DISTINCTIO XVIII (ae).

De merito etiam Christi praetereundum non est etc. *; [a diabolo, 628, 22]. Nos liberati eramus a diabolo attxahente nos ad limbum inferni, sed non a diabolo flagellante, quoniam adhuc flagellat .

Videtur quod Christus nihil sibi vel nobis meruit. Secundum enim animam meretur quis; sed Christus secundum animam fuit in statu comprehensoris; ergo Christus secundum animam fruebatur. Sed frui consequitur ad mereri, et non simul quis meretur et fruitur ; ergo Christus homo non merebatur. - Dicet aliquis quod nihil prohibet simul secundum rationem ipsum esse viatorem et comprehensorem ; unde simul meretur et fruitur, sicut accidit in quibusdam angelis, qui fruuntur Deo et tamen merentur. - Dicendum quod in Christo sunt duae substantiae, scilicet anima et corpus. Sed animam est accipere secundum intellectivam partem vel secundum sensitivam. Secundum autem intellectivam dupliciter: aut enim in comparatione ad divinam naturam, cui adiungitur mediante ratione, id est superiori parte; aut in comparatione ad corpus, cui adiungitur mediante sensualitate. Primo autem modo comprehensor erat Christus; secundo modo viator, et sic meruit, quoniam ibi fuerunt propassiones * (= n. 28).

[Exaltavit illum, 628, 27]. a. Super 2 Philip., 9: Exaltavit eum, Glossa : " Secundum humanam naturam, quae gloriosior facta est in resurrectione ; in quo etiam divina natura potest dici exaltata ".

Anselmus, Cur Deus homo , c o ntrarium : " Nullam divinae substantiae significamus humilitatem, sed unam Dei et hominis monstramus esse personam. Non ergo in incarnatione est Dei humilitas facta, sed humana natura tantum exaltata".

Dicendum quod "divina natura dicitur exaltata per ostensionem, quoniam coepit sciri quod erat; sicut in assumptione carnis dicitur exinanita, quoniam apparuit quod non erat".

b. Quaeratur quare divina natura non dicitur humiliata in unione, sicut humana dicitur exaltata. - Dicendum quod in illa unione non mutatur divina in aliquo, sed humana (= n. 25).

[Ab ipsa conceptione, per caritatem, 629,25-26]. a. Ab instanti suae conceptionis habuit perfectam caritatem quae est comprehensoris; sed secundum talem caritatem non meruit nec mereri potuit; ergo falsum dicitur in littera, scilicet quod secundum caritatem meruit.

Christus habuit summam caritatem ; ergo, si meruit secundum eam, meruit summum praemium, quoniam 'quanta est caritas, tantum est proemium' . Ergo Christus non supra condignum praemiabatur, et ita non universae viae Domini misericordia et iustitia .

Ad primum dicendum quod Christus meruit per caritatem, sed non secundum quod fuit comprehensoris ; sed ut merebatur, fuit viatoris. - Ad aliud dicendum quod licet 'quanta fuerit caritas, tantum sit proemium', nihilominus supra condignum praemiatur, quoniam meritum est temporale et praemium aeternum ; ideo supra condignum praemiatur, conferens aeternum pro temporali (= n. 28).

b. Virtus in infirmitate perficitur ; ergo in maxima infirmitate maxime perficitur, et ita maxime perficitur in passione. Unde 15 Ioan., 13: Maiorem caritatem nemo habet quam etc. Qualiter ergo perfectam caritatem habuit ab instanti suae conceptionis ? - Dicendum quod virtus in infirmitate perficitur, id est perfecta ostenditur Ultimo Apoc, 12: Ecce venio, et merces mea mecum (= n. 30).

Sed etiam impassibilitatem animae * . Dubium erat quando anima facta fuit impassibilis Dicendum quod post separationem ipsius a corpore facta est impassibilis, quoniam ipsa, coniuncta corpori, habuit propassionem a corpore ; sed cum separata est a corpore et coniuncta divinitati, ex illa parte facta est impassibilis (= n. 27).

Non solum haec meruit * ; Non ergo plus meruit *. Nota quod 'plus' refertur ad discretam quantitatem, et 'maius' refertur ad continuam quantitatem Sed Magister sumit hanc dictionem 'plus' pro hac dictione 'maius'.

- Aliquod bonum *. Tale bonum est immunitas poenae.

Nec etiam beatior fuit *. Beatitudo et miseria sunt opposita ; sed sicut " albius est quod nigro impermixtius est" . sic beatius est quod miseria impermixtius est. Sed Christus impermixtior est miseria post quam prius ; ergo beatior .

Dicendum quod beatitudo respicit aeternum et felicitas respicit temporale. Unde hic dicimur felices, in futuro dicemur beati. Unde felicior fuit post quam prius, licet non beatior (= n. 31).

