DISTINCTIO XXXVIII.

Post praedicta etc. * ; ad caritatem *. a. Dicitur in littera quod " omne praeceptum refertur ad caritatem ".

Contra: quaedam praecepta referuntur ad alias virtutes, ut ad fidem, et sic de aliis.

Dicendum quod caritas uno modo dicitur forma omnium virtutum : et sic dicitur quod est vinculum perfectionis , quoniam omnes virtutes tenentur simul per ordinem caritatis. Dicitur etiam prout est finis operum omnium ; omnis enim operatio bona tendit in dilectionem Dei. Dicitur etiam caritas prout e diverso dividitur ad alias virtutes) et sic non refertur omne praeceptum ad caritatem, sed quaedam ad alias virtutes. Decem enim sunt praecepta, quorum tria pertinent ad dilectionem Dei, et septem ad dilectionem proximi ; unde finis omnium est dilectio, et ita caritas.

b. Sed quaeratur: cum contingit dilectionem esse respectu sui

unde dicitur : Miserere animae tuae

quare non assignatur praeceptum respectu dilectionis sui?

Dicendum quod unusquisque naturaliter diligit se ipsum ; ideo haec dilectio non potest aliqua de causa deesse, et ideo nullum est praeceptum respectu huius.

c. Ad hoc ut sit caritas tria exiguntur: scilicet ut affectus depuretur a cura rerum mutabilium, a quibus trahit maculam: et postea ut convertatur ad summam veritatem; deinde ad summam bonitatem ; ideo dicit : Corde puro et conscientia bona et fide non ficta.

Qui ergo caritatem sibi ponit finem etc. *. a. A fine dignoscitur ipsum cuius est finis ; sed beatitudo est finis bonae voluntatis ; ergo a beatitudine dignoscitur voluntas. Sed omnis operis progredientis a voluntate est beatitudo finis, quoniam omnes propter ipsam operantur ; ergo omne opus ad ipsam rectum erit, et voluntas omnis utique recta erit.

Item, per quod aliud cognoscitur, necesse est ipsum esse cognitum ; ergo, cum voluntas dignoscitur per suum finem, necesse est finem illius esse cognitum: sed beatitudo incognoscibilis est ; ergo ipsa non erit finis alicuius voluntatis .

b. Ad primum dicendum quod finis proximus certus est nobis, et finis remotus incertus et incognoscibilis. Dicitur autem beatitudo secundum quamdam communem rationem, prout beatus dicitur " qui habet omnia quae vult" . Vel dicitur beatitudo secundum rationem appropriatam, prout beatus dicitur " qui nihil mali vult"; et sic dicitur beatitudo " status omnium bonorum plenitudine perfectus " . Secundum primam rationem cognoscitur voluntas, utrum sit recta II vel non, per beatitudinem. Unde de fine proximo intelligitur hoc, et non de fine remoto.

Nota quod finis dicitur uno modo illud quod est ultimum et optimum de re : et sic dicitur beatitudo finis bonarum voluntatum.

II Dicitur etiam finis idem quod perfectio rei, ut forma -; et sic caritas est finis.

Dicitur etiam finis illud "ad quod est motus " , ut 'actum' dicitur finis et terminus 'fieri' ;; et sic'tribuere unicuique quod suum esf 'inis est iustitiae .

Dicitur etiam finis ut illud quod est in ratione definitiva uniuscuiusque ; et sic exemplar est finis, et sic Christus est finis , quoniam ad ipsum finitur omnis recta operatio tamquam ad exemplar.

Dicitur etiam finis illud " a quo nihil invenitur extra " ; et sic dicitur finis lineae punctus .

4. Dicitur in littera quod caritas " ponit sibi finem Deum " *. Sed, cum ibi sit trinitas personarum et unitas in essentia, aut caritas dicetur ponere tres fines propter tres personas aut unum finem propter unitatem essentiae. Credere enim distinguitur secundum personas; unde quidam articuli distinguuntur ratione Patris, et quidam ratione Filii.

Dicendum quod differunt finis et terminus quoniam finis ex parte boni est, et bonum ex parte substantiae est ; unde, cum una sit substantia, et unus erit finis. Tres tamen bene possunt esse termini.

Verumtamen huic etc. *; ne duos fines [511,21-22]. I Cor. 9, 9-10 : Bos, id est praedicator, in spe necessariorum potest arare, sed non pro spe. Super illud: Presbyteri, I Tim. 5,17 : " Dispensatores fideles praeveniri debent terreno honore, ut non contristentur indigentia sumptuum ; [non ut abundent, sed] ut non deficiant " .

Dici potest quod praedicare est opus corporale ex una parte, et illo modo potest ordinari ad sustentationem vitae ex temporalibus ; ex alia parte est opus spirituale, et sic ordinari debet ad sustentationem certam ex temporalibus.

Haee autem sibi etc. *. Dicit in littera quod, licet omnes bonae voluntates ad diversos fines spirituales referuntur, tamen ad unum finem referri videntur.

Sed contra, super illud Psalmi : Beati omnes: " Timor initialis duos habet oculos, unum scilicet ad poenam et alterum ad summum bonum "; et ita ad duos fines, quorum neutrum ad alterum referri debet.

Dicendum quod illi duo oculi respiciunt ad duos terminos, quorum unus est terminus a quo, ut poena; et alter est terminus in quem, ut summum bonum. Sed huiusmodi termini non sunt fines, sed solum alter finis est.

