DISTINCTIO XXVI.

Agitur hic de sacramento Matrimonii. Cum alia sacramenta *. Agitur ergo sic: primo de institutione sacramenti, et qua ratione dicatur sacramentum et cuius; - secundo quid sit Matrimonium et de causa efficiente Matrimonii, nam consensus cadit in eius definitionem ; et in hnc illius partis de causa finali eius: - in tertia parte de bonis Matrimonii, quae sunt fides, proles, sacramentum: et in fine illius de solutione debiti et tempore abstinendi a coitui - in quarta de conditionibus legitimarum personarum ad contrahendum, et per oppositum de illegitimis et de conditionibus dirimentibus contractum.

Primo autem quaeritur circa naturam huius sacramenti. a. Quaeritur ergo primo, cum hoc sacramentum sit primo institutum, quare non primo agatur in hoc tractatu de hoc sacramento. - Respondemus quod alia sacramenta, quantum est de se, conferunt gratiam spiritualem vel augmentum gratiae, dico autem gratiae gratum facientis. si digne suscipiantur: hoc autem sacramentum non confert gratiam gratum tacentem, etiam digne suscipienti. Et propter hoc ordinatur post alia sacramenta, tamquam illud quod est minoris efficaciae in disponendo ad gratiam, licet sit maius in significando. Significat enim coniunctionem Christi et Ecclesiae, vel unionem divinae naturae cum humana, quibus significatis nihil est maius in creaturis. Cum ergo sacramentum habeat in se quod sit signum et causa, plus habet ex eo quod est causa quam ex eo quod signum quod est [ultimum] sacramentum ; nam, si secundum rationem signi esset, cum huius sacramenti maius sit signatum vel aequale, praeponeretur pluribus aliis sacramentis.

b. Praeterea, institutum fuit in Lege naturae ; cetera vero instituta erant principaliter vel in Lege mosaica vel in Lege Evangelii. Si vero secundum nobilitatem ordinentur, ea quae sunt instituta in Lege gratiae erunt priora, quae vero in Lege timoris consequenter, quae vero in Lege naturae ultimo. -Sed is ordo non potest totaliter haberi nisi loquamur de Poenitentia secundum quod rationem sacramenti tenet ex virtute clavium quae collatae sunt Petro et successoribus eius. Tunc enim ista quinque sacramenta: Baptismus, Confirmatio, Eucharistia, Poenitentia, Extrema Unctio, institutionem habebunt in Lege gratiae, Ordo vero in Lege Moysi, Coniugium vero in Lege naturae.

c. Praeterea, licet quaedam primam institutionem haberent in Lege naturae vel in Lege Veteri, omnia tamen aliquo modo habuerunt institutionem in Lege Nova ; sicut hoc sacramentum in eo quod Dominus dixit in Evangelio Matth. 19, 6, ubi dicitur: Quos Deus coniunxit, homo non separet; et praeponitur : Propter hoc dimittet homo patrem et matrem et adhaerebit uxori suete, et erunt duo in carne una. In quo significatur " consensus legitimus viri et mulieris individuam vitae consuetudinem retinens " 9l6,19-21]. Et secundum hoc quod habent huiusmodi institutionem dicuntur sacramenta secundum praedictam definitionem sacramentorum Novae Leais .

a. Potest autem quaeri, cum sint septem sacramenta, quorum quinque erant in Veteri Lege vel illis respondentia, quare duo sunt appropriata tantum Legi gratiae, scilicet Confirmatio et Extrema Unctio. Nam Baptismus respondet circumcisioni in Veteri Lege; agnus paschalis respondet Eucharistiae; Poenitentia vero et Ordo et Coniugium in suis rationibus propriis erant: conterebantur enim et confitebantur peccata sua, ad minus confessione operis in quo satisfaciebant.

b. Praeterea, duo tantum erant instituta in paradiso, scilicet Coniugium et Poenitentia, ut habetur ultimo capitulo tractatus De poenitentia [ 888, 20-23]. Potest ergo quaeri propter quid ista duo conveniebant ibi institui, et non alia. - Non enim videtur quod competat ibi institutio sacramenti Poenitentiae, cum non esset indigentia illius sacramenti nisi subsecutum esset peccatum ; et ita videtur quod adveniente morbo excogitanda esset medicina morbi.

