DISTINCTIO XX (ae).

Si vero quaeritur utrum alio modo etc. *. Augustinus : Liberatio alia aequalis esset, sed istud maioris est potentiae. Gregorius, in Moralibus : "Qui nos fecit exsistere ex nihilo, revocare nos posset sine morte et passione ". - Contra, Ambrosius : " Non potuit alio modo genus humanum redimi, quam per mortem Christi". - Dicendum quod liberari potuit alio modo, sed redimi non. Vel dicendum quod per mortem alterius non potuit redimi. Anselmus : " Redimere est rem suam pro iusto et condigno pretio recuperare". Secundum Magistrum , redemptio est destructa potestate diaboli facultas liberationis. Secundum primam rationem impossibile alio modo redimere quam per passionem Christi ( = n. 17).

Utrum antiqui Patres maiorem haberent gloriam aut aequalem si liberati essent alio modo. Super 11 Hebr., 40, Glossa : " Ut nostram naturam assumeret et gloriosius eos nobiscum exaltaret". Unde aequalis esset gloria in visione Dei, sed non in visione humanae naturae coniunctae divinae ( n. 18).

[Convenientiorem modum non fuisse, 640, 22]. a. Super Psalmum : Deus, Deus meus, respice , ostenditur quod nullus modus erat convenientior; Glossa : "Ut sapienter meo sanguine genus humanum liberetur. Nullus fuit convenientior modus nostrae liberationis, quam ut homo, qui per superbiam cecidit, per humilitatem resurgat". - Super illud: Apparuit gratia, 2 Tit., 11 : "Non essemus participes divinitatis eius, nisi ipse particeps esset nostrae mortalitatis ".

b. Contrarium tamen habetur hic in littera [640,20-21]. Et Augustinus, XIII De Trinitate : "Posset Deus aliunde suscipere, in quo esset mediator Dei et hominis, non de genere illius Adae, qui peccato suo genus humanum obligavit". -Leo papa, in legenda in Ramis Palmarum : "Omnipotentia Filii Dei, qui per eamdem essentiam est aequalis Patri, potuisset genus humanum a dominatu diaboli solo imperio suae voluntatis vel dignitatis eruere, nisi divinis operibus maxime congruisset ut nequitiae hostilis adversitas de eo quod vicerat vinceretur .

c. Anselmus, Cur Deus homo , solvit ista dicens: "Sicut per hominis inobedientiam mors in humanum genus intraverat, ita oportebat ut per hominis obedientiam vita restitueretur ; et quemadmodum peccatum, quod fuit causa nostrae damnationis, initium habuit a femina, sic nostrae iustitiae auctor nasceretur de femina ; et sicut diabolus qui, per gustum ligni quem persuasit, hominem decepit et vicerat, sic per passionem ligni quam intulit ab homine vinceretur".

Ad praedicta dicendum quod particeps divinitatis non esset homo ex parte sua, id est ex humana natura (= n. 17).

[Per sanguinem Christi a diabolo eruit, 641,20-21 ]. Augustinus : "In pretium datus est [pro] nobis sanguis Christi, quo non est diabolus ditatus, sed ligatus"; "qui adversari permittitur quantum Deus novit".

5. Si enim tres illi in causam venirent etc. *. Anselmus, Cur Deus homo : " Quamvis homo iuste a diabolo torqueretur et Deus iuste permitteret, non tamen diabolus iuste eum, sed iniuste torquebat". " Uterque namque fur erat, cum alter altero persuadente se ipsum domino suo furabatur". -Anselmus, in eodem : "Putat aliquis quod diabolus, sub cuiusdam pacti chirographo, ab homine iuste, ante Christi passionem, peccatum ad usuram primi peccati quod persuasit primo homini exigeret poenam peccati, ut per hoc suam iustitiam super hominem probaret". Respondet Anselmus: "Decretum illud non erat diaboli, sed Dei: ut homo, qui sponte peccaverat, nec peccatum nec poenam peccati per se vitare possit" (= n. 22).

De comparatione peccati Adae ad pretium redemptionis nostrae: utrum tantum esset peccatum Adae quantum pretium pro eo datum. Ambrosius : "Oportuit ut tanta esset humilitas in Redemptore, quanta fuit superbia in perditore". Sed tanta (superbia) non potuit esse in aliquo homine puro, quanta fuit (humilitas) in Christo humiliante se usque ad mortem , cum * ei esset mors indebita. Et sic videtur quod peccatum Adae pretium pro eo datum erat excellens et omnia peccata. - Dic e n d u m quod dupliciter potest considerari quantitas peccati ad quantitatem pretii, scilicet vel secundum genus, vel secundum intensionem peccati. Primo modo fuit tanta, secundo modo non. Mors nostra poena est pro peccato, mors Christi hostia pro peccato (= n. 21).