Super illud: Diliges Deum tuum, 6 Deut., 5 : "Non vult Deus amorem suum partiri, ut simul diligamus Deum et aurum vel filios ".

Super illud: Sive per occasionem, 1 Philip., 18 : " Quisquis a Deo praeter Deum (aliquid) quaerit, non caste Deum quaerit "; ergo aliud quaerendo, spiritualiter fornicatur.

Dicendum ergo quod, si quaerat aliquid aliud a Deo quod non ordinatur ad Deum, tunc peccat; (sed cum est ordinatum ad principalem finem, non peccat, quoniam in bonitate finis includitur bonitas uniuscuiusque quod est ad finem; et similiter in eius dilectione includitur dilectio eorum quae sunt ad ipsum.

Ad aliud dicendum quod simul diligere non possumus Deum et aurum, ita quod haec dictio 'imul' notet aequiparantiam.

Augustinus, X Confessionum : "Minus te amat, qui tecum aliquid amat". Dicendum quod illud verum est, si haec dictio ' cum ' notet associationem, quoniam tunc notaretur aequiparantia.

Sed adhuc opponatur: illud quod amat cum Deo, aut diligit amore libidinis: quod esse non potest: aut amore naturae, aut caritatis: sive sic, sive sic, non minuitur amor respectu Dei.

Dicendum quod haec diminutio est respectu fervoris caritatis.

Super 15 Luc, 19, ' bonus mercenarius' dicitur , qui spe vitae aeternae laborat et spe beatitudinis; 'ilius' autem dicitur, qui amore boni succensus vel ipsarum virtutum [operatur]'Nervus ' autem dicitur, qui timore praesentis poenae aut futurae operatur. Et ita, cum bonus mercenarius ponit finem creatum, ut vitam aeternam, et Deum finem increatum, necesse est ut ponat duos fines.

Dicendum quod operatur propter vitam aeternam tamquam propter finem intra, et operatur propter Deum tamquam propter finem extra.

Sic luceant opera vestra *. 1 Gal., 10: Si hominibus placerem, servus Dei non essem . Augustinus : " Conversatio recta coram proximo, et conscientia bona coram Deo ".

Solet etiam quaeri etc. *. Differunt intentio et voluntas, quoniam intentio est ipsius rationis dirigentis in finem, sed voluntas est appetitus potentiae.

Adhuc, II voluntas respicit finem et quod est ad finem, sed intentio respicit unum ut 'per quod ' et alterum ut ' in quod '.

Utrum sit unus finis proximus omnis voluntatis malae, licet non sit unus remotus.

a. Quod videtur: sicut enim bona delectatio est finis proximus omnis bonae voluntatis, sic mala delectatio ll est finis omnis malae voluntatis. Augustinus, super Psalmum : In laqueo isto: " Pes est amor animi, qui, si rectus est, caritas dicitur ; et si distortus, libido ". Et ita unus finis omnis malae voluntatis.

Praeterea, sicut una radix omnis peccati, scilicet libido, sic erit unus finis omnis malae voluntatis. Augustinus, De libero arbitrio : "Clarum est nihil aliud quam libidinem in toto malefaciendi genere dominari ". Haec autem " culpabilis cupiditas, quae libido dicitur, nihil aliud"

b. Dicendum quod omnes malae voluntates habent unum finem, scilicet delectationem malam ; sed non unum sicut omnes bonae voluntates habent unum finem bonum, scilicet numero. Unde Augustinus, II Confessionum : " Superbia celsitudinem imitatur, cum tu sis unus super omnia excelsus. Ambitio vero quid nisi honores quaerit, cum tu sis super omnia honorandus? Saevitia vult timeri metu potestatum ; et quis est timendus nisi unus Deus? Cuius potestati aut eripi aut subtrahi quid potest? Aut quando, aut ubi, aut quo, aut a quo? Blanditiae lascivientium amari volunt: quid blandius et suavius tua caritate? Curiositas affectare videtur scientiam, cum [tu] omnia summe noveris. Stultitia simplicitatis et innocentiae nomine tegitur; et quid te simplicius et innocentius? Ignavia quietem appetit; sed quae quies certior quam in Domino? Luxuria satietatem appetit ; sed tu plenitudo indeficiens. Effusio liberalitatis umbram petit ; sed tu omnium largitor es affluentissimus. Avaritia multa cupit possidere, et tu possides universa. Invidia de excellentia litigat: quid te excellentius? Ira vindictam quaerit: sed quid te iustius? Tristitia quaerit consolationem in rebus labentibus, quibus cupiditas [se] oblectabat. Et ita fornicatur anima [cum avertitur] abs te et quaerit extra te, quae pura non invenit nisi apud te, cum ad te redit. Perverse te omnes imitantur ; et sic te imitando indicant te esse Creatorem omnis naturae, et ideo non esse quo a te omnino recedatur ". Et per hanc auctoritatem patet qualiter omnes peccatores quaerunt aliquam similitudinem summi boni.

c. Videtur quod non omnis voluntatis malae sit mala delectatio finis, quoniam aliqua huiusmodi terminatur ad tristitiam, ut invidia et peccatum timoris.

Dicendum sicut Augustinus in libro De libero arbitrio : " Non ideo homicidium, etsi metu fiat, cupiditate caret; nam qui metuens hominem occidit, sine metu vivere cupit " .