Si vero non subsecutum esset peccatum actuale, nec originale in posteritate ; et ita non requireretur Baptismus aut circumcisio ad deletionem eius. - Praeterea, non conveniret in compassibili passio, nisi praecessisset peccatum cui poena deberetur ; et ita non haberet locum et sacramentum Eucharistiae, quod fit in memoriam passionis per quam redempti sumus a peccato.

Si vero non esset illud sacramentum, vel Baptsimi, vel Poenitentiae, non requireretur Ordo sacerdotalis, cuius potestas ordinata est ad haec sacramenta, et ita per consequens nec Ordines antecedentes qui sunt ante ipsum. - Si vero non esset peccatum, non adversaretur sensualitas rationi vel e converso, et ita non esset pugna: quare nec requireretur sacramentum Confirmationis, quod est stantis in pugna aut praeparati. Solum ergo sacramentum Coniugii, quod esset ad procreationem eorum per quos restitueretur numerus cadentium angelorum, inter haec omnia sacramenta esset necessarium. Quare ergo plus institutum est sacramentum Poenitentiae in paradiso quam aliud ?

c. Praeterea, cum in Lege Nova sint instituta septeni, in Lege Veteri fuerunt quinque, quaeritur: aut omnia illa quinque erant in Lege naturae, aut aliqua illorum ; et si quaedam et quaedam non, propter quid illa et non alia ? Fuit enim instituta circumcisio ante Legem Veterem; similiter sacramentum respondens sacramento Eucharistiae in oblatione panis et vini Melchisedech ; Ordo vero non fuit ante institutus. Propter quid ergo sunt instituta aliorum sacramentorum signa et non huius ?

d. Respondemus ad primum quod Confirmatio et Extrema Unctio sunt appropriata Legi gratiae, nec habent respondentia in Lege praecedenti. Nam Confirmatio significat robur gratiae, Extrema vero Unctio plenam gratiam quae habetur in receptione utriusque stolae. Quae duo sunt consecuta per redemptionem in Nova Lege. Nam viatores erant roborati per adventum Spiritus Sancti non tantum invisibiliter, sed etiam visibiliter. Praeterea, ablata fuit altera manus diaboli, scilicet impellens ; propter quod consequenter potuit esse pugna quin de facili succumberent pugnaturi. Et hoc totum secundum se figuratum est in Confirmatione. - Praeterea, per redemptionem facta est apertio ianuae, in qua habebatur visio Dei et plena gloria in corporis resumptione. Et propter hoc, cum hoc sit in Extrema Unctione figuratum, recte haec duo sacramenta, quorum unum est stantis in pugna ad obtinendum victoriam, alterum exeuntis a pugna ad obtinendum coronam, sunt Novae Legi appropriata. - Reliqua vero quinque erant necessaria in Veteri Lege: circumcisio ad deletionem originalis; poenitentia in remedium actualis ; coniugium in remedium poenae originalis, quae est concupiscentia militans in membris ; agnus paschalis in memoriam liberationis ab Aegypto; ordo vero propter praecedentia, et ratione officiorum quae erant in tabernaculo aut templo ; in quibus significatur Ecclesia militans hic, in qua sunt officia constituta ordinata ad sacramentum Eucharistiae.

e. Ad id vero quod quaeritur de institutione sacramenti Poenitentiae, respondemus quod, licet non adhuc esset morbus, et dabatur tamen in signum comminatione poenae pro peccato, cum dictum est : In quacumque die etc. Et fuit tunc sicut medicina praeservativa ne caderet in morbum, quae post facta est expulsiva morbi.

f. Si vero quaeratur propter quid hoc fuit institutum potius quam alia, respondemus: si non esset secutum peccatum nec sequerentur alia, ratione quorum sunt alia sacramenta. Et ideo data fuit medicina praeservativa huius, ex quo alii defectus sunt consecuti. Solum ergo haec duo erant instituta in paradiso: unum ad multiplicandum bonum et in signum unionis membrorum Ecclesiae triumphantis, alterum ad praeservandum a malo.

