DISTINCTIO XII.

Haec de angelicae naturae conditione *. a. In hac distinctione agitur de operibus sex dierum . Circa quae opera vertitur discordia inter Augustinum et Gregorium. Dicit enim Augustinus quod simul fuerunt omnia haec, sed causa cognoscendi ea, in faciendo discretionem inter ipsa, dividuntur per opera sex dierum. Gregorius autem et Beda et Hieronymus ponunt hanc successionem esse inter illa in essendo. Augustinus autem movetur ex illa auctoritate 18 Eccli., 1: Qui vivit in aeternum, creavit omnia simul.

b. Primo obiciatur sic: In principio creavit Deus caelum et terram , id est in principio temporis, et ita in uno et eodem instanti creavit caelum et terram; et in eodem, secundum Augustinum, facta est lux, quoniam omnia simul fuerunt ; [ergo simul fuerunt) lux et tenebrae, aut non simul omnia creavit.

c. Adhuc, prima die creavit caelum et terram: sed ante lucem non erat dies, quoniam " dies est sol lucens super terram "; ergo simul facta est lux et dies primus et quae fiunt in primo die. - Dicendum quod aequivoce sumitur dies, scilicet pro naturali et artificiali.

d. Isidorus, in libro Differentiarum : " Duas res fecit Deus ante omne tempus, scilicet angelicam naturam et materiam informem ". - Sed contra, in primo die dixit : Fiat lux, id est angelica natura: ergo non ante primum diem. - Dicendum quod ante omne tempus fecit angelicam naturam ; sed 'lux' dicitur angelus conversus ad Deum , et ante primum diem factus erat angelus informis a gratia.

e. Omne opus fit in aliquo sex dierum, et ita angelica natura. - Dicendum sicut quidam Sancti , quod est opus creationis, et est opus formationis, et est opus distinctionis, et est opus propagationis. Unde dicendum quod omne opus distinctionis fit in aliquo sex dierum, sed non opus creationis.

f. Augustinus, 83 Quaestionum : " Informem materiam fecisti ante omnem diem ". Augustinus, in libro De symbolo : " Rectissime creditur Deum omnia fecisse ex nihilo, quoniam, licet de aliqua materia factus est mundus, illa tamen materia de nihilo facta est, ut ordinatissimo Dei munere capacitas prima formarum fieret, ac deinde formarentur quaecumque formata sunt. Hoc autem diximus, ne sint contrariae sententiae Scripturarum ".

Secundum hanc itaque traditionem etc. *. a. Quaeritur quare potius dividuntur aquae ab aquis quam aliud elementum dividatur, ita [ut] aquae congregentur in unum in loco suo. - Dicendum cum Ioanne Damasceno et Basilio quod, cum continuetur sphaera ignis firmamento, penitus per ignem resolveretur firmamentum, nisi aqua poneretur super firmamentum, ut patere potest in plumbo posito sine aqua super ignem.

b. Adhuc quaeritur quare potius dicitur quod Spiritus ferebatur super aquas quam Pater et Filius. - Et dicendum cum Ioanne Damasceno quod ibi praefiguratur Baptismus, qui fit in aqua et Spiritu Sancto.

c. Adhuc quaeratur quare in ordine creationis non fecit mentionem de [igne et] aqua et aere. Augustinus, Super Genesim : Omnia elementa sunt mixta in omnibus, nam in terra inveniuntur alia. Numerata igitur 'terra' in qua alia inveniuntur, et 'caelo' per quod inveniuntur, media cointelliguntur.

d. Basilius : " Terra, cum sit medium, in sui stabilitate subsistit, et quoniam gravis est omnino, [et] quoniam aeque coangustatur per res circa ipsam ex omni parte, [cum] sit sphaerica Tamen quoniam aliqua pars aquae est infra terram dicitur fundari super aquas: non quod aquae sustineant, sed virtus divina contentiva ei naturam medii determinans ".

Attende quod hic dicit etc. *. In prima die fecit caelum et terram; et tunc non erat lux facta, sed erat quaedam nebula quae suffecit ad illuminationem aeris. Ad quid ergo postea creavit solem ad illuminandum? - Dicendum cum Ioanne Damasceno quod forte illa nebula non suffecit ad illuminandum inferiora.

