DISTINCTIO IX (ae).

Praeterea investigari oportet etc. *. Super illud Psalmi : Domine, Deus meus, in te speravi, habetur distinctio inter latriam et duliam. Est ergo latria cultus Deo debitus ; dulia vero est cultus creaturae debitus et creaturae exhibitus * (= n. 9, sig. a).

a. Quaeratur ergo : omnis motus meritorius est opus ahcuius virtutis ; sed motus latriae est talis; ergo latria est virtus vel donum. - Sed contra: opus latriae non est nisi diligere et credere; sed ista non exeunt nisi a fide et caritate; ergo latria non est alia virtus ab iis (= n. 9, sig. b).

b. Item, uniuscuiusque virtutis specialis unicus est motus specialis ; ergo, cum plures sint motus latriae, ipsa non erit specialis virtus, sed generalis.

Actus iustitiae est attribuere unicuique etc. ; et subdividitur in attribuendo Deo quae Dei sunt, et proximo quae proximi ; et ita videtur quod latria, cum sit attribuens Deo quae Dei sunt, sit species iustitiae (= n. 9, sig. c).

c. Adhuc, si actus caritatis sit diligere, et hoc tam Deum quam proximum, et ob hoc non dicuntur plures species caritatis: ergo, cum latria sit respectu Dei et dulia respectu proximi, non dicentur diversae species (= n. 10).

d. Dicendum quod latria est virtus, et similiter dulia. Et triplex est actus latriae, scilicet ut actus cordis et oris et operis. Actus autem cordis consistit in eo quod est diligere, credere ; et oris in eo quod est psallere ; et operis in eo quod est sacrificium exhibere vel genuflectere.

Dicendum ergo quod latria uno modo est virtus generalis, scilicet prout comparatur ad fidem et ad caritatem ; et specialis est prout comparatur ad iustitiam.

Dicendum ergo quod non sunt duae species caritatis penes dilectionem Dei et proximi, quoniam semper idem intenditur, scilicet summum bonum, sed in uno intenditur summum bonum in alio. Et sic non est de latria et dulia. Duo sunt motus interiores ipsius latriae, scilicet diligere, qui est indistinctus ; et credere, qui est distinctus motus. Unde diligere respicit personas in comparatione ad essentiam, sed credere est motus in essentiam in comparatione ad personas (= n. 11).

Quaeratur utrum caro Christi adoranda sit latria vel dulia.

Dicendum quod caro aliquando dicitur ipse homo ; et sic caro Christi est adoranda latria. Dicitur etiam caro pars corporis; sed haec dupliciter potest considerari: aut enim ut in se est, et sic hyperdulia adoranda est; vel prout unitur divinae naturae, et sic latria adoranda est *. Rabanus : "Caro Christi latria adoranda est sicut Verbum Dei, sed non omni specie latriae; quoniam non adoramus eam omnino pro" strati in terra, sic ut credamus quod nos creavit ex nihilo ; nec sacrificamus ei sicut Deo; sed adoramus eam quoniam per ipsam redempti sumus sicut per Deum" (= nn. 12, 14).

Quaeratur utrum Creatori debetur dulia. Super istum Psalmum: Exsurgat, et versum: Benedicite : "Deo, cui debetur latria; et Domino, cui dulia "; et ita in quantum Dominus, ei debetur dulia. Super 23 Ex, 33, textus: Si serviens : "Dulia debetur Domino, sed latria nonnisi Deo ". - Propter quod dicendum est quod Filius Dei est Dominus in quantum homo, et sic ei debetur dulia * (= n. 15).

Aliis autem placet etc. *. Utrum Ioannes adoravit angelum latria aut dulia . Si latria, tunc peccavit; si dulia, tunc non debuit prohiberi. - Dicendum quod adoravit angelum dulia ; sed quoniam sub pretextu duliae introducitur latria, ideo prohibitus erat. Augustinus, Super Genesim , ubi loquitur de angelis venientibus ad Abraham "Duplici de causa aliquis est arcendus a bono, scilicet vel propter maius bonum aggrediendum, ut Dominus revocavit volentem sepelire patrem, 8 Matth., 21-22; vel propter facilem declinationem in malum", et sic prohibuit adorare angelum (= n. 16).

a. Daemon transfigurat se in angelum lucis ;aliquis, credens ipsum esse bonum angelum, adorat eum: quaeratur utrum latria vel dulia.

Dicendum sicut sanctus Thomas : " Adoro te, Deus, non idolum ; adoro te, Christe, non diabolum ".

b. Augustinus, super illud: Adoravit, 18 Gen., 2 : "[Quod] Abraham intelligens, deitatem in unitate adoravit, et dispensationi angelicae in forma servili ministravit". -Adamantius, super 5 Iosue, 14-15 : " Non solum quoniam ex Deo est, sed quoniam Deus est. Non enim adorasset, nisi Deum cognovisset. Quis enim princeps militiae nisi Christus " ? (= n. 17).

a. Adhuc, adorans hostiam non consecratam ignoranter, utrum facit idolatriam. Quod non, videtur, quoniam ignorantia non mutat genus facti.

b. Adhuc, aliquis credens non adorat, et aliquis non credens adorat: quis illorum magis peccat ? Primus contemnit, secundus ignorat: ergo primus magis. - Sed contra: secundus committit idolatriam, quae est maximum peccatum .

c. Dicendum quod idolatria est maximum, quoniam contra fundamentum, scilicet fidem. Et quoniam humilitas est custodia omnium virtutum 1, ideo superbia destructio omnium: unde maximum (= n. 18).

[Sed illum potius, 593, 7] Augustinus, De doctrina christiana : " Qui operatur aut veneratur utile signum divinitus institutum, cuius vim significationemque intelligit, non hoc veneratur quod videtur et transit, sed potius illud ad quod cuncta talia referenda sunt".