DISTINCTIO V (L).

Praeterea inquiri etc. *. Determinatum est quis assumens, quid assumptum et a quo materialiter et motive. Nunc quaeritur utrum persona personam, vel persona naturam vel e converso, vel natura naturam assumpsit. Et haec spectant ad unionem (= n. 1).

Et an divina natura incarnata sicut Deus [566,18-19]. Videtur quod sic: in Deo idem est esse 'quod est' et 'quo est'; sed 'quo est' [est] divina natura: ergo sicut [Deus] est incarnatus, et divina natura.

Respondendum est: Deus est incarnatus, id est 'habens divinam naturam', id est persona. Natura autem dicit, sive essentia, ut in abstractione (= n. 2).

Nec persona personam *. Contra: assumpsit humanam naturam, id est corpus et animam ut coniuncta: ergo assumpsit hominem; non communem, ergo individuum: ergo personam.

Solutio per distinctionem naturae. Ut dicit Boethius in libro De duabus naturis : "Natura est eorum quae quodam modo intellectu capiuntur; et haec communis substantiarum et accidentium. Est natura eorum quae agere vel pati possunt; et haec est in substantiis tantum. Natura est principium motus et status in unoquoque; et haec est in corporeis tantum. Natura dicitur unamquamque rem informans specifica differentia "; et haec dicitur in essentiis specierum. Natura dicitur "virtus insita rebus ex similibus simile procreandi^ et secundum hanc homo hominem natura generat, et proportionaliter Deus Deum natura generat. "Dicitur etiam natura ex quo fit essentia rei naturalis, et immutabile a sua virtute, sicut dicitur: cuprum est natura idoli: per hunc modum elementa dicta sunt natura rerum naturalium. Dicitur natura forma, et sic est finis generationis".

Nec valet argumentatio praedicta, quia, cum dicitur 'persona assumit naturam', natura humana ponitur ibi pro materia, cum tamen sit in aliis hominibus in ratione formae dicta, ut humanitas: et quia assumendo coniunxit et coniungendo assumpsit coniuncta *, ut terminus sit assumptionis ipsa coniunctio (= nn. 3, 9).

Item, tripliciter fit persona in substantiis rationabilibus : origine, ut in Trinitate, quia Pater a nullo (et) alius ab eo, Filius ab alio et alius ab eo etc: vel origine et proprietatibus, ut * individuis hominibus: vel solum proprietatibus, ut in angelis, scilicet proprietatibus, quia angelus non est ab angelo, sed differt ab eo perspicacitate intelligentiae et singularitate essentiae et consimilibus.

Circumscribamus autem intellecto personalitatem Filii Dei. Sunt ibi corpus et anima quae proprietates haberet, et corpus habet originem ; ergo est ibi quaedam personalitas, et hanc Filius Dei assumpsit ; ergo persona assumpsit personam.

Respondeo: personalitas distinguitur secundum proprietatem eminentem et digniorem; sed proprietas originis est dignior, quia dicit comparationem ad causam, reliqua in comparatione ad accidentia; et ideo non sunt ibi duae personalitates in illa collectione distinguentium. Si vero separatur illa humana natura a persona divina, remaneret adhuc personalitas, quia tunc illa proprietas qua homo est persona esset praeeminens, sicut accidit in puris hominibus; et sic persona non assumpsit personam (= n. 3).

Praeterea, dicitur in Concilio quodam quod persona humana absorpta est a divina; sed hoc non videtur esse nisi assumpserit personam, et assumendo de persona fecerit non personam.

Respondeo: dicitur 'absorpta', quia licet, quantum est de se, homo habeat proprietatem eminentem, secundum quam nata est sumi personalitas, non tamen, unione facta, fuit praeeminens; unde secundum eam non dominatur essentiale, et ideo oportet absorberi.

Humanam naturam in unitatem *. Ergo natura humana est Filius Dei.

Respondeo: in termino assumptionis iam factus est homo, et natura dicit ut in motu: ideo non conceditur: 'humana natura est Filius Dei', sed homo'. E converso tamen dicitur: 'iste homo vel Filius Dei est divina natura'.

Per misericordiam *: relevando miseriam; et per caritatem, in quantum in nobis erat bonum imaginis et similitudinis Dei, quae penitus destructa non erant, quae in nobis dilexit.

Ut carnem et animam mundaret [567, 10-11]. Contra: per passionem mundavit, quia tunc solutum erat pretium poenae.

