DISTINCTIO XXXIII.

Quaeritur hic de antiquis patribus *. a. Numquid aliquis antiquorum Patrum potuit licite habere duas uxores. Probatio: istae duae, quibusdam demonstratis, possunt mutuo consentire cum aliquo in carnalem copulam et exhibitionem mutuam et cohabitationem; ergo sunt legitimae ad contrahendum matrimonium, et sic inter ipsas et illum est matrimonium. Sed Iacob potuit consentire in Liam et Rachelem quoad haec tria: non enim redarguit ipsum Scriptura ; ergo inter ipsum et ipsas erat matrimonium.

b. Contra, 2 Gen., 24: Erunt duo in carne una, non tres. Praeterea, consensus in individuam vitae consuetudinem efficit matrimonium [916, 19-21]. Sed individua vitae consuetudo exigit mutuam castitatem ; mutua autem castitas non est inter tres personas; ergo nec matrimonium.

c. Item, matrimonium exigit mutuam servitutem, ad minus postquam est consummatum. Sed mutua servitus non est inter tres personas; quia si teneretur exigenti reddere debitum, si simul ambae exigerent, necesse esset illis simul reddere, nec illac possent denegare sibi petenti. In mutua autem servitute non est ad imparia iudicandum inter virum et mulierem .

d. Respondemus: distinguendum est, quod uno modo fuit utraque eius uxor, et alio modo non. Nam quantum ad ius naturale, quod erat indictum homini in statu innocentiae.

dum feliciter vixerunt primi parentes in paradiso, et quoad ius divinum simpliciter, praeter temporis necessitatem, non est nisi una unius, Quantum autem ex divina dispensatione, quae secundum temporis erat necessitatem, nihil prohibebat plures esse unius uxorio affectu coniunctas. - Nec sequitur: possunt mutuo consentire quoad tria supradicta, ergo sunt legitimae simul ad contrahendum; sed: hae personae possunt esse legitimae, et illae personae possunt esse legitimae. Deest enim unitas sacramentalis, quae non est in pluribus simul contrahentibus cum uno. - Nec sequitur, si non redarguit Scriptura Iacob, quod sit ibi plene unitas sacramenti.

e. Excusantur autem quatuor de causis antiqui Patres, sicut patet his versibus :

Excusant veteres mos, iussio, causa, figura, Pluribus ut generent quae coniugibus sociantur.

f. Quid autem quatuor uxores Iacob riguraverint, haberi potest ex eo quod dicit Augustinus, libro Contra Faustum . Significat enim Rachel Ecclesiam, quae est sponsa Christi, quae est ex bonis contemplativis qui diligunt Deum propter se; et Lia significat illam prout est ex bonis activis. Et duae ancillae significant Ecclesiam mercenariorum, contemplativorum et activorum, de quibus Matth. 24, 40-41 : Erunt duo in lecto etc, duae in mola etc. Unde Augustinus in eodem : "Duae sunt uxores Iacob liberae: ambae quidem sunt filiae remissionis peccatorum, scilicet Laban. Verumtamen una amatur, alia toleratur ". "In hoc enim saeculo simul est laboriosa iustitia cum speciosa intelligentia ". Maior autem prius nubit: " Prior enim est in recta hominis eruditione labor operandi quae iusta sunt. quam voluntas intelligendi quae vera sunt", iuxta illud : Concupisti sapientiam, serva mandata: et illud Psalmi : A mandatis tuis intellexi. - Per Bala, quae inveterata interpretatur 2, intelliguntur illi qui sunt sub corporeis imaginibus cogitantes, [etiam] "cum aliquid de spirituali et incommutabili divinitatis substantia auditur" Per Zelpham, quae interpretatur os hians , "illi quorum os hiat et cor non hiat in praedicationem fidei evangelicae". Isaias : Populus hic labiis me honorat. De hoc Augustinus in libro De virginitate . 2. Antiquis iustis non fuit peccatum [949, 9-10] a. Contra: matrimonium est de iure naturali, sicut Gen. 4,19: Qui accepit uxores duas, Interlinearis : " Primus Lamech contra naturam et morem adulterium committens". Sed contra matrimonium est pluribus adhaerere, quia contra mutuam castitatem et servitutem; ergo contra ius naturale est plures habere uxores; ergo est peccatum. Nec potest dici quod ex dispensatione sit factum, propter quam non imputatur peccatum, quia ius naturale non recipit dispensationem.

b. Item, (quod) non fuit hoc contra naturam, dicitur Gen. 29,21, super illud: Da mihi uxorem meam, et super illud : Vespere Liam, filiam suam, introduxit, ubi dicitur: "Alia sunt peccata contra naturam, alia contra mores, alia contra praecepta; sed Iacob non fecit contra naturam, quia causa generandi illis utebatur ".

c. Praeterea, si tunc non fuit contra naturam et non fuit peccatum, eo quod "non lasciviandi causa, sed gignendi, utebatur mulieribus" [949, 10-11]: propter quid modo est peccatum ? cum quod semel est contra naturam, semper sit contra naturam.