g. Ad tertium dicimus quod in Lege naturae necessaria erat circumcisio, postquam iam fuit natura corrupta, ad deletionem originalis peccati ; coniugium vero ad remedium concupiscentiae, quae secuta est ex corruptione peccati ; sacramentum vero panis et vini ad excitationem desiderii antiquorum Patrum respectu significati eorum ; poenitentia vero ratione contritionis erat necessaria. - Sed crescente diversitate pecca- . torum actualium, oportuit legem excogitari ad prohibendum. Et cum hoc, si inciderent in peccatum, oportuit institui quaedam per quae fieret satisfactio. Et ideo in Lege Veteri constitutum fuit sacramentum poenitentiae quoad specialia genera satisfactionum. Et quia non potuit propria emenda unicuique peccato excogitari, secundum genera peccatorum et statum delinquentium constituta est ibi satisfactio. Eo vero quod crevit morbus, ut quasi multiplicaretur peccatum in infinitum, constitutum est in Nova Lege quod poenitentiae essent arbitrariae, secundum considerationem peccati quoad suas et delinquentis circumstantias, habito respectu ad signa poenitentiae. Ordo vero sacerdotalis cum hoc erat necessarius, ad quem pertinebant huiusmodi emendae per sacrificia et expiationes.

Consequenter quaeritur propter quid quaedam sub quibusdam rationibus generalibus remanserunt, quibusdam vero alia successerunt: ut circumcisioni Baptismus, agno paschali vel vitulae rufae Eucharistia; ordo vero et poenitentia et coniugium sub rationibus propriis aut generalibus remanserunt. -Respondemus quod haec duo sacramenta per se significant redemptionem per passionem Christi, in qua est virtus omnis sacramenti. Et propter hoc conveniebat multa signa haberi illius, quorum quaedam essent remotiora, quaedam propinquiora, ut sic clarius ostenderetur appropinquare redemptio vel iam venisse. Et propter hoc Baptismus, cum publicatum fuit sacramentum redemptionis, evacuavit omnino circumcisionis sacramentum, et Eucharistia agnum paschalem: fuerunt enim sacramenta futuri, ista vero iam praesentis. Non sic autem tuit in aliis sacramentis in quibus figurabatur praesens, ut in coniugio et poenitentia; remittebatur enim peccatum actuale in Veteri Lege quoad propriam poenam, coniugium etiam habuit proprium effectum.

a. Consequenter quaeritur de differentia materiae in sacramentis, et hoc ratione Coniugii, quod non videtur habere materiam. Et est prima quaestio, quare plura sacramenta communicant in oleo tamquam in materia, in quodam vero appropriatur aqua, in quodam species panis et vini, Coniugium vero et Poenitentia nullam videntur habere materiam sensibilem.

b. Praeterea, sola aqua praestat materiam sacramento inter elementa ; aut si aer aliquando praestat materiam in aliquo, non erit nisi in illis in quibus verba cedunt in rationem materiae.

c. Praeterea, inter liquores compositos solum oleum praestat materiam, et vinum cum transsubstantiatur ; inter alia vero quae cedunt in rationem nutrimenti, solum panis cum transsubstantiatur.

d. Praeterea, in Matrimonio materia videtur esse ipsae legitimae personae. Cum enim Matrimonium sit vinculum, respectu autem vinculi ea quae vinciuntur sunt materia, videntur tunc res rationales materia huius sacramenti. Qualiter ergo convenit eis haec ratio sacramenti: "Invisibilis gratiae visibilis forma" * ? Oportet enim visibilem formam habere aliquam similitudinem cum invisibili gratia cuius est signum.

e. Praeter haec, ita est in aliis sacramentis, quod ad esse sacramenti requiritur determinata materia ex qua fit sacramentum. Propter quid similiter non est in Poenitentia et Coniugio ? Non enim potest dici in Coniugio quod subarrhatio anuli vel benedictio vel aliquid talium pertinentium ad solemnitatem Coniugii sit de materia Coniugii, cum Coniugium sit consensus animorum ; consensus autem res spiritualis est.