Nec tantum gloriam etc. *. a. Super illud: Fili Dei, ut quid venisti ante tempus, 8 Matth., 29, Glossa : "Tantum innotuit quantum oportuit: non sicut angelis, per hoc quod est vita et lux, sed eis terrendis per quaedam virtutis effecta". 4 Luc, 34: Scio te, quia tu sis Sanctus Det . - Super illud: Quid nobis et tibi, Iesu, 1 Marc., 24, Glossa : " Dominum in terris cernentes, se continuo iudicandos credebant". Et ita videtur quod ipsum sciverunt esse Deum.

b. C o n t r a, I ad Cor. 2, 8: Si cognovissent, nunquam Dominum gloriae crucifixissent. Et Glossa dicit quod "magis ex suspicione " dictum est, ibi in Evangelio, "quam ex cognitione ".

c. Ad primum dicendum quod cognitio per effectum non induxit quod ipse erat Deus, sed induxit ad credendum quod ipse virtute divina fecit id quod fecit. Unde 8 Matth., 29 : "Non noverunt divini consilii dispensationem".

Ad aliud dicendum quod ipsi cernebant eum qui erat Dominus, sed non cernebant quod erat * (= n. 34).

a. Dubium est de istis nominibus 'Iesus', ' Christus', qualiter differunt. 'Iesus' enim idem est quod salvator. Sed ante incarnationem fuit salvator, et hoc prima potentia; et cum fuit incarnatus, fuit salvator secunda potentia ; et cum fuit passus, fuit salvator tertia potentia, et ita ab aeterno fuit salvator Unde super illud 1 Matth., 21: Vocabis nomen eius, Glossa "Non impones nomen ei, quod vel ab angelo vel ab aeterno impositum est". Sed tale nomen non est nomen vocis, sed rei nomen: salvator enim fuit ab aeterno. - Ioannes Chrysostomus, super idem, contrarium : "Hoc nomen do tibi imponendum. Etsi [namque] non sit tuus foetus, sed ea quae patris sunt circa ipsum demonstrabis ".

b. Dicitur etiam 'Chostus' Unde super illud: Ut nemini dicerent, 16 Matth., 20 : " Aliud est praedicare Christum, quod est commune nomen dignitatis; et aliud Iesum, quod est proprium nomen Salvatoris ".

c. Dicendum tamen quod, cum in Christo sint duae naturae, scilicet humana et divina, unde intellectus humanus potest inchoare ab una natura vel ab alia. Unde 'Iesus' dicit Verbum humanatum, sed ' Christus' dicit hominem deificatum. - Vel aliter dici potest, scilicet quod ipse erat mediator, et ita legatus: sed missus dici potest respectu termini ad quem, et sic 'salvator' dicitur, id est 'Iesus' Ioannes Damascenus, in III libro , de hac materia (= n. 32).

Si quaeritur utrum Christus etc. *. Anselmus, in libro Cur Deus homo : " Quod dicitur, de torrente in via bibit , non ita dictum est, quasi nullatenus potuisset pervenire ad hanc exaltationem nisi per hanc obedientiam mortis: prius enim quam pateretur dicit omnia sibi tradita esse a Patre 1; sed quoniam ipse cum Patre et Spiritu Sancto disposuerat se non aliter quam per mortem celsitudinem suae potentiae mundo ostensurum" (= n. 33).

Quaeratur utrum maius sit Christum mori pro nobis, vel dare vitam aeternam. 'Propter quod alterum est, illud maius est ''eo' ; sed Christum mori fuit propter vitam aeternam nobis conferendam; ergo illud maius est. - Super illud: Quomodo non cum illo omnia nobis donavit, 8 Rom., 32, contrarium : "Minus est nobis omnia dare ", scilicet iustitiam in praesenti et vitam aeternam in futuro, " quam nostri causa illum tradere morti ". Similiter super Psalmum In te, Domine, speravi, ''30,1, Glossa : "Quae maior est misericordia quam ut unicum Filium daret pro nobis"?

Dicendum quod dupliciter potest dici hoc maius illo. Aut enim ex parte eius cui datur, et sic maius est dare vitam aeternam nobis quam Christum. Aut ex parte eius quod datur, et sic maius est dare Christum (= n. 47).

Dicitur in littera quod ad gloriam sine merito non potest aliquis pervenire [632,13-14]. Sed contra: parvulus baptizatus sine omni merito pervenit ad gloriam, licet adultus non potest . - Dicendum quod Christus ab initio suae conceptionis habuit usum virtutum ; unde ipse non potuit pervenire ad gloriam sine merito. Sed parvuli bene possunt, qui non statim habent usum virtutis (= n. 36).

Prius dictum est quod Christus ab instanti suae conceptionis meruit *; ergo tunc habuit motum liberi arbitrii. - Contra: prius est esse quam movere; ergo, si tunc primo habuit esse, ergo nondum motum - Dicendum quod 'ab instanti' potest dicere terminum extra sumptum, et sic vera est; vel terminum intra sumptum, et sic falsa est. Unde dico quod anima in aliqua sui operatione est sicut extra tempus (= n. 37).

Meritum debetur virtutibus in opere: qualiter ergo sunt parvuli condigni vita aeterna ? - Dicendum quod virtutibus debetur condignitas, sed virtutibus in opere debetur condignitas meriti. Et primo modo parvuli sunt condigni, merito tamen Christi; secundo modo adulti (= n. 38).