Respondemus: esse contra naturam dicitur pluribus modis. Nam uno modo dicitur natura secundum statum innocentiae, in quo si homo vixisset, una esset unius, non plures unius nec una plurium. Cum autem homo cecidit per peccatum, corrupta fuit natura haec, et pauci, propter pronitatem concupiscentiae, ad cultum Dei generabantur. - Contra naturam ergo erat quod Lamech pluribus utebatur, quia vincente libidine, contra illud quod naturae remansit, nec ad cultum Dei hoc fecit. Quia vero temporibus Patriarcharum diminutus erat numerus fidelium, conveniebat pluribus uti coniugibus ad fidelium multiplicationem. Nec erat contra naturam tunc quod factum est, sed secundum superiorem naturam, quae ex parte finis accipiebatur. Sed non tantum erat ibi de natura quantum prius: quod enim una unius, hoc defuit.

e. Praeterea, contra quoddam ius naturae accipitur dispensatio, et contra quoddam non. Quoddam enim est ius naturae in quo homo tenetur Deo, et contra illud non est dispensatio; quoddam vero in quo tenetur homini, et contra illud aliquando dispensatur, aliquando non. De iure enim naturali luit aliena non rapere, contra quam naturam est turtum et rapina ; et tamen ex dispensatione divina Israelitae asportaverunt vasa Aegyptiorum : non ut illorum res, sed ut res Domini qui praecipiebat. Et ita non fuit contra naturam, sed supra. Eodem modo contra naturam non fuit tunc temporis, quod unus uteretur pluribus uxoribus ut generarentur filii ad cultum Dei, ne populus periret qui Deo serviebat. In hoc tamen praeter naturam, quod unus pluribus utebatur.

f. Nec erat utraque uxor, proprie loquendo, ut Extravagantibus III habetur, De divortiis, Gaudemus . Periret enim tunc ratio sacramenti. Et licet tunc non esset contra naturam pluribus uti, nunc tamen est, quia nulla causa naturae remanet: neque enim quoad ius divinum, neque quoad ius humanum.

g. Sed potest quaeri propter quid dispensabatur quod duae essent unius et non quod una duorum, cum et sic possit fieri multiplicatio fidelium. - Respondemus: quadruplex potest esse ratio. Propter sexus virilis dignitatem, quia vir est caput mulieris, I ad Cor. 11,3. Propter pacificum ordinem dominandi: non enim contingit unum bene servire duobus dominis, ut Matth. 6, in fine , nec unam duobus viris. Tum quia secundum naturam unus sufficit ad plures fecundandas; unde in naturis sol proportionatur patri et terra matri in vegetabilibus : sol autem unus secundum diversitatem radiorum plures partes terrae fecundat. Tum propter sacramentum: per hoc enim fuit significatum quod in omnibus gentibus ecclesiae uni viro erant subiciendae.

Quod autem castitas virginalis *. Quaeritur de virginitate, quid sit, et utrum sit virtus eadem cum pudicitia aut continentia vel non. Et propter quid virginibus debeatur aureola ; et utrum virgines reputandae sunt, quae per violentiam corrumpuntur in corpore, et si eis debeatur aureola. Et si non tantum virginibus debetur aureola, sed etiam martyribus et praedicatoribus, propter quid debetur iis et non aliis. Deinde de comparatione castitatis virginalis ad castitatem vidualem, cum virginibus debeatur fructus centesimus, viduis sexagesimus, coniugatis trigesimus .