f. Respondemus quod aliter est in his duobus sacramentis et in aliis quinque. Haec enim duo instituta erant in paradiso, dum adhuc homo spirituali mente praeditus erat, nec per conversionem ad sensibilia subiectus peccato. - Praeterea, ex natura sacramenti hoc accipitur. Coniugium enim consistit in consensu expresso per verba de praesenti [917, 3-4]. Quid enim habet maiorem convenientiam cum verbo interiori quam verbum exterius, quod ab ipso generatur. Similiter in Poenitentia, passio quae fit in corpore convenientiam habet cum passione mentis a qua generatur ; et verbum affectui attestatur. Recte ergo haec duo sacramenta, quorum signa generantur ab affectione animi, sunt universalia sacramenta Legem naturae concomitantia. Non sic autem est in aliis ; sed sicut homo fuit seductus per sensibilia ab ipso separata, ita per sensibilia separata reducetur. Et propter hoc omnia sacramenta instituta post lapsum hominis exteriorem habent materiam. - Praeterea, in his duobus sacramentis est homo sicut cooperans Deo; dico autem de homine qui recipit effectum sacramenti. Deus enim non iustificat hominem, nisi homo faciat quod in ipso est: similiter non fit sacramentum Matrimonii in aliquo nisi eo consentiente. Non sic autem est in aliis sacramentis, immo actiones sacramentales ad alias pertinent personas, quam ad eas quae suscipiunt sacramentum. Quod patet ex definitionibus sacramentorum. Poenitentia enim est cum commissa deflemus etc. [820, 5-6]; Matrimonium etiam est consensus animorum etc. 914, 22-23]; Baptismus vero " aqua diluendis animis et corporibus sanctificata" , et ita de aliis. Per quod significatur quod, postquam lapsus fuit homo in peccatum, indiguit alio adiutore ad resurgendum; sed ante lapsum potuit stare et proficere , nullo alio adiutore quam Deo. Et ideo sacramenta illa, quae ante peccatum erant instituta, materiam acceperunt ex ipso qui suscipit sacramentum, per ipsius operationem. - Secus tamen est de sacramento Poenitentiae et de sacramento Coniugii. Nam sacramentum Poenitentiae quoad partes suas non habuit effectum antequam lapsus esset homo in peccatum; et propter hoc in parte dependet effectus eius a ministris Ecclesiae, prout de virtute clavium fit in parte relaxatio poenae aut commutatio. Coniugium vero est inter omnia quoad hoc spiritualius; eius enim effectus melius permansisset, si homo in statu innocentiae perstitisset.

g. Oleum autem est materia communissima sacramentalis in habentibus materiam extrinsecam. Quae in quatuor sacramentis communicatur; sed in duobus essentialiter, in duobus vero [eo] figuratur gratia ex virtute sacramenti prius collata. Verbi gratia in Confirmatione et Unctione Extrema significatur gratia quae confertur in unctione ipsa per oleum sanctificatum a

debito ministro, in debita parte corporis, cum intentione sacramentali. In Baptismo vero et Ordine sacerdotali, inunctione significatur gratia quae confertur ex virtute Ordinis aut Baptismi, non quae tunc primo conferatur cum inungitur. - Ratio autem propter quam oleum est communior materia haec est: quia oleum inter omnes liquores ampliorem tenet similitudinem cum gratia quoad suas proprietates. In oleo enim est praedominans natura levis et transparentis et luminosi, quae inter corporales proprietates plus tenent similitudinem spiritualium proprietatum gratiae. Gratia enim illuminat ad cognoscendum, erigit affectum ad superna, disponens est ad dotem corporis qua corpus erit transparens. Praeterea, in ipsa gratia nihil est corpulentiae unde praebeatur resistentia spiritui. - Assignantur etiam tres proprietates principales olei secundum Bernardum : quod lucet, quod reficit, quod lenit sedando dolorem apostematum. Quarum similes sunt in gratia: lucet enim intellectui, reficit affectum, et lenit sedando dolorem vulnerum peccatorum. Cum ergo sacramentum sit Visibilis forma invisibilis gratiae' *, recte communior materia sacramenti est oleum. h. Si quaeratur propter quid differenter est oleum in Confirmatione et Extrema Unctione ex una parte, et in Baptismo et Ordine ex alia, respondemus quod in Confirmatione et Unctione Extrema non duplicatur materia sacramentalis; in aliis duobus duplicatur. Baptismus enim ratione gratiae non tantum est ad delendum peccatum, sed ad vivificandum et in bonum habilitandum. Similiter in sacramento Ordinis exigitur gratia potestatis spiritualis, et hoc respectu alterius: et gratia sanctificans, ut digne exsequatur opus illius potestatis spiritualis. Et ideo utrobique duo sunt sacramentalia. Confirmatio vero est ad robur gratiae in Baptismo collatae, si permansit ; vel ad gratiam conferendam, ut perstet in pugna contra adversarias potestates. Et propter hoc, cum unica gratia sit collata et significata, una "est materia sacramentalis. In Unctione vero Extrema videtur esse dubium, propter hoc quod ad duos effectus videtur se extendere. Sed intelligendum est quod unus est essentialis effectus, quem designat oleum ratione qua lenit, mitigando infirmitatem mentis, aut etiam corporis aliquando, si expedit.

