DISTINCTIO XVI.

Nunc de Spiritu Sancto *. Dictum est supra de missione Filii. Nunc agitur de missione sive processione Spiritus Sancti temporali, quae duplex est, scilicet corporalis, quando mittitur in specie columbae , et spiritualis in corda fidelium. Differunt autem processio, missio, donatio, licet idem dicant, quia processio principaliter est respectu eius a quo ; missio respectu eius qui mittitur: donatio respectu effectus in creatura.

Spiritus Sanetus a Patre * Ut habitum est supra , mitti est cognosci quod ab illo sit, ab illo qui habet potentiam cognoscendi et non actum ; sed apud angelos est actu cognitio gloriosa ; ergo propter eos non mittitur Spiritus Sanctus: ergo ut ab homine cognoscatur. Sed haec cognitio habetur ab homine per fidem ; ergo frustra multoties mittitur Spiritus Sanctus.

Respondeo: duplex est cognitio. Uno modo per ascensum in inspectione creaturarum ; alia quae superadditur ascensui per illuminationem intellectus. Et quoad primum modum mittitur Spiritus Sanctus temporaliter, ut cognoscatur per effectus in creaturis. Sed cum duo sunt genera effectuum: sunt enim generales, ut per creationem, et speciales ; de his intelligitur quod dicimus.

Sed quaeritur: aut isti speciales effectus sunt communiter in omni creatura aut solum in rationali, id est, in ea quae est vestigium vel in ea quae est imago. - Respondeo: missio est ratione cognitionis per intellectum rationalis creaturae. Cognoscit autem intellectus dupliciter: aut per sensum praeambulum aut intelligibiliter: et sic est duplex missio, in visibili scilicet specie et in castis mentibus. Isti autem effectus apparitionis appropriantur animatae creaturae, ut columbae. Et ratio est: Spiritus Sanctus est movens creaturam, anima movet, natura movet; Spiritus Sanctus ut principium extrinsecus divisum secundum essentiam a moto; anima ut principium intrinsecus distinctum secundum essentiam a moto: natura ut intrinsecus principium indistinctum secundum essentiam. Et sic anima propinquius et vicinius figurat motum Spiritus Sancti quam natura. Visibilis autem species dupliciter est: vel corpus totale vel organum, ut columba, linguae. Est igitur triplex apparitio in subiecta creatura: vel in organo corporis animati, vel in corpore integro, vel in corpore et anima, ut Filius unione carnis.

Item, Filius mittitur a Patre, a Filio, a Spiritu Sancto: similiter Spiritus Sanctus mittitur a Patre, mittitur a Filio, mittitur a se ipso. Quaeritur an similiter coniungere licet cum tribus ablativis, ut dicatur: ' Spiritus Sanctus mittitur a Patre, a Filio et a se'. Si sic, sed Spiritum Sanctum a Patre et Filio procedere est Patrem et Filium principium esse Spiritus Sancti ; ergo eadem ratione erit principium sui ipsius. Praeterea, dictione semel posita non est utendum aequivoce .

Respondeo: divisim intelligendum est et non licet coniungere. Sed nota: duplex est sumendi ratio: vel communiter, et sic licet coniungere, ut denotetur effectus in creatura communis toti Trinitati, et sic non sequitur ex hoc nisi quod idem efficiunt in creatura; sed secundum specialem rationem coniungere non licet.

Et datur quotidie *visibiliter. [102, 14-15]. Magister Richardus : " In quantum auctori nostro debitum amorem reddimus, in tantum pro certo Sancti Spiritus proprietati configuramur. Ad hoc namque homini datur, ad hoc illi inspiratur, ut illi, in quantum possibile est, configuretur. Mittitur autem haec datio vel datur haec missio simul a Patre et Filio et Spiritu Sancto. Ab utroque habet esse, posse, velle. Merito ergo dicuntur eum mittere vel dare a quibus accepit, ut possit et velit venire nobisque per gratiam inesse ".

Et primo de illo missionis *. In promptu est intelligere *. Sic perficitur in originali Augustini, II libro De Trinitate : " Si missus dicitur Filius in quantum apparuit foris in creatura corporali, qui intus in natura spirituali oculis mortalium semper est occultus, in promptu est intelligere "etc.

