DISTINCTIO XXX.

Nec solum coactio *. Quia in libero arbitrio duo sunt, ratio et voluntas, contra rationem est error, contra voluntatem coactio.

Error personae *. a. Nota, ad hoc quod error personae dirimat matrimonium, quis sit error. Necessarium est quod aliquam notitiam habeat personae illius absentis, per visum vel per auditum vel per famam, quam credit esse istam pracsentem. Unde, cum consentit in illam absentem, quam putat praesentem, non consentit in praesentenr, et sic non est matrimonium, quia in persona erratur. Persona autem est hic principalis circumstantia quam debet non ignorare. - Si vero mulier non habet notitiam de persona absente, non errat in ea, sed decipitur. Ut si aliquis Anglicus, veniens ad aliquam nobilem, dicat se esse de regio sanguinei si contrahit illa cum illo, non impeditur matrimonium. Decipitur enim in qualitate, non autem errat in persona. In penitus enim ignotum non potest esse consensus, ut [dicit ] Augustinus in libro De Trinitate : Non visos diligere possumus, non autem incognitos.

b. Nota: ingenua si contrahit cum servo scienter vel c converso, non evacuatur matrimonium ; si vero ignoranter, evacuatur, si credit liberum, ut XXIX, quaestione 2, Si quis ingenuus . - Sed adhuc distinguitur: si enim post contractum cognoscit conditionem, et consenserit verbo vel tacto, tenet, ut Extravagantibus I, De coniugio servorum, Proposuit , et Extravagantibus III, Ad nostram noveris . Et nota quod error servilis conditionis impedit contrahendum et dirimit contractum, sed non paris vel melioris conditionis ; [ut si quis servilis conditionis] contrahit cum ancilla quam credit liberam, quia non habet quid ei obiciat, ut XXXII, quaestione 6, per totum 3, et Extravagantibus I, De divortiis, Significasti ; vel si liber contrahit cum libera quam credit ancillam.

Ille tamen qui cognovit *. a. Contra: illud, scilicet coire cum non sua, est malum in genere, quod nullo modo potest bene fieri; et si hoc, quomodo excusatur ?

b. Item, quaeritur: si est in caritate, meretume tali actu? Quod non, videtur supra, in fine tertii , per Augustinum in Enchiridion ; et 83 Quaestionum dicit quod deceptio non fit in aliquo nisi in peccatore. Et ita relinquitur in peccato fuisse.

c. Respondemus non oportere deceptionem esse in isto ex proprio peccato, sed ex alterius. Et dicendum quod malum in genere dupliciter sumitur. Sicut bonum in genere, vel cum est genus boni, vel cum est debita materia in actione , similiter malum in genere dupliciter sumitur: et ratione finis, et ratione materiae .

Non est error periculosus *. Contra: talis error est semper ad subversionem.

Respondemus: 'periculosus' dicitur dupliciter. Vel quia periculum peccati est in ipsa credulitate; sic non est periculosus. Vel quia periculum potest accidere ex tali credulitate, sic est. Item, periculosus est error, si sit creatura angelica etiam de bonis, sed tamen adoretur.

Praemissis aliquid addendum *; in coniugalem societatem *. Obligantur ad fidem mutuae castitatis, mutuae exhibitionis necessariorum, mutuae servitutis ; sub quo intelligitur obligatio debiti carnalis. Unde non semper exigitur tertium membrum.

Consensit copulam *: scilicet animorum. Servare volebat *. a. Quid est quod Maria votum castitatis emisit, cum opprobrium esset in Lege non relinquere semen super terram, sicut de Rachele, Gen. 30,23, et in 4 Ruth, 14-15. - Praeterea, videtur quod fecit contra votum suum consentiendo in matrimonium, quia mulier non habet potestatem sui corporis etc. , et ita, si vir vellet, teneretur ei reddere debitum. Et ita, quantum in se erat, fecit contra votum vel propositum.

