DISTINCTIO XI.

illud quoque sciendum etc. *. Quadruplex potest esse quaestio hic sive accidere: de custodiente et de custodito, de modo custodiendi et ad quam utilitatem sit custodia. Dicit autem

Augustinus, libro De anima et spiritu : Mens II immediate adhaeret Deo. Et 83 Quaestionum, 28 quaestione : " Nihil Deo coniunctius " anima rationali. Ergo non erit medius custodiens. -Respondeo: contemplando immediate adhaeret Deo, sed operando indiget angelorum custodia. Ideo autem voluit hoc Dominus, ut per unum opus possent plures rationales creaturae praemiari.

Ad custodiam hominum [353, 25-26]. a. Super illud Zach. 4,1: Reversus angelus : " Quotiescumque humana fragilitas suae relinquitur imbecillitati, sciendum est Dei auxilium et angelorum eius ab eo recedere ". Ideo, super Ier. 51, 9 : " Angelos repellimus dum eorum consilio non acquiescimus: et videntes operam perdere, dicunt ad invicem: Transeamus ab his sedibus ", ut [legitur in] Evangelio Nazaraeorum in passione Christi .

b. Quod autem maior poena consequatur homini propter contemptum inspirationis angelorum, Num. 25,4: Tolle cunctos principes, Glossa: " Si princeps, id est angelus, non defuit unicuique consignatus, et locutus est in corde meo, et eius spretis monitis et conscientiae retinaculo, in peccatis prorupi, duplicabitur mihi poena pro contemptu monitoris et malo facinoris commissi". - Sed qualiter duplicabitur? Quia dolebo quod peccaverim et quod monitis eius non consenserim ; et non sunt duo peccata, sed dupliciter uno peccato peccatur.

c. Sed quaeritur: si delectentur angeli ex bene agere hominis, ergo tristantur ex male agere. - Respondeo: non sequitur, quia in eis est aliqua causa quare bene operatur homo: excitant enim ad hoc; sed non sunt causa malae actionis in homine aliquo modo. Unde super illud Rom. 8, 24: Spe salvi facti sumus, Glossa: " Etsi hoc agant angeli, sine dolore hoc agere credendi sunt, ne miseri aestimentur".

d. Nota quod angelus custos recedit ab homine cum venerit in peccatum et contemnit, Prov. 18, 3 . Sed quomodo hoc, cum de nemine desperandum sit in via? - Respondeo: recedere dicuntur, quia auxilium magis elongatur, non quod omnino auferatur ; sed huius principium in nobis est, malitia scilicet nostra et liberum arbitrium. Unde Dionysius : "Incoactam habemus vitam ". Item, Magister Hugo : " Voluntas rationali creaturae dari potest libera, sed cogi non potest. Et sicut in nostra potestate non est ut divinae illuminationis donum [nobis] offeratur, ita nonnisi in nostra potestate est ut oblatum suscipiatur".

Item, quaeritur an angelus praepositus praescito velit ipsum salvari, quia custodit eum. Dicunt quod non fit revelatio angelo de damnatione hominis: sed sit ita quod ei reveletur: iste debet conformare voluntatem suam voluntati divinae; ergo debet velle istum damnari. Ad quid ergo mitteretur custodire? - Respondeo: est voluntas naturae, qua vult praescitum salvari; et est voluntas iustitiae et gratiae, qua conformat se. Vel voluntas desiderii, voluntas obedientiae.

Ad custodiam deputati *. Obicitur, super Num. 25,3 "Maior est cura humanae salutis Deo, quam diabolo perditionis ".

Unamquamque animam *. Quaeritur an anima Christi duos habuit angelos. Videtur quod non: non enim indigebat custodia, cum peccare non posset ; similiter nec auxilio nec consilio, cum omnia scivit. - Respondeo quod angelum habuit ad confortandum motum sensualitatis. Et multos habuit angelos, ut in Psalmo : Angelis suis Deus mandavit de te; non autem ad necessitatem, sicut nos, sed ad reverentiam, honorem et ministerium ; et ut dicit ibi Glossa: " Manibus angelorum sublatus est Christus in caelum: non quod sine eis rueret, sed quia obsequebantur regi, et melior est qui portatur quam iumentum portans ".

