DISTINCTIO XXVIII (ae).

Hic potest quaeri etc. *. In hac distinctione agitur de numero diligendorum, quae quatuor sunt . - Sed contra istum numerum sic opponatur: caritas diligitur, et aliae virtutes diliguntur; et cum non sint aliquod praedictorum diligendorum, plura sunt quam quatuor, ut videtur. Augustinus, De Trinitate : " Caritas non est, quae nihil diligit. Si autem semetipsam diligat, aliquid diligere oportet ut se caritatem diligat ". Et ita caritas se ipsam diligit. - Dicendum quod "sicut verbum se indicat et aliud aliquid indicat, ut ait Augustinus , sed non se verbum indicat nisi se aliquid indicare indicet: sic caritas diligit se, sed nisi se aliquid diligentem diligat, non se caritatem diligit. Quid ergo diligit caritas, nisi rem quam caritate diligimus " ? (= n. 8).

Solet quaeri utrum praeceptum sit diligere se ipsum. - Dicendum quod diligere se non indiget praecepto; sed diligere se ex caritate praecepto indiget. Unde Augustinus, De libero arbitrio : " Si bene consideras, videbis te in tantum esse miserum, in quantum non appropinquas ei quod summe est; et ideo tamen te esse velle, quoniam ab illo es qui summe est; in tantum autem putare te esse melius ut quisque non sit quam ut miser sit, in quantum non vides quod summe est. Si vis ergo miseriam fugere, ama in te quod esse vis. Si enim magis ac magis esse volueris, ei qui summe est magis appropinquabis" (= n. 9).

[Dilectio corporis nostri, 679, 5]. a. In libro De vita contemplativa dicit Prosper qualiter diligendum sit: "Corpus nostrum, quod pars nostri est, ad hoc est diligendum, ut saluti eius et fragilitati universaliter provideamus et ordinemus, quatenus spiritui ordinate subiectum, ad aeternam salutem, accepta immortalitate et incorruptione, perveniat" .

b. Caritas est virtus quae non excidit : ergo causae suae non excidunt Sed dilecta sunt causae dile ctionis; ergo dilecta non excidunt, et ita corpus, cum excidit, non erit ex caritate diligendum.- Dicendum quod, licet corpus de se sit corruptibile, tamen, propter unionem quam habet ad animam, possibile est ad incorruptionem, et sic diligendum ex caritate (=n. 10).

a. Utrum omne utendum sit diligendum ex caritate. Frui enim creatura est totum [et] summe malum quod dicitur peccatum , et ita uti utendo [et frui fruendo] est summe bonum et totum. Sed caritas maxime opponitur peccato ; ergo dilectio creaturae propter Deum est ex caritate, et illud dilectum non est aliquod praedictorum quatuor. - Adhuc , sicut corpus nostrum et anima nostra ponunt duas rationes diligendorum, ergo similiter corpus proximi et anima ponere debent duas rationes diligendorum.

b. Dicendum quod dilectio respicit quod (dilectus) sit bonus vel ut [non] sit malus: unde omnis dilectio est dilecti ad beatitudinem. Sed beatitudo consistit in beatificante et beatificato: unde omne dilectum aut est substantia beatificans aut beatificata. Si beatificata, aut est idem cum diligente, vel alterum ab eo. Si alterum ab eo, ergo vel alterum ab eo unitum, vel separatum ab eo. Et sic patet qualiter quatuor sunt diligenda.

c. Ad praedicta dicendum quod est caritas ut appropriatur viae, et sic ex caritate diligenda est creatura propter Deum . Secundum autem quod caritas appropriatur patriae, solum diligenda sunt ea quae participant beatitudinem . - Ad aliud solet dici quod, cum beatitudo sit completa similitudo * in nobis, ideo eadem dilectione diligenda est beatitudo qua et Deus (= n. 11).

Oritur autem hic quaestio *. Augustinus, VIII De Trinitate : "Ipsa est dilectio quae omnes bonos angelos et omnes Dei servos consociat vinculo sanctitatis, nosque et illos coniungit ad invicem et coniungit sibi". - Videtur quod angelus sit diligendus speciali dilectione, alia ab illa qua diligitur Deus et proximus: quoniam angelus est bonum supra nos, mediante quo fiunt revelationes, et [nos] custodiunt a vexationibus. Cum ergo caritas sit recta aestimatrix quid diligendum , cum angelus sit speciale bonum supra nos, et caritas habebit quamdam dilectionem specialem respectu angeli (= n. 13).

