DISTINCTIO XXXVI (ae).

Solet etiam quaeri etc. *. In hac distinctione ostendit qualis est connexio virtutum, utrum habita una, habentur omnes. - Dicendum quod in moribus, secundum Aristotelem , non est ponendum, licet in gratuitis ponitur.

Augustinus, Ad Hieronymum : " Haec sententia non est divina, sed humana, qua dicitur: 'ex quo habet unam virtutem, habet omnes'; sed hominibus visum est, studiosis, otiosis, ingeniosis ".

Hieronymus, contra : "Haec est sententia Iacobi dicentis : Qui offenderit in uno, omnium est reus "; ergo qui unam habet, omnes habet. - Dicendum quod Augustinus dicit hanc sententiam non esse divinam, quoniam non est confirmata per auctoritatem Veteris aut Novi Testamenti.

Ad aliud dicendum quod 'qui offenderit in uno', id est in caritate, vel in Deo auctore, vel in uno praecepto copulato ad alia praecepta, sic omnium est reus (= n. 21).

Super illud: Venter meus ad Moab, 16 Is., 11, Glossa Hieronymi : "Philosophorum sententia est, sibi haerere virtutes ". Sed tunc est oppositio de virginitate et perseverantia, quae sunt virtutes: qualiter habentur habita una virtute ? -Dicendum quod virginitas uno modo dicit virtutem, alio modo dicit statum virtutis. Prout enim dicitur 'incorruptio mentis', sic ad virtutem pertinet ; prout dicitur 'incorruptio carnis', sic ad statum pertinet. Et primo modo, habita una virtute, habentur omnes, et virginitas ut virtus est. - Similiter dicitur quod perseverantia aliquando dicit virtutem, aliquando dispositionem virtutis, aliquando statum virtutis. Et isto ultimo modo dicitur perseverantia 'continuatio boni usque in finem'; sed ut est dispositio virtutis, dicitur 'continuatio boni in subiecto' ; sed prout est virtus, sic dicitur 'habitus proponentis continuare se in bono' (= n. 22).

Item, caritas est mater omnium virtutum ; ideo habita caritate, habentur omnes [711, 9-11]. Ergo similiter, cum superbia sit mater omnium vitiorum , habita superbia, habentur omnia vitia.

Dicendum quod in caritate tenet ratio praedicta gratia materiae, sed in superbia non tenet.

Item, 'quanto magis inest vitium, et minus inest virtus' *. Tunc simul inest virtus et vitium alicui.

Dicendum quod vitium uno modo dicitur privatio virtutis, et sic idem est quod malitia. Alio modo dicitur vitium conversio ad commutabile bonum, et sic idem est quod macula. Tertio modo dicitur vitium idem quod pronitas ad peccatum ex fomite contracta, et ita vera est haec: 'quanto minus inest virtus, tanto magis inest vitium' (= n. 23).

[in Iob patientia, 711, 23]. G r e g o r i u s, in Moralibus : "Informamur devotione in Petro, obedientia in Abraham, et continentia in Ioseph, et mansuetudine in Moyse, constantia in Iosue, benignitate in Samuele, sapientia in Salomone, tolerantia in Paulo " (= n. 24).

Dicitur in littera quod maxime meremur secundum caritatem [712, 3-4]. Quaeratur: si ceterae virtutes comparantur ad fidem, quae est fundamentum, quare non similiter maxime meremur secundum fidem ? - Dicendum quod aliquando dicimus secundum fortitudinem magis mereri quam secundum iustitiam ; hoc autem est quoad usum virtutis, et non quoad habitum. Unde dicendum quod ad motum cuiuslibet virtutis exigitur motus caritatis, et non convertitur. Unde caritas est sicut motor communis, et quaelibet alia virtus sicut motor specialis ; sicut sol in natura est motor communis, et homo sive planta motor specialis. Sed licet fides sit fundamentum, non tamen est motor universalis, quoniam opus fidei non est fundamentum operis aliarum virtutum ; et ideo non maxime meremur secundum fidem (= n. 25).

