio Rhemensi damnata fuit opinio magistri Gilberti Pictaviensis, qui posuit assistentiam formarum: "Tam haec quam cetera digna reprehensione inventa proprio ore damnavit, sententiae episcoporum humiliter acquiescens". Videtur ergo quod mortaliter peccent ad minus.

c. Dicendum quod non est probabile quod tam periti viri in sacra Scriptura haeresim senserint, licet alicui verba eorum haeresim viderentur sonare. Nec fuit inter eos contradictio secundum rem vel intellectum, quoniam, sicut habetur in sequenti distinctione proxima, 3 cap. , "alia est ratio intelligentiae cum dicitur 'essentia' et cum dicitur 'hypostasis' sive 'personat. Multo fortius alia est ratio intelligentiae cum dicitur ' essentia' et ' proprietas'. Et secundum hoc processerunt ponentes assistentiam formarum, maxime cum dicat Boethius, in libro De Trinitate : "Iam patet quae sit differentia praedicationum, quod aliae quidem quasi rem monstrant, aliae vero quasi rei circumstantias: quodque illa quidem ita praedicantur, ut esse aliquid rem demonstrant, illa vero non ut esse, sed potius aliquid extrinsecus affigant ". Adhuc, in eodem subiungit : " Relatio non praedicatur ad id de quo praedicatur, quasi sit ipsa secundum esse de qua dicitur ". Quod totum referendum est ad rationem intelligentiae: si enim referretur ad rationem rei, haeresim saperet ; et secundum hoc sermo ponentium formarum assistentiam potuit damnari. Est iterum identitas rei: secundum hoc est dicere quod proprietas, persona, essentia sunt una res; et sic dixerunt qui videbantur esse in contraria opinione. Si vero ponentes assistentiam formarum credebant sic esse in Deo ut est in creaturis, in haeresim sunt lapsi: vel si posuerunt de Deo quod nec est verum de ipso nec de creaturis. Proprietas enim personae non est ipsa persona in creaturis nec essentia. Non sic est in Deo. Licet autem verum sit, secundum quod dicit Boethius, quasdam esse praedicationes eorum quae ' extrinsecus aliquid affigunt', non ex hoc sequitur quod proprietates sint separatae a Deo, sed quod sint in singulis personis, quarum intellectus per alias definitur. Ut ergo distinctio fieret intelligentiae inter ea quae praedicant substantiam et quae praedicant ad aliquid, posita est huiusmodi ratio differentiae.

d. Ad positum in secunda auctoritate, dicendum quod non intelligit Boethius quod relatio non sit persona de qua praedicatur, sed quod supposita relatione, non supponitur persona.

Non enuntiatur *. Sextus Pythagoricus : " Omne quod nominatur, inferius est quo nominatur "; sed Deus est superius omni nominante: ergo ipse non nominatur.

Non attingitur *. Illud dicitur attingi, ad cuius terminos tactus venit intelligibilis.

Quorum audacias *. Utrum proprietates sint in essentia. a. Essentia enim, si ita sit, substabit proprietatibus, cum nulli subsit, ut dicit Boethius in libro De Trinitate .

b. Adhuc, secundum hoc una esset hypostasis trium personarum, et ita in Sabellianam haeresim esset declinare.

c. Adhuc, quoad modum significandi est convenientia essentiae creatae et increatae; sed essentia creata secundum se non subest proprietatibus huius personae aut individui aut illius ; ergo nec essentia divina, cum maior dignitas sit ei attribuenda: ergo proprietates non sunt in essentia.

d. Adhuc, nullam rationem dicendi habet essentia a proprietate, quemadmodum album dicitur ab albedine.

e. Contra: sicut genus vel species se habent in creaturis, sic se habet divina essentia in Deo ; ut sicut hoc commune essentialiter, sic illud commune essentialiter, et relationes sunt ad modum differentiarum vel proprietatum individuantium. Cum differente sunt potestate in genere et proprietates individuantes potestate in specie, ut videtur, quare non dicuntur proprietates relativae potestate esse in essentia?

f. Dicendum quod non est simile hinc inde, nam ideo differentiae sunt potestate in genere, quoniam genus habet materialem naturam. Adhuc, additione differentiarum fit res generis in specie et tunc actu suscipit differentiam. Absit autem [hoc] dicere de divina essentia, quae nullatenus est receptiva. Dicit enim Boethius, libro De Trinitate , quod "est forma sine materia * est forma quae fit imago ", vocans imaginem illam quae est in materia vel habens materiae proprietatem, scilicet recipere. Adhuc, proprietates non adveniunt essentiae ut ipsa fiat persona: non enim fit persona ; sed propter omnimodam simplicitatem persona est essentia et e converso, licet convenientius dicatur ' persona est essentia'.

g. Ad id vero quod dicitur, scilicet proprietates esse in essentia secundum Magistrum , dicendum quod abusive sumitur haec praepositio 'in ut is sit sensus: essentia est proprietas, et intransitive utitur ea. Sed sermones huiusmodi non sunt extendendi, sed coarctandi.