i. Si vero quaeritur quare aqua tantum inter simplicia corpora materiam tenet sacramentalem, respondemus quod, cum duo sint elementa, ignis et aqua, in quibus dominantur qualitates activae, per haec duo fit purgatio: per aquam primo, consequenter per ignem. Fit autem primo per aquam, eo quod primum dominium peccati fuit per ignem concupiscentiae; et ideo conveniebat ad purgationem aqua, in qua est dominium frigiditatis. (I Ultimum autem peccatum dominans est congelatio avaritiae, eo quod homines erunt in fine semetipsos amantes , per quam refrigescet caritas multorum ; unde convenit ei purgatio per ignem. Quia ergo initiale peccatum fuit concupiscentiae traductae per libidinem generativae, convenit regeneratio per aquam; sicut primo, cum fuit circumcisio, fiebat ablatio pelliculae in organo generationis. Ignis autem non competit ad materiam sacramenti, licet habeat vim purgativam, propter proprietatem violentiae actionis, quae repugnat actioni sacramentali. Et sic patet quare convenientius fuit hoc elementum, scilicet aqua, ad materiam sacramenti.

Ii. Panis vero et vinum sunt ad conservationem nutrimentalem corporis humani, gerentia similitudinem nutrimenti spiritualis. Sicut ergo aqua fuit de primis generantibus, ita haec de ultimis conservantibus. Et propter hoc recte cedunt in materiam sacramenti nutrimentalis, sicut illa in materiam sacramenti regenerationis.

I. Si vero quaeratur propter quid verba cedunt in omnem materiam sacramentalem aliquo modo, respondemus quod verba tenent similitudinem Verbi increati, verbum autem in voce tenet similitudinem Verbi in carne. Cum ergo omnia sacramenta per Verbum in carne ad nos descenderint, recte per verbum in voce administrantur, quoad spiritualitatem sacramenti ostendendam.

m. Si quaeratur quae est forma visibilis in Coniugio, respondemus quod expressio consensus in verbis, cum recta intentione contrahendi. Nam expressio consensus per verba significat consensum animorum, qui proprie dicitur sacramentum. Sicut enim species panis et vini non dicitur sacramentum per quod conferatur invisibilis gratia, sed corpus Christi sub specie panis et vini et sic consensus animorum expressus per verba proprie dicitur sacramentum. Est ergo quiddam sacramentum tantum, scilicet consensus exterior ; quiddam sacramentum et res, scilicet consensus interior ; quiddam vero res tantum, scilicet coniunctio fidelis animae cum Christo, vel Ecclesiae cum capite. Sed haec multiplicatio est ex parte signi in sacramento ; ex parte vero qua sacramentum est causa, alteram recipit divisionem.

Circa institutionem huius sacramenti quaeritur utrum fuerit institutum propter unum aut propter plura ; et si propter plura, propter quae et quot; et utrum semel aut pluries ; et utrum fuerit in praecepto aut non.

a. Quod autem propter plura, patet per hoc quod dicit Augustinus, Super Genesim : "Quod sanis fuit in officium, aegrotis est in remedium ". - Sed propter quid est hoc, quod hoc sacramentum est in officium, cum alia fuerint in remedium: Vel si non omnia alia fuerunt in remedium tantum, sed aliquod in officium, sicut videtur de Ordine, propter quid quaedam sic se habent et quaedam alio modo, quaedam vero utroque modo ?- Respondemus: quaedam sacramenta plus respiciunt declinationem a malo, quaedam ordinationem in bonum, quaedam utroque modo. Baptismus enim et Poenitentia et Unctio Extrema principaliter respiciunt recessum a malo;

