DISTINCTIO XII.

Si autem quaeratur de accidentibus *. XII distinctio, a. Quaeritur utrum accidentia illa sint sine subiecto. Esse enim sine subiecto est proprietas substantiae ; sed accidens non fit ibi substantia; ergo non sunt sine subiecto. Quod autem accidens non fiat ibi substantia, sic ostenditur: ratio enim propter quam panis desinebat esse panis, fuit quod, si esset ibi in veritate panis, esset res completa, et ita non esset in aliud ductiva Sed si de accidente fieret substantia, esset res completa, et ita non esset in aliud ductiva.

b. Praeterea, quae necessitas est ut accidentia sint ibi sine subiecto Praeterea, si sunt ibi accidentia ut accidentia, ergo formae illac possunt denominare aliquod subiectum. Sequitur enim: albedo est, ergo album; eodem modo de quantitate et aliis.

c. Praeterea, de intellectu accidentis est substantia sed quae unita sunt per intellectum, non separantur per miraculum; ergo nec accidens a substantia.

d. Praeterea, quaestio est, si remanent ibi formae quae possunt famem sedare corporalem et sitim exstinguere, utrum sint ibi proprietas qua panis est panis et proprietas qua vinum est vinum. Et hoc videtur Innocentius dicere, dicens:"Naturales proprietates videntur remanere, scilicet panitas, quae saturando famem expellit ; et vinitas, quae sitim exstinguit".

e. Respondemus, et notandum est quod, cum divina virtute unitae essent humana natura et divina, quae est ens non ab alio, cum ente ab alio quod est corpus, ut esset completa ordinatio divinarum operationum quoad media, conversio facta est corporis corruptibilis in corpus spirituale, ut in hoc sacramento, quae communicant in hoc genere 'corpus'. Item, corporis glorificati fit unio cum anima glorificata, et illorum cum Dei natura. Praeter haec autem conveniebat ens in alio tenere quasi rationem entis non in alio ; et iste est de ultimis gradibus ascensionis quoad mutationem. Quod significat Basilius dicens: "Quae sunt ratione separabilia intellectui, sunt Deo actu separabilia ". Exponit illud Psalmi : Vox Domini intercidentis flammam ignis, ut erit in iudicio: lux erit sine ardore et e converso.

f. Ad obiecta dicendum quod non est possibile accidens esse substantiam , nec fit ibi substantia, sed quasi. Color autem est ibi in figura, figura autem in quantitate: quantitas autem, eo quod de genere accidentium propinquior est substantiae: convenit enim in pluribus , ex virtute divina recipit proprietatem eius quod est 'non esse in subiecto'. Nec tamen ex hoc sequitur quod sit substantia. Substantiae enim proprietas fuit non esse in subiecto, quod secundum rationem suam non est in subiecto.

g. Ad aliud dicimus quod color denominat ibi quantitatem figuratam, figura quantitatem ; quantitas vero quoad denominationem in se reflectitur. Magistri vero dicunt quod nihil denominant.

h. Ad aliud dicimus quod non remanet panitas et vinitas. Panitas enim et vinitas nominant essentiam panis et vini. Remanent tamen proprietates consequentes, quibus potest esse expulsio famis vel sitis.

2. Sed etiam verum corpus Christi esse: et essentialiter vel sensualiter, alia littera , etc. [810, 4-5]. a. Contra, supra, distinctione X, cap. Quae ex eadem ratione etc. *, ubi dicitur quod "invisibiliter est sub specie panis et vini" *. - Praeterea, corpus est ibi glorificatum; glorificatum autem non est discerptibile a sensu non glorificato.

b. Praeterea, quaeritur quare voluit Ecclesia ipsum (ita) dicere , cum in hoc maior haeresis significetur, ut illa pro qua discipuli abierunt retro [798, 4-5].