Utrum natura diaboli sit diligenda ex caritate. Bernardus, Super Cantica : "Nulli inimicissimo homini negari quantulumcumque affectum caritas ambitiosa permittit". Bernardus, Super Cantica : Omne diligendum aut est quia diligit, aut quia diligitur, sed diabolus non diligit nec diligitur) ergo non est diligendus diabolus (= n. 14).

Utrum Christus in quantum mediator sit diligendus supra nos. Quod videtur, cum sit colendus latria Sed cum sit homo, non supra nos est. - Dicendum quod 'ille' qui est mediator est colendus supra nos, sed non 'illud' secundum quod est mediator (= n. 15).

Hic potest quaeri *. Cum duplex sit ordo caritatis: et secundum diligenda et secundum dilectionem diligentis, primo agit de ordine caritatis secundum numerum diligendorum. Quae sunt quatuor: quod supra nos [est, quod nos] sumus, quod iuxta nos est et quod infra nos est.

Sed videtur quod insufficienter distinguat: virtutes enim diliguntur, et nullum istorum sunt. Et quod virtutes diliguntur, dicit Augustinus, VIII libro De Trinitate: "Caritas non est, quae non diligit. Si autem semetipsam diligat, diligat aliquid oportet ut se caritatem diligat".

Respondeo per Augustinum in eodem: "Sicut verbum se indicat et aliquid aliud indicat ; [sed] non se verbum indicat, nisi se aliquid indicare indicet: sic et caritas diligit se, sed nisi aliquid diligentem diligat, non se caritatem diligit. Quid ergo diligit caritas, nisi rem quam caritate diligimus " ? Sicut enim verbo accidit quod se nominet, ita et dilectioni quod se diligat (= n. 1).

Quantumcumque homo excidit a veritate, remanet dilectio sui [679, 4-5]. Sed constat quod illa dilectio naturalis est quae semper remanet; loquitur autem hic de dilectione caritatis quae fidem habet pro fundamento ; ergo, cum ea quae sunt fidei sunt supra nos, nec ad ea inclinamur nisi per gratiam, indigemus et praecepto et gratia ut inclinemur ad dilectionem istam.

Item, aliquis occidit proprium corpus; ergo non est verum: Nemo unquam carnem etc. [679, 5-6].

Respondeo: talis tribulationem vel miseriam odit, non carnem, ut dicit Augustinus, III libro De libero arbitrio: " Si bene consideraveris, videbis in tantum te esse miserum, in quantum non appropinquas ei quod summe est; et ideo tamen te esse velle, quia ab illo es qui summe est; in tantum autem putare melius esse ut quisque non sit quam ut miser sit, in quantum non vides quod summe est. Si ergo vis fugere miseriam, ama in te quod vis esse. Si enim magis magisque volueris esse, ei quod summe est appropinquans" (= n. 2).

Nam viri iusti *. a. Qualiter corpus diligendum, dicit Prosper, libro De vita contemplativa: "Corpus nostrum, quod pars nostri est, ad hoc est diligendum, ut saluti eius et fragilitati universaliter provideamus et ordinemus, quatenus spiritui ordinate subiectum, ad aeternam salutem, accepta immortalitate et incorruptione, perveniat".

b. Sed videtur quod non sit diligendum ex caritate, quia caritas est bonum aeternum et virtus quae non excidit quantum est de se ; ergo causae suae, quantum est de se, non sunt excidentes. Sed dilecta causae sunt dilectionis ; ergo dilecta ex caritate non sunt excidibilia. Sed corpus, tam nostrum quam proximi, est corruptibile; ergo non diligitur ex caritate.

Respondeo: licet corpus corruptibile sit secundum se, est tamen incorruptibile in comparatione ad animam propter unionem; et sic est diligendum ex caritate, quia potest cum anima comparticipare felicitatem, sic ut animae compleatur beatitudo quae proprie est animae (= n. 3).

a. Item, Augustinus, De Trinitate: Frui creatura est totum et summum hominis malum quod est peccatum; ergo frui quo fruendum et uti quo utendum est totum hominis bonum. Sed caritas est illud quod maxime opponitur peccato; ergo dilectio creaturae propter Deum est ex caritate. Sed hoc dilectum non est aliquid eorum quae hic enumerantur: ergo insufficienter enumerantur.

b. Item, motus in creaturam propter Deum est ordinatus: aut ergo est motus voluntatis sequentis naturam, aut motus voluntatis sequentis gratiam. Non est naturalis, quia natura in se reflectitur; ergo gratuitus. Ergo, cum caritas motum facit gratum, erit ex caritate, et ita ut prius.