I. a. Definit autem Augustinus in libro De virginitate : "Virginitas est in carne corruptibili incorruptionis perpetua meditatio ". Secundum hanc definitionem videtur quod virginitas secundum animam attendatur. - Sed contra, Augustinus, Contra Iulianum : "Ut quid pudicitiam et virginitatem quasi res eiusdem generis iungis ? Pudicitia est res mentis, virginitas corporis. Denique, illa permanente, potest hacc violenter auferri ". Et si hoc, non erit virginitas virtus. -Praeterea, secundum praedictam definitionem, in nullo esset virginitas. Dum enim homo est in via, corpus quod corrumpitur aggravat animam , nec potest esse 'perpetua meditatio incorruptionis'.

b. Item quaeritur, si virginitas ponit de se incorruptionem carnis, utrum cadem sit virtus cum pudicitia. Quod non videtur, eo quod de esse pudicitiae non est incorruptio carnis. -Videtur autem contraria m, quia si non esset eadem virtus, in habente pudicitiam coniugalem exsistente in caritate non esset omnis virtus, cum deesset virginitas. " Qui enim habet unam, habet omnes " *. Cum ergo iste habeat pudicitiam, habet et virginitatem, si est virtus; aut ergo non est virtus, aut est eadem cum pudicitia.

c. Praeterea, si virginitas est virtus, numquid potest desinere esse virginitas, ita quod non desinat esse virtus ?

d. Praeterea, integritas carnis servata ex caritate estne virtus 5 Quod videtur, quia ei promittitur fructus centesimus ; quare videtur esse virtus vel opus virtutis. Sed non est opus virtutis, cum sit essentialiter in dormiente ; erit igitur virtus. - Contra: nulla virtus violenter potest auferri; virginitas violenter potest auferri ; ergo etc.

e. Respondemus: virginitas quandoque sumitur pro integritate carnis; quandoque pro perpetua animi pudicitia; quandoque pro utroque ; quandoque pro praemio quod virginibus debetur, sive pro merito. Pro integritate carnis accipitur in auctoritate Contra Iulianum ; pro perpetua animi pudicitia in definitione in libro De virginitate ; pro utroque accipit Hieronymus : " Quis ignorat" etc. [951, 5-10]; pro praemio vel merito, ut Rabanus , super Eccli. 40,19, super illud: Mulier immaculata computabitur, Interlinearis : "Praeeminet inter merita sanctorum virginitas ".

Per hanc distinctionem solvitur quod primo obicitur.

f. Ad secundum dicimus quod virginitas secundum illam definitionem salvatur in illis qui habent virtutem virginitatis. 'Meditatio' autem non sumitur ibi secundum actum, sed secundum habitum. Unde 'perpetua meditatio' dicitur, cum non interruptus est habitus meditandi secundum affectum, non quia sit continua meditatio.

g. Ad tertium respondemus quod virginitas est virtus: non prout principaliter supponit integritatem carnis, sed prout supponit propositum mentis servandi integritatem carnis. Et est eadem virtus essentialiter cum pudicitia coniugali et continentia viduali ; differt autem secundum esse accidentale. Et licet de esse virginitatis sit integritas carnis, non tamen de esse eius quoad speciem virtutis. Nihil enim virtutis deperit, si per violentiam rupta fuerit repagula carnis. Unde dixit Lucia " Si invitam facias me violari, castitas mihi duplicabitur ad coronam". Si ergo crescit in huiusmodi virginibus patientia, crescit et virtus virginitatis, licet non maneat integritas carnis. - Dividendum tamen est de integritate carnis et corruptione. Est enim quaedam corruptio sequens corruptionem mentis, et illa proprie dicitur corruptio ; et est alia corruptio violenta, quae licet quoad naturam sit corruptio, non tamen quoad esse moris.

h. Nec sequitur: si virginitas est virtus, desinente virginitate, quod desinat illa virtus ; sicut accidit in illis qui sunt coniugati et generant filios ad cultum Dei in caritate. Differt tamen status annexus virtuti, ratione cuius debetur aureola virginibus, non coniugatis.

i. Nec concedendum quod integritas carnis servata ex caritate sit virtus, sed status annexus virtuti, habitus mentis reprimens motus carnis proclivos ad corruptionem.

k. Obicitur autem contra illud quod supra dictum est , quod una et eadem virtus est, quoe in virgine dicitur virginitas, et in coniugibus continentia coniugalis, et in viduis pudicitia vidualis. Videtur enim quod falsum, per illud Augustini super illud * ad Tim. 5,12: Primam fidem : "In coniugio, si pudicitia non servatur, damnatio non timetur". Ergo non oportet in coniugio haberi pudicitiam, oportet autem haberi continentiam coniugalem. Cum ergo pudicitia sit eadem cum virtute virginitatis, non erit continentia coniugalis eadem cum illa. Aliud enim est continentia quam castitas, ut ad Gal. 5,23, super illud: Continentia, castitas, ubi dicitur : "Continentia est quando a licitis se abstinet ; castitas quando recte utitur licito ". Castitas autem illa non erit eadem cum virtute virginitatis ; continentia autem poterit esse, secundum quod ibi definitur. - Respondemus: nomen 'pudicitiae' multipliciter sumitur. Dicitur enim pudicitia, quando omnis motus illicitus cohibetur vel coitus ; et secundum hunc modum erit cum non virginitate et convenit matrimonio bene servato. Dicitur etiam pudicitia, cum omnis coitus tollitur, et sic intelligitur auctoritas Augustini; et secundum hunc modum planum est quod eadem est virtus virginitas et pudicitia. Secundum reliquum modum est quodam modo eadem, et quodam modo non eadem. Nam secundum esse morale aut naturale, non eadem; secundum esse gratuitum, eadem. Quod autem non eadem secundum esse morale aut naturale, patet: castitas enim illa coniugalis est circa opus generativae; virtus vero virginitatis circa continere ab opere omnino. Quia vero, cum a statu virginitatis transitus fit ad statum coniugati, non amittitur gratia cuiuscumque virtutis, dicitur eadem virtus quoad esse hoc, scilicet gratiae, in virginibus et coniugatis.

