DISTINCTIO X.

Nunc post Filii. Spiritus est amor [73, 7-9]. Isidorus, libro Differentiarum : Amor communis est in bonis et In malis ; dilectio autem determinatur tantum in bono.

Contra: Augustinus, Super Ioannem : Tu scis, Domine, quia amo te : "Merito dicitur Petro: Diligis me? eique refertur Pasce agnos meos . Ubi demonstratur unum atque idem esse amorem et dilectionem: nam Dominus novissime non ait 'diligis', sed 'amas me' . Non ergo nos, sed ipsum amemus et in pascendis ovibus, ea quae sunt eius, non nostra quaeramus ".

Respondeo: unum Intelligitur de dilectione naturali, alterum de gratuita. Vel aliter: dilectionis nomen aliquando coarctatur, aliquando communiter accipitur ; cum coarctatur, tantum accipitur In bonis.

Omnes [non] tres, [sed] una sapientia et una caritas [73,22-23]. Quaeritur quare caritas et sapientia communiter dicuntur de tribus, et non verbum. Praeterea, ' dicit' est commune tribus ; ergo verbum.

Respondeo: 'dicit' duplicem habet significationem. Quandoque Idem est quod creare, ut cum dicitur I Pater dicit creaturam' et sic est tribus commune: alio modo, Idem quod notitiam facere: sic convenit Filio. Vel videtur 'dicere' idem quod ' generare ', et in hac significatione solum respondet ei verbum.

Ad aliud, duo sunt effectus Trinitatis In creatura rationali. Unus est secundum Intellectum a sapientia, alter secundum affectum a caritate. Et quia effectus pertinent ad totam Trinitatem, Ideo et ea secundum quae exeunt.

Nota quod caritas quinque modis dicitur. Essentialiter: sic Pater et Filius et Spiritus Sanctus sunt una caritas. Personaliter ex adiuncto, ut 1 Col., 13: Transtulit nos in regnum caritatis, ubi ex adiuncto ponitur pro Patre. Sumitur etiam personaliter simpliciter, ut Spiritus Sanctus est caritas. Sumitur etiam pro virtute qua Deum diligimus, et sumitur pro motu eius, ut dicit Augustinus : " Recta voluntas est amor bonus ". Sumitur etiam pro opere exteriori, ut 15 Ioan., 13: Maiorem caritatem nemo habet etc.

Caritas est Spiritus Sanctos *. Contra: dicitur in antiphona de Trinitate : " Caritas Pater est, gratia Christus, communicatio Spiritus Sanctus ". Quare ergo communicatio Spiritui Sancto attribuitur et gratia Christo? Sed cum gratia causa sit caritatis, potius attribuenda esset primae personae in Trinitate quam Christo.

Respondeo: caritas, quantum est de se, id est de suo effectu, appropriatur Spiritui Sancto ; sed propter proprietatem quamdam sibi annexam, scilicet quia " mater est virtutum " , attribuitur Patri. Gratia autem Christo attribuitur, non in quantum communis est, sed prout dicit specialem modum influendi plenitudinem donorum a capite ad membra ; et sic venit in eamdem divisionem cum sapientia et potentia. Spiritus Sanctus etiam dicitur communicatio, quia per ipsum communicamus quae sunt gratiae.

Item, cum dicatur ' amor de amore ',' sapientia de sapientia ', quare similiter non conceditur 'potentia de potentia' ?

Respondeo quod potentia dicit intentionem ut non de alio, sed ut aliud ab eo.

Pluribus exemplis *. Unicum Dei Verbum *. Ioannes Damascenus : Verbum multipliciter dicitur. Dicitur " verbum, quod substantialiter cum Patre coexsistit. Dicitur verbum naturalis motus Intellectus, secundum quem movetur, Intelligit, cogitat. Dicitur verbum quod in corde *nuntiatur ". De quibus Augustinus, XV De Trinitate : " Quisquis potest Intelligere verbum non solum antequam sonet, verum etiam antequam sonorum eius Imagines cogitatione volvantur, Iam potest videre per hoc speculum aliquam Verbi similitudinem, de quo dictum est : In principio erat Verbum ". Verbum ergo est " nuntius Intelligentias " .

Ipsum in nobis * Augustinus, De anima et spiritu : " Divinitatis usus est ex munere. Quodam modo namque quasi propior nobis esse videtur Spiritus Sanctus, utpote Patris et Filii munus. Ex ipso nimirum est omnis usus gratiae cum Patre et Filio ". Sed, cum simus opus totius Trinitatis, aeque prope videtur quaelibet persona.

Respondeo: non dicit simpliciter ' propior', sed quodam modo, propter convenientiam quam habet ad munus.

Qua se Invicem et nos diligunt *. Augustinus, V De Trinitate : " Absit ut temporaliter aliquem diligat quasi nova dilectione, quae in ipso ante non erat, apud quem nec praeterita transierunt et futura iam facta sunt. Itaque omnes sanctos ante mundi constitutionem dilexit, sicut praedestinavit. Sed cum convertuntur et inveniunt illum, tunc incipere diligi ab eo dicuntur. Sed etiam cum iratus malis et placidus dicitur bonis, Illi mutantur, non ipse; sicut lux infirmis oculis aspera, firmis lenis i". Nihilominus tamen dilectio ista in principali munere, quod est Spiritus Sanctus, insinuatur.