[Virtutes pares esse, 712,9]. Super: illud: Mensus est atrium, 40 Ezech., 47, Glossa Gregorii : "Dum in hac vita sumus, omnes virtutes apud nos aequales invenimus. Quantum enim amamus, tantum de spe praesumimus; et quantum credimus, tantum amamus. Caritas tamen maior fide et spe dicitur, quoniam illis cessantibus, haec perficietur" (= n. 26).

[Fortitudo prudentior, 712, 14]. Nulla virtus denominative dici debet de alia ; qualiter ergo fortitudo dicitur prudentior ? (= n. 32).

10. [Qui habet unam, 713, 2-3]. Super illud: Facies altare, 30 Ex, 1, Glossa : "Perfectorum anima, foederatis ad invicem virtutibus"; et ita videtur quod foederantur virtutes ad invicem (= n. 31).

[Non sic peccata, 713, 4]. Recedente una virtute, recedunt omnes; sed recedentibus virtutibus, inerunt vitia: quare videtur quod habito uno vitio, habentur et omnia. -Super illud: Pones arietes, 4 Ezech., 2, Glossa : "Aliquando singula vitia hinc inde mentem feriunt". - Ad primum d ic e n d u m quod peccatum non tantum consistit in privatione, sed in positione alicuius: est enim conversio ad bonum commutabile ; et isto modo non sequitur quod habens unum peccatum, habet omnia. - Ad aliud dicendum quod 4 Ezech, loquitur de peccatis ut in conceptu sunt, et non in affectu Unde dicitur ibidem : " Quae in gyro a praedicatore ostenduntur, dum ostendit quam blande luxuria percutit" (= n. 33).

Bernardus, Ad Eugenium papam : "Est quidam concentus complexusque virtutum, secundum quem altera ex altera pendet. Nam prudentia in prosperis adversa praesentit, in adversis quasi non sentit, quae mater est fortitudinis ; illis assignans quod satis est, istis quod nimis est demens, et sic ex alterutro tertiam format virtutem, scilicet temperantiam. Nonne etiam prudentia determinat illud, ut quod non vult sibi fieri, alii non faciat ; et quod sibi vult fieri, hoc alii faciat: Prudentia ergo statum iustitiae metitur. Connexa ergo est etiam iustitia cum aliis ; nam, cum dicat Dominus : Omnia quaecumque vultis ut faciant etc, sic est ordinata mens, ut non velit aliquid superfluum, nec necessarium superstitiose velit, quod est temperantiae. E converso iustitiae temperantia modum imponit. Similiter et prudentiae ab ipsa modus imponitur, dicente Apostolo, 12 Rom., 3: Non plus sapere quam oportet. Hae autem non sunt sine fortitudine: eius enim est cohibere nolle et velle suum quantum ad parum et ad nimis. Ergo modum tenere iustitia est et temperantia et fortitudo. Sed in hoc differunt, ut iustitiae res sit in affectu, fortitudinis in efficacia, eius vero passio atque usus apud temperantiam. Ab hac communione non excluditur prudentia, quae modum coopertum quadam vetustatis caligine reperit. Iustitia ergo appetit, prudentia invenit, fortitudo vindicat, temperantia possidet" (= n. 27).

Habita caritate, utrum sufficiat sine aliis virtutibus. Augustinus, in sermone De caritate : "Habe caritatem, et fac quidquid vis "; et ita, habita caritate, non necesse est alias habere. - Adhuc, valet quantulacumque caritas ad resistendum cuilibet tentationi, et valet ad omne meritum ; habens ergo caritatem non indiget aliis virtutibus. - Dicendum quod necessariae sunt omnes virtutes et per omnes possumus mereri. Sed duplex est posse, scilicet universale et particulare. Per solam autem caritatem possumus secundum posse universale ad omne meritum; sed secundum posse particulare possumus ad meritum particulare per alias virtutes. Ut patet in sole, qui est potens in quolibet generabili et corruptibili ; et in planta vel homine, qui potens est in speciali generabili et corruptibili (= n.28).