II. a. Postea quaeritur propter quid virginibus debeatur aureola. Hoc autem aut est ratione virtutis in anima, aut ratione incorruptionis in corpore. Si primum, cum eadem sit virtus in viduis continentibus et virginibus, eadem decima debetur eis. Si secundum, non videtur: aureola enim praemium est in anima, quae non respondet merito secundum carnem. Si ratione coniuncti, cum ipsum coniunctum sit virtus una, respondebit praemium unum. Aurea vero et aureola non sunt praemium unum. Cum ergo aurea debeatur illi virtuti, non videtur deberi aureola.

b. Praeterea quaeritur utrum parvulis conveniat aureola, qui moriuntur cum incorruptione carnis. Quod videtur, eo quod habent tam incorruptionem mentis quam carnis; cui coniuncto videbitur aureola convenire.

c. Praeterea, aureola convenit praedicatoribus, sicut I ad Thess. 2,19, super illud: Quae enim est spes nostra aut gaudium aut corona gloriae, Glossa: "Manifestum est quod perfectio discipulorum gaudium est et corona magistrorum. Fructus enim magistri est obedientia discipuli, cuius bona conversatio coronam dat magistro, iudice Christo ".

d. De excellentia autem virginitatis et martyrii, habetur Ex. 26,14, super illud: Aliud rursum operimentum de pellibus ianthinis, Glossa: " Ceterae virtutum species cum iis quae in terra sunt aliquid commune habent ; certamen vero martyrii et decus virginitatis, a terrenis suspensum, civibus supernis est coniunctum. Martyr enim, in tormentis positus, ipsum mundum relinquere et ad videndum mundi Conditorem desiderat pervenire. Caelibes vero, dum communem legem, qua dicitur : Crescite et multiplicamini, intuitu maioris praemii transcendunt, altiorem ceteris fidelibus et ipso mundo sedem eligunt)). - Et ad I Cor. 7, 26: Existimo hoc bonum esse, Glossa: "Supergreditur virginitas conditionem humanae naturae, per quam homines angelis assimilantur. Maior tamen victoria virginum quam angelorum. Angeli sine carne vivunt ; virgines in carne triumphant". Cum ergo debeatur aureola huic triplici statui, oportet aliquid commune esse in merito, ratione caius commune sit pmemium; per quod etiam distinguantur hi status ab aliis.

e. Augustinus in libro De virginibus : "Sicut non est impar" etc. *. Si ergo sic est, quod merito continentiae in Ioanne debetur ei aureola; merito continentiae [et] Abraham debetur, aut erit impar meritum.

f. Praeterea quaeritur de incorruptis carne, corruptis autem mente, utrum, si decesserint in gratia rurali, debeatur eis aureola quae debetur virginibus. Quod videtur, eo quod incorruptio est ibi mentis et corporis: poenitentia enim "omnes defectus animae ad perfectum revocat" . - Sed contra, dicit Augustinus : "Virgines quae corruptae sunt semel, non audeant se sanctis virginibus adaequare". -- Praeterea, si de virginibus quae invitae corruptae sunt in carne, dicitur quod non desponsatur anulo aureo sponso Christo, secundum illud II ad Cor. 11,2: Despondi vos uni viro etc: per hoc significatur in Ecclesia militante, quod non tribuitur eis honor specialis in Ecclesia triumphante. Sed hic est aureolae; corruptis ergo invitis non attribuitur aureola. Multo fortius [ergo] semel corruptis in mente voluntarie non debetur aureola.