Per hoc non notat causam immediatam, sed mediatam; et haec coniunctio 'ut'

non notat causam, sed effectum. Incarnatio autem fuit ut haberetur illud 'in quo' facta fuit redemptio: passio vero ut 'per quam' facta fuit.

Commune Trinitati [567,26-27]. Contra: persona est commune, quia dicitur de qualibet: ergo non assumpsit.

Respondeo: est commune non secundum rem, nisi ratione essentiae (= n. 7).

Formam servi *. Scilicet animam in coniunctione ad corpus, vel proprietates rationales. Invenit servilem, reddidit liberam (= n. 4).

Verbum carnem ipsa Trinitas fecit *. Quaeritur utrum haec sit concedenda: 'persona assumpsit humanam essentiam'.

Respondeo: non, quia 'assumere' dicit per modum unitionis, 'essentia' autem ut est in esse (= n. 5).

Natura quae semper est genita *. Ergo natura est genita.

Respondeo: id est id in quo est natura (= n. 8).

Solum Verbum carnem factum *. Anselmus, in epistola De incarnatione Verbi, quaerit quare Filius suscepit hominem in unitatem personae. Respondet: " Ut sint duae naturae, divina et humana, una persona ". Haec tamen non est concedenda: 'homo est humana natura', quia in qualibet creatura differt 'quod est' et 'quo est' licet Deus sit divina natura (= n. 6).

Nota. Cum dicitur ' divina natura unitur humanae', nulla potentia passiva in divina natura est, sed solum activa: sed in humana natura solum, quae ibi est tamquam materia. Notandum est tamen quod haec est impropria: 'Pater assumit Filio carnem' et consimiles etc. ad tamquam terminum et ut ibi comparatur sumptio ad se ipsum (= nn. 10, 12).

Incommutabilis humanitas [569, 21-22]. Contra: mortuus est ille homo; ergo non est immutabilis.

Respondeo: hoc dicitur ratione animae et carnis quae erant unita divinitati (= n. 11).

Nos autem *. Determinatio praedictorum.

Vere incarnata dicitur *. Non 'carnea': quia illud dicit unitum, hoc autem carnis habens proprietatem, vel quod sit in carnem mutatum.

Item, dicit pro regula in libro De hebdomadibus : " Assumens non est assumptum ", uniens tamen est unitum. Et ratio est, quia 'assumere' respicit principia compositionis quasi secundum naturam, 'unire' vero communiter, et secundum naturam et secundum rationem. Unde, (ut) improprie loquamur, 'assumere' dicit ut praecedens unitionem, unitio unionem. Haec tamen omnia simul tempore sunt: ergo, secundum quod assumuntur corpus et anima, uniuntur divinae naturae. Item, est deitas humanitas; item, Deus homo vel e converso (= n. 12).

Item, unio ista est creatura, quia in tempore: ergo alicuius generis, scilicet substantiae, aut quantitatis etc. Item, est creatura: ergo in tempore sex dierum perfecta: ergo vel in se, vel in potentia, materiae scilicet, vel in specie oportet assignare.

Respondeo: coniunctio animae ad corpus utique in creaturis sic redditur ad substantiam, quia principium substantiae. Sed haec unio non est creaturae genus proprie, cum unum extremum sit increatum: unde unio ista genus non est secundum se nec secundum speciem.

Ad alterum autem respondeo quod haec fuit in duplici potentia, quarum una materialis ex parte corporis ad mirabilia quae fiunt supra naturam; altera est ex parte animae, qua anima habuit potentiam unibilitatis. Quia ergo hoc habuit, possibile erat, gratia huius, animae uniri corpori in Christo homine (= n. 15).

Si vero quaeratur utrum idem sit unio quod incarnatio, respondet Ioannes Damascenus: "Aliud est unitio, aliud incarnatio. Unitio solum demonstrat copulationem: ad quod autem facta est copulatio, dicit incarnatio, sicut ignitio " (= n. 13).

Hypostaseon *. Ioannes Damascenus, libro ID, cap. 8: "Dicitur (!) Verbum incarnatum (I). Non autem eam naturam quae nuda contemplatione consideratur assumpsit: non enim incarnatio haec, sed deceptio vel fictio incarnationis: neque eam quae in specie consideratur: non enim omnes assumpsit hypostases; sed eam quae est in atomo

primitias enim assumpsit nostrae massae

nec secundum se ipsam subsistentem et atomum exsistentem prius et ita ab ipso assumptam, sed in ipsa sui hypostasi exsistentem. Ipsa enim quae Dei Verbi est hypostasis generata, est carni hypostasis ". Sicut in aliis facultatibus distinguitur universale praeter multa et de multis, ut commune; et in multis, et hoc modo est in atomis (= n. 14).