Utrum ex intensione unius virtutis intendantur omnes. Cum autem virtutis intensio sit ex intensione gratiae, et illa, intensa, facit omnes intendi virtutes, quoniam ipsa non secundum partem est. - Adhuc, caritas est vinculum aliarum virtutum; sed intensa quacumque virtute, intenditur caritas ; [ergo] et intensa caritate, intenduntur omnes Alia est maioritas, scilicet quoad expeditionem operum ; sic non sequitur quod, si una intendatur, et omnes intenduntur (= n. 29).

In praecedenti distinctione proxima dicitur quod multi non pollent scientia, sed fide [708, 7-8]. Et ibi loquitur de scientia dono et fide dono ; et ita, habita una, non habentur omnes.

- Dicendum quod hoc intelligendum est de usu scientiae doni, et non de dono ipso * - C o n t r a, 21 Apoc, 16: Latera civitatis : id est quatuor virtutes sunt aequales (= n. 30).

Cum malitia dicatur privatio, quaeratur utrum intendi possit. Quod non, videtur, quoniam 'nihil pravo pravius, nihil distorto distortius' [713, 5-6]. Augustinus, in epistola Ad Hieronymum : "Mihi videntur Stoici falli, qui proficientem hominem in sapientia nolunt habere omnino sapientiam, sed tunc solum cum perfectus est. Dicunt enim quod sicut nihil interest ad praefocandum hominem, utrum aquam stadiis multis habeat super se altam, aut uno palmo, sic est de eis qui in gurgite erroris sunt ad sapientiam ". Et ita privatio intendi potest. - Dicendum quod ex parte eius a quo est privatio, non dicitur privatio secundum magis et minus, nisi secundum tropum dicatur, quoniam a maiori bono privatur. Unde sic peccatum originale, quod consistit in carentia, aeque est in omnibus. Malitia autem dicitur secundum magis respectu eius cuius est: et ideo respectu eius circa quod est, id est circa hunc actum vel illum, unus dicitur peior alio * (= n. 35 I).

Utrum privatio numeretur secundum ea quorum est privatio. Augustinus, Ad Hieronymum : " Ubi vera est aliqua virtutum, et aliae sunt ; ubi autem aliae desunt, vera illa non est. Sunt tamen quaedam vitia virtutibus aperta discretione contraria. Sunt et quaedam contraria, ipsis tamen similia, ut prudentiae astutia, tenacitas parsimoniae, iustitiae vindicandi libido, audacia fortitudini, pertinacia constantiae. Laboriosum ergo est in vitiis ostendere 'qui habet unum habet omnia', immo, ut amplius dicam, impossibile est: propterea, quoniam uni virtuti opponuntur duo vitia, et quod aperte contrarium est, et quod specie similitudinis adumbratur" Dicendum quod secus est in vitiis quae opponuntur virtutibus moralibus et gratuitis; quoniam in gratuitis, recedente omni virtute, aliquando inest vitium unum solum, quoniam quod privatur unum solum est, scilicet gratia. In moralibus autem fiunt virtutes per multiplicationem actuum, et in omnibus actibus non est una malitia respondens sicut in gratuitis. Ibi enim, adveniente una gratia in anima, advenient virtutes in omnibus potentiis animae (= n. 35 II).

[Magis contra caritatem, 713,32-33]. Augustinus, Ad Hieronymum : " Tanto in peccato committendo maior, quanto in diligendo Deum et proximum minor, et e converso ; et tanto plenior iniquitatis, quanto inanior caritatis: et tunc perfectissimus in caritate, cum nihil restat de infirmitate" (= n. 34).

[Octo virtutes, 714, 16] Si numerentur beatitudines secundum praemia solum, tunc sunt septem, quoniam idem est praemium octavae et primae beatitudinis. Si autem numerentur secundum rationem merendi, tunc octo erunt beatitudines . Et quoniam primum praemium est abdicatio temporalium, ultimum persecutionem pati propter Christum, ut ergo ostendatur idem esse motivum in initio et in fine beatitudinis, scilicet regnum caelorum Adhuc, cum circulatio sit in beatitudine patriae, ut idem ostendatur esse in beatitudine viae, ideo idem praemium redditur. Adhuc, in regno sunt duo, scilicet sufficientia et exaltatio; unde primae beatitudini redditur sufficientia et octavae redditur exaltatio (= n. 36).