g. Respondemus quod aureola debetur virginibus ratione coniuncti. Est enim aureola praemiurn in anima, sed in virginibus habet relationem quamdam ad incorruptionem carnis, ut cui per se debetur gloriosa incorruptio. Ergo gloria in anima de incorruptione carnis et de eiusdem plena victoria, aureola virginum nuncupatur. - Non autem respondebit aureola proprie, nisi perpetua sit incorruptio. Unde supra definitur virginitas: "In carne corruptibili incorruptionis perpetua meditatio ". Aureola enim, ratione proprietatis auri, incorruptionem designat; et ratione coronae, perpetuitatem. Aurum etiam species est omnium metallorum, sicut lux est species omnium formarum: in quo significatur puritas specialis quae est in virginibus, secundum quod dicit Hieronymus : "In carne praeter carnem vivere, non est terrena vita, sed caelestis ".

h. Dicitur autem aureola diminutive respectu aureae. Licet enim in utroque praemio sit aetcrnitas, tamen aurea dicitur praemium quod habet anima in conversione virium suarum ad summam veritatem, aeternitatem, bonitatem ; aureola vero in conversione animae ad proximum vel ad corpus proprium. Gloria enim est in anima, praeter principalem gloriam quae est in fruendo Deo, aut in fructu proximi ad vitam aeternam, aut pro fide Christi, secundum quod dicitur Ionae 1,12: Mittite me in mure, et cessabit mare a vobis, Glossa: "Non est vestrum mortem arripere, sed illatam ab alio libenter excipere, ubi fidei castitas periclitatur"; aut in incorruptione propriae carnis. Pro triplici ergo incorruptione est triplex gloria: pro incorruptione fidei servata quantum in ipso est: pro incorruptione bonorum morum quantum in proximo; pro incorruptione in sibi subiecta carne, maxime cum in nobis regnet carnis concupiscentia ex prima corruptione descendens.

Praeterea, substantia spiritus rationalis tum dicitur mens, tum animus, tum anima. Una enim aureola ad animum refertur, quae est in sustinentia passionis pro fide Christi aut iustitia: una in mente, ratione bonae predicationis per quam fit conversio fidelium: tertia in anima, quae moribus prae corruptione carnis dominatur. -Praeterea. rectus ordo hominis aut est ad superius, aut ad id quod est iuxta, aut ad id quod est inferius, aut in se ipso. Quoad superius determinatur aurea quoad se ipsum ; sed tamen referendo ad superius, determinatur aureola martyrum. Quoad id quod iuxta est, scilicet proximum, referendo etiam ad superius, determinatur aureola praelati sive predicatoris. Quoad id quod infra est, scilicet carnem, determinatur aureola virginis.

i. Per iam dicta patet propter quid aureola virginum non debetur parvulis mortuis in innocentia. Non enim est in iis "victoria virginum, quae maior est quam angelorum", I ad Cor. 7,25 Vincenti enim debetur corona, secundum illud: Nemo coronabitur nisi legitime certaverit, II ad Tim. 2, 5.

k. De communi in merito, dicendum quod gloria de incorruptione est commune in praemio; gratia vero ad triplicem incorruptionem est commune in merito, scilicet intellectus in doctrina, affectus in passione, desiderii in carne.

I. Nec sequitur, si par fuit meritum continentiae in Ioanne et Abraham, quod Abrahae debeatur aureola virginitatis. Haec enim paritas non est status et status, sed personarum; nec hoc attenditur quantum ad aureolam, sed quantum ad auream.

m. Debetur autem aureola corruptis mente aliquando, si in gratia finali decesserint: decedunt enim cum gratia incorruptionis perpetuae in carne. - De corruptis autem invitis distinguendum, quia est quaedam corruptio in carne poenalis, et est quaedam corruptio libidinis. Prima corruptio non videtur auferre aureolam, sed augere coronam, secundum quod dixit beata Lucia. - Illud vero Augustini: " Virgines quae corruptae sunt semel" etc, intelligendum est sic, quod semper debent se minores reputare ex humilitate.

n. Ad obiectum de eo quod fit in Ecclesia militante, dicendum est quod aliter est in Ecclesia militante et in triumphante. Quod enim fit in Ecclesia militante, fit secundum iudicium hominis, cuius est iudicare secundum id quod apparet ; Deus alitem intuetur cor . Quod enim est corrupta, apparet ; quod invita, nescitur. Proprie autem corruptio carnis tollit aureolam, cum ad eam animus inclinatur.

