DISTINCTIO XXII.

Cumque multis auctoritatibus *. Quaeritur utrum peccata redeant.

a. Una opinio dicit quod per singula peccata mortalia rcdeunt singula peccata mortalia prius acta. - Altera dicit quod tantum redeunt per quatuor genera peccatorum: per odium fraternum, per apostasiam sive haeresim, per contemptum confitendi, per hoc quod dolet se poenituisse. Unde versus:

Fratres odit, apostata fit spernitque fateri, Poenituisse piget: pristina culpa redit.

De primo Matth. 18,32-34, de quo paterfamilias repetivit omne debitum. De peccato apostasiae intelligitur illud de Iuda in Psalmo : In memoriam redeat iniquitas patrum eius etc. De poenitentiae dolore, Ambrosius : " Cavendum est maxime ne quis agat poenitentiam de poenitentia, propter quod redeunt dimissa". De contemptu confitendi patet per hoc, quod, cum aliquis absolvitur a reatu poenae aeternae, tenetur ad satisfactionem mediante confessione.

Tertia opinio dicit quod non redeunt quantum ad culpam vel quantum ad reatum, sed quantum ad ingratitudinem de remissione peccatorum prius commissorum. - Quarta opinio dicit quod nullatenus redeunt, sed innascitur quoddam actuale peccatum ex recidivo.

b. Videtur autem quod peccata redeant, per simile in lege mundana. Secundum legem enim mundan?m , aliquis manumissus per quaedam peccata redigitur in pristinam servitutem, ut si dominum cruenta manu contrectaverit, vel tutelam filii eius administrans, bona eius dissipaverit. Ita videtur in manumissione spirituali. - Praeterea, opera bona in caritate facta prius, per peccatum mortificata, redeunt per gratiam redeuntem; ergo, per oppositum, mala mortificata per poenitentiam redeunt per culpam.

c. Quod autem non redeant, videtur per hoc, quod, secundum hoc, contraria inessent eidem ; nam per prodigalitatem rediret avaritia et e converso. - Praeterea, peccatum attenditur penes genus et circumstantias et intentionem ; sed nullum eorum redit ; ergo nec peccata. - Praeterea, macula fuit prius deleta in contritione, nec illam eamdem facit peccans, cum non peccet illo genere peccati; nec illam facit Deus, cum non maculet animam, quae est eius imago. Sed reatus poenae aeternae et indignitas visionis Dei sunt necessario adiuncta maculae ; non ergo peccata redeunt quoad maculam vel quoad reatum vel quoad indignitatem praesentem visionis Dei.

d. Contra secundam opinionem sic obicitur: peccatum in Spiritum Sanctum maius est in genere quam illa quatuor peccata iam dicta. Si ergo propter magnitudinem peccati in his quatuor fit reditus peccatorum, multo fortius propter magnitudinem peccati in Spiritum Sanctum. - Praeterea, propter quid magis redirent peccata propter haec quatuor quam propter alia, cum ista sint seiuncta ab aliis generibus peccatorum ? -Praeterea, dicit auctoritas : "Cave commissa, ne redeant dimissa ". Sed in hac auctoritate non fit distinctio alicuius generis peccati; relinquitur ergo quod non redeunt peccata magis propter haec mortalia quam propter alia.

e. Contra tertiam sic obicitur: cum per poenitentiam satisfactum fuerit de precedentibus peccatis, si post accidat recidivum, non potest esse tantus ingratitudinis reatus, quantus fuit reatus in omnibus precedentibus peccatis. Tunc enim nihil valeret satisfactio prius acta in caritate ; et ita opera facta in caritate non tantum essent mortificata, sed mortua.

f. Praeterea, illa ingratitudo aut est originale peccatum, aut actuale. Si actuale, aut transgressio, aut omissio. Sed constat quod non est originale: illud enim fuit dimissum in Baptismo. Si vero dicatur quod etiam originale redit, adhuc non erit illa ingratitudo originale peccatum: non enim est tantum ingratitudo de dimissione originalis, sed etiam actualis. Si vero ingratitudo est actuale peccatum, ergo debetur ei sensibilis poena; sed non debetur tanta poena sensibilis, quanta pro illa ingratitudine et pro peccatis precedentibus. Ex quo videtur quod peccata non redeunt per ingratitudinem. - Sed forte dicetur quod per ingratitudinem redeant, non quia reatus ingratitudinis sit aequalis reatui praecedentium peccatorum, sed quia est aliquantus, ratione etiam cuius debetur poena aeterna et sensibilis illi qui recidivat. - Contra hoc est, quod mensura ingratitudinis accipitur secundum mensuram gratiae: quanta enim gratia in eo cui datur, tanti beneficii est immemor ingratus ; quare tanta erit ingratitudo. Sed secundum quantitatem peccati est quantitas reatus; ergo reatus ille est tam gravis reatibus omnium praecedentium peccatorum.

