DISTINCTIO XXVI (L).

Est autem spes *. Ponitur talis definitio spei : " Spes est certa exspectatio futurae beatitudinis, veniens ex Dei gratia et ex mentis praecedentibus vel ipsam spem, quam natura praeit caritas, vel rem speratam ".

Moveri possunt hic istae quaestiones, quarum quaedam hic absolvuntur in littera: Primo, quid sit spes; secundo, in qua vi sit; tertio, ad quid tendit, scilicet quod sit eius motivum: quarto, de ordine spei ad caritatem ; quinto, de desperatione sive * oppositione spei et timoris ; sexto, de comparatione spei informis ad spem formatam: septimo, de evacuatione spei.

Moventur autem quaestiones ex parte eius in quo est spes: scilicet an fuerit in Christo: an in homine glorificato vel rapto quoad animam: an in parvulis: an in praescitis; an in daemonibus; an in exsistentibus in purgatorio (= n. 1).

Sed cum certitudo sit in spe, fide, caritate, patria: quae differentia ?

Respondeo: quadruplex est certitudo. Est quaedam quae opponitur dubitationi et acceptioni per medium: et est haec in fide, quae credit esse propter se. Est alia quae opponitur desperationi, et haec est affectus

prima erat intellectus

et haec est spei. Tertia est in intellectu et affectu, et haec duo excludit: aenigmaticam et specularem cognitionem; et haec erit in patria. Quarta est 'vehementer opinari et non falli' , et haec est caritatis in via (= n. 2).

Item, ut dicit Augustinus, libro De civitate Dei, quatuor sunt affectiones: gaudium, dolor, spes, metus; sive [ut] dicit Damascenus , 'spes est passio in exspectatione boni'. Ergo, cum sit passio, male definitur per 'exspectationem'.

Item, ad Gal. 5, 22, duodecim fructus spiritus annumerantur, quorum unus est longanimitas, quae ibi in Glossa definitur "exspectatio boni aeterni". Nec ponitur ibi spes: ergo exspectatio non proprie convenit spei.

Spes dupliciter definiri potest: vel per intentionem proximo consequentem, ut hic: vel per genus, ut si dicatur: spes est affectio de futuro bono. Differt autem a longanimitate, quia longanimitas est perseverantia animi in exspectatione boni: spes est exspectatio boni (= n. 2, sig. b).

Aliter autem definitur ab Augustino in libro Soliloquiorum: "Spes, qua praesumit se perventurum ad id quod credit".

Contra: praesumptio et spes opponuntur ut peccatum et virtus.

Respondeo: praesumere dupliciter potest sumi, scilicet sumere prius in affectu,

ut consequenter habeatur in actu; et sic ponitur in definitione spei. Vel praesumere est extendere se ultra posse vel ultra limitem praecepti; et hoc est peccatum (= n. 2, sig. c).

Item, beatitudo est idem quod summa bonitas ; ergo, cum caritas tendit ad bonum, non est hoc proprium spei. Et ita, cum beatitudo sit idem quod summa bonitas, male ponitur in definitione spei pro eo ad quod tendit.

Respondeo: beatitudo non est summa bonitas nisi dum habetur, et habere aeternaliter exspectat (= n. 2, sig. d).

Ex meritis *. Sed nullus mereri potest ut viator, nisi habeat tres virtutes theologicas ; ergo spes meritum praecedit, et non e converso.

Respondeo: spes dicitur ut habitus vel actus; et intelligitur quod meritum praecedit non habitum spei, sed motum: id est, non est intus motus spei, nisi prius infuerit meritum (= n. 2, sig. e).

Matura praeit caritas *. Contra, Augustinus, libro Soliloquiorum: "Ad bene videndum tria exiguntur: quod sanos habeat oculos: quod fit per fidem; quod aspiciat, id est aspectum dirigat: quod fit per spem, qua extendit radios ad summam lucem; quod videat: quod fit per caritatem ". Ergo spes natura praeit.

Praeterea, 1 Matth., 2: Abraham genuit Isaac, Isaac Iacob, Glossa : Fides spem, spes caritatem ". - Praeterea, caritas est summi boni quod creditur et se communicat, spes sperat se illud habiturum; ergo, sicut fides praeexigitur ad caritatem, ita et spes.

Respondeo: caritas praeit non habitum spei, sed motum (= n. 3).

Sine meritis *. Ergo spes informis est praesumptio. Contra: praesumptio est mortale peccatum, et spes informis est donum Dei; ergo non praesumptio.

Respondeo: est spes formata, quae hic definitur; spes autem informis est certa exspectatio veniens ex gratia gratis data, non tamen ex meritis, ut diabolus qui appetiit beatitudinem sine labore. In spe autem formata praecedit meritum quoad motum et subsequitur; in informi autem deficit alterum, quia nullum praecedit, sed credit subsequendum si faciat quod in se est. In praesumptione autem utrumque deficit (= n. 4).

Post haec * ; et infra: Speravit Christus sine spe *. Contra: nulla virtus defuit ei; ergo nec spes.

Respondeo: non fuit in eo spes nisi secundum quid. Fuit enim beatus quoad animam, quia comprehensor: et quoad hoc non fuit in eo spes. Exspectavit tamen stolam corporis, quae et felicitas dici potest; et ita fuit in eo exspectatio felicitatis, non beatitudinis. Spes autem est [ut] summa veritas et summa bonitas habeantur per gloriam. Processit igitur omnis motus in eo a virtute, sed non a spe ut est virtus theologica.

Item, nota quod angeli, in quantum merentur serviendo nobis, non auream exspectant, quam habent, sed aureolam, sicut praedicatores, ex gloria accidentali quae accrescet ex conversione custoditorum ; et quoad hoc spes est in illis (= nn. 5-6).

De antiquis *. Locus merendi vel demerendi competit viatoribus, quorum est spes: sed locus poenae non est locus merendi vel demerendi: ergo nec viatorum. Ergo Patres in limbo non habuerunt spem naturaliter, nec illi qui sunt in purgatorio.

Respondeo: limbus etiam Patribus et locus purgatorius medium est inter locum praemii et locum meriti: supplet enim purgatio quod diminutum fuit in poenitentia. Poena tamen in quantum talis est ut in termino, et accidit ei quod purget. In quantum igitur ibi purgantur, sunt ad terminum et sunt viatores: in quantum puniuntur, sunt in termino, quasi temporaliter damnati. Et sic primo modo possunt habere spem. Similiter antiqui Patres, in quantum erant in loco poenae, licet non sensibilis, erant in termino ; in quantum ad tempus, erant ad terminum eorum quae merebantur in via (= n. 7).

Item, dicitur de Behemoth, 40 Iob, 28: Spes eius frustrabitur; ergo habuit spem. Contra: " Spes est exspectatio " etc, et diabolus nullum bonum exspectat: ergo non habet spem.

Respondeo: loquitur caput pro membris. Possunt autem daemones habere spem dilationis iudicii et iudicis, sed non poenae (= n. 8).

Item, quaeritur de praescitis an habeant spem. Videtur quod non habent, quia 'spes est certa exspectatio' etc, et ipsi falluntur; ergo non habent certam exspectationem: ergo nec spem.

Respondeo: 'certum' positum in hac definitione solum removet desperationem (= n.9).

Item, sit aliquis praedestinatus in peccato mortali: habet 'c ertam exspectationem' etc, ergo spem virtutem vel motum virtutis: quod non est verum, cum sit in peccato mortali.

Respondeo: deficit ibi hoc membrum: 'proveniens ex meritis', immo potius proventura ex meritis (= n. 10).