III. a. Quaeritur a quo habuit ortum quod dicitur de differentia aureae et aureolae, et utrum idem sit fructus quod aurea et aureola. Cum enim quaedam sit differentia praemiorum aurea et aureola, et alia per fructum tricesimum sexagesimum, centesimum, quaeritur secundum quid accipitur utraque differentia.

b. Ad quod dicendum quod differentia aureae et aureolae accipitur ex eo quod dicitur Ex. 25,25, ubi dicitur: Facies ipsi labio coronam auream interrasilem altam quatuor digitis, et super illam, alteram coronam aureolam, Glossa: "Corona aurea additur, cum per Evangelium iis qui mandata custodiunt vita aeterna promittitur. Huic aureola superadditur, cum dicitur : Si vis esse perfectus " etc. Item, Interlinearis : Ut per coronam auream " altitudo vitae aeternae" ostendatur ; per coronam aureolam, "quod est supra communem omnium retributionem". - Secundum primum modum accidit tam aureae quam aureolae esse fructum centesimum. Accidit etiam aureola aliis quam praedicatoribus et virginibus et martyribus, illis scilicet sanctis qui statum tenent perfectionis. Secundum quem modum non fit hic sermo de aurea et aureola, sed in quantum huic triplici statui hominum appropriatur. - Quod satis intelligitur ex secunda expositione, ubi dicitur: "super communem omnium retributionem". Communis enim retributio est in visione communi; super hanc, cum gloria specialis superadditur. Quae tum secundum personas, tum secundum status attenditur. Si secundum status, currit divisio dicta.

c. Si vero quaeritur penes quid accipitur differentia haec duplex praemiorum, attendenda est differentia inter fructum et coronam. Debetur autem corona legitime certanti et principatum tenenti; fructus autem recte utenti et carnem suam edomanti. Cui enim refloruit caro per gratiam continentiae, ei debetur fructus aeternae vitae. Et quia principatum tenent in legitimo certamine virgines, doctores et martyres, debetur eis duplex corona. Fructus autem debetur servantibus continentiam carnis. Qui enim se continent a fructibus carnis, scilicet delectationibus sensualibus, convenit ut fruantur delectationibus intellectualibus. Quod patet per oppositionem dictam inter opera carnis et fructus spiritus, ad Gal. 5,19-23.

IV. a. Sed quaeritur utrum accidat unaquaeque differentia fructus unicuique differentiae coronae et e converso, aut determinetur aliquis fructus alicui coronae et alius alii.

b. Praeterea, propter quid dicitur centesimus, vel sexagesimus, vel trigesimus, et utrum contingat eamdem personam participare hos tres fructus simul. Potest enim una et eadem triplicem continentiam participare, vel ad minus duplicem.

c. Praeterea videtur quod virginibus debeatur fructus sexagesimus, quia Matth. 13,23, de fructu centesimo, sexagesimo etc, Glossa: " Sexaginta virginum, propter otium interius, quia non pugnant contra consuetudinem carnis ", quemadmodum coniugati, quibus debetur trigesimus.

d. Respondemus: aliud est considerare secundum naturam personae, et aliud secundum naturam status. Nam secundum personam accidit in unoquoque statu tam aurea quam aureola ; secundum rationem vero status, non. Nam status coniugatorum est status imperfectionis ; fructus autem trigesimus, ut trigesimus, est fructus minimae perfectionis ; aurea vero cum aureola debetur statui summae perfectionis, et oropter hoc centesimus attribuitur aliquando virginibus, aliquando martyribus, aliquando praedicatoribus. Fructui ergo trigesimo, ut trigesimus est, non accidit esse auream cum aureola, sed auream tantum ; similiter et sexagesimo.

e. Ad secundum dicendum quod centesimus producitur ex denario in se multiplicato, scilicet multiplicante et multiplicato. Denarius autem regis tenet imaginem. Dupliciter autem summi Regis praeferunt imaginem virgines: sanctitate mentis et incorruptione corporis: per quam duplicem incorruptionem resultat imago summi Regis in perfectione fidei et perfectione operum. Propter quod etiam eis debetur aureola cum aurea. Perfectio fidei ad mentem refertur ; perfectio operum ad corpus transicitur.

