DISTINCTIO XV (ae).

* Illud quoque praetermittendum non est etc. *; [Omnis sensus animae est, 611, 4]. Si Christus timorem et dolorem recepit secundum aliquam vim animae, constat quod nonnisi secundum vim sensibilem. - [Quaedam non per corpus, ut timor, 611,12-13]. Sed contra: timor et huiusmodi sum passiones coniuncti . - Dicendum quod timor non fit in anima per corpus, sed aliquid fit in ipso corpore ex timore, ut pallor et huiusmodi. Unde Ioannes Damascenus : "Timor est passio secundum systolem "; quoniam cor hominis movetur secundum systolem et secundum diastolem, id est movetur contrahendo et dilatando. Unde Ioannes Damascenus : " Exspectatio boni concupiscentiam constituit, et praesens bonum laetitiam; exspectatum autem malum timorem parit, et praesens tristitiam facit" Est unus timor in quo non compatitur corpus, et alius in quo compatitur corpus ; ut timens Deum timore filiali vel timore obedientiae,

b (15) Ex hoc arguitur quod est passio coniuncti; non patitur secundum corpus; sed quando timet gladium vel aliquid terribile extrinsecum, tunc compatitur corpus (=n. 22).

[Omnia infirmitatis nostrae praeter peccatum, 611, 26-27]. Ioannes Damascenus : "Omnes naturales et indetractabiles hominis passiones assumpsit. Totum enim hominem assumpsit et ea quae sunt hominis, praeter peccatum. Hoc enim non naturale, neque a Conditore in nobis est disseminatum, sed ex diaboli superseminatione cum nostri liberi arbitrii electione. [Naturales enim et indetractabiles passiones sunt, quae non in nobis], quaecumque ex ea quae est transgressionis condemnatione in humanam devenere naturam"

Augustinus, Ad Nebridium : "Ira est turbulentus animi appetitus auferendi ea quae facilitatem actionis impediunt "; et ita in Christo non fuit ira.

Ioannes Damas c e n u s : "Ira est fervor eius qui circa cor est sanguinis ex vaporatione fellis "; et ita in Christo non erat ira, quoniam in eo erant humores secundum verissimam dispositionem.

Ioannes Damascenus :" Ira est desiderium repunientis "; et ita cum Christus nihil fecit causa vindictae, in eo non fuit ira.

Super illud Psalmi : Tunc loquetur in ira sua: "Ira Dei non est perturbatio mentis, quae ab eo penitus est relegata, sed vis qua iuste vindicat".

Christus in continua iucunditate fuit fruendo Patre Deo. Qualiter ergo tristis fieri potuit ? Augustinus : Dolor est sensus propriae corruptionis. Sed propriam corruptionem sensit Christus; ergo dolorem habuit. - Nemo propriam carnem odio habuit ; ergo Christus voluit removere nocivum a propria carne. Sed talis voluntas fuit dolor; ergo Christus doluit. -Compassio fuit cum fratribus; non secundum sensualitatem: ergo secundum rationem; et ita in Christo erat tristitia rationalis. - Dicendum quod Christus non habuit tristitiam secundum superiorem partem rationis, quoniam secundum illam continue contemplabatur Deum Patrem; sed habuit tristitiam secundum partem rationis inferiorem.

[Ad quam miseriam pertinet, 612,16]. Nota quod est infirmitas movens illecebras, ut voluptatem. Est etiam infirmitas movens angustias culpabiles. Est etiam infirmitas movens angustias poenales et non culpabiles; et talis dividitur in passionem et propassionem. Prima autem non erat in Christo; secunda autem erat in Christo. Unde propassio in Christo erat, quoniam illa surgit in nobis nolentibus. Passio autem est illa inclinatio, quae est inordinatio, ad consensum. Ioannes Damascenus : "Passio est motus irrationalis animae secundum suspicionem boni vel mali". Augustinus : "Passio est affectio animi deliberati, si sit locus perficiendi. Propassio est subitus motus sine deliberatione boni vel mali operis".