Sed quid de Antichristo? Numquid carebit omni praesidio ?

Ad exercitium habet malum [354, 9-10]. De angelo malo ad exercitium misso, II ad Cor. 12,7: Datus est mihi angelus satanae, Glossa: " Missus est angelus malignus a Deo et a satana, sed propter aliud et aliud. A Deo enim ad conservationem humilitatis, a diabolo ut ad defectum traheret". - Nota ergo quod est quaedam comparatio quoad affectum in bonum, et sic creat Deus, et angelus bonus consulit, et malus stimulat. Et est comparatio quoad intellectum boni, et sic Deus creat cogitationem, angelus bonus incendit ipsum in bonum, malus vero est impotens respectu superioris partis intellectus, sed per phantasmata incendit. Et est comparatio quoad imaginationem, et sic aliquando fit visio a Deo, aliquando ab angelo bono, et a malo per phantasmatum turbationem fit illusio. Est quoad sensum comparatio, et sic a bono angelo removentur materiae vitiorum et a malo offeruntur delectabilia ex quibus causantur incentiva vitiorum. Sed cum ex suggestione diaboli deformatus fuerit homo, nonne demeruit diabolus custodire hominem, et ita non erit malus angelus custos ?

Solet autem quaeri etc. *; et plures esse malos *. Eccl. 1,15: Stultorum infinitus est numerus; Matth. 22,14:: Multi sunt vocati, pauci vero electi.

Ideoque diei oportet etc. ; deputari ad custodiam [354, 25-26]. Quaeritur de hac custodia, quid operetur in parvulo. Et ad hoc nota quod dicitur super Is. 6,2: Sex alae uni etc. : Duodecim modis protegit nos angelus. Prima ala est excitare, 12 Act., 7, de angelo qui excitavit Petrum. Secunda est monere, Reg. III, 19,5, de angelo Eliae: Surge et comede. Tertia arcere, Tob. 12, 3: Daemonium ipse compescuit. Quarta docere, Zach. 2,4: Curre et loquere ad puerum istum dicens: absque muro inhabitabitur Ierusalem. Quinta consolari, Tob. 7,12: Noli timere dare eam isti etc. Sexta est quae repraesentat, Tob. 12,12: Ego obtuli orationem tuam Domino etc. Septima adiutorium contra hostes, Gen. 32,28: Si contra Deum fortis fuisti, quanto magis contra homines praevalebis. Octava increpat, Iosue 6, 16: Solve calceamentum tuum etc. Nona impedimenta aufert, ut Ex 13,21: Praecedebat eos in columna. Decima ostendit viam, Tob. 5,28: Ego ducam et reducam eum sanum ad te. Undecima tentationem mitigat, Dan. 3, 50: Fecit medium fornacis quasi ventum roris flantem. Duodecima orat pro nobis, Dan. 10, 12: Noli timere, Daniel, quia ex die primo quo posuisti cor tuum ad intelligendum ut. affligeres te, exaudita sunt verba tua, et ego veni propter sermones tuos. Patet ergo quod aliquos actus exercet tantum angelus circa adultos, aliquos circa parvulos, ut quod prohibet eos a vexatione daemoniaca.

Item, quaeritur de puero cui ab infantia non fuit revelatus cultus Dei, nec ab angelo suo, nec a Spiritu. Doceatur colere idola: imputandumne est angelo?

Respondeo: est quaedam illuminatio immediate a Deo et quaedam ab angelo, quaedam a Scriptura vel a doctoribus. Unde, si non reveletur alicui cultus Dei per Scripturas, ei revelabitur per angelum vel immediate a Deo. Unde Augustinus, 83 Quaestionum : " Omnis anima partim privati cuiusdam iuris sui potestatem gerit, et partim universitatis sive publicis legibus coercetur et regitur. Quia ergo unaquaeque res visibilis in hoc mundo habet potestatem angelicam sibi praepositam, inde de ea re cui praeposita est, aliter quasi privato iure, aliter tamquam publico iure agere dignoscitur ".