Sed quaeritur *. Cap. Naturam, Ioannes Damascenus: "Naturam Verbi passam in carne nunquam audivimus: Christum autem passibilem in carne edocti sumus. Quare hypostasim non manifestat dicere naturam Verbi. Relinquitur igitur quod incarnatum esse est dicere carni esse unitum " (= n. 16, sig. a).

Ne si illud dicatur, convertibilitas putetur [571, 6-7]. Sed contra: ergo eadem ratione cum dicitur: Verbum caro factum est .

Respondeo: non est simile, quia persona unitur naturae humanae se ipsa et in se ipsa, et ideo dicitur Verbum factum caro: sicut homo fit dux, non quod hoc in illum transeat, sed quod recipiat illius predicationem, quam prius non habuit. Sed divina natura non dicitur facta caro sive homo, qui per 'carnem' supponitur, quia ipsa, licet se ipsa uniatur, non tamen in se ipsa, sed in persona: et ideo in termino unionis natura non dicitur de natura, sed utraque essentia dicitur de persona (= n. 16, sig. c).

Divinam naturam hominem *. a. Contra: divina natura est Filius Dei, et Filius Dei est iste homo, et iste homo est homo: ergo, a primo etc. Si concedatur, ergo est animal mortale, vel substantia corporea.

Respondeo: in hac argumentatione est commutatio praedicamenti, et fit commutatio ab eo quod est 'quis' in 'quid'. Cum enim dicitur 'iste homo', praedicatur persona divina. Est tamen illa dividenda, quia aut potest nominare personam, et sic vera est: vel individuum rationis, et sic est falsa.

b. Praeterea obicitur: idem est omnino Deus quod divina essentia, quia non differt 'quod est' et 'quo est'; ergo, cum haec sit vera: 'Deus est homo', est haec vera: 'divina essentia est homo'. Si forte dicatur quod hoc nomen 'Deus' potest trahi ad personam, non autem divina essentia, ut 'Deus generat', hoc non erit hic

Respondeo: Deus stat personaliter. Ad hoc trahitur ratione coniuncti, quod importat personalem unionem (= n. 17).

Ideo vero non personam *. Nota de persona. Magister Richardus de S. Victore: "Exsistentiae convenit quod habeat substantiale esse et ex aliqua proprietate. Proprium autem est brutorum habere esse ex sola propagatione: hominum autem ex propagatione secundum corpus, procreatione secundum animam: angelorum autem ex sola creatione: Dei autem sine inchoatione et creatione. Exsistentia autem est alia communicabilis, alia incommunicabilis". Communicabilis extra (I) est divina essentia, quae ex nulla essentia habet originem; incommunicabilis autem est quae habet esse incommunicabili proprietate. Haec autem est persona. Persona igitur est naturae rationalis individua exsistentia, vel " persona est exsistens per se solum iuxta singularem quemdam exsistentiae rationalis modum". Est autem distinctio triplex:

est distinctio singularitatis, et hanc habet anima ; singularitatis et incom municabilitatis, et hanc habet homo; singularitatis et incommunicabilis tatis et dignitatis, et hanc habet Christus. Et ideo dicitur: 'secundum quemdam exsistentiae rationalis modum' (= n. 18).

Hic a quibusdam *; et infra: Quando per se, est anima persona [572, 7-8]. Ergo anima separata a corpore est persona, et inde a resurrectione non erit persona (et sic amittit dignitatem interl.). Quod falsum est. - Unde dicendum quod Magister non dicit verum. Deceptus enim fuit per similitudinem angeli, qui est persona; sed non est simile, quia anima separata habet in se ordinem ad corpus, et ratione virium quae ... quaerit unionem corporis ; sed angelus non sic.

Item, Magister Richardus: " Quod humana persona in simplicitate substantiae quandoque invenitur, non est de naturae ipsius conditione, sed de conditionis corruptione fore deprehenditur ". 'In simpli citate substantiae' ponitur ibi pro anima; ergo est persona.

S o 1 v itur per hoc quod sequitur: 'de conditionis corruptione', quia conditio animae semper est ad corpus ; et ita non est persona nisi extenso nomine personae. Unde in homine est multitudo substantiarum sub eadem personalitate (= n. 19).

