DISTINCTIO XXXIX.

Praeterea solet quaeri *. In hac XXXIX distinctione agitur de augmentatione scientiae Dei vel diminutione.

a. Videtur quod scientia Dei non possit esse de pluribus quam sit vel e converso, quoniam scientia est de enuntiabilibus veris, et tot sunt modo quot erant ab aeterno ; ergo non possunt plura esse sub scientia Dei quam sunt b. Et gratia huius quaestionis quaeritur si mundum non esse fuit verum antequam mundus esset: aliter enim non potuit sciri nisi esset verum ; si autem verum fuit, quid subfuit illi veritati, cum solus Deus fuit ab aeterno?

c. Dicendum quod scientia Dei non est de enuntiabilibus ut sunt enuntiabilia, sed ut sunt per modum rerum de quibus sunt enuntiabilia: est enim de illis rebus per modum suae causae, et ita enuntiabilia reducuntur ad res et ipsae res ad causas rerum. Licet ergo plures possint esse res quam erunt, non tamen augetur scientia Dei, quae est ipsarum rerum, quoniam una causa est secundum unum modum qua cognoscuntur res, sive fuerint plures sive pauciores.

d. Ad hoc quod obicitur, scilicet quod enuntiabilia fuerunt ab aeterno, dicendum quod enuntiabile importat aptitudinem unam ex parte enuntiantis et aliam ex parte eius quod enuntiatur. Quantum ad primam aptitudinem non fuerunt ab aeterno enuntiabilia ; nec quantum ad secundam, quoniam ubi est aptitudo, ibi est compositio vel divisio; sed haec tunc primo veniunt in esse, quando creatura venit in esse, ubi primo est compositio eius 'quod est' et 'quo est'.

Item, Augustinus, in libro Soliloquiorum : " Si mundus non fuit, verum est mundum non fuisse ". Et Augustinus intendit probare quod veritas est perpetua, per hoc quod necesse est semper alteram partem esse veram: et ita vult dicere quod 'mundum non esse' fuit verum antequam fieret.

Dicendum quod tripliciter dicitur veritas. Est enim veritas esse ipsius rei; unde Augustinus : " Verum est id quod est". Et est veritas signi, prout oratio dicitur vera, cum ostendit rem esse sicut est; et sic dicitur veritas aequalitas signi ad id cuius est signum . Tertio modo dicitur veritas " rectitudo in rebus sola mente perceptibilis ", ut dicit Anselmus in libro De veritate ; et sic dicit quod " una sola est veritas ", sed plura sunt vera; et ponit exemplum de tempore, quoniam unum est tempus, licet plura temporalia sint eo mensurata. Sic Augustinus, 83 Quaestionum : " Omne verum est verum a prima veritate ". - Dicendum ergo quod secundum primum modum ' mundum non esse' non fuit verum antequam mundus esset: nulla enim subiacebat res. Nihilominus tamen in negationibus modo veris est propria veritas: una enim res separationem habet ab altera. Si vero loquamur de veritate signi, cum veritas signi dependeat a veritate rei, non fuit iterum verum veritate signi; nunc tamen pro illo statu verum est signum'' . Secundum ultimum autem modum, omnibus his negationibus una sola subfuit veritas. Cum enim dicimus ' ''mundum non esse', esse tunc omnino fuit indivisum a Deo, et ita removebatur vere esse a mundo et ab unaquaque creatura futura. Et sic loquitur Augustinus in libro Soliloquiorum. Et est exemplum in hujusmodi locutione 'hircocervus est in opinione', non quia esse habet, sed quia opinio de eo est .

Super hanc litteram: ille gignendo *. Contra: scire idem est quod esse; ergo, cum haec sit vera ' Pater scit gignendo', et haec erit vera 'Pater est gignendo'. - Dicendum quod hoc verbum ' scire' aliquando sumitur respectu creaturae, aliquando respectu essentiae vel personae eiusdem, aliquando respectu alterius personae, ut ' Pater scit creaturas' vel ' Pater scit se ipsum' vel ' Pater scit Filium' Primo modo est haec falsa ' Pater scit gignendo ', et secundo modo similiter, nisi gerundivum notet concomitantiam ; sed tertio modo notionaliter tenetur, et tunc recipit notionalem determinationem, sicut hic.

Super hanc litteram: in eorum essentia *. Contra: nihil est in Dei essentia quod non sit Deus ; ergo creatura non est in eius essentia.

Dicendum quod non intelligendum est de creaturis quod sint ' in eorum essentia ', sed intelligendum est de attributis essentiae, ut sapientia et huiusmodi. Et is est sensus: ' Omnia quae sunt in eorum scientia vel sapientia', hoc intelligitur de creaturis: residuum intelligitur de attributis essentiae. Si vero intelligatur de creaturis, tunc exponendum: 'in essentia eorum', id est in ipsis entibus.

Super illud: simul videt *. Argumentum quod non exsistens videri potest, cum visio tamen transeat super exsistentem. Cum nos videmus rem praesentem, numquid melius quam cum Deus videt futuram?

Dicendum quod Deus videndo se, videt omnia: cum sibi ipsi est praesens, videt omnia. Non sic autem est de visione nostra: oportet enim praesentiam rei esse apud sensum cum videtur, et similitudines eius vel alicuius contingentis cum videtur apud intellectum. Nec est nostra visio potior visione ipsius, licet videamus praesentia, qua ipse videt futura, quoniam praesenter videt ipsa esse praesentia immutabili, nos vero praesentia mutabili.