Sexagesimus fructus est viduarum. Qui producitur ex denario multiplicato et senario multiplicante, vel c converso. Et viduae denarium, id est conformitatem summi Regis habebunt, propter senarium operum misericordiae, quibus intentae debent esse viduae. Commendabilem autem viduam Apostolus. I Tim. 5,10, insignit sex proprietatibus, videlicet si sit in operibus bonis testimonium habens, si filios educavit, si pauperes in hospitio recepit, si sanctorum pedes lavit, si tribulationem sustinentibus subministravit necessaria, si demum omne opus bonum subsecuta est. - Trigesimus fructus est coniugatorum. Nam tricenarius ex ternario et denario producitur, multiplicatione facta. Coniugati autem denarium acternae felicitatis recipient pro ternario, scilicet pro triplici bono coniugii legitime observato; quod est (enim) triplex: fides, proles, sacramentum .

f. Si vero quaeratur quis sit ille denarius, dicendum quod consistit in communicatione gloriae divinae et gloriae angelorum, in novem ordinibus multiplicatorum, per quos descendunt ad nos illuminationes. Huius autem denarii imago relucet in vita virginali ; nam deiformem et thearchicam vitam ducunt in terris, secundum illud quod dicit Hieronymus : "In carne praeter carnem vivere, non terrena vita, sed caelestis". Sic ergo recte fructus centesimus, qui est ex denario in se multiplicato, virginibus promittitur, et martyribus et praedicatoribus, ut habetur Matth. 13, 23, in Glossa, ubi dicitur quod martyrum est fructus centesimus; et Ex. 25,32, super illud: Tres calami ex uno latere, ubi Glossa gregorii : "Per tres calamos tres gradus fidelium figurantur, qui per tres viros Ezech. 14,20, Noe scilicet et Danielem et Iob, intelliguntur. In Noe, qui arcam rexit in undis , praepositos Ecclesiae; in Daniele, qui continenter vixit , continentes vel virgines; in Iob, qui coniugali vita exempla patientiae praebuit, bonorum coniugatorum vitam ostendit".

g. Est etiam aliud considerandum in his tribus numeris, tricenario, sexagenario, centenario. Cum enim communis sit denarius, differunt in numeris multiplicantibus: tricenarius enim per ternarium, sexagenarius per senarium, centenarius per denarium. Differunt autem hi tres numeri in sua compositione secundum ordinem: nam ternarius ex uno et duobus; senarius vero ex unitate et binario et ternario ; denarius vero ex quaternario iis superaddito: per quod significatur superadditio perfectionis in statibus consequenter, quibus isti fructus promittuntur. - In prima autem compositione non est consonantia producta ex proportione numeri ad numerum. In secunda vero est consonantia producta ex proportione numeri ad numerum, scilicet sexquialtera; sed haec est imperfecta. In tertia vero est consonantia perfecta ex dupla proportione quae fit ex sexquialtera et sexquitertia Denarius ergo, qui ex illis componitur, in genere multiplicantium est perfectissimus ; in quo significatur perfecta pax spiritus et carnis. Senarius vero minorem perfectionem designat: in quo concordia, licet non omnino perfecta, designatur. In ternario vero, qui componitur sine proportione numeri ad numerum, cum proportione tamen numeri ad unitatem, designatur concordia spiritus ad Deum, pugna vero spiritus ad carnem. Et propter hoc convenienter trigesimus fructus coniugatis promittitur, sexagesimus continentibus vidualiter, centesimus virginibus.

h. Item, de Ioanne Baptista dicitur :

Serta ter denis alios coronant,

[Aucta crementis, duplicata quosdam],

Trina centeno cumulata fructu

Te satis ornant.

Et ita videtur quod uni et eidem conveniat triplex aureola. Quod verum est; non tamen tres fructus. Tunc enim fructus trigesimus coniugatis debetur, cum a viris fuerint cognitae et decesserint in continentia coniugali; virginibus autem fructus centesimus, vel cum permanserint in voto virginitatis, vel cum permanserint in virginitate. Aureolae enim e diverso se habent, non eamdem perfectionem secundum magis et minus communicantes. Fructus vero eamdem perfectionem determinant secundum magis et minus, secundum prius et posterius; qui fructus debetur maiori et minori.

i. Si vero quaeritur quid principaliter supponitur per fructum centesimum, utrum aureola vel aurea, respondemus quod aurea. Fructus enim a fruendo dicitur. Frui autem " est amore inhaerere alicui rei propter se ipsam " ; hoc autem est summum bonum, respectu cuius sumitur aurea. Propter quod principaliter supponitur id quod est aurea, licet sub alia ratione ; nam in quantum tribuitur vincenti aeternitas gaudii, dicitur aurea; in quantum autem perfecta delectatio in summe delectabili, dicitur fructus.

k. Nota tamen quod, licet status virginalis sit perfectissimus in ordine continentium, nihil tamen prohibet minus esse perfectum respectu status martyrum aut bonorum praelatorum, et ita in eodem ordine ei fructus sexagesimus promittitur, id est fructus minoris perfectionis, ut in GlossaMatth. 13,23.