Christus ergo est sacerdos etc. *. Augustinus, IV De Trinitate : " Quid tam grate offerri et suscipi possit quam caro sacrificii nostri, corpus effectum sacerdotis nostri ? [Et] quoniam quatuor considerantur in sacrificio, scilicet quid offertur et cui, pro quibus et a quo: idem ipse unus verus mediator, per sacrificium pacis reconcilians nos Deo; unus ipse qui offerebat et quod offerebat ".

Quaedam quaestiones pertinent ad traditionem Christi, prout illa traditio fuit Iudaeorum et Iudae, et prout fuit operatio mala.

I. Anselmus : " Si tam malum sit occidere Christum quam bona est eius vita, quomodo potest eius mors superare et delere omnia peccata illorum qui occiderunt eum" ? cum dicat Apostolus : " Si cognovissent, nunquam Dominum gloriae crucifixissent. Tantum enim differt scienter factum et quod per ignorantiam fit, ut malum quod nunquam facere possent pro sua nimietate si cognosceretur, veniale sit quoniam ignoranter factum est". Et sic respondet Anselmus secundum auctoritatem Apostoli. - Sed ponatur quod aliqui scienter fecissent hoc: utrum tunc peccatum eorum sit tam malum quam bonum est illud ?

Dicendum quod impossibile est aliquem scienter velle occidere Deum, licet possibile sit interficere hominem sub divinitate exsistentem Unde dicendum quod tam pretiosum est dare mortem huius hominis, propter unionem divinae naturae, quoniam nullum malum potest esse ita malum ut talis vita erat bona (= n. 19 I).

II. Quaeratur utrum Iudaei sciebant Christum esse Filium Dei. Augustinus, super illud: Si cognovissent, I ad Cor.2,8 : "Maiores Iudaei, ut scribae, cognoverunt ipsum esse Messiam et in Lege promissum"; et ita sciebant ipsum esse Christum, quoniam talis fuit Christus. - Anselmus, Cur Deus homo , contrarium: " Nullus homo unquam potuit scienter velle occidere vel interficere Deum; et ideo illi qui eum occiderunt, non in illud infinitum peccatum corruerunt, cui nulla alia peccata comparari possunt" .

Dicendum quod nescierunt ipsum esse Deum, sed scierunt ipsum esse Messiam * (= n. 19 II).

III. Utrum qui interficiunt Christum in membris suis magis peccant illis qui interfecerunt Christum ambulantem in terris. Quod non videtur, cum caput sit dignius ceteris membris. - Contrarium, super Psalmum Salvum me fac, [versus]: Dederunt in escam meam fel, Glossa : "In hanc escam iniecerunt amaritudinem resistendo veritati et contradicendo Evangelio. Quod adhuc facit contemptor sedentis in caelo, et gravius peccat quam qui crucifixit ambulantem in terra". -Dicendum quod contemptor sedentis in caelo peior est contemptore ambulantis in terra ; unde maius peccatum unum quam alterum. Quantitas peccati mensuratur a quantitate contemptus (= n. 19 III).

[Non diabolo sed Deo, 642, 29]. Ioannes Damascenus : "Absit tyranno Dominatoris esse oblatum sanguinem. Advenit itaque mors, et transglutiens corporis muscipulam, [transfigitur] cum hamo divinitatis ; et impeccabile et vivificabile gustans corpus, corrumpitur, et omnes reducit quos quondam deglutivit. Quemadmodum tenebrae luminis immissione destruuntur, et ita corruptio vitae introductione expellitur " (= n. 20).

Passio ergo Christi etc. *. Pater tradidit Christum et tota Trinitas, sed ex caritate; ipsemet tradidit [se]ipsum ex obedientia, sed Iudas ex cupiditate, et populus iudaicus ex invidia, et Pilatus ne offenderet Caesarem, et diabolus suggestione *. - Si Pater tradidit Filium, quaeratur an iustitia, an misericordia eum tradidit. Anselmus : "Quae iustitia est, ut iustissimus hominum morti tradatur pro peccatore" ? Non enim iustitia, est, ut unus puniatur et alius delinquat. " Quis enim, si innocentem damnaret ut nocentem liberaret, non damnandus iudicaretur " ?