Item, quaeritur an angeli culpabiles sint, si non custodiunt bene. Quod videtur ex Glossa super illud Num. 18,12: Offerunt primitiarum: " Angeli trahuntur in iudicium, non ut ipsi iudicentur, sed ut ipsorum testimonio iudicetur ". - Contra, sequitur in eadem Glossa: " Erit inter homines et angelos iudicium, et forte iudicabuntur aliqui cum Paulo et conferentur laboribus et fructibus eius, et forte invenietur fortior aliquibus angelis. Unde: Nescitis quoniam angelos iudicabimus? I Cor. 6,3. Non quod Paulus iudicet angelos, sed opus eius". Erit iudicium de numero conversorum collative ad invicem, ut maius praemium habeant, per quos plures sunt conversi. Item, super (Num.) 25, 3: Initiatus est Beelphegor : " Praeest angelus bonus, qui pro bene gestis laudatur vel pro delictis culpatur ".

Ut singuli hominum *. Eccli. 17, 14: In unamquamque gentem posuit rectorem, id est angelum vel angelos . Item, Iosue 12,7: Hi sunt etc. : " Puto spiritum fornicationis esse unum, et innumeros qui in hoc officio ei pareant, et per singulos homines diversi spiritus sub ipso principe militantes, qui ad hujusmodi peccata (eos) sollicitant ". Ex hoc videtur quod non sicut unicuique genti bonus, ita malus praeponatur, sed potius viris principalibus. - Quod autem boni angeli singulis gentibus praesint, patet in Dan. 10, 13: Princeps Persarum restitit mihi. Hoc autem exprimit Gregorius , super illud Iob 25,2: Qui facit concordiam in sublimibus: " Angeli angelis leguntur resistere, non quod ipsi inter se, sed merita gentium quibus praesunt, dissideant) et si oratio prophetae de ereptione (populi) meretur audiri, vita eiusdem populi adhuc contradicit. Et non est hoc angelos pro illis certare, sed facta illorum angelos iuste examinare, et videntes voluntatem Dei, quod obtinere non valent, nunquam volunt ".

Custodia deputetur *. Eccli. 32, 1: Rectorem posui te , esto in illis quasi unus ex illis.

Habere dominum *. Contra, I Petri 5, 3: Non dominantes in clero. Ezech. 34, 4: Cum austeritate imperabatis.

Praeterea illud considerari oportet *; utilitatibus hominum [355,17-18]. Contra, Zach. 2,4: Curre et loquere etc, Glossa: " Non autem angeli in nos, sed nos in angelis proficimus ".

Respondeo: est profectus in bono: sic proficimus nos per illos; et est profectus in gaudio: sic proficiunt illi nobis serviendo. Est enim gloria in se et in altero, de qua I ad Cor. 4 : Vos estis gloria. Gloriatur enim salvatus non solum in videndo Deum, sed etiam in videndo alios suo ministerio Deum videre. Et haec est gloria quam administrantes consequuntur; sed differtur donec completus fuerit numerus electorum, quod non perfecte habetur. Gloria autem beatitudinis communis non differtur, quam habent in quantum sunt contemplativi. Similiter aurea datur praedicatoribus pro propriis meritis, aureola pro alienis.

Item, quaeritur, cum animae sanctorum orent pro nobis, utrum mittantur ad custodiendum homines. - Ad hoc Gregorius super illud Iob 40,1: Respondens Dominus de turbine dixit, sicut supra, distinctione VIII, in principio , ubi dicitur quid sit loqui animarum sanctarum ad Deum et quid eis respondere. Non autem mittuntur, quia non est eis officium iniunctum.