Item, beatitudo creata diligenda est, et tamen non est aliquod istorum.

c. Item, sicut corpus nostrum cadit in divisione diligendorum contra animam nostram, ita et corpus proximi cadere potest contra animam proximi; ergo, secundum hoc, quinque erunt diligenda ex caritate ; et sic non dicit verum cum dicit: "Nullum genus diligendorum praetermissum est" [679, 22-23].

d. Respondeo: sic sumitur sufficientia. Dilectio in quantum hujusmodi respicit ut homo sit [bonus] bonitate viae vel patriae. Omnis autem dilectio [ex] caritate est respectu dilecti ad beatitudinem. Consistit autem beatitudo in duobus: beatificante et beatificabilis ergo omnis substantia dilecta erit substantia vel beatificans vel beatificabilis, ut Deus et ut homo. Beatificans indivisum manet. Si autem sit beatificabile, vel est diligens vel dilectum; et si dilectum, aut est idem omnino cum diligente, et sic 'quod nos sumus'; aut differens, et hoc dupliciter: vel omnino separatum, ut proximus: vel unitum, [ut] corpus. - Quod obicitur, quod corpus proximi gradum facere deberet, respondeo: quatuor sunt proximae rationes diligendi, ut ostensum est: possunt tamen quinque esse, ut generaliter et remote sumantur. Patet ergo quod aliae creaturae non sunt diligendae ex caritate, quia non nobiscum comparti cipativae felicitatis.

e. Ad primum dicendum quod in quantum caritas est communis viae et patriae, sic non excidit. Vel potest sumi in quantum commensurat se viae, et hoc secundo modo est omnis creatura diligenda propter Deum.

Ad aliud, solvunt quidam quod beatitudo creata diligitur eo modo quo Deus. Sed contra: Creator in infinitum plus diligitur quam creatura: ergo non cadunt sub eodem modo diligendi.

Respondeo: beatitudo creata dirigitur tamquam ratio diligendi, ut dictum est de virtutibus , non ut primo diligendum (= n. 4).

Augustinus, XIV De Trinitate : "Sic condita est" *. Hoc capitulum, licet in quibusdam libris aliter ordinetur, hic est ordinandum .

Qui diligit iniquitatem etc. *. Sed quomodo potest se diligere et odire 2 Quod tamen innuitur in littera.

Respondeo: ut dicitur 7 ad Rom., 19: Non quod volo etc, Glossa : "Est velle gratiae et vitii et naturae ". Velle gratiae et vitii simul esse non possunt; ideo intelligendum est unum de velle gratiae, alterum de velle naturae.

Oritur de *; et infra: Manifestum est sanctos angelos [680, 22-23 ]. Augustinus, VIII De Trinitate: "Ipsa est dilectio quae omnes angelos et omnes Dei servos consociat vinculo sanctitatis, nosque [et] illos coniungit invicem nobis et subiungit sibi".

Contra: videtur quod angelus differenti modo diligatur a proximo, quia non diligitur sicut Deus, nec sicut nos, nec sicut corpus vel anima proximi.

Item, caritas recte aestimat diligendum: angelus autem est bonum perpetuum quod supra nos est, quo nobis fit revelatio et custodia a vexationibus: ergo diligitur ut super nos.

Respondeo: est respicere angelum ut est natura, et sic est supra nostram naturam destitutam. Vel potest sumi nostra natura prout est unibilis divinae, et sic nostra est superior. Vel potest sumi angelus in quantum nobiscum est comparticipans felicitatem, et sic proximus (= n. 5).

Item, quaeritur an daemon diligendus sit ex caritate. Videtur sic, quia factus est ad imaginem Dei: quod est causa dilectionis.

C o ntra: ut dixit Bernardus supra , omnis proximus diligitur vel quia diligit, vel ut diligat : quod non potest esse in daemone.

Respondeo: potest diligi dilectione generali, quia est imago secundum naturam suam institutam, non destitutam (= n. 6).

Item, quaeritur an Christus in quantum mediator diligendus sit ut proximus, an ut Deus. In quantum mediator, est colendus latria: ergo diligendus ut Deus.

Contra: in quantum mediator est homo: ergo dulia colendus et ut proximus diligendus.

Respondeo quod Christus potest sumi 'qui est', scilicet persona, vel natura secundum se considerata: et sic ut Deus, sic ut homo et proximus diligendus (= n. 7).