DISTINCTIO XXVII (ae).

Cum autem Christus fidem etc. *; Caritas est dilectio etc. * Super finem Exodi Isidorus : "Spiritus dicitur 'mers' ab eo quod est meminisse ; et dicitur 'cor' prout est principium motus ; et 'anima' prout vivificatur ab ipsa". Unde ista sunt duo trina, ut dicit Augustinus : mens, intelligentia, voluntas (= n. 20).

Primo determinat quid caritas ; secundo, utrum unus sit motus caritatis in Deum et in proximum ; tertio, utrum motus caritatis possit compleri in via vel solum initiatur ; quarto, quomodo est praeceptum, si non compleri possit in via.

Nota quod caritas determinatur secundum unam comparationem ad actum qui regitur illa virtute ; et alio modo secundum comparationem ad diligentem et ad diligendum ad invicem ; tertio modo secundum comparationem ad ordinem diligendorum . - Nota quod differunt motus caritatis et actus caritatis ; quoniam motus dicitur ut ad terminum est, sed actus ut est in termino vel ad terminum. Unde, cum caritas compleatur (in patria) et initietur in via, merito dicitur quod determinatur ut in comparatione ad actum (= n. 17).

Augustinus, in libro Soliloquiorum : "Caritas est qua ratio videre perfruique desiderat". - Dionysius, De divinis nominibus : "Amorem, sive divinum, sive angelicum, sive intellectualem, sive animalem, sive naturalem dicemus, unitivam quamdam et continuativam [intelligimus] virtutem, superiora moventem in inferiorum providentiam, aequiformia in socialem vicissitudinem, novissima et subiecta ad meliorum et suprapositorum conversionem". Et ita videtur quod definitio hic posita, aut non sit definitio, aut plures erunt eiusdem (= n. 18).

a. Contra autem definitionem hic positam sic opponatur: quoniam videtur quod non conveniat tantum caritati ut est virtus gratuita; convenit enim dilectioni naturali. Augustinus, De fide ad Petrum : " Angelos creavit aeternos. Quos ita creavit, ut prae se ipsis illum diligerent, cuius se tales opere creatos cognovissent". Et ita videtur quod naturalis est dilectio Dei et proximi. Augustinus, De Trinitate : Insertum est angelis naturaliter ut Deum cognoscerent supra se secundum intellectum, et ut ipsum secundum affectum diligerent.

b. In quo differunt ista duo: diligere 'propter Deum' et 'in Dec' * ? Super Iob, quaedam interlinearis : " Amicos in Deo oportet diligere, et inimicos propter Deum".

c. Ad praedicta dicendum quod dupliciter est loqui de Deo: aut enim prout creator, aut prout remunerator est. Unde, cum dicit propter se', intelligitur ipsum a quo est omne beneficium, tam scilicet creationis quam recreationis; et sic separatur caritas ab omni alia dilectione a gratuita. Sed huiusmodi actus elicitur ab angelis per gratiam exsistentem in libero arbitrio.

d. Ad aliud dicendum quod duplex est ratio dilectionis in proximo amico, sed unica est ratio dilectionis in proximo inimico; ideo dicit 'propter Deum' et 'in Deo'. Unde haec dictio 'propter' notat ordinem ad finem, et haec dictio 'in' notat continentiam finis (= n. 19).

a. Contra secundam definitionem positam ab Augustino in libro Soliloquiorum : diligere est essentialis actus caritatis; qualiter ergo definitur per ' videre' et per 'frui'? Similiter obicitur contra definitionem Dionysii, quoniam, secundum ipsum, unire est proprius actus caritatis. - Cuius est appetitus, eius est actus illius appetitus ; ergo, cum caritatis non sit videre, nec ipsius erit desiderare videre.

b. Ad praedicta dicendum quod diligere, videre et unire sunt ipsius caritatis, quoniam caritas habet unum actum in Deum, et alium in beatitudinem creatam, et tertium est in diligentem et dilectum quorum est dilectio ad invicem. Secundum ergo primam comparationem et habitudinem dicitur 'diligere' actus caritatis ; unde sic respectu finis. Sed respectu beatitudinis, cuius est visio in qua consistit vita aeterna , dicitur 'videre' actus caritatis. Sed respectu personarum diligentium et diligendarum, dicitur ' unire' actus caritatis (= n. 19). 7. Super 6 Deut., 5 : " Anima est triplicis naturae, et ideo praecipitur diligere Deum tripliciter ", scilicet ex toto corde tuo et ex tota anima tua etc. Quidam tamen aliter exponunt, scilicet penes vegetabilem, sensibilem, rationalem potentiam. Quidam tamen alii exponunt penes vim concupiscibilem, irascibilem et rationabilem. Unde ex corde quantum ad sensibilem, ex mente quantum ad rationalem, ex anima quantum ad vegetabilem (= n. 20).