Quomodo autem angeli offerant orationes nostras Deo, Philip. 4,6: Petitiones vestrae, ubi dicit Glossa: " Angelus non dicitur orationes nostras offerre Deo, quasi Deus non tunc noverit quid velimus vel quo indigeamus, qui omnia antequam fiant, sicut postquam facta sunt, novit: sed quoniam necesse habet rationalis creatura obtemperans Deo, temporales causas ad aeternam veritatem referre, sive petendo quid erga se fiat, sive consulendo quid faciat: in quo contestatur quod non sibi ipsa bonum sit quo beata fiat, sed illud incommutabile bonum, cuius participatione sapiens efficitur ".

Et est eorum caritas *. Quomodo hoc, cum virtus sit via ad beatitudinem, praemium autem finis in quo quiescitur? Item, numquid sic est in nobis? - Respondeo: forte non ipsa est praemium, sed delectatio consequens, de qua Eccli. 30,16: Non est oblectamentum [super] cordis gaudio.

Ex ea nobis impensa [355, 24-25]. Super illud Luc. 15,7: Maius est gaudium super uno peccatore etc, obicitur: Cum non beatitudo augetur, nec gaudium habitum de illa augeri potest. Item, quod " diuturnius, magis eligendum " : ergo maius gaudium de iusto secundum omne tempus, quam de iusto secundum aliquod tempus. Item, "plura bona magis eligenda paucioribus" : ergo non tantum gaudium super uno peccatore etc.

Respondet Glossa: " Qui in rebus illicitis non commiserunt, saepe ad caelestia anxie non anhelant. Econtra peccator facit. Unde gaudium est de eo, ut dux in praelio militem reversum a fuga, qui fortiter premit hostem, diligit plus quam eum qui nunquam fugit et fortiter nihil egit. Sed sunt quidam de quibus est tantum gaudium, quod nullus poenitens potest eis comparari ".

His autem contradicere etc. *; in cognitione divinorum *. Quod non proficiant angeli in cognitione, videtur. Sicut enim dicunt Sancti , in Verbo vident omnia: sed in Verbo non vident potius res exsistentes quam futuras, quia in Verbo aequaliter sunt et leguntur. Non enim Verbum ipsum alio modo cognoscit res futuras quam praesentes vel e converso, ut dicit Augustinus . Ergo quantum ad cognitionem rerum in Verbo, non magis cognoscunt cum iam sunt, quam cum futurae sunt.

Item, cognitione rerum quae est in proprio esse, non magis cognoscunt eas quam in Verbo, quia verior est cognitio rerum in propria causa quam in suo esse; unde Augustinus cognitionem rerum in Verbo dicit 'mane' in se ipsa autem dicit 'vespere'.

Ergo non proficiunt in cognitione. - Si forte dicantur proficere propter duplicem rerum cognitionem, scilicet in sua causa et in proprio esse, contra: magis cognoscitur res in sua causa quam in esse proprio, quia in causa sicut in luce, in esse proprio sicut in tenebris. Cum ergo per Verbum cognoscant, quod est summe causa, summe cognoscent ; ergo in angelis non est profectus in cognitione.

Super Qui facit concordiam, 25 Iob, 2, Gregorius : "Angeli angelis leguntur resistere "; ergo videtur quod non omnes habent voluntates conformes, et ita non conformant suam voluntatem voluntati Dei. - Dicendum sicut Gregorius, quod non hoc dicitur quoniam ipsi in se dissideant, sed quoniam merita gentium quibus praesunt dissident.

Sed si quis habens angelum custodem praescitus est, ad quid ergo mittitur custodire? - Dicendum quod angelis non est revelatum qui sunt praedestinati et qui salvati et qui praesciti. Sed ponatur quod ei reveletur, et debet conformare suam voluntatem voluntati Dei: ergo angelus ille non debet eum velle salvari. Unde Augustinus : "Distortum habet cor qui non vult quod Deus vult".

Dicendum quod est. voluntas naturae, qua vult ipsum salvari, sed voluntate gratiae non.

Alii autem dicunt etc. *. Super Curre, 2 Zach., 4 : " Non angeli in nos, sed nos in angelis proficimus ".