In quo plenitudo virtutum *. Argumentum quod virtutes in eo non fuerunt otiosae. - Dicendum quod semper meruit, scilicet conservando prius habitum, sed non acquirendo quod non habuit, nec augendo quod habuit. -Multipliciter dicitur ' mereri' 1. Aut enim dicitur idem quod 'de non debito facere debitum' Vel dicitur uti virtute meritoria. Vel dicitur de debito habitus facere debitum usus ; vel sicut Sancti merentur nobis impetrando aliquid per preces ex meritis. Dicendum ergo quod Christus meruit secundo modo et tertio (= n. 24).

Quaeratur utrum anima Christi in triduo possit mereri ei resurrectionem et potestatem iudiciariam. Sicut sanctae animae merentur nobis. - Utrum Christus meruit volendo omne quod [peus] vult. Sicut sancti viri iam merentur per sua sancta desideria.

Ad quid ergo voluit pati etc. *. Ipse * fuit comprehensor in via, et ita in via fruebatur. Quid ergo meruit ? Constat quod non illud quod habuit. Quaeratur ergo quid aliud meruit.

Dicendum quod, licet principaliter aliquid meruit nobis per passionem suam, tamen sibi aliquid meruit. Quoniam meruit accelerationem gloriosae resurrectionis; unde in Psalmo : Non dabis sanctum tuum videre corruptionem. Meruit etiam declarationem nominis, 2 Philip., 9: Propter quod et Deus exaltavit illum. Meruit etiam iudiciariam potestatem, 5 Ioan., 27: Dedit ei potestatem. - Meruit nobis gratiam patiendi pro Christo; super illud: Ut pro illo, Philip. 1, 30 : " Pro merito Christi, qui Patri obedivit, haec inter alias gratias vobis data est, ut patiamini pro illo; ex qua passione sequitur maior glorias". Meruit etiam nobis sufficientem satisfactionem pro peccatis ; unde super 5 Hebr., 9 : "Tantum valet eius passio, quod omnibus sufficit ad salutem". - Sed obicitur: si passio Christi sit sufficiens satisfactio pro peccato et poena peccati, non magis satisfaciunt martyres quam alii. Dicendum quod, quantum ex sua parte est, sufficit sua passio; sed non quantum ex nostra parte est. - Meruit etiam nobis quod figurata est nostra vita in eius passione; unde super illud: Si complantati sumus, 6 Rom., 5 : "Mors Christi et resurrectio non tantum sunt res, sed sacramenta". In iss enim " figuratur vita christiana", ita quod "in cruce dolor confitentium, in sepulcro requies absolutorum, in resurrectione vita iustorum, in ascensione profectus perfectorum, in sessione ad dexteram Patris gloria beatorum " configurabatur * (= n. 39).

Utrum martyres sufficienter solvunt sine passione Christi. Super Psalmum Lauda Ierusalem, Glossa : "Hic tam iusti quam iniusti patiuntur pro merito, sed solus Christus quae non rapuit solvit, in quo princeps mundi nihil invenit ". Et ita sine passione Christi non sufficit martyrium alior um*. - Anselmus, Cur Deus homo , contrarium: "Nihil asperius aut difficilius potest homo ad honorem Dei sponte, et non ex debito, pati quam mortenr; et nullatenus potest se homo magis Deo dare ad honorem, quam cum se morti tradit ad honorem illius". Et ita videtur quod non patitur quisque ex debito. - Dicendum quod Anselmus loquitur de Christo, qui nonnisi ex debito obedientiae patiebatur ; et tale debitum non excludit perfectam voluntatem ( = n. 41).

Utrum martyres debent pati illo fine, ut compatiantur Christo. Super Unge caput tuum, 6 Matth., 17 : "Non alterius causa ieiunare debemus; sed eius perfusi spiritu, per abstinentiam macerantes carnem, ut eius passioni participemus"(= n. 43).

Si passio sit medium ad coronam, ergo magis patiens magis coronabitur. Unde super illud: Ut meliorem, 11 Hebr., 35 : "Quanto magis quis patitur, tanto gloriosior coronabitur".

- Contra: aliquis plus patitur alio et minorem habet caritatem ; et secundum quantitatem caritatis erit quantitas coronae.

- Dicendum quod est gloria quaedam specialis ipsorum martyrum, et propter illam dicitur 'gloriosior coronabitur' (= n. 44).

Aditum paradisi *. Super 3 Luc, 21, Beda : "Per Baptismum aperta est ianua".- Dicendum quod per Baptismum aperta est causaliter, per passionem tamquam per praemium, per ascensionem tamquam per effectum.

[Sufficiens fuit hostia, 633,19]. Leo papa : "Quod veritas aliis magis, aliis minus micat, hoc non varietas luminis facit, sed infirmitas contemplationis ".

[Decreti chirographum, 633,25-26]. Super 2 Col., 14 : "Decretum est sententia cunctis hominibus adversa, qua dictum est : Morte moriemini. Chirographum autem est peccatum Adae, quod quasi cautionem contra nos tenuit diabolus " (= n. 46).