Anselmus, in libro De incarnatione: " Omnis homo individuus persona esse cognoscitur; ergo homo assumptus persona ; quare alia persona Dei et hominis assumpti".

Respondet: " Sicut in [Deo] una natura est plures personae, ita in Christo una persona est plures naturae. Et sicut Pater est Deus etc, non tamen tres dii, ita in Christo Deus est persona et homo est persona, non tamen duae personae. Non enim alius est Deus et alius homo in Christo, quamvis aliud Deus et aliud homo. Verbum enim Dei assumpsit aliam naturam, non aliam personam. Nam, cum profertur 'homo', natura quae communis [est] significatur: cum vero demonstrative 'istum' vel 'illum', personam designamus, quae cum natura collectionem habet proprietatum. Eadem autem Verbi et assumpti hominis proprietatum est collectio. Diversarum vero personarum impossibile est eamdem collectionem proprietatum esse et de se invicem praedicari ", quia 'quidquid habet Filius Dei per naturam, habuit Filius hominis per gratiam' et unionem (= n. 20).

Praeterea, sic obicitur: separetur homo a Filio Dei: hoc enim contingit intelligere: constat, si separaretur, [quod] esset persona. Iterum uniatur: constat quod nihil tollit Filius Dei a sibi unito, sed magis dat. Dei enim et (eius) quod divinum est, est dare esse et conservare . Ergo non aufert personalitatem: ergo remanet persona secundum illam proprietatem secundum quam prius.

Respondeo: non tollit ab eo personalitatem, sed dat ei ut secundum nobiliorem proprietatem habeat esse personale. Tollit praeeminentiam in Christo simpliciter naturae rationabilis; et secundum praeeminentem proprietatem dignum fuit accipi personam, et ita homo ille secundum divinae personae proprietatem est persona.

An aliquis vel quidam homo sit assumptus [573,3-4]. Contra videtur Athanasius, De assumptione : "Nec homo solitarius sine Deo, nec Deus solitarius sine homine quem susceperit dici potest". De quo videtur, cum homo sit assumptus et nonnisi individuus: assumptio enim singulare tangit, quod aliquis homo sit assumptus.

Respondeo: homo accipitur ibi pro humana natura, quae ut erat individua assumpta est.

ADDITIONES CODICIS E.

Post personam ( p. 58, lin. 7):

a. Super illud: Carnem et animam simul *. Non quod caro sumatur in unitatem personae, vel anima, sed homo ex iis constans.

b. Obicitur, secundum distinctionem personae divinae et humanae secundum Magistrum de S. Victore , quod persona assumpsit personam. Circumscripta per intellectum persona divina, quae per rationem originis distinguitur, haec substantia individua habet originem de matre et habet proprietates naturae individuantes. Quare ergo non dicetur persona personam assumpsisse?

Respondeo: persona, cum sit nomen moris secundum dignitatem, ab excellentiori proprietate sumitur. Haec autem est proprietas generationis aeternae. Nulla enim est ita excellens proprietas sicut ista, et haec est etiam 'huius hominis'; sed non esset 'huius hominis' si separaretur secundum actum. Circumscriptio autem secundum intellectum non tollet quin ab hac proprietate sit iste homo persona, licet non sit ex hoc primo individuum c. Item, obicitur: separetur homo a Filio Dei: constat quod separatus erit persona. Uniatur rursum ei: constat quod nihil tollit Filius Dei a sibi unito, sed magis dat. Ergo non aufert personalitatem ; ergo remanet persona.

Respondeo: non aufert personalitatem, sed dat ei nobiliorem, scilicet ut sit persona quae est Filius Dei. Sed tollit ei praeeminentiam simpliciter in re. Prius enim fuit natura rationalis principalior in re, nunc autem divina (= n. 45).

Post essentiam (p. 59, lin. 10):

Super illud: : Hic Deus humanam naturam etc. *. Contra: non potest dici quod humana natura sit Filius Dei, sed quod homo est Filius Dei; ergo potius esset dicendum quod suscepit hominem.

Respondeo: hoc dicitur quia 'Suscepit' nominat ut fieri, non ut factum esse: et ideo proprie dicitur: suscepit naturam, factus est homo (= n. 26).

Post persona (p. 59, lin. 29):

Super illud: Ut carnem hominis animamque mundaret [567, 10-11]. Ad quid ergo est passus, si incarnatio fuit causa mundationis ?