Nulla virtus defuit Christo; sed ira per zelum virtus est, ut patet 5 Iob, 2; ergo non defuit ei. G r e g o r i u s, in Moralibus :"Ira per vitium mentes excaecat, sed ira per zelum turbat. Et unde mens perturbatur, inde proficit ut ad videndum verius clarescat; sicut infirmanti oculo, cum collyrium immittitur, lux penitus negatur, sed post plenius restituitur". - Dicendum quod ira per zelum, vel est ut actus, et sic erat in Christo ; vel ut passio, et sic non erat in Christo, quoniam ira passio est cum perturbatione. - Seneca probat quod in sapientem non cadit ira, quoniam " virtus libera est et inviolabilis, immota et inconcussa ". Ergo in sapientem non cadit iniuria, quae est cum diminutione alicuius boni quod habetur. "Sapiens autem nihil perdere potest: omnia enim in se reposuit " . Sed in quem non cadit iniuria, [ipse] caret ira, quoniam ira est cum reputatione iniuriae (= n. 28, sig. sig. bc).

Sed quia nonnulli etc. *. Tristis est anima *. Contrarium, 42 Is., 4: Non erit tristis neque turbulentus.

Super illud: Tristis est anima, 14 Marc, 34 : "Semota delectatione aeternae divinitatis, taedio humanae infirmitatis afficitur"; et ita videtur quod Christus non fuit comprehensor in via.

Dicendum quod 'semota' dicitur, quoniam non cohibuit tristitiam (= nn. 26, 29).

Dicitur in littera quod 'pati poterat secundum substantiam assumptam' [615, 6-7]. Dionysius dicit contrarium: "Qui enim sunt veritatis amatores, a passione recedunt materialium "; et ita Christus non habuit passiones *. - Non enim dolor *. Dolor est solutio continuitatis (= nn. 27,30).

[Christum nec vere timuisse, 615,17]. Est timor naturalis, quo anima non vult separari a corpore. Est etiam timor reverentiae quae est secundum rationem, et talis remanebit in patria; unde dicitur : Requiescet super eum spiritus timoris Domini. Est etiam timor initialis ut quando quis timet ne possit satisfacere pro peccatis Deo. Est etiam timor servilis, quem habet exsistens in peccato et timet poenam aeternam. Est etiam timor mundanus, prout quis timet amissionem temporalium. Est etiam humanus, quando quis timet vulnus vel laesionem aliquam. Est etiam timor sensualis, sed hic duplex: primus enim qui est communis nobis et brutis, secundus qui est hominis solum. Et talis duplex: nam aut est ut fuit ille quem habuit ante peccatum, aut est ut est corruptae naturae per peccatum. Primo modo dicitur timor irrationalis impetus ex terribili apprehenso; secundo modo est timor propassio. Unde Hieronymus, super 5 Matth., 22 : " Subitus motus cui non consentitur, propassio est; accedente autem consensu, passio est, et tunc mors in domo " (= n. 31, sig. b).

Ne autem in sacris litteris etc. *. Christus non habuit timorem, quoniam non habuit causam timoris, id est peccatum ; et quoniam non ex necessitate, ut nos, sed ipse quia voluit, timuit ; et quoniam non timorem habuit passionem, sed propassionem; et quoniam non eo fine quo nos. Et sic patet qualiter per omnes causas timoris removetur timor ab ipso *.

[Propassionem et passionem, 616, ll]. Remigius : "Passio est motus sensibilis virtutis appetitivae, aut phantasiae sensibilis, in apparitione boni vel mali". Idem : "Motus, secundum quod sunt ab habitibus passibilis animae, actus sunt; secundum autem quod immoderate et praeter naturam, passiones sunt" (= n. 32).