Respondet Anselmus : "Non coegit Deus ipsum mori, in quo nullam fuit peccatum; sed ipse sponte sustinuit mortem; non per obedientiam deserendi vitam, sed sequendi iustitiam, in qua perseveravit". Unde sicut homo peccavit originali peccato, necesse est ut redimatur per ipsum in quo erat originalis iustitia. Sed huiusmodi non est purus homo, et ideo oportuit quod esset Deus et homo (= n.23).

Ponatur quod per aliam personam liberasset hominem: utrum competens esset liberatio ? Anselmus : "Quaecumque alia persona hominem a morte aeterna redemisset, eius servus idem homo recte iudicaretur. Quod si esset, nullatenus restitutus esset homo in illam dignitatem quam habiturus erat si non peccasset, cum ipse, qui nonnisi Dei servus et aequalis angelis bonis per omnia futurus erat, servus esset eius qui Deus non esset et cuius angeli servi non essent" (=n. 23).

Operati sunt bonum [644,10-11]. Passio Christi fuit bona ; sed Christus fuit dignus omni bono; ergo fuit dignus passione. - Dicendum quod bene sequeretur si mors in se esset bona; sed dicit Augustinus quod mors in se non est bona, sed quoniam per mortem sequitur vita aeterna, ideo dicitur bona.

Utrum ex necessitate, an voluntate tantum redemit nos. Anselmus : " * nihil pretiosius fecit Deus quam animam rationalem ad gaudendum se, valde alienum est a sua bonitate, ut ullam rationalem naturam penitus perire sinat". Necesse est ergo ut redimat. - Respondet Anselmus : "Est necessitas quae benefacienti gratiam aufert vel minuit. Est etiam necessitas qua maior gratia benefacienti debetur. Cum enim aliquis ex necessitate cui subiacet invitus facit, aut nulla aut minor gratia debetur; cum vero sponte necessitati benefaciendi se subdit, maiorem beneficii gratiam meretur, ut cum quis vovet sponte conversationis sanctae propositum. Improprie tamen de Deo dicitur necessitas" (= n. 24).

Si homo non esset redemptus, utrum omnia frustra facta essent. Super illud: Consummare per passionem, 2 Hebr., 10 : " Nisi Christus moreretur, homo non redimeretur, et non redemptus periret. Quod si esset, frustra facta essent omnia". Et ita nullus alius modus liberandi possibilis erat. - Dicendum quod alio modo liberari potuit, sed non redimi. Et non sequitur: 'si non esset redemptus, periret', quoniam liberari posset, licet non redimi (= n. 25).

Super illud: Sicut per inobedientiam, 5 Rom., 19 : "Illa fides sana est, qua credimus nullum hominem, sive parvulae aetatis sive magnae, liberari a contagione mortis antiquae et obligatione peccati quod a prima nativitate traxit, nisi per mediatorem Dei et hominum, Iesum Christum, cuius saluberrima fide illi salvi facti sunt". Et ita videtur quod, cum fides non sit sine passione, et sine fide non est salus: ergo oportuit passionem Christi esse ad salutem. - Super illud: Si Christus resurrexit, 15 I Cor., 12, Glossa : Resurrectio Christi "est causa efficiens nostrae resurrectionis "; et sine nostra resurrectione non est salus; ergo necessaria fuit sua resurrectio, et ita sua passio.

Dicendum quod fides non est sine passione; potuit tamen fuisse sine passione Christi (= n. 26).

Simus in tempore in quo antiqui Patres primo habuerunt fidem de passione Christi. In tempore post necessarium fuit illos credidisse. Sed creditio non est nisi veri; ergo tunc necessarium fuit Christum esse incarnandum.

Dicendum quod in hoc quod est 'habere fidem' duo sunt: unum scilicet quod respicit praeteritum, alterum quod respicit futurum. Unde habet fides unum respectum ad credentem, prout est habitus vel motus ipsius ; alio modo habet respectum ad creditum, quod est verum futurum, quod tamen est contingens et sic dependet ex eo. Unde haec est falsa: 'necessarium est Abraham credidisse', quoniam respicit utrumque. Dicendum etiam est quod secundum necessitatem quae respicit potentiam Dei, non est necessarium Christum incarnari. Secundum vero necessitatem quae est secundum sapientiam, necessarium est Christum incarnari et pati, quoniam secundum sapientiam ordinatissime fiunt res (= n. 27).