De qua priusquam tractemus etc. *. a. Super illud: Qui vivit, creavit, 18 Eccli., 1 : " Rerum substantia creata est simul, sed non simul formata ; et simul exstitit secundum substantiam materiae, non simul apparuit secundum speciem formae ". -Super illud: Ecce Behemoth, 40 Iob, 10 : " In substantia simul omnia facta sunt, sed non secundum species simul omnia prodierunt ". - Augustinus, XI libro Confessionum : " Verbo tuo simul et sempiterno dicis omnia quae dicis, et fit quidquid dicis ut fiat, nec aliter quam dicendo facis ". - Augustinus, Super Genesim : " Sicut vox est materia verborum, verba vero formata vocem indicant; non autem qui loquitur, prius emittit vocem informem quam formet, ita creator Deus non prius fecit materiam informem, et eam post, secundum ordinem quarumque naturarum, secunda consideratione formavit". - Augustinus, in eodem : " Non quia informis materia formatis rebus tempore prior est, cum utrumque sit concreatum, quod factum est et unde factum est ". - Augustinus, in libro Confessionum : " Verum est, omne quod ex informibus formatur, prius esse informe quam formetur ex iis ". Si vero remansissent elementa in sui ruditate, nihil ex iis posset fieri, nisi Deus novas species et novam ordinationem addidisset.

b. Behemoth feci tecum , id est cum homine; ergo ultima creatura et prima simul fuerunt, et ita mediae. - Ad istud respondet Gregorius : Cum homine factus est Behemoth " non unitate temporis, sed cognitione rationis ". Vel ideo simul, quoniam in actione Dei, quae tempore caret; hoc autem idem de omnibus dicitur, simul autem " per imaginem sapientiae ".

c. Ducatur ratio ista pro una parte: Sapientia est rerum cognitio secundum ordinem se habentium ; ergo magis convenit rebus habere ordinem quam simul esse, si ad sapientiam referantur; sed voluntas Dei non dissonat ab eius sapientia, nec opus ab eius voluntate beneplaciti ; ergo opus eius secundum ordinem erat, et ita non simul omnia creavit.

d. Ens potentia et nonens potentia opponuntur primo ; et ens actu, nonens actu opponuntur secundo . Cum ergo natura sufficiat ut de ente in potentia exeat ens actu, erit aliqua causa superior, quae de omnino nonente faciat ens in potentia. Haec autem est causa omnium causarum ; et ita primum opus erat ut prima oppositio erat, scilicet circa ens in potentia; et ita, materia cum sit ens in potentia, ipsa erat primum opus.

e. Adhuc, ab agente exit opus: ergo a perfectissimo agente perfectissimum opus. Sed Creator omnium est perfectissimum agens; ergo ab eo perfectissimum opus. Tale autem est materia habens formam, et non materia informis ; sic videtur quod simul forma et materia sint creata .

f. Dicendum quod omnia sunt creata simul in suis materiis et in suis formis. Sed ' simul' dici potest aut ex parte creantis vel creati: si creati, tunc omnia simul in materia; aut secundum esse generale vel speciale, et sic simul omnia, sed non simul secundum esse individuale .

Nunc superest ut dispositionem illam etc. *. Nota quod per tres dies designantur opera distinctionis. Unde notatur triplex distinctio, 1 Gen.: prima, cum dicit : Divisit lucem a tenebris ; secunda, cum dicit : Divisit aquas ab aquis; tertia, cum dicit : Congregentur aquae in locum unum, ut appareat arida. Per tres autem dies sequentes designantur opera ornatus, ut patet in littera . - Nota etiam quod est natura luminosi, et est natura opaci, et est natura media, ut transparentis . Quapropter non est distinctio nisi unius extremi ab alio extremo: quod notatur cum dicitur: Divisit lucem a tenebris. Vel est distinctio ipsius (medii), et sic notatur cum dicitur: Divisit aquas ab aquis. Vel ipsius medii ad ultimum extremum, quae notatur cum dicit: Ut appareat arida .

Quatuor enim modis etc. *. a. Cum Filius dicatur sapientia et imago, quaeritur quare non disposuit omnia in sapientia vel in imagine.

Dicendum quod propinqua dispositio ad hoc ut res sit, est Verbum; unde propinquius est ad exsistentiam rei quando in Verbo est, quam quando in apprehensione.

b. Adhuc quaeratur quare non disposuit omnia in Spiritu Sancto. - Dicendum quod ratio dispositionis pertinet ad sapientiam et non ad bonitatem ; ideo non in Spiritu Sancto dicitur ipsum disposuisse.