c. Respondemus: dicitur corpus Christi 'sensualiter cractari', non quia ipsum in propria forma sentiatur, sed ut notetur indivisio sacramenti, scilicet veri corporis Christi ibi exsistentis et speciei panis repraesentantis et significantis, in quibus unum consistit sacramentum. Et ideo attribuitur corpori Christi quod ipsius est sub sacramento.

d. Ad aliud est responsio quod corpus Christi est in sua forma non discerptibile ; sub forma tamen panis est discerptibile. Fit autem expressio sermonis, ut dicatur "corpus Christi in veritate frangi" [810, 5-6 ], ut repellatur illa haeresis quae dixit corpus Christi non esse ibi in veritate; non autem ut intelligatur corpus Christi in partes suas separari. - Voluit autem Ecclesia ipsum ita dicere, ut omnino esset elongatio ab haeresi extrema ; et propter hoc significatur alterum extremum, medium autem credendum. Una enim haeresis extrema est, corpus Christi non esse ibi in veritate ; altera est, corpus ipsum in suas partes separari per attritionem dentium; medium autem est corpus Christi esse ibi in veritate et accidentia sub forma panis (dividi) et frangi secundum partes formae. Et est exemplum de virga torta: non rectificari potest (nisi) per quemdam accessum ad oppositam curvitatem.

Sed quia corpus Christi est etc. *; Panis quem frangimus *. a. Quaeritur, si sumat quis panem non frumentinum, utrum consecratum est. Quod si non, si sumat oblatam non frumentinam, quam credit esse trumentinam et consecratam, utrum possit eadem die post conficere. Et iterum, si comperiat illam non esse frumentinam post haec verba: Hoc est corpus meum et ante sumptionem, quid agendum est ?

b. Respondemus ad primum quod non est consecratum, quia Christus comparavit se grano frumenti ratione significationis. Sicut enim illud est electissimum et purissimum inter omnia grana ex quibus fit panis, ita caro Christi fuit "de purissimis sanguinibus beatae Virginis" . Caro enim beatae Virginis depurata fuit ab omni labe peccati, de qua sumpta fuit caro Christi.

c. Ad alterum dicendum quod non debet illa die conficere, quia pransus esf, hoc autem sacramentum, cum sit sacramentum sacramentorum, a ieiunis est celebrandum, maxime cum in hoc sacramento conferatur cibus spiritualis qui praeponendus est omni cibo corporali.

d. Ad aliud dicendum quod inchoandus est canon et benedicenda est frumentina. Post sumptionem autem sacramenti, ob reverentiam, sumat aliam non frumentinam vel a clericis faciat sumi.

Praeterea, "panis fermentatus non debet sumi, sed azimus, tum ratione facti, tum ratione mysterii. In Ex. 12,18-19, praeceptum est quod septem diebus non inveniatur fermentatum in domibus vestris. Qui comederit fermentatum, peribit anima eius de coetu filiorum Israel. Primo autem mense, quarta decima die usque ad vigesimam primam, azima comedatis. Cum ergo Christus quarta decima die comederit cum discipulis suis sero , et agnum pasdialem comederit ritu legali, cum azimis panibus et lactucis agrestibus constat quod non comedit fermentatum". Praeterea, "fermentum corruptionem significati unde I Cor. 5, 6: Modicum fermentum etc. Ut ergo nibil nisi sincerum in hoc sacramento significetur, non fermentatum, sed azimum consecramus, ut I Cor. 5, 8: Non in fermento veteri etc. ".

Unde et ipsa gratia partes vocantur [810, 26-27]. Ioan. 6, 54: Nisi manducaveritis, super illud dicit Glossa: " Haec gratia morsibus non consumitur ; sed spirituali gratia ipsos, me illis dando, in corpus meum converto ".

a. Praeterea, quaestio est, cum manducatur, quantum duret sub specie. Nam species vadit in ventrem: manetne tunc Christus sub specie ?