Nunc vero. Spiritum Sanctum [75, 21-22]. Hieronymus, libro De littera et spiritu : Spiritus dicitur ventus; unde Psalmus : In spiritu vehementi conteres naves Tharsis. Spiritus etiam dicitur sensibilis vel vegetabilis anima. Dicitur et spiritus humanus, I Cor. 2, 11: Quis novit quae sunt hominis, nisi spiritus hominis? Dicitur spiritus angelus, 1 ad Hebr., 14: Omnes sunt administratorii spiritus. Dicuntur spiritus daemones, cum hac determinatione ' spiritus maligni'. Dicitur etiam ipsa substantia animae rationalis spiritus; et secundum hoc dixit Augustinus supra : "Anima dicitur ad corpus, spiritus ad se dicitur". Dicitur etiam spiritus illa pars animae in qua sunt imagines, et de illa dicitur spiritualis visio. Est enim visio triplex: corporalis, spiritualis, intellectualis, ut dicit Augustinus, Super Genesim et II Cor. 12,2: Scio hominem. Dicitur etiam spiritus increatus, et tenetur tum essentialiter tum personaliter. Essentialiter, 4 Ioan., 24: Deus est spiritus; tenetur etiam personaliter, cum hac determinatione ' sanctus'.

a. Item, sapientia dicitur de Filio per appropriationem, sicut caritas de Spiritu Sancto. Solet ista concedi ' Pater diligit se Spiritu Sancto quem spirat' ; quare ista non conceditur ' Pater sapit Filium sapientia quam genuit'?

Et quod convenienter dicatur, videtur per Augustinum, XV De Trinitate : " Pater

• se ipso novit se ipsum, in Filio vero tamquam Verbum suum ". Et Super Genesim

dicit : " Pater omnia novit in Filio".

b. Item, Pater diligit se amore et ille amor est Spiritus Sanctus. Quaeritur an similiter conceditur ista et quare conceditur ' Pater et Filius diligunt se Spiritu Sancto'.

c. Item, Pater et Filius diligunt se Spiritu Sancto. Sed diligere dicitur de tribus personis. Quidquid autem communiter de tribus dicitur est essentiale, ut dicit Augustinus ; ergo Pater et Filius sunt Spiritu Sancto. Sed haec non conceditur: ergo nec illa.

d. Item, Pater et Filius diligunt se dilectione quae est Spiritus Sanctus. Quaeritur an haec similiter concedatur 'Pater diligit se Spiritu Sancto'.

e. Item, quaeritur: cum dicitur 'Pater et Filius diligunt se Spiritu Sancto', quae est habitudo ablativi ad verbum.

f. Respondeo: diligere tripliciter poni potest: quandoque absolute, ut 'Pater diligit se' etc, id est, est unum sibi in voluntate. Quandoque in respectu ad personam aliam, ut ' Pater diligit Verbum', id est, est unum cum Filio in voluntate. Aliquando respectu creaturae, ut dixit auctoritas supra : "Qua se invicem et nos diligunt ". Cum absolute ponitur, non adicitur haec determinatio 'Spiritu Sancto', quia sic tenetur essentialiter. Unde, si haec determinatio adiceretur, idem esset quod 'Pater est a Spiritu Sancto'.

g. Secus est de hoc verbo ' sapit', quia semper absolute dicitur et non respectu personae. Unde, sicut dicta determinatio non admittitur cum hoc verbo ' diligit' absolute sumpto, Ita nec cum hoc verbo 'sapit'.

Contra: numquid bene dicitur 'Pater scit Filium'? Ergo similiter et haec.

Respondeo: sicut Ista non admittitur ' Pater diligit Spiritum Sanctum dilectione Spiritus Sancti' sic nec ista ' scit Filium scientia Filii'.

Contra: Augustinus, Super Genesim , dicit quod noscit Filium tamquam suum Verbum. - Respondeo: hoc sic exponitur: Id est, novit creaturas In Verbo. Si opponatur: notitia Idem est quod essentia ; sed essentia Patris non est per Filium ; ergo nec notitia, respondeo: ex parte cognoscentis est verum, si nullam notet habitudinem; si autem notet habitudinem In quantum actus Verbi transit super cognita, sic non est verum.

h. Ad aliud dicendum: cum dicitur 'Pater diligit Filium Spiritu Sancto', notatur communis notio Patris et Filii In respectu ad Spiritum Sanctum, scilicet spiratio. Spiritus autem Sanctus, In quantum est nexus amborum, tenet rationem medii ; in quantum procedit ab utroque, tenet rationem extremi. Ut medium, est vinculum, et est sensus: diligunt se Spiritu Sancto, Id est, sunt unum In voluntate. Et cum dicitur 'Pater diligit se', sensus est: est unum sibi In voluntate, et tenetur essentialiter ; et Ideo non potest determinari dicto ablativo.

i. Ad aliud dicendum: Spiritus Sanctus nominat dilectionem ut procedentem: et ideo unum conceditur, et non aliud Ita simpliciter.

k. Ad aliud, quidam dicunt quod ablativus est signum unionis; alii quod denotet formalem rationem diligendi. Nos dicimus quod notat rationem procedendi coniunctam ex ratione quasi formali et quasi habentis principium, quia sensus est: sunt usum In voluntate.

Hic notandum *; et i nfra : Pater spiritus et sanctus [76,29-30]. Anselmus, libro De processu Spiritus Sancti : " Quamvis Pater spiritus sit et sanctus, et Filius similiter, non tamen est alicuius, quemadmodum Spiritus Sanctus est et spiritus Patris et Filii ".