g. Praeterea, quaeritur de illa ingratitudine utrum sit peccatum aut peccati circumstantia. Quod circumstantia, videtur per hoc, quod uno actu deformi non contrahitur nisi unum peccatum. Sed qui recidivat uno actu deformatur, et per ingratitudinem ; ergo est circumstantia illius peccati. - Quod autem non sit nisi unum peccatum, accipitur ex hoc, quod non est nisi una intentio. Secundum intentionem vero principaliter iudicatur peccatum; ergo non est nisi circumstantia illius peccati per quod recidivat.

h. Praeterea, sint hic duo: unus qui millesies mortaliter peccavit, alius qui nunc primo. Prior tamen egit poenitentiam, et post lapsus fuit per recidivum. Constat quod non est iste acque malus, qui nunquam ante peccavit, sicut alius. Sed in isto non est nisi superaddita ingratitudo; ergo ingratitudo vel est peccatum, vel circumstantia secundum quam augetur peccatum. Si vero est circumstantia, qualiter per ipsam redeunt peccata quorum ipsa non est circumstantia ?

i. Praeterea, videtur quod maior sit reatus ingratitudine quam praecedentium peccatorum. Dupliciter enim est ingratitudo: aut pro dimissis peccatis, aut pro collatis gratiis virtutum, virium et donorum. Non ergo mensurabitur illius rcatib tantum secundum quantitatem dimissorum peccatorum, sed etiam secundum collationem bonorum et quantitatem eius ; ergo eius reatus est maior.

k. Praeterea, sive ingratitudo sit peccatum sive peccati circumstantia, aliquam habet poenam sibi determinatam. Potest ergo quaeri quae sit illa, utrum sensibilis vel insensibilis, interior vel exterior. Genera enim poenarum videntur in hoc distingui: aut carentia visionis Dei, aut poena sensibilis, aut vermis conscientiae. Sed carentia visionis debetur originali principaliter: actuali peccato poena sensibilis proprie ratione actus exterioris ; ratione vero actus interioris, vermis conscientiae. Quae ergo poena debetur ingratitudini ?

I. Quarta vero opinio videtur reprobari per auctoritates Sanctorum. Sed forte dicet aliquis quod, licet non redeant peccata, redeunt tamen reatus peccatorum, ut videtur haberi a Hieronymo in fine 8 Osee, 13, ibi: Nunc recortfalritur, ubi dicit: "Hacc omnia, quae in Baptismo dimissa sunt, imputabuntur liaereticis, ut pro veteribus et pro novis puniantur: quia qui de Aegypto per confessionem Christi exierunt, per infidelitatem in Aegyptum redeunt". Ex hoc ergo quod punientur pro novis et veteribus, videtur quod peccata redeant quoad reatum. - Sed contra: reatus est obligatio ad poenam ; poena autem aut aeterna aut temporalis, proprie autem dicitur de aeterna. Sed obligatio ad poenam aeternam non est sine culpa exsistenti; sed nulla culpa praecedens iam exsistit: ergo noe remanet reatus alicuius culpae praecedentis.

m. Praeterea quacritur, si redeunt peccata vel hoc modo vel illo, utrum tam mortalia quam venialia, aut mortalia tantum. Et videtur quod haec et illa. Si enim ingratitudo est contra memoriam accepti beneficii, quae est gratitudo; acceptum autem est beneficium in dimissione utriusque; ergo utraque redeunt per ingratitudinem. - Praeterea videtur quod redeat originale, per hoc quod dicit Rabanus : "Non solum peccata quae post Baptismum homo egit" etc, ut hic in littera [886,14-16].

n. Quod autem peccata redeunt [quoad reatum], per Responsiones Prosperi ab Augustino videtur: " Qui recedit a Christo et alienus a gratia finit hanc vitam, quid nisi in perditionem vadit? Sed non in id quod remissum est retrocedit, nec in originali peccato damnabitur. Tamen ea morte afficietur, quae propter dimissa debebatur". - Quod autem non redeant, Gelasius papa : "Divina clementia (dimissa peccata) in ultionem ulterius redire non patitur ".