Item, Marc. 7, 19, dicitur : Omne (jiio; intrat in os, in ventrem vadit et in secessum emittitur ; estne sic de corpore Christi ?

b. Responsio ad primum est per hoc quod dicit magister Hugo : " Postquam sensus corporalis in percipiendo deficit, non est quaerenda praesentia corporalis. Christus de ore transit ad cor ". - Ad alterum dicendum quod auctoritas Evangelii intelligitur de cibo corporali, non de spirituali.

Panis est corpus Christi *. Super hoc dicit Augustinus in libro De vera innocentia : "Caro Christi fidelium est vita, si corpus Christi esse non negligant. Sint corpus Christi, si volunt vivere de spiritu eius, de quo non vivit nisi corpus eius". Ex quo denotatur quod non tantum corpus Christi verum vivit de spiritu eius, sed etiam corpus mysticum. Sed aliter vivit spiritu increato, et aliter spiritu creato.

Corpus Christi tractari manibus etc. [811, 8-9]. Quaestio est autem quare (supra) proprie dicitur quod "forma panis transituro *, licet hic habeatur de ipso corpore sub forma [811,8-9], et corpus Christi sumitur et comeditur. -Responsio est quod "ea quae notant corruptionem vel accessum ad eam, referenda sunt ad formam panis ; quae vero ad acceptionem, referenda sunt ad corpus Christi ".

In singulis partibus totus est, nec per singulos minuitur etc. *. a. Quaestio est: cum tota forma sit maior sua parte, qualiter possit secundum se totum commetiri secundum continentiam toti formae, et quantumlibet minimae parti secundum continentiam.

b. Praeterea, estne pes in eodem loco in quo manus, cum sub quantulacumque parte sit totus Christus? c. Praeterea, qualiter potest sine sui contractione esse sub minori forma, quod commetiebatur maiori ?

d. Praeterea, cum sit transsubstantiatio ipsius panis, fit hic sic transsubstantiatio, ut pars in partem convertatur, aut totum in totum ?

e. Praeterea, corpus Christi habet aliquam quantitatem determinatam ; minoris vero quantitatis est accipere partem speciei, quia corpus est divisibile in quantacumque parva non ergo erit totum corpus Christi sub quavis parte.

f. Responsio ad primum est quod, licet tota species sit maior sua parte, et totum corpus Christi maius sua parte, tamen corpus Christi totum commetitur se per signationem et continentiam cuilibet parti formae. Et ponitur exemplum de speculo confracto in cuius singulis partibus resultat species corporis oppositi. Similiter, de anima sensibili exsistente in corpore annuloso: quod si in partes dividatur, in singulis partibus est anima secundum sensum et motum . - Si vero quaeratur ratio in talibus, dicendum est quod quaedam situaliter continentur ab aliquo, quaedam vero non. Quae vero situaliter continentur ab aliquo, non commetiuntur se toti et parti secundum substantiam ; quae vero non situaliter continentur, commetiuntur se toti et parti. Continetur autem corpus materiale situaliter, ita quod non permittit alterum simul esse in eodem loco. Continetur autem corpus immateriale, quemadmodum est lumen, situaliter, sed compatitur alterum secum. Corpus vero glorificatum non continetur situaliter, ut sit assignare hanc partem ibi et hanc partem hic, secundum partes loci; sed definitive, ut sit hic ita quod non alibi. Corpus vero glorificatum divinum ampliorem habet potentiam: est enim hic, ita quod potest esse alibi cum est hic; et propter hoc, nec continetur situaliter, nec materialiter, nec definitive simpliciter, sed quoad quid: est enim hic ita quod non ubique. Sed hoc contineri differt ab illo secundum quod dicitur contineri a sacramento. In illo enim tenet vestigium illius modi secundum quem Deus est essentialiter in omni re, sive maiori sive minori. In eo enim quod est corpus glorificatum divinum, est ei attribuere quaedam secundum quod glorificatum est, et quaedam secundum quod divinum est. Secundum autem quod est divinum, est duplex attribuere: tum quia potest esse in pluribus locis simul, tum quia acqualiter est secundum se totum sub toto et parte, quemadmodum Deus acqualiter est in toto et in parte. Sed in hoc est differentia: quia, cum dicitur Deus esse in toto aut in parte, non continetur, sed continet ; cum autem corpus eius dicitur esse sub toto aut parte, continetur. Hoc autem habet de ratione corporis. Non autem circumscribitur: hoc enim removetur propter esse spirituale quod habet, et magis propter esse divinum. Circumscribi enim dicitur loco, cum loco assignantur principium et medium et finis. - De hoc dicit magister Hugo : "Noli putare, quando partes vides in sacramento altaris, quasi divisum et separatum sit a se, aut velut per membra discerptum corpus Christi. Ipse integer manet nec dividitur ; sed tibi secundum speciem exhiberi oportebat quod ad mysticam significationem pertinebat. Monstrat tibi foris speciem, in qua sensus tuus erudiatur; [servat] intus corporis sui incorruptionem, in qua unitas eius non dividatur. Videtur pars una, et quasi pars esse videtur; et totum ibi est, nec minus in parte quam in toto. Quotcumque feceris partes, in singulis totum est. Nec mireris, si in pluribus locis est unus, in pluribus locis esse totum. Utrumque mirum. Cogita facientem, desinet esse mirabile. Si vero [mirabile esse] non desierit, tamen incredibile non erit. Si factor omnipotens, nihil impossibile videbitur ".