Hic opponitur *. Quaeratur utrum haec sit concedenda ' Deus potest habere scientiam quam non habet'. Quod videtur, secundum Magistrum , quoniam potest scire aliquid quod non scit.

Dicendum quod istae locutiones non sunt eiusdem virtutis, quoniam, cum dicitur 'Deus potest scire quod non scito, potentia respicit actum transeuntem in rem temporalem: sed sic non est intelligendum de hac locutione 'Deus potest habere scientiam quam non habet', quoniam potentia hic respicit ipsam scientiam Dei, quae aeterna est et non temporalis. 7. Super hanc litteram: Non potest noviter *. a . Super illud: Propter angelos, I Cor. 11, 10, Glossa: " Deus non ad tempus videt, nec aliquid novum est in visione eius aut scientia, cum aliquid temporaliter et transitorie geritur, sicut inde afficiuntur sensus, vel carnales hominum vel caelestes angelorum ". Sensus huius auctoritatis talis est: quod non est aliqua innovatio vel mutatio in scientia Dei, sicut accidit in hominibus et angelis.

b. Super illud: Quia unus dies apud ipsum, II Petri ultimo, 8, Glossa: " In agnitione divinae virtutis et praesentia et praeterita et futura aequaliter constant praesentia ". Et ita omne scibile est praesens ipsi, et ita non potest scire aliquid quod non sciat: potest tamen aliquid sciri quod non scitur.

c. Item, qualiter possunt praeterita et futura apud ipsum praesentia constitui? Certius enim est praesens aetemitatis quam praesens temporis, et praesens temporis est tantum ens: ergo praesens aetemitatis erit tantum ens. Qualiter ergo praeteritum et futurum factum est praesens in aeternitate?

d. Dicendum per auctoritatem Anselmi, libro De concordia praescientiae Dei et liberi arbitrii : " Sicut in aeternitate, quamvis non fuit aut erit aliquid, sed est, ita quod in aeternitate mutari nequit, in tempore aliquando per liberam voluntatem, antequam sit, mutabile esse probatur. Quamvis nihil ibi sit nisi praesens, non est tamen illud praesens temporale ut nostrum, sed aeternum, in quo omnia tempora continentur. Siquidem, quo modo aliquod praesens tempus continet omnem locum et quae in loco sunt, ita aeterno praesenti simul omne praesens tempus clauditur et quae sunt in quolibet tempore ". Dicendum ergo quod praeteritum et futurum, licet non sint in se entia, ut tamen sunt in sua causa, non transeunt ; sicut nec domus, ut est in mente artificis, transit, licet exterius recipiat mutationem. Unde Augustinus, Super Ioannem : " Arca in mente vita est, in opere vero arca est ". Quod ergo in se praeteriit vel futurum est, praesens est in sua causa vel ratione exemplaris vel ratione similitudinis: et sicut est praesens, sic est ens: et sicut praeteritum vel futurum, sic non ens.

e. Sed dubitatur adhuc de auctoritate Anselmi : " Sicut praesens tempus continet omnem locum, sic aeterno praesenti clauditur omne praesens tempus ". Secundum hoc enim videtur quod, sicut omne quod est in tempore temporale est, ita omne quod in aeternitate est, aeternum est ; et quae in tempore sunt, in aeternitate sunt, ut dicit auctoritas ; ergo temporalia sunt aeterna.

Dicendum quod non sequitur 'quae sunt in tempore clauduntur aeternitate, ergo sunt in aeternitate'. Dicuntur enim claudi, eo quod aeternitas praecedit tempus et erit post tempus et durat dum tempus est. Ea vero in aeternitate proprie dicuntur, quae habent suum esse cum aeternitate ; et licet temporales res, ut sunt in sua causa, aeternaliter sint, non tamen secundum se sunt in aeternitate.

Item, a quibusdam *. Aliqui dicunt quod scientia Dei sumitur tripliciter. Aut enim pro essentia eius, et sic significat essentiam ut intelligentiam: hoc modo cognoscit quod aliqua possunt esse quae nec sunt nec erunt. Alio modo significat visionem, et sic connotat quod res erit vel fuit vel est. Tertio modo significat scientiam approbationis. Et primo modo dicunt quod potest Deus scire plura quam scit: secundo modo, non; tertio vero modo tantum bona sciuntur.

Quod Deus non omnia sciat, Augustinus in Enchiridion : " Melius est quaedam nescire quam scire ", ut vilia. Si ergo haec sint vilia respectu scientiae divinae et divinae etiam bonitatis, melius est ignorantia ; sed numerus eorum non cognoscitur secundum Genesim .

Dicendum quod in auctoritate Augustini sumitur hoc verbum 'nescire' pro eo quod est ' non approbare', et sic Deus nescit vilia, id est peccata; sed non vilia ignorat, id est creaturas minus nobiles, quoad omnem sui mutationem.

Item, Augustinus : " Sunt quidam qui in tantam prorumpunt insaniam, ut dicant Deum non omnium habere notitiam, quia infinita sunt: quod in numeris oportet concedere: sed apud illum infinitorum certus est numerus, cuius scientiae non est numerus ".

Super seit Deus quanta sit multitudo pulicum *. Dionysius, De divinis nominibus : " Divina sapientia se ipsam cognoscens, cognoscit omnia, materialia immaterialiter, et non partite partita et finite infinita, et multa universaliter, ipso uno omnia cognoscens et adducens. Etenim si secundum unam causam Deus omnibus exsistentibus esse tradit, secundum eamdem et unicam causam scivit omnia ut ex ipso exsistentia et in ipso antesubstituta ".