Consequenter modum utriusque etc, *. Isidorus : " Christus est Deus et homo ; totum ergo Christum non diligit, qui hominem odit. Summum discretionis est non odire personas, sed culpas ; recte dicta non spernere, sed probare " (= n. 25),

Eadem sane dilectio etc. *. a. Caritas creata, aut est generalis, aut specialis. De generali dicit Augustinus, De moribus Ecclesiae : "Deo haerere non valemus nisi dilectione. Quod enim quadripartitur virtus, ex ipsius amoris vario quodam affectu dicitur. Et talis est temperantia, ut integer iam amor et incorruptus; fortitudo est amor omnia facile tolerans propter id quod amatur ; iustitia est amor soli amato serviens ; prudentia est amor ea quibus adiuvatur ab iis quibus impeditur sagaciter eligens". Et ita videtur quod amor est generalis virtus.

Diversa dicuntur dona scientia et sapientia; et cum scientia est de iis quae pertinent ad hominem, et sapientia est de iis quae pertinent ad Deum , similiter videtur quod caritas Dei et proximi debet distingui secundum diversas species penes dilectionem Dei et proximi .

b. Contra: unum est volitum in omni motu caritatis; ergo videtur quod una debet esse species caritatis. Augustinus, VIII De Trinitate : "Nihil aliud est amare ex caritate, nisi velle Deum [sibi] praesto esse ad fruendum eo". Leo papa : " Diligimus Deum et proximum, non diversa sed eadem dilectione, qua et servum servire et Dominum imperare cupimus ".

c. Dicendum quod non sunt duo motus speciales in Deum et in proximum ; et non simliter est in cognitione et dilectione. Voluntas enim sive amor trahit speciem a fine . Unde, cum unus est finis principalis, et una erit species principalis. Diligimus enim proximum propter Deum. Sed non sic est in cognitione, quod unum sit cognitum propter aliud. -Ad aliud dicendum quod, licet corpus et spiritus sint differentia genere, non propter hoc erit motus diversus secundum speciem in unum et in aliud; quoniam talis diversitas est penes naturam, et non penes finem, et ideo non sunt plures species ipsius (= n. 21).

[Una eademque caritas, 674,17]. Augustinus, 83 Quaestionum : "Amare est rem propter se ipsam appetere ". Augustinus, IX De Trinitate : "Amor est copula amantis et amati" (= n. 22).

[Et multo magis, 675, 6]. Non potest eadem caritas intendi et remitti ; ergo, cum eadem sit caritas Dei et proximi, unde dicetur magis et minus in uno respectu alterius ?-Dic e n d u m quod dicitur magis et minus, quoniam mediate et immediate (= n. 24).

[Modus ergo diligendi, 676, 5]. Bernardus, Super Cantica : " Imprimis diligit homo se propter se: caro quippe est et nihil valet sapere praeter se. Cumque videt se non (posse) subsistere per se, Deum quasi necessarium sibi incipit per fidem inquirere et diligere. In secundo ergo gradu Deum propter se ipsum, sed non propter Deum diligit. At vero cum ipsum occasione propriae necessitatis coeperit colere ac frequentare, cogitando, legendo, orando, obediendo, quadam huiusmodi familiaritate paulatim sensimque Deus innotescit, consequenter et dulcescit ; et gustato quam suavis est Dominus , transit ad tertium gradum, ut diligat Deum propter Deum. Sane in hoc gradu statur, et nescio si ab aliquo in hac vita quartus gradus perfecte dignoscitur, ut se homo tantum propter Deum diligat. Asserant qui hoc sunt experti" (= n. 27).

Illud autem praeceptum etc. *. Super Cantica, textus: Fortis est ut mors dilectio : " Disce, christiane, a Christo quomodo diligas Christum. Disce amare dulciter, prudenter, fortiter. Primum ne illecti, secundum ne decepti, tertium ne oppressi, ab amore Domini avertamur. Zelum tuum inflammet caritas, informet scientia, firmet constantia. Vide ne forte ista tria sint in Lege tibi tradita: Diliges Dominum Deum tuum . Amor cordis ad zelum affectionis pertinet: amor animae ad iudicium rationis ; amor virtutis ad constantiam fortitudinis Amor cordis, absque eo qui est animae, est dulcis, sed seducibilis; ille vero, absque eo qui est virtutis, non seducibilis, sed fragilis " (= n. 28).

[Quid in eo diligit, 678, 3]. Aliud bonum est Deus et aliud bonum proximus, et secundum quod est bonum, est dilectum; ergo aliud dilectum Deus, et aliud dilectum proximus; et ita aliud diligitur in proximo et aliud in Deo ex caritate. -Dicendum quod haec dictio 'quid' potest dicere rationem diligendi vel substantiam dilecti: unde nulla alia est ratio diligendi in proximo quam in Deo, licet aliud sit dilectum vel substantia dilecti (= n. 31).

15. Sed cur praecipitur homini etc. *. Augustinus, De perfectione iustitiae , super illud : Domine: "Ingredi sine macula non absurde dicitur, non quia iam perfectus est, sed quoniam ad perfectionem currit irreprehensibiliter" (= n. 29).

Cum autem duo sint praecepta caritatis etc. *. Fulgentius, De laude caritatis : "Inveniemus sanctam caritatem, quam semper debendo reddamus et reddendo debeamus. Magna res est caritas, [quam] sic iubemur semper reddere, ut eam nihilominus sine intermissione iubeamur debere"(=n.30).