o. Sed contra, magister Hugo : " Si subiuncta virtus plagam peccati hiantem claudit, subiuncta culpa clausam non aperit ? Bona per peccatum mortificata per poenitentiam reviviscunt, et mala mortificata per poenitentiam per recidivum non redibunt ? Si aliter iudicas pro te, aliter contra te, iustus iudex non es. Tantum iustitiam diligere debes, ut nec te contra illam diligas. Litteratores causam transformant et veritatem mutant. Sed tu die cum Psalmista : Domine, non cognovi litteraturam, introibo in potentias Dominii Domine, memorabor iustitiae tuae solius ".

p. Respondemus: ad intelligentiam qualiter peccata redeant et qualiter non, notandum quod multiplex est vinculum, ut supra habitum est . Quorum unum est vinculum detestationis perpetuae, alterum est vinculum ad memoriam beneficiorum Dei. Licet ergo dimissa sint peccata quoad culpam et quoad reatum poenae aeternae et temporalis sensibilis, non tamen est dimissio quoad vinculum detestationis perpetuae et quoad vinculum memoriae beneficii Dei in dimissis. Si ergo omnimodo deletum esset peccatum, nullatenus posset redire ; sed quia ratione horum manet, si non detestetur perpetuo peccatum vel sit immemor beneficiorum: quod accidit in omni recedivo, redit omne mortale praecedens quoad hoc duplex vinculum. Et tenetur ipse ad poenam, non tantam ad quantam tenebatur pro precedentibus, sed secundum mensuram durationis peccati per quod factum est recidivum, et hoc quantum ad detestationem quae tunc fuit interrupta ; et ad poenam determinatam pro ingratitudine, secundum quam fuit immemor beneficii in dimissione peccatorum. Illa iterum poena non erit tanta quanta praecedentium peccatorum, sed determinabitur in parte seeundum peccatum per quod recidivat, tum secundum comparationem ad gratiam per quam dimittuntur peccata. Si vero debeat iniungi poenitentia pro peccatis sic redeuntibus, iniungenda est intensio (de 'tensio') detestationis proportionalis interruptioni detestationis ; ut scilicet quando redierit ad gratiam, tanto detestetur acerbius quanto [plus] discontinuavit dum erat in recidivo, et tanto alacrius Deo gratias agat pro beneficiis quanto magis durabiliter omissum fuit in recidivo.

q. Per hoc solvuntur obiecta prius. Non enim redeunt peccata secundum propriam maculam nec secundum reatum poenae aeternae, sed redeunt per duplex vinculum, ut dictum est.

r. Si vero obicitur, quare peccata non redeunt per recidivum sicut bona mortificata per caritatem redeuntem, dicimus quod aliter est in bonis et in malis: nam unum est vinculum omnium bonorum, sed non malorum. : Ratione ergo illius vinculi, quod est gratia et caritas, redeunt bona prius mortificata. Mala autem, cum sint sine vinculo, non redeunt sub propria macula aut proprio reatu ; possunt tamen redire per vinculum dictum. Hoc enim est vinculum poenae, non culpac.

s. Ad illud quod obicitur, utrum ingratitudo sit actuale peccatum vel circumstantia, dicimus quod accipitur ingratitudo multis modis. Uno enim modo dicitur ingratitudo omissio referendi gratias, vel contemptus pro beneficiis impensis. Alio modo dicitur redditio mali pro bono. Tertio modo dicitur immcmoria habitualis beneficiorum prius acceptorum ; secundum quem modum accipitur hic ingratitudo. Est ergo nec originale peccatum nec actuale, sed dispositio sequens actuale cum recidivat peccator.

t. Si vero quaeratur utrum sit dispositio illius peccati, dicimus quod non, sed effectus quidam respiciens peccata praecedentia.

u. Si vero quaeratur de poena debita ingratitudini in damnatis, dicendum quod debetur poena interior. Sicut enim ingratitudo est gratitudinis subtractio, ita poena illius est dolor de subtractione beneficiorum in memoria habitorum.

v. Si vero quaeratur utrum veniale redeat, dicendum quod non quantum ad vinculum detestationis, sed quodam modo quantum ad vinculum gratitudinis.

w. Si vero quaeratur de originali, dicendum quod redit ratione effectus, qui est carentia visionis Dei.