Confirmatio, Eucharistia, Ordo accessum ad bonum. Coniugium vero, quoad multiplicationem filiorum Dei, vel quoad consensum animorum individuam vitae etc. *, respicit ordinem in bonum ; quantum autem ad hoc, quod est in remedium libidinosae concupiscentiae, est contra malum. Illa ergo dicuntur in remedium, reliqua vero in officium, hoc autem communiter. Alio tamen modo sumendo officium, tantum Coniugium et Ordo sunt ad officium. Quoium unum exit a potestate spirituali, reliquum a potestate carnali ; et hoc ordinatur ad multiplicationem membrorum in Ecclesia, illud vero ad ordinem membrorum in Ecclesia.

b. Deinde quaeritur quare toties institutum est Coniugium: solum enim duo sacramenta, scilicet Baptismus et Coniugium, plures habuerunt institutiones. - Respondemus quod, sicut Coniugium est sacramentum generationis filiorum ad cultum Dei, ita Baptismus est sacramentum regenerationis. Unde haec duo fuerunt sacramenta necessitatis: unum ante peccatum, et etiam post in aliquibus ; alterum vero, vel ei respondens, post peccatum et omnibus. Quia ergo oportuit homines invitari ratione dictae necessitatis ad utrumque sacramentum, multoties, secundum diversitatem temporum in quibus res sacramenti variata est, tum ratione eorum quae sunt in sacramento, tum ratione eorum propter quae est sacramentum, multiplicata fuit institutio utriusque sacramenti. Sed differenter in Baptismo et in hoc, nam institutio Baptismi multiplicata est secundum diversas sui causas, ut supra habitum est, eodem libro, distinctione III, cap. De institutione Baptismi [758-759]. Hoc autem [pluries] institutum est ratione diversarum utilitatum et bonorum Matrimonii. Nam primo institutum est Gen. 1,28, quoad generationem filiorum ad cultum Dei, et hoc quoad bonum prolis; deinde Gen. 2,24, quoad bonum fidei, cum dictum est: Relinquet homo etc, deinde Gen. 9,1, ad remedium. Et fuit etiam tunc in praecepto; et in hoc distinguitur ab eo quod fuit Gen. 1, quia tunc fuit tantum ad officium. In 2 vero Ioan., 1-10, solemnizatum fuit per praesentiam veri sponsi, quando nuptiae jactat sunt in Cana Galikae. In Matthaei vero 19,6, institutum fuit quoad bonum sacramenti, cum dictum est: Quod Deus coniunxit etc. Cum enim aliquando licitum esset in veteri populo plures habere ad prolis multiplicationem in populo Dei, dum parvus erat numero ; ex tunc factum est illicitum omnino. Et sic patet propter quid pluries facta est institutio Coniugii.

c. Deinde quaeritur si fuit in praecepto et quando ; et primo si in paradiso fuit in praecepto. Et si hoc, tunc videtur quod transgressi sint praeceptum, cum Coniugium esset ad procreationem filiorum. Sed de hoc supra habetur, secundo libro, distinctione XX, cap. Cur ergo non coierunt [ 399, 7 Si vero post lapsum in peccatum fuit in praecepto, cum concubitus parentum non sit sine libidine, ut videtur dicere Augustinus, libro De fide ad Petrum , videtur tunc esse obligatio per consequens ad actum peccati. Dicit enim ibi Augustinus: "Istam ceterorum hominum carnem per humanum certum est nasci concubitum, viro seminante, femina vero concipiente et pariente. Et quia, dum sibi vir mulierque miscentur ut filios gignant, sine libidine non est parentum concubitus, ob hoc filiorum ex eorum carne nascentium non potest esse sine peccato conceptus ; ubi peccatum in parvulos non transmittit propagatio, sed libido; nec fecunditas humanae naturae facit homines cum peccato nasci, sed foeditas libidinis, quam habent homines ex illius primi iustissima condemnatione peccati". Quod si est, tunc videtur quod nuptiae sint damnandae, sicut dixerunt Tatiani, qui Encratitae dicti sunt . - R e s p o n d eni u s per hoc quod infra dicitur, XXXI distinctione, cap. Cum