Verumtamen [211,4'. Utrum proprietas sit essentia divina vel Deus. Quod videtur: a. In Praefatione : "In personis proprietas, in essentia unitas, in maiestate adoretur aequalitas". Ergo proprietas est adoranda: non dulia, cum non sit creatura: ergo latria: sed illa soli Deo debetur ; ergo proprietas illa est Deus.

b. Adhuc, XI De civitate , Augustinus: " Ideo simplex dicitur Deus, quia est hoc quod habet, excepto quod quaelibet persona relative dicitur ad alteram nec est ipsa ". Et idem supra habetur, VIII distinctione, cap. ultimo ; et ita proprietates sunt Deus.

c. Item, omne quod est, vel est Deus vel a Deo: sed proprietas non est a Deo, cum non sit creatura: ergo est Deus.

d. Bernardus, contra Gilbertum Pictaviensem : Aut nihil est aut Deus aut creatura: sed non nihil, quia tunc non ea distingueretur persona a persona. Si vero aliquid quod non est Deus, ergo aut maior aut minor aut aequalis; [sed] maius Deo excogitari non potest: nec minor, cum sit ea persona quae est Pater, ut Pater paternitate est Pater: nec aequalis: tunc enim essent duo summe bona, quod respuit catholicus: ergo proprietas est Deus.

e. Quod non sit essentia, arguunt multipliciter: quoniam supposita proprietate, non supponitur essentia: sed quod est idem alteri, supponitur altero supposito; ergo proprietas non est essentia.

f. Adhuc, essentia est quo personae sunt unum, proprietates sunt quibus sunt plures; ergo proprietates non sunt esseptia.

g. Adhuc, Augustinus, VII De Trinitate : " Ut substantia Patris ipse Pater est, non quo Pater est, sed quo est ; ita persona Patris non est aliud quam ipse Pater". Ex hoc videtur accipi quod [quo] Pater est Pater, non est substantia Patris ; sed paternitate est Pater: ergo paternitas non est substantia Patris ; et ita proprietas non est essentia divina aut Deus.

h. Dicendum quod paternitas est Deus, si est modo abstracto dicere. Ad primum obiectum dicendum quod non sequitur, impediente quid et simpliciter ; sed sequitur: ergo aliquid attribuitur uni quod non attribuitur alteri, ut proprietas distinguit, essentia non distinguit.

i. Ad id quod dicitur, quod est omnino idem, dicendum quod intelligitur in iis quae sunt eadem definitione ; non autem eadem est definitio essentiae secundum suum nomen et proprietatis. Neutrum enim in se definitionem habet, cum non habeant priora quibus cognoscantur .

k. Ad alterum dicendum quod non sequitur ex hoc quod non sint idem secundum rem, sed quod alia sit ratio intelligentiae; sicut non sequitur: albedo disgregat , et color secundum se non disgregat: ergo albedo non est color. Istud tamen non est usquequaque simile, sed sicut est in creatura sumere.

l. Ad tertium dicendum quod auctoritas Augustini sic intelligenda est: essentia non est quo Pater est, quasi: Pater non est essentia [Pater] sed est, et paternitate est Pater ; et non est sensus: illud quo Pater est Pater, non est substantia Patris.

Deinde quaeritur utrum modo abstracto sit proprie loqui de proprietatibus, ut quemadmodum non est aliud nomen eius quod est homo et qualitatis qua est homo, sic non sit aliud nomen eius qui est Pater et eius quo est Pater.

a. Quod [non] videtur, quoniam in per se subsistentibus non convenit nomina abstractiva dicere, et ita in personis non convenit.

b. Adhuc, in simplicibus non convenit hoc, quoniam sic esset in illis significare compositionem.

c. Adhuc, in per se differentibus non convenit hoc: per hoc enim significaretur quod alio quam se ipso persona differret a persona.

d. Quod concedimus, quod quantum est de natura rei de qua loquimur, non est huiusmodi nomina dicere. Sed ratio, ex proportione ad creaturas intelligens Creatorem, non potens eum in una simplicitate intelligere, ex proportione rerum creatarum loquitur de Deo, ad infringendum pertinaciam eorum qui de Deo disputant secundum rationes creaturae convenientes. Et ideo in primitiva Ecclesia non erant huiusmodi nomina, sed pullulantibus haeresibus a catholicis sunt inventa.

e. Ad illud vero quod dicitur in Praefatione , sic intelligendum est: quod Deus Pater cuius est proprietas, et Deus Filius cuius est proprietas, et Deus Spiritus Sanctus cuius est proprietas, adoretur.