DISTINCTIO XXXIV.

Nunc superest attendere quae personae etc. *. Hic habetur quae personae sunt legitimae ad contrahendum et quae non, et quae conditiones dirimant. Et haec pars durat usque ad finem tractatus de matrimonio. - Sunt autem haec impedimenta matrimonii: votum, coactio, spiritualis proximitas, error vel personae vel conditionis, dispar cultus, culpa, furia, Ordo sacer, aetas minor et ligatio, consanguinitas et affinitas, publica honestas et impossibilitas coeundi vel generandi.

Quibusdam accedentibus causis *. Quia si servus cum libera contrahit, ignorante libera de servitute alterius, si postea constiterit de servitute, separari potest si velit libera, ut Extravagantibus III, De coniugio servorum, Licet ea ; si noluerit, possit commanere, ut Primis, eodem titulo, Proposuit . - De frigidis autem simpliciter dicendum quod, si frigiditas luerit perpetua et praecedens matrimonium, simpliciter solvit ipsum, ut infra, eodem cap. [954s.] et in Prunis, De impotentia coeundi, cap. 1, et Secundis, et Tertiis . Si vero sequitur matrimonium, non solvit ipsum. Cum enim semel fuerit matrimonium, nulla ratione poterit solvi, nisi per transitum ad frugem melioris vitae .

De his enim qui frigiditatis causa *. a. Exsequitur de iis qui habent impotentiam coeundi, et ideo non possunt contrahere. Impotentiae autem est una causa naturalis et alia accidentalis. Naturalis triplex, scilicet naturalis frigiditas, defectus aetatis, arctatio naturae. Accidentalis duplex: una per castrationem, alia per maleficia. Sed quia non omnis impotentia coeundi consensum matrimonialem excludit, videndum est quid sit impotentia coeundi, et quomodo impediat et quomodo non.

b. "Impotentia coeundi est vitium corporis vel animi vel utriusque, quo aliquis impeditur alii commisceri carnaliter)) . Naturalis impotentia in puero non est perpetua, sed temporalis ; quae quamdiu inest ei, non est habilis ad contrahendum. Naturalis impotentia, si est ex frigiditate perpetua, impedit contrahendum et dirimit contractum.

Ad probandum autem utrum sit perpetua, tempus trium annorum indulgetur ; et tunc divortium est celebrandum, accepto iuramento ab utroque, septima manu, quod nunquam carnaliter (convenerunt et fideliter) operam dederunt. Et tunc persona in qua est impedimentum remanebit sine spe coniugii; et si de facto se copulaverit, separabitur, ut in Secundis, De frigidis et maleficiatis, Laudabilem . - De arctatione mulierum dividendum est quod, licet sit a natura, si tamen poterit per beneficium medicinae subveniri vel per assiduum usum viri, non est perpetuum impedimentum. (Si autem ei subveniri non possit, est perpetuum impedimentum, quod impedit contrahendum et dirimit contractum, ut Extravagantibus II, De frigidis et maleficiatis, Ex litteris . - Nota quod senis impotentia non est impedimentum), quia, licet sit senex, tamen beneficio caloris accidentalis potest ei subveniri. Praeterea, senectus bene cognoscitur in contrahente ; unde sibi imputet si cum sene contraxit; non sic cum frigido et maleficiato.

Si mulier causatur dicens [954, 8-9]. De tempore proclamationis distinguitur, Extravagantibus I, De maleficiis et frigidis, Accepisti , ubi dicitur: "Si mulier post annum aut dimidium ad episcopum aut ad eius missum [se] proclamaverit, et dicit quod non cognovisses eam, tu autem affirmas quod uxor tua sit, credendum est tibi, eo quod vir est caput mulieris . Quia si se proclamare voluit, cur tamdiu tacuit? Si autem in ipsa novitate, aut post mensem, aut postremo post duos menses proclamaverit, si probari potest per rectum iudicium, separari potestis; et si vult mater esse ", cui nubat, quaerat.