Omnes retro sanctos eiusdem fuisse meriti *. Contra: omnes fuerunt debitores mortis, ut habetur in tertio libro, distinctione XIX, cap. 1 [634-635];, non sic christiani nunc; ergo non fuerunt "eiusdem meriti, cuius nunc christiani" [951, 6-7]. - Respondemus: est meritum quoddam per gratiam singularem datam membris, qua possunt mereri vitam aeternam ; et in hac in genere conveniunt antiqui Patres cum modernis. Est aliud meritum dimissionis poenae debitae pro originali peccato per gratiam datam capiti ; et haec fuit propria in Christo. Est iterum meritum dimissionis illius poenae per gratiam influentem in membra. Quantum ad quam non fuerunt antiqui Patres ante passionem eiusdem meriti cum fidelibus qui erant post incarnationem ; beneficium tamen acceperunt per passionem.

Ambae uxores fuere, non concubinae [951, 13-14]. Hoc idem videtur velle Innocentius, Tertiis, De divortiis, Gaudemus , ubi dicitur: "Nulli unquam licuit simul plures habere uxores, nisi cui fuerit ex divina revelatione concessum ". Si hoc verum est, ei licuit plures habere. - Contrarium videtur supra, hac eadem distinctione, cap. 2: Quaeritur hic etc. *. - Respondemus quod, cum tria sint bona matrimonii, fides, proles, sacramentum, quoad sacramentum una sola est unius, secundum illud Cant. 6, 8: Una est columba mea) et ad Eph. 5, 32: Sacramentum hoc magnum esti ego autem dico in Christo et Ecclesia. Quoad bonum prolis, plures poterant esse uxores, scilicet uxorio affectu coniunctae, ad suscitationem prolis ad cultum Dei. Quoad bonum fidei, quodam modo sic, quodam modo non. Sic, nam in hoc servabatur fides thori, quod non cum aliis mulieribus miscebantur, et quoad mutuam solutionem debiti secundum tempora determinata. Non tamen plena fides, scilicet quod non cum alia; et hoc significatur proximo cap.: Si quis opponat etc. *.

Propter duritiam cordis eorum etc. *. Matth. 19, 9: Qui dimiserit uxorem, [nisi] ob fornicationem, et aliam duxerit, moechatur. Ex hoc videtur quod tunc non posset aliquis simul plures habere sine peccato. Nec est referendum hoc ad tempus Domini vel gratiae, quia ibi pracmittitur : Ab initio autem non fuit sic: et loquitur ibi de permissione Moysi, qua permisit dimittere uxores comparatione maioris mali. - Quod concedcndu m est: in illis qui odio propriarum uxorum provocati eas dimiserunt, et ardore libidinis alias superduxerunt.

Plures habere, sed non multiplicare *. a, Extravagantibus, De divortiis, Gaudemus : "Nulli unquam " etc. " Quae mos (quandoque), interdum fas (etiam ; censetur; per quam, sicut Iacob a mendacio , Israelitae a furto , Samson ab homicidio , [sic] et illi ab adulterio excusantur. Pluralitas tamen in utroque sexu, cum non ad imparia iudicantur, est reprobanda".

b. Sed quaeritur quare licuit plures habere, sed non multiplicare. - Respondemus: multiplicatio signum fuit incontinentiae. Sicut enim habetur III Reg. 11,3: Fuerunt Salomoni uxores quasi reginae septingentae et concubiuae trecentae; et averterunt mulieres cor illius. Habere autem duas permissum fuit ob necessitatem multiplicationis filiorum ad cultum Dei, tempore quo pauci in eum credebant.

Non potest caro ante corrumpi nisi etc. *. Contra, de corruptis per violentiam. - Respondemus quod est corruptio culpae et corruptio poenae. Corruptione culpae "non potest caro corrumpi, nisi" etc. Non quod corpus sit subiectum culpae ; sed sicut corpus dicitur sanctum sanctitate animae, tamquam organum eius: unde et templum Spiritus Sancti dicitur, I ad Cor. 6,19, et in Glossa expresse habetur ; sic dicitur culpabile sive peccato subiectum, cum anima per ipsum peccat, maxime in hoc peccato, ut eodem capitulo habetur : Qui alitem fornicatur, in corpus suum peccat. Corruptione autem poenae corrumpi potest nondum corrupto animo. De prima ergo fit hic sermo, scilicet de culpa.

Non ipsum aliquando malum erit etc. *. Contra, Sap. 12,11: Semen erat maledictum ab initio. - Respondero u s: semen est dupliciter referre: vel ad propagationem, vel ad libidinem. Si ad propagationem, Dei creatura est; si ad libidinem, maledictum maledictione culpae et poenae.