Dicendum quod est profectus in bono, et sic proficimus in angelis; et est profectus in gaudio, et sic angeli proficiunt in nobis.

Sed adhuc quaeratur: cum animae H Sanctorum orent pro nobis, utrum mittantur ad custoditionem hominum? Gregorius, super Iob : " Deus angelis loquitur, cum eis eius voluntas inspiratur: et angeli loquuntur Deo, quando quod super se est admirantur in laude Conditoris. Animae vero sanctorum loquuntur Deo per desideria ab eo nunquam discordantia: non quod ignorent futura, sed quod ei ardentius inhaerent et de ipso accipiunt ut ab ipso petant quod ipsum se velle facere vident, et nisi peterent, a voluntate eius discordarent. Quibus respondet Dominus dum per praescientiam certitudine retributionis eas inter desideria confirmat ".

Super illud 4 Philip., 6: Petitiones vestrae : " Angelus non dicitur orationes nostras offerre Deo, quasi Deus non tunc noverit quid velimus vel quo indigeamus, qui omnia antequam fiant, sicut postquam facta sunt, novit: sed quoniam necesse habet rationalis creatura obtemperans Deo, temporales causas ad aeternam veritatem referre, sive petendo quid erga se fiat, sive consulendo quid faciat: in quo contestatur quod non sibi ipsa bonum sit quo beata fiat, sed illud incommutabile cuius participatione sapiens efficitur ".

Augustinus, De anima et spiritu : " Sancti angeli miris modis visa sua facili quadam ac praepotenti ingeneratione nostra esse faciunt, et visionem suam in spiritu nostro informant modo ineffabili. Ipsi siquidem in his corporalibus iudicandis II atque administrandis praesunt et eorum significativas similitudines in spiritu ita discernunt, ut eas possint hominum spiritibus miscere revelando ".

Super illud: Maius est gaudium super uno peccatore poenitentiam agente, 15 Luc., 7 . Sed cum beatitudo non augetur, nec gaudium habitum de illa augeri potest. Adhuc, quod " diuturnius, magis eligendum est " ; ergo melius gaudium de iusto secundum omne tempus, quam de iusto secundum aliquod tempus. Adhuc, " plura bona magis eligenda paucioribus " : ergo non tantum gaudium super uno peccatore. - Respondet Glossa quod " qui in rebus illicitis non commiserunt, saepe ad caelestia anxie non anhelant. Econtra peccator facit. Unde est gaudium de eo, ut dux in praelio plus militem reversum a fuga, qui fortiter premit hostem, diligit, quam eum qui nunquam fugavit et fortiter (nihil) egit. Sed sunt quidam de quibus tantum est gaudium, ut nullus poenitens possit eis comparari ".

Super illud: Sex alae uni, 6 Is., 2 : Duodecim modis protegit nos angelus. Prima ala est excitare, 12 Act., 7: Excitavit eum. Secunda est monere, III Reg. 19, 5. Tertia arcere, 12 Tob., 3. Quarta docere, 2 Zach., 4. Quinta consolari, 7 Tob., 12. Sexta quod repraesentat, 12 Tob., 12. Septima, adiutorium contra hostes, 32 Gen., 28. Octava increpat, 6 Iosue, 16. Nona impedimenta aufert, 13 Ex, 21. Decima ostendit viam, 5 Tob., 28. Undecima tentationem mitigat, 3 Dan., 50. Duodecima orat pro nobis, 10 Dan., 12.

Quia eorum caritas non est aucta [357, 8-9]. Gregorius : "Neque numerositas operum vel diuturnitas temporum reddit hominem meliorem, sed maior caritas et melior voluntas ". -Quaeritur quare tam tempus quam locus ad merendum appropriatur animae, et angelo tempus ita quod non locus. - Dicendum quod animae appropriatur locus, ut purgatorium, propter comparationem quam habet ad corpus ; ideo angelo non .

Quibus tamen * ; ubi scientem omnia *. Super illud: Dixit Abraham, 16 Luc, 25 : " Qui claritatem Dei vident, nihil est in creatura Dei quod non possint videre ".