^Respondemus quod non fuit votum, sed propositum continentiae ; quod ambo post compleverant exsistentes in coniugio. Contra hoc autem facere non est, sed supra hoc, si fiat auctoritate superioris. - Quod autem dictum est, esse opprobrium, verum est quoad illas mulieres quae vacabant generationi. Dictum est enim Deut. 7,14: Benedictus eris inter omnes populost non erit apud te sterilis. Hoc autem erat opprobrium, quia populus Dei parvus erat comparatione ceterarum gentium, et ita oportuit multiplicari. Illa ergo videbatur subiacere poenae, quae non suscitabat semen.

Inter quos, ut ait Augustinus *. Sacramentum est sacrum signum *. Plus habuit ergo illud sacramentum de sanctitate et minus de significatione .

Ipsum Dominum *. Augustinus in libro De virginitate : "Mater est Virgo spiritu, non capitis nostri quod est ipse Salvator, ex quo magis illa spiritualiter nata est, quia omnes qui in eum crediderunt, in quibus et ipsa est, recte filii sponsi dicuntur sed plane mater membrorum quae nos sumus, quia cooperata est caritate ut fideles in Ecclesia nascerentur, quae illius capitis membra sunt; corpore, ipsius capitis mater. Oportebat enim caput nostrum, propter insigne miraculum, secundum carnem nasci de Virgine, quo significaret membra sua de virgine Ecclesia secundum spiritum nascitura. Sola ergo Maria et spiritu et corpore mater et virgo: mater Christi et virgo Christi. Ecclesia vero in sanctis Deum possessuris, spiritu tota mater Christi et tota virgo [Christi]; corpore autem non tota, sed in quibusdam virgo Christi, et in quibusdam mater, sed non Christi".

Fidem *: id est fidelitatem. - Quia nullum divortium *: legitimae enim fuerunt personae.

Quae sit causa efficiens (933, 28). (Efficiens) causa Matrimonii alia per se, alia per accidens. Per accidens, ut divitiarum adeptio et pulcritudo mulierum et huiusmodi. Causa vero efficiens per se, aut incipiens, aut perficiens. Incipiens: consensus per verba de praesenti inexpressus, aut per verba de futuro. Perficiens: expressus consensus per verba de praesenti. Item perficiens, aut in anima aut in corpore. In anima: consensus animorum per verba de praesenti expressus. In corpore: carnalis commixtio, praecedente consensu. - Causa materialis: legitimae personae ad contrahendum. Quae autem sint illae, infra dicetur - Formalis: unio animorum ad individuam vitae consuetudinem: et haec est formalis quantum ad esse; quantum autem ad quoddam bene esse: prolis procreatio, traductio in thorum.

Finalis vero necessaria, aut in bonum, aut a malo. In bonum, ad officium: susceptio prolis ad cultum Dei. A malo: sic est remedium ad vitationem fornicationis. Finalis expediens, ut "inimicorum reconciliatio vel pacis redintegratio " *.

Explere desiderium *. Quatuor de causis potest quis accedere ad uxorem. Prima est causa prolis habendae; secunda est causa reddendi debitum; tertia, causa fornicationis vitandae. Et hae tres causae sunt sine peccato. Quarta, causa libidinis; et hoc veniale est si non faceret nisi uxor vellet; mortale, si omni modo vult explere hoc.

Et licet fine *. Habuit autem coniugium *. Si beata Virgo sine viro esset et inveniretur gravida, damnaretur tamquam adultera, quia erat de genere sacerdotali ; quia filiafamilias de genere sacerdotali, deprehensa in coitu illicito, damnabatur secundum Legem sicut et adultera . Sed contra: Ioseph fuit de tribu Iuda ; ergo eius uxor debuit esse de eadem, ut Num. ultimo . - Solutio: ex parte fuit de tribu sacerdotali ; et aliter fuit in tribu Levi quam in aliis, quia filiae sacerdotum poterant iungi filiis de tribu Iuda, ut II Par. 22,11. Et statutum fuit hoc, ne fieret commixtio hereditatum tribus autem Levi non habuit certam portionem .