g. Respondemus ad aliud quod pes non est in eodem loco in quo manus continetur; tamen sub eadem parte formae. Unum enim illorum refertur ad esse partis in toto, et alterum ad esse partis sub signo. Partes autem in suo toto proprium habent situm. Referendo tamen ad locum corporalem, partes corporis glorificati non distinguuntur per partes ipsius. Referendo autem ad signum continens partes corporis divini, sub eadem parte signi est pars una, sub qua est alia: non enim totum in suis partibus est distinguibile sub signo.

h. Ad tertium dicendum quod sine sui contractione est sub maiori forma et minori totum, licet sit in se compositum. Est enim simplex respectu ipsius. Simplex autem respectu compositi non recipit permutationem in partibus.

i. Ad quartum est responsio quod transsubstantiatur totum in totum, quia haec transsubstantiatio est in prius exsistens, quod non recipit in partibus divisionem aut dilatationem, sicut accidit in corpore materiali in quod convertitur nutrimentum.

k. Responsio ad quintum est quod, licet corpus Christi habeat quantitatem determinatam, improportionalis tamen est illa quantitas quantitati in specie panis ; et ideo indifferenter potest esse sub specie panis maiori aut minori. Dupliciter autem est improportionale: tum quia glorificatum, tum quia divinum.

Quid autem partes illae significent *. De significatione istarum partium sumuntur tales versus :

Hostia dividitur in partes: tincta beatos plene, sicca notat vivos, servata sepultos.

Vel aliter secundum Innocentium : " Corpus Christi est universalis Ecclesia, scilicet caput cum membris, iuxta quod ait Apostolus, I Cor. 10,17: Unus panis et unum corpus sumus in Domino. Una pars est ipsum caput ; altera vero illi quorum corpora sunt in tumulis, animae vero sunt cum Christo. Et sunt quasi simul hae duae partes. Unde Matth. 24,28: Ubicumque fuerit corpus, congregabuntur etc. Propterea duae partes extra calicem, id est extra passionem, reservantur, quia, ut ad Rom. 6, 9: Christus resurgens ex mortuis iam non morituri et Apoc. 21,4: Absterget Deus etc. Tertia, pars, in calice posita, significat eos qui adhuc in passione subsistunt, donec ab hac vita migrantes, ad caput suum transeant".