''ibitur haec tria bona *, in quo dicit Augustinus quod "coniugalis concubitus ratione generandi non habet culpam" [939,14-15]. Exponenda est ergo auctoritas praedicta non de peccato, sed.de poena peccati, cum dicitur: " Sine libidine non est parentum concubitus". Nomen enim 'libidinis' aliquando sonat in culpam, aliquando in poenam . In culpam, secundum illam definitionem Augustini in libro De mendacio : "Animi appetitus quo aeternis bonis temporalia quecumque praeponuntur". In poenam autem, secundum quod libido dicitur inordinata concupiscentia secundum quam pronitas est ad peccandum. Unde Augustinus, Super Genesim '' : "Infirmitas incontinentiae, quae est in carne per peccatum mortua, ne cadat in ruinam vitiorum, excipitur honestate nuptiarum ". Et ita, licet aliquando fuerit Coniugium in praecepto, non obligati erant ad actum peccati, sed ad officium; quod tamen non fiebat sine poena peccati, quam et ipsi meruerunt.

Cum igitur Coniugium *. Quaeritur de significatione et effectu huius sacramenti.

a. Habet enim hoc sacramentum plura significata, quorum unum est coniunctio fidelis animae cum Christo, ut habetur infra, eodem capitulo, ubi dicitur: " Copulata est sponsa sponso spiritualiter et corporaliter, id est caritate et conformitate naturae" [914,26-27]. Illa ergo copula quae est per caritatem, est fidelis animae cum Christo. Significat etiam coniunctionem Christi et Ecclesiae, quae fit per naturae conformitatem, secundum quod ibidem dicitur [915,1-4]. Significatur etiam unio divinitatis cum humanitate, ut De consecratione, distinctione 2,

In Christo ; et haec significatur per inseparabilitatem coniugum post carnalem commixtionem: in ipsa enim commixtione carnis significatur Christi et Ecclesiae coniunctio in naturae conformitate.

b. Cum ergo haec tria sint significata, quorum nullum est causatum virtute Coniugii, cum infidelium sit coniugium, ut infra, distinctione XXXIX, cap. ''Huic autem videtur obviare *, potest quaeri quod est illud significatum quod etiam causatum est a sacramento. Hoc enim videtur in omni sacramento, per dictam definitionem: " Quod imaginem gerit et causa exsistit" etc. [746,14-15]. - Propter hoc dicunt aliqui quod illa definitio intelligenda est de sacramentis Novae Legis, ut de Baptismo, Eucharistia, Confirmatione, Unctione Extrema; Coniugium vero fuit ante utramque Legem, et ita non oportet hanc definitionem convenire.

Alii vero dicunt quod efficit gratiam quam figurat, non ratione sui, sed ratione benedictionis sacramentalis, quae fit adhibita solemnitate, et quoad hoc est sacramentum Novae Legis.

Sed videtur supradicta definitio non tantum convenire illis sacramentis quae sunt instituta in Nova Lege, cum hoc conveniat Poenitentiae ratione contritionis, quae fuit ante Novam Legem et Veterem. Praeterea, si hoc haberet tantum ratione benedictionis institutae ab Ecclesia, non esset hoc ex virtute ipsius sacramenti, sed plus faceret ibi sacramentale quam sacramentum. - Ideo videtur dicendum per hoc quod dicit Augustinus, libro De bono coniugali '' : " Coniugium est signum spiritualis coniunctionis et dilectionis animorum, qua inter se (I coniuges uniri debent": quod scilicet consensus ille animorum, in fide mutuae continui tiae et in non dissensu a generatione filiorum ad cultum Dei, praeter omnem causam inhonestam, verbi gratia cum solum spirituale movet eos, disponit ad spiritualem unionem caritatis, quam Dominus dat in consentientibus digne. - Coniugium autem infidelium non est perfectum coniugium. Quod patet: si enim unus convertatur ad fidem, reliquo manente in infidelitate, separabile est coniugium propter fornicationem spiritualem : et ita non omnia bona Matrimonii concurrunt.

c. Cum autem sint plura significata, et hoc ratione diversorum, non videtur esse perfectum sacramentum in illo coniugio, ubi non concurrunt omnia ista significata, verbi gratia ubi non est copula carnalis: deest enim propria significatio coniunctionis Christi et Ecclesiae sive membrorum cum capite secundum naturae conformitatem, et unionis humanae naturae cum divina.