Post praedicta: quid in actione poenitentiae sit sacramentum [888,9-10]. a. Quaeritur hic, si sunt ibi tria signa, in contritione, confessione et satisfactione, et unumquodque videtur habere proprium signatum, qualiter sunt unum sacramentum.

b. Praeterea, si exterior poenitentia consequitur interiorem, et in interiori fit remissio peccati, non videtur exterior esse proprium signum quod sit sacramentum, secundum definitionem sacramenti, quae est: " Quod imaginem gerit et causa exsistit)) [746,14-15].

c. Respondent quidam dicentes quod duplex est signum : quod praecedit vel comitatur signatum, et hoc dicitur in alia Facultate prognosticum de futuro', 'demonstrativum de praesenti'; alterum vero est rememorativum, quod est rei praeteritae. Cum ergo in sacramento inquiritur signum, non semper requiritur praecedens aut comitans, sed aliquando sequens. -Sed secundum hoc quaeritur qualiter esset idem signum et causa. Et praeter hoc, signa in sacramentis non tantum sunt ad cognoscendum, sed magis ad faciendum sive disponendum. Sed signa memorativa sunt tantum ad cognoscendum ; ergo nullum signum sequens est signum quod est sacramentum.

d. Respondemus quod, licet sint tria signa in perfecta Poenitentia, quae est sacramentum Ecclesiae, non tamen tria sacramenta sunt, sed unum. Non enim a signatione perficitur sacramentum, sed a causalitate, quae ex institutione et sanctificatione procedit. Unum autem est quod causatum est, scilicet remissio peccati quoad culpam et poenam, quam figurat perfecta Poenitentia. Unde tam confessio, ratione susceptionis poenitentiae, quam satisfactio confert ad remissionem poenae; et ita non tantum est principium cognoscendi, sed etiam causandi exterior Poenitentia est principium.

e. Si vero quaeratur quid sit ibi sacramentum, quid res tantum, quid res et sacramentum: secundum Magistrum [888s.] exterior poenitentia, quae est in satisfactione, est sacramentum tantum ; interior poenitentia, quae in contritione, res est et sacramentum; remissio vero peccati quoad culpam est res tantum, vel etiam quoad poenam. Et secundum hoc oportet dicere quod illa definitio sacramenti praedicta non convenit ei quod est sacramentum tantum, sed ei quod est sacramentum et res, ut accidit in sacramento Eucharistiae. - Secundum hoc videtur quod aliqui decedant sine sacramento Poenitentiae, cum tamen indiguerint. Aliqui enim non implent exteriorem poenitentiam. Propter hoc videtur potius esse dicendum quod in contritione est principaliter esse Poenitentiae secundum quod est sacramentum. Et est ibi quiddam quod est sacramentum tantum, scilicet contritio exterior ; quiddam sacramentum et res. scilicet interior contritio ; res vero tantum, remissio peccati. Et consistit similitudo in annihilatione. In contritione enim an- nihilat se homo; in remissione peccati Deus annihilat culpam. In susceptione poenitentiae in confessione obligatio exterior est sacramentum tantum ; interior vero obligatio res est et sacramentum, scilicet interior consensus satisfactionis; deobligatio vero a parte poenae, quadam cum obligatione cuiusdam poenae sensibilis, est res tantum. Similiter in satisfactione, exterior impletio est sacramentum tantum ; interior impletio, quac fit in voluntate satisfaciendi, est res et sacramentum: res tantum. impletio poenae dimissae.

Utrum vero requiratur unicuique fideli adulto integritas sacramentorum, sicut integritas virtutum, quaeritur. Et dicimus quod non. Sacramenta enim data sunt in adiutorium contra differentiam peccati vel defectuum ex peccato provenientium ; virtutum vero integritas ad perfectum meritum vitae aeternae, quae post meritum transeunt in praemium. Sacramenta vero evacuantur, quia sunt ex parte , nec sunt necessaria nisi ubi fuerit differentia peccati correspondens vel defectus ex peccato procedentis. Sacramentum ergo Poenitentiae necessarium est ei qui lapsus est per actuale peccatum. Sed sacramentum illud, prout est Ecclesiae, cuius virtus consistit in virtute clavium, necessarium est non ad dimissionem culpac. sed ut non imputetur ad poenam.

Utrumque institutum fuit in primis [888,22-23]. Quaeritur qualiter fuit institutum sacramentum Poenitentiae in primis parentibus. De coniugio enim habetur in Gen. 2,18-25: sed non exprimitur, dum essent in statu paradisi, sacramentum

Poenitentiae, nisi in hoc cum dixit : In quacumque die comederis, morte morieris. Et tunc exponendum est de morte poenae, non de morte culpae; sed mors culpae per hoc quod dicit: comederis. Cum enim per inferiorem partem rationis intelligatur mulier et per superiorem vir , tunc comedunt cum consentit superior pars inferiori vel non cohibet, et fit peccatum dignum morte aeterna, propter quod requiritur obligatio ad poenam temporalem in qua fiat mortificatio. Et ideo sic potest intelligi in quacumque die institutum sacramentum Poenitentiae.