In specie eolumbae descendit *. Rabanus : " Datus est Spiritus Sanctus bis in terra, semel in caelo a Domino. Primo ad gratiam doctrinae et sanitatis corporum, cum efficacia signorum, et hoc fuit ante passionem. Deinde ad remedia animarum et indulgentiam peccatorum, et hoc inter resurrectionem et ascensionem. De caelo uno modo ad omnium linguarum notitiam et significationem futurae veritatis, et hoc erat inter ascensionem et secundum adventum ". Unde talis innuitur hic divisio: primo dedit Spiritum Sanctum in terra passibilis; secundo in terra impassibilis ; tertio in caelo impassibilis. Primo ad gratiam gratis datam quoad corpus secundum sanitatem: quoad intellectum secundum doctrinam, qui est primus modus quem Rabanus innuit. Secundo ad gratiam gratum facientem secundum affectum, ut quoad apparitionem in linguis, ut affectus efficaciam haberet movendi intellectum. Tertio quoad gratiam perfectionis in gloria. Et quia non pluribus modis gratia, solum est divisio trimembris.

Insedit [l02,24-25]. Primo mittitur ad gratiam informationis: deinde ad confirmationem, et tunc dicitur 'insidere '; tertio ad commanendum. Dionysius, De sacramentis : " Missus est Spiritus Sanctus in discipulos ad confirmationem sacerdotalem ".

Nec in illis magis *, scilicet per unionem. - Infusio *. Infunditur autem quandoque non habenti ut habeatur, vel habenti ut amplius habeatur.

Item, estne ista propria 'Spiritus Sanctus mittitur in columbam'? Videtur quod sic, sicut Filius mittitur in carnem.

Contra: columba non fuit terminus missionis, sed tantum signum quod Christus esset ille super quem descendit.

sed prius quaerendum *. Augustinus, Ad Orosium : " Si Filius est minor Patre, Spiritus Sanctus est plus quam minor, quod haeretica pravitas asserit, iam non erit unus Deus, sed tres dii: quod nefas est credere. Et valde redarguit illos divina Scriptura: Audi, Israel, Deus tuus Deus unus est ; ac per hoc sicut nec tres dicimus deos nec tres essentias, ita nec tres sapientias nec tres spiritus ". Ergo non est minor.

Respondeo: unum intelligitur secundum humanam naturam, alterum secundum divinam.

Notandum autem quod *; et infra: Pater maior me *. Augustinus in libro De Trinitate I : " Quae dicuntur secundum formam Dei sunt haec: quod aequalis Patri , quod Ego et Pater unum sumus , quod est vita aeterna , quod omnia mea tua sunt , quod Ego in Patre et Pater in me , quod Ego sum veritas , quod Principium qui loquor vobis , quod primogenitus . Quae dicuntur secundum formam servi sunt haec: Pater maior me est , Factus ex muliere , Non veni facere voluntatem meam sed eius qui misit me Patris , Tristis est anima mea , Factus obediens Patri usque ad mortem , Mea doctrina non est mea , De die et hora nemo scit , Dominus creavit me in initio viarum suarum , Ego sum via , quod est mediator , quod est caput Ecclesiae ". Unde Augustinus de talibus dat regulam generalem sic, II libro De Trinitate : "Mihi videtur, si aliquid eo modo est ambiguum ut discerni non possit, ex utraque regula sine periculo posse intelligi, ut Mea doctrina non est mea ".

Paulo minus ab angelis *. Quaeritur utrum Christus secundum quod homo sit minor angelis. Augustinus, Ad Maximinum : " Natura humana, qualem assumpsit Christus, qui nullo peccato poterat depravari, solus Deus maior est"; ergo non est minor angelis.

Respondeo: minor erat secundum humanam naturam in se consideratam, non in quantum natura habuit plenitudinem gratiae unionis. Et infra idem dicit in eodem libro :"Eum vero modicum minoratum vidimus propter mortis passionem ".

Donavit mihi nomen etc. *. Hilarius, libro De Trinitate : " Audis Pater maior me est ? Scito eum de quo ob meritum obedientiae dictum est: Et donavit ei nomen quod est super omne nomen . Audi rursum: Ego et Pater unum sumus ; et Qui videt me, videt et Patrem ; et Ego in Patre et Pater in me . Honorem donatae confessionis intellige: quia Dominus Iesus est in gloria Dei Patris . Quando igitur illud est: Pater maior me est ? Nempe tunc cum donatur ei nomen quod est super omne nomen . At contra, quando est Ego et Pater unum sumus ? Nempe tunc cum omnis lingua confiteatur quia Dominus Iesus in gloria est Dei Patris ".

Idem, in eodem : " Glorificaturus Filium Pater maior est: glorificatus in Patre Filius minor non est Aut quomodo minor est, qui in gloria Patris est ? Aut numquid Pater maior non est? Maior itaque Pater est, dum Pater est: sed Filius, dum Filius est, minor non est Nativitas Filii Patrem constituit maiorem: minorem vero Filium esse nativitatis natura non patitur " .

Minor Patre, se ipso et Spiritu *. Augustinus, in I libro De Trinitate , hanc litteram complet sic: " Unde qui dixerit blasphemiam in Filium hominis, remittetur ei ; qui autem in Spiritum Sanctum, non remittetur ei ".