Respondeo: fuit causa remota, non proxima. Fuit enim exemplar mundationis propositum.

Similiter quaeritur si hoc debeat dici finis. Respondeo quod non, quia non est finis minus nobilis quam id quod est ad finem, sed effectus notatur (= n. 27).

Item, super illud: Illa natura quae semper genita manet etc. *. Quaeritur utrum potentia quae erat in divina natura uniendi sibi humanam, erat aliquo modo passiva. Quod non, videtur, quia in ipsam n hil potest.

Contrarium videtur per hoc quod dixit: 'suscepit' 568,12]. Susceptio enim videtur aliquo modo inferioris.

Respondeo: aut subdividitur ratione eius quod capitur; aut, si alio modo verum est, dicitur ratione hypostasis, quae predicationem utriusque naturae suscipit. Et ideo 'natura' pro hypostasi accipi debet, sicut exigit adiunctum.

Post humanam (p. 61, lin. 13):

Super illud: Nos vero omnis mendacii etc. *. Regula est quod "assumens non est assumptum", sed umens potest esse quod unitum est. Est autem assumere 'ad se sumere', et notat velut actionem praecedentem: unire vero est multa [unum] facere, aut ut hoc sit hoc, vel respectu tertii in quo conveniant. Quare dicitur de persona proprie quod 'assumpsit', de natura vero quod 'inivit' ?

Respondeo quod assumptio, propter reciprocationem et actum, personae attribuitur; unitio vero est naturae ad naturam in persona sive hypostasi, et definitur sic: Unio est duarum naturarum in unam personam conceptio. Item, assumptio notat ordinem, unio non (= n. 35).

Post homo (p. 63, lin. 13):

a. Si concedatur haec: 'divina natura est homo', arguitur: ergo animal mortale, vel: ergo est substantia corporea; ergo est corporea. Quidam concedunt quod sit animal, non autem mortale: similiter quod sit substantia incorporea, non autem corporea, propter oppositionem proprietatum.

Respondeo: in hac argumentatione est commutatio praedicamenti: ' divina essentia est iste homo, ergo est homo', ab eo quod 'quis' in 'quid'. Est autem prius dividenda 'divina essentia est iste homo': si dicatur persona per 'iste homo', vera est; si individuum rationis, non. Et sic tenet: iste homo, ergo homo.

Sed obicitur per destructionem consequentis: non est homo, ergo non est iste habens humanitatem. Respondeo: non sequitur (= n. 40, sig. a.

b. Item, obicitur: idem est omnino Deus quod divina essentia aut natura, quia non differt [quod] est et quo est: ergo, cum Deus sit homo, erit haec vera: ' divina essentia est homo'. Si dicatur quod hoc nomen 'Deus' potest trahi ad personam, non autem alterum, ut 'Deus generat', hoc non erit nisi ex adiuncto personali: sed non est hic: ergo non propter hoc haec est vera, illa non.

Respondeo: licet non adiungatur terminus personalis, tamen adiungitur illud ad quod sequitur persona vel quod personae appropriatur: et ideo una conceditur, altera non ( = n. 40, sig. b).

Item, nonne conceditur quod est 'humanata' natura ? Quare ergo non 'facta homo' aut 'ens homo'?

Respondeo: 'humanata' idem est quod unita humanae naturae.

Nota. Quaedam opinio dicit quod 'quidquid est Filius Dei, est Filius hominis', et e converso 'quidquid est Filius hominis, est Filius Dei' .

Sed contra: Filius Dei factus est Filius hominis, nec tamen Filius hominis factus est Filius hominis cum non esset Filius hominis.

Respondeo: est ibi commutatio praedicamenti ab esse ad fieri.

Post persona (p. 64, lin. 26):

Super illud: Ut homo Christus, sive ille homo, sive quidam homo etc. *. A n s e 1 m u s, in libro De incarnatione : " Non dicimus Verbum et simpliciter hominem eamdem esse personam, ne non magis dicamus illum hominem eamdem esse personam cum Verbo, quam quemlibet hominem; sed Verbum et illum hominem assumptum, id est Iesum. Sicut non credimus eumdem hominem eamdem esse simpliciter personam cum Deo, sed cum illa persona quae Verbum et Filius est. Sed quia Verbum est Deus et ille homo assumptus est homo, verum est dicere quia Deus et homo eadem est persona ".