Vir autem qui frigidae naturae est etc. *. Nota quod aliud est in frigido, aliud in maleficiato. Si enim aliquis est frigidus naturaliter ad unam, frigidus est ad omnes. Unde, si dicat se frigidum et separetur, et coeat postea cum alia, reducendus est ad primam, XXXIII, quaestione 1, Requisisti . Maleficiatus ad unam, potest alias cognoscere. Unde, si separetur ab una et alias cognoscat, non cogitur redire ad primam, ut in illo cap.: Si per sortiarias . - Item, nota quod omne maleficium a principio praesumitur temporale ; sed post triennium praesumitur perpetuum et praecessisse matrimonium, ut Extravagantibus II, De maleficiis. Laudabilem .

Et ille vir dicit quod sic fecit *. Ei qui dicit incumbit probatio ergo vir qui dicit, assumit onus probationis; ergo non debet ei credi donec probaverit per testes. Quid ergo dicit: "In veritate viri" etc. * ? - Respondemus: forte ideo creditur viro, quia stat pro matrimonio quod est favorabile; idem in Primis, De frigidis et maleficiis, cap. 1 3. Vel ideo creditur viro, quia quasi partem sustinet. Haec tamen vera sunt ubi taliter se incognitam dicit, quod nulla probatione assertionem suam corroborat. Aliter secus est, puta cum corporis aspectu se convincit intactam.

a. Nota quod plura sunt impedimenta matrimonii, quae notantur his versibus (et accipitur 'iustitia' pro publica honestate) :

Votum, iustitia, violentia, spiritualis Proximitas, error dissimilisque fides, Aetates, facinus Ordoque, ligatio, sanguis, Quod sis affinis quodque coire nequis. Haec, si canonico vis consentire rigori, Te de iure vetant iura subire thori.

b. Votum simplex continentiae impedit tantum ; solemne impedit et dirimit, ut Extrav agentibus I, De voventibus, Meminimus vel Consuluit .

c. Coactio violenta impedit et dirimit, nisi postea consensus fuerit subsecutus, ut XXXI, quaestione 2 per totum ; et Extravagantibus I, De sponsalibus, Cum locum , ubi dicitur:

"Cum locum non habeat consensus, ubi metus et coactio intercedit, necesse est ut, ubi consensus cuiusquam requiritur, coactionis vis repellatur. Matrimonium autem consensu solo contrahitur ".

d. Spiritualis proximitas, ut Extravagantibus I, De cognatione spirituali, Utrum autem filii vel filiae .

e. Error: vel personae, ut quando aliquis credit contrahere cum una et contrahit cum alia; hic impedit et dirimit, ut XXIX, quaestione ultima . Vel conditionis, et hic similiter, ut Extravagantibus I, De coniugio servorum, Proposuit et Licet ad ea .

f. Dispar cultus, ut si iudaeus contrahit cum christiana ; quod non licet, ut XXVIII, quaestione 1, Cave .

g. Culpa, ut XXXIII, quaestione 2, Admonere ; et supra, distinctione XXVII, Vocatur *. Prohibentur autem contrahere matrimonium: uxoricida, ut XXXIII, quaestione 2, Interfectores , et supra, distinctione XXXI, cap. illo: Qui venena *; raptor, ut XXVII, quaestione 2, Statutum ; sanctimonialium violator, XXVII, quaestione l,Hiiqui ; committentes incestum, XXXIV, quaestione 2, cap. penultimo et ultimo presbyteri interfector, ut Extravagantibus I, De purgatione canonica, Qui presbyterum ; dolose suscipiens filiastrum, ut XXX, quaestione 1, De eo , et distinctione XLII, cap. 1 [987-990] ; cognoscens consanguineam uxoris suae, ut Extravagantibus I, De eo qui cognovit consanguineam uxoris suae, Ad aures . - Omnes isti, si timeatur de incontinentia, contrahere possunt secundum quosdam. Argumentum, XXXIII, quaestione 2, In adolescentia , ubi dicitur: "In adolescentia constitutus.