Respondemus quod non minus est de sacramento ratione sanctitatis, sed pauciora sunt ratione significationis. Sacramentum autem a sanctitate dicitur sacramentum. Spiritualior enim est illa coniunctio, ubi non remittitur per carnalem copulam: in commixtione enim fit homo caro . -Collata est etiam quaedam sanctificatio a Domino cum interfuit nuptiis et cum in Evangelio instituit sacramentum , ratione cuius potest in digne consentientibus et exsistentibus in caritate conferri augmentum gratiae.

d. Potest iterum quaeri: cum sint tria in Matrimonio, in quorum uno initiatur, scilicet in sponsalibus ; in altero est ratum, scilicet in consequentibus; in tertio consummatum, scilicet in carnali copula, quantum autem tenet rationem sacramenti, id est 'signi sacrae re' *, utrum aliquid significetur per tertium, et quid sit illud. - Praeterea, aliquod est matrimonium ubi non intercedunt nisi sponsalia cum carnali copula ; in quo videtur quod desit sanctitas sacramenti, quae est in consensu per verba de praesenti significante copulam spiritualem Christi et Ecclesiae vel fidelis animae. - Respondemus: idem significatur per sponsalia et per consensum de praesenti: differentia enim tantum est secundum tempus. Licet ergo praesens sit coniunctio spiritualis Christi et Ecclesiae, non tamen perfecta coniunctio quae erit in patria est de praesenti, sed futura. Et ita potest idem differenter significari in sponsalibus et consensu expresso per verba de praesenti. Praeterea, adhuc non dicitur esse matrimonium, sed obligatio. Unde non sequitur: est initiatum matrimonium, ergo matrimonium ,

sed obligatio est praecedens; et propter hoc non oportet habere proprium significatum matrimoniale. - Ad aliud respondemus quod, licet non exprimatur consensus per verba de praesenti ubi est tantum carnalis copula, praemissis sponsalibus, est tamen interpretatio consensus huiusmodi; nam praesentia coniunctionis carnalis traducit consensum de futuro in illum de praesenti.

c. Sed adhuc quaeritur propter quid in hoc sacramento sunt plura significata, ita quod nullum per alterum nec per ideni; cum in aliis sacramentis unum sit significatum, vel plura secundum prius et posterius per idem, vel plura significata per plura sacramenta. Verbi gratia in Baptismo significatur ablutio peccati in via et perfecta ablutio a poena in patria, sicut et in circumcisione. In sacramento etiam Altaris, cum sint plura signa, plura significata respondent eis, unita tamen; propter quod unum sacramentum dicitur. Anima enim, quae in sanguine designatur, non est sine corpore. Et ita, cum in Matrimonio sint plura significata non secundum prius et posterius, erunt plura sacramenta. - Respondemus: Matrimonium non trahit esse sacramenti essentialiter et semper a copula carnali, sed a consensu maritali. Unde unum dicetur sacramentum ab illo significato quod essentialiter et semper significat, maxime cum quoad hoc habeat esse spirituale quod ad vim sacramenti pertinet. Et ita in unoquoque sacramento erit una principalis gratia designata.

f. Praeterea, cum Matrimonium sit signum gratiae, aut communiter, aut secundum quod gratia ad aliquid determinatur. Sed non communiter tantum, quia in hoc non distingueretur ab alio sacramento. Si vero secundum quod contrahitur, non videtur nisi ad usum caritatis. Sed caritatis sunt plures usus: potest ergo quaeri secundum quem. - Respondemus quod unus est usus caritatis quo unimur Deo, alter quo uniuntur membra capiti, tertius quo proximus proximo, sive membrum membro, prout est in corpore mystico ; quartus vero est secundum quod ordinat in finem qui est beatitudo. Et secundum hunc ultimum proprie virtus dicitur. Non sic autem significatur hic gratia caritatis, sed secundum quod uniuntur membra capiti secundum quod caput est Deus et homo.

g. Si vero quaeratur quae sit differentia gratiae caritatis hic et in sacramento altaris quoad ultimum significatum, quod est in corpore mystico, respondemus quod caritas habet motum unum secundum quod est "copula amantis et amati" . In quantum ergo amatur Christus caput ratione redemptionis per passionem a membris, designatur caritas in sacramento Altaris; nec est ibi caritas in quantum huiusmodi significata, sed corpus mysticum, cuius vinculum est per hanc caritatem. Hic autem per se significatur ipse consensus caritatis, non referendo ad praedictam causam.