(Aliquando vere timuisse, aliquando non vere, 616, 27-281. Hieronymus : "Contristatur, non timore patiendi, qui ad hoc venerat, sed propter scandalum Apostolorum et eversionem Ierusalem". - Super 6 Tob., 3 : " Christus, imminente mortis periculo, incepit pavere: non diabolum, sed mortem, naturali carnis fragilitate perhorrescens" . - Ioannes Damascenus : "Timoris nomen duplicem habet intelligentiam. Est enim timor naturalis, nolente anima dividi a corpore, propter eam quae a principio a Conditore imposita est ei naturalem compassionem "; et sic est "timor virtus secundum systolem, id est contractionem, essentiae desiderativa". "Est etiam timor praeter naturam irrationalis systole, id est contractio " Et ita videtur quod timore naturali timuit mortem, sed non irrationali (= n. 31).

Quidquid ergo [617, 12-13]. Dionysius : "Non aliquando ita insaniam, quod putem vos aliquid pati, sed et corporis passiones, sed solum iudicare ipsas sentire credo".

Dicendum quod secundum rationem verum est (= n. 33).

Verumtamen magis etc. *. Seneca : "Invulnerabile est non quod non feritur, sed quod non laeditur. Laedi autem nonnisi infirmior potest. Non est autem fortior nequitia virtute "; non ergo laedi potest: quare nec pati. - Seneca : "Caret perturbatione vir erectus "; sapiens est huiusmodr; ergo non habet perturbationem. Passio autem omnis cum perturbatione est; ergo in sapientem non cadit passio (=n.34).

[Calcare undas, 618, 5]. Dionysius, Ad Gaium monachum : " Super hominem operatur quae sunt hominis. Et declarat hoc Virgo supernaturaliter parturiens, et aqua instabilis materialium pedum sustinens gravitatem, et non imaginativa, sed supernaturali virtute ad insolubile constituta". -Super illud: Iube me venire, 14 Matth., 28 : "Fiant aquae solidae et corpus leve contra naturam " (= n. 35).

Augustinus, 83 Comestionum : " Signum perfectionis nullus timor" est. Ergo, cum in Christo fuit summa perfectio, nullus timor in eo fuit.

Ioannes Damascenus : " Christo patiente, quod passibile est passum est, et non compassum est quod est impassibile. Nam anima, passibilis exsistens, corpore inciso, ipsa non incisa, condolet et compatitur corpori ; deitas autem, impassibilis ens, non compatitur cum corpore. Sicut sole superlucente in ligno, si securis incidit lignum, incisibilis et impassibilis remanet sol" (= nn. 36, 38).

[Vitiosae infirmitatis nostrae, 619,19-20]. Super Psalmum In te, Domine, speravi : "In se ostendit esse quod non habet ex natura suae conditionis, sed misericorditer assumpsit de corruptione nostrae infirmitatis, cum dicit se tristari" (= n. 39).

Utrum timor servilis sit in Christo, nulla est dubitatio. Sed, cum in eo fuerit timor reverentiae, quaeratur utrum maior fuit effectus timoris reverentiae in Christo quam in nobis. Quod non, videtur, quoniam timor est resilitio a Dei maiestate in suam parvitatem ; sed maior est nostra parvitas quam sua; ergo maior effectus timoris reverentiae in nobis quam in ipso (= n. 40).

[Non habens naturam, 619, 30]. Augustinus : "Habuit originem generis, sed non originem criminis".

Tristitiam tamen etc. *. Hilarius, in libro De synodis : " Cum haec passionum genera infirmitatem carnis afficiant, Deus, cum Verbum caro factum est, non potuit a se demutabilis esse patiendo. Verbum enim, quoniam caro factum est, licet passioni se subdiderit, non tamen demutatum est passibilitate patiendi. Nam pati potuit, passibile esse non potuit ; quoniam passibilitas naturae infirmae significatio est, passio autem est eorum quae sunt illata perpessio " (= n. 37).

Non propter mortem *. Super illud: Preces, 5 Hebr., 7 : " Oravit pro nobis et totum fecit pro nobis, et non pro se, quoniam non timore mortis, sed causa nostrae salutis oravit".

Ioannes Damascenus , contrarium: " Ut nomo exsistens, eam quae humanitatis est demonstravit voluntatem: haec enim naturaliter renuit mortem " * (= n. 41).