Post haec quaeritur etc. *; quotidie immolatur in sacramento [8 13,8-9]. De hoc Innocentius : Quinque de causis fit haec immolatio: quia quotidie peccamus, et ideo paratam oportet esse medicinam ; ut lignum vitae sit in medio paradisi , de quo edentes non deficiant ; ut nobis uniatur Christus sacramentaliter, vel potius nos ipsi spiritualiter ; ut habeamus memoriam passionis qua passus est pro nobis; ut Iudaei conversi vero Agno loco typici utantur.

Nonne per singulos dies offerimus *. a. Videtur contrarium, quia in die Parasceves non offerimus ; ideo reservatur corpus Christi de die praecedenti, et in die Parasceves intingitur vino et sumitur. - Responsio ad hoc est, quod aliud est consecrare et aliud offerre. Non fit illa die consecratio, fit tamen oblatio "in recordationem mortis eius " *. b. Sed quaeritur quare in die Parasceves non fit consecratio ; praeterea, quare retinetur sacramentum corporis, non sanguinis. - R e s p o n d e m u s ad primum: quia non fuit Christus illo die sub figura oblatus, sed visibiliter in propria specie. Vel hoc est quia dixit : Non bibam illud donec bibam illud novum in regno Patris mei; et propter hoc non conficitur sacramentum : ante representationem resurrectionis, de qua fit hic mentio, in sabbato Paschae. - Ad aliud dicendum quod non reservatur sacramentum sanguinis propter periculum. Opinati sunt autem aliqui quod vinum intinctione corporis convertatur in sanguinem ; sed si hoc est, tunc liceret sacerdoti sumenti vinum -purum, quo intingeretur corpus Christi, iterum eodem die consecrare.

Institutum autem est hoc sacramentum *; scilicet in remissionem peccatorum *. a. Quaestio est, cum istud sacramentum sit maius aliis, et in aliquo vel in aliquibus aliorum sit remissio mortalis peccati, utrum in hoc fiat remissio mortalis peccati. Quod videtur, per hoc quod dicitur in collecta : " Sit ablutio scelerum"; scelera autem proprie dicuntur mortalia peccata. - Praeterea, Iulius papa dicit : "Cum omne crimen atque peccatum oblatis Deo sacrificiis deleatur, quid de cetero pro delictorum expiatione dabitur Domino, quando in ipsius sacrificii oblatione erratur " ?

b. Contra hoc est quia, si digne accedit, dimittuntur prius ; ergo non tunc dimittuntur. Si indigne, augetur peccatum, quia sibi iudicium manducat et bibit . - Si dicitur quod tollit poenam mortalis, sicut in adulto per Baptismum , non erit iniungenda poenitentia.

c. Respondemus ad hoc quod venialia delentur virtute sacramenti. Nec sequitur, si est maius, quod quoad hunc effectum sit maius. Dicitur enim maius ratione maioris contenti et quia significat gratiam unionis, quae maxima est inter gratias. - Valet etiam ad deletionem poenae mortalis peccati, quia per ipsum unimur corpori mystico, vel simpliciter vel magis, et ita efficit quod nobis valeat satisfactio corporis mystici, scilicet Ecclesiae, quae est satisfactoria pro membris. Nihilominus tamen poena satisfactoria est iniungenda ipsi membro, eo quod non est certum de remissione peccati quoad poenam.

Si autem quaeritur etc. * ; Quotidie Eucharistiam etc. *. De hoc Augustinus, De inquisitionibus Ianuarii : "Non litigaverunt inter se Zachaeus et Centurio, cum alter eorum gaudens in domum suam suscepit Dominum , alter eorum dixit : Non sum dignus ut intres sub tectum meum: ambo Salvatorem honorantes, ambo miseri, ambo misericordiam consecuti . Valet etiam ad hanc similitudinem, quod in primo populo unicuique fidelium manna secundum propriam voluntatem in ore sapiebat ; sic uniuscuiusque in ore christiani sacramentum quo subiugatus est. Nam ille honorando non audet quotidie sumere, et ille honorando non audet ullo die praetermittere. Contemptum solum non vult cibus iste, sicut * manna fastidium ".