si urgente aut metu mortis, aut captivitatis periculo " uxorem interficiens, " poenitcntiam gesserit, et post, timens lapsum incontinentiae iuvenilis, copulam uxoris elegerit, ne crimen fornicationis incurreret, rem videtur fecisse venialem si praeter coniugem nullam cognovit omnino. In quo tamen regulam non constituimus, sed quid sit tolerabilius aestimamus" h. Ordo sacer impedit et dirimit, ut XXVII, quaestione 1, Ut lex . - Aetas minor, ut XXX, quaestione 2 ;de hoc et Primis, De sponsatione impuberum, De illis qui infra annos aptos matrimoniis . - Ligatio: quia vir ligatus [uxori] non potest aliam ducere, ea vivente.

i. Consanguinitas et affinitas impedit et dirimit, ut Extravagantibus * , De consanguinitate et affinitate, cap. 2 et 3 . - Publica honestas impedit et dirimit, ut supra, distinctione XXVII: Aliquando sponsas *, et Extravagantibus I, De sponsalibus et matrimonio, Litteras .

k. Impotentia coeundi, ut Extravagantibus I, De impotentia coeundi, cap. 1: Accepisti et Quod sedem . - Furia, ut infra, De furiosis *. - Praeter haec, etiam mutilatio membri vel lepra post sponsalia, ante matrimonium, ut Extravagantibus III, De iureiurando, Quemadmodum . Hoc impedit contrahendum, non dirimit contractum.

Ratio autem huius numeri haec potest esse, ex iis quae necessaria sunt in matrimonio sumpta. In matrimonio enim requiritur consensus liberae rationis et voluntatis. Ad libertatem autem rationis exigitur quod non sit ratio ligata, sicut in furioso ; quod non sit error vel personae vel conditionis: et hoc refertur ad motum rationis ; quod sit aetas determinata ad usum rationis: contra quod est minor aetas. - Contra vero libertatem voluntatis est, et hoc multipliciter: quia aut est interius impellens, quod inducit metum qui potest cadere in constantem virum , scilicet coactio violenta; aut se subiecit voluntas, et hoc multipliciter: quia aut subiecta voluntas ligatur ad oppositum matrimonii simpliciter, aut cum determinata persona. Si simpliciter, vel ex voto continentiae, vel ex Ordine sacro cui annexa est continentia. Si respectu determinatae personae, tunc causa est ligatio. - Praeterea, in matrimonio requiruntur haec bona: fides, proles, sacramentum. Contra unitatem fidei est dispar cultus et culpa; nam in fide duo dicuntur: unitas fidei et communis fidelitas. Contra primum, dispar cultus; contra secundum, culpa. Contra prolem sunt haec duo: impotentia coeundi et mutilatio membri, vel lepra. Nam mutilatio membri organum tollit generationis ; impotentia coeundi principium ; lepra vero est pronitas ad corruptionem in generato. Contra sacramentum est contrahere cum pluribus; iuxta quod potest etiam ligatio accipi. - Praeterea, in matrimonio requiritur quod sint legitimae personae; secundum quod accipiuntur ista: consanguinitas, affinitas, proximitas, publica honestas. Nam aut est coniunctio spiritualis aut carnalis. Si spiritualis, amplior est coniunctio et nobilior quam illa quae est matrimonii. Si carnalis, aut naturalis, aut moralis. Si naturalis, consanguinitas; si moralis, aut mediante consanguinitate, aut matrimonio. Si primum, tunc publica honestas; si secundum, affinitas. Cum ergo coniunctio matrimonialis sit vinculum diversi generis ab aliis, magis vel minus, non convenit, secundum legem divinam et humanam, ut personae ligatae aliis vinculis, vinculo ligentur matrimoniali. Unde et hae personae proprie dicuntur illegitimae, licet communi nomine [et] aliae illegitimae dicantur.

Qui non potuerint, separari valebunt [955, 24-25]. Videtur contra Primas, De maleficiis, Litteras , ubi dicitur quod "elapso quinquennio fuit quaedam copulata cuidam qui videbatur maleficio impeditus ne posset cognoscere (eam). Super quo" praecipit quod "pro memoratis occasionibus non dimittat quin compellat simul cohabitare, cum de Romanae Ecclesiae consuetudine non sit talium matrimonium separandum ". - Respondemus: intelligitur ubi non constat perpetuum esse impedimentum. Impedimentum autem maleficii non praesumitur esse perpetuum, sicut quidam dicunt, dicentes non tenere canonem XXXIII, quaestione 1, Si per sortiarias . Sed videtur dicendum quod tunc dicitur perpetuum, quando per humanum consilium non potest subveniri. Divinum autem est, quando per vim secretam verborum vel herbarum curatur; quoniam non noverunt homines nisi ex revelatione divina.

Furiosi quoque *; sed si contractum fuerit etc. *.a. Videtur contra Tertias, De sponsalibus et matrimonio. Dilectus , ubi dicitur quod " praefatas personas cures ab invicem separare ". Et loquitur ibi de quadam quae cum furioso contraxit. - Respondemus: loquitur ibi de furioso continuo laborante, quem ipsa ignoravit esse furiosum. Ratione ignorantiae, et quia "legitimus non potuit esse consensus", in quo consistit vis matrimonii, dicit eos esse separandos.

b. Item, non est aequum quod dicit: " Non separentur [956, 6-7]; cum furiosus non possit consentire, et matrimonium non potest esse sine consensu. - Respondemus: de illis intelligendum est qui dilucidis gaudebant intervallis, et in illis contraxerunt; et ideo non possunt separari.

c. Sed obicitur de eo quod dicitur in prima parte capituli : aut enim intelligitur de tempore furiae, aut de intervallis dilucidis. Si ultimo modo, non videtur verum ; si primo modo, non videtur verum quod sequitur: " Si contractum fuerit" etc. Si de diversis temporibus, prima pars et ultima non videntur consonare. - Respondemus: videtur intelligi per hoc. quod huiusniodi impedimentum in genere impedit contrahendum, sed non dirimit contractum. Ratio autem est haec: quod in furia impeditur ratio ad consentiendum; sed quia consensus est in mutuam societatem, cum maxime societate indigeat in acgritudine, non est faciendum divortium inter eos.

De his qui cum duabus etc. *; qui dormierit cum duabus sororibus *. Item Extravagantibus I, De eo qui cognovit consanguineam uxoris suae . - Sed plane videtur contra, Extravagantibus III, De (eo qui cognovit) consanguineam uxoris suae, Discretionem ;et Primis, De divortiis, cap. ultimo . - Propter hoc dicunt aliqui quod illud quod hic dicitur [956,17-19] et illa capitula de Primis corriguntur per id quod ibi dicitur, quia ibi facit mentionem de illis, dicens : " Licet praedecessores nostri distinxerint inter gradum et gradum, manifestum et occultum" etc. - Alii, volentes totum sustinere, intelligunt hoc quod hic dicitur et Primis de sponsa per verba de futuro, quac aliquando nomine uxoris aopellatur *. Sponsalia enim solvit affinitas superveniens, ut Primis, De eo qui cognovit consanguineam uxoris suae, Veniens .

Adultera vero nunquam *. Hoc non videtur verum, ut Primis, De eo qui duxit in matrimonium quam polluit per adulterium et infra, distinctione proxima, cap. penultimo et ultimo [961-962]. - Respondemus: hoc intelligendum est sicut Magister supra exposuit, in fine ultimi capituli: "Hic de illo adulterio" etc. [957, 8-9].

Sive morbis etc. *. Secus est in sponsa et uxore; nam uxorem non licet dimittere ratione gravis aegritudinis, ut hic dicitur in auctoritate Augustini [957 15-19]; sponsam vero licet, ut Extravagantibus III, De iureiurando, Quemadmodum . Et loquitur ibi de mutilatione membri, ubi dicitur: Profecto "si fieret mulier non solum leprosa, sed etiam paralytica, vel oculum vel nasum amitteret, aut quidquam turpius ei eveniret, numquid teneretur eam vir in uxorem ducere ? Profecto ductam non posset dimittere. Sed numquid non ductam admittere teneretur, quamvis interdum contractum non dirimit, quod impedit contrahendum " ?