DISTINCTIO XXIV.

Hic diligenter *. Quaeritur de hoc nomine 'unus': aut significat substantiam vel essentiam vel notionem.

a. Et videtur quod substantiam, per regulam Boethii et Augustini, libro De Trinitate : " Nomen dictum de Deo ab aeterno aut dicit substantiam aut ad aliquid "; sed 'unus' non dicit ad aliquid: ergo substantiam.

b. Item, dicitur de tribus personis singulariter; ergo per regulam praedictam est dictum secundum substantiam.

c. Praeterea, unum et ens masculine convertuntur ; sed 'ens' masculine substantiam designat ; ergo 'unus'. Igitur, cum 'tres' nihil aliud quam unitatem ter designat, substantiam vel hypostases designabit.

d. Item, Pater et Filius et Spiritus Sanctus sunt unus Deus; sed unitas personae non est alia ab unitate essentiae; ergo haec dictio 'unus' notat unitatem substantiae sive essentiae.

e. Quod non notat essentiam, patet ex hoc, quod non dicitur singulariter et in summa de tribus personis, ut 'Pater et Filius et Spiritus Sanctus sunt unus'.

f. Praeterea, cum dicitur ' Pater est unus', id est indivisus sua proprietate qua ad aliquid dicitur; ergo hoc nomen 'unus' significat notionem. Si vero designaret notionem et omnis notio est distinguens, distingueret personam a persona) cum ergo non distinguat, non erit nomen notionale.

g. Ideo respondit Magister et sequentes eum , quod huiusmodi nomina negationem important: quod autem dictum est supra : Nomen aut substantiam aut ad aliquid etc, intelligitur de his quae secundum positionem de Deo dicuntur.

Sed videtur hoc falsum, eo quod proportionaliter dicitur unitas in divinis et in creaturis ; sed in creaturis hoc nomen ' unus' dicitur positive: ergo et in divinis .

Praeterea, si secundum negationem determinaretur utrumque 'unus' et 'tres', esset ibi circulatio intellectus, quia utrumque per utrumque determinaretur. Quid enim aliud esset 'unus' quam 'non plures', et 'tres personae' [quam] 'non una tantum aut duae'?

h. Respondeo: est unitas essentiae et est unitas personae et unitas notionis. Et dicitur hoc nomen 'unitas' secundum prius et posterius In Intellectu. Unitas autem essentiae non est multiplex, sed unitas personae continet in se multas unitates personales. Praeintellecta ergo unitate essentiae, unitas personae exsistens In tribus personis Trinitatem constituit ; unitas autem notionis per quinque multiplicabitur, ut Infra habebitur . - Cum ergo quaeritur de unitate, utrum sit nomen essentiale vel personale vel notionale, aut quaeritur ut significatur per hoc nomen 'unus' aut '''unum' ''aut 'una'. Si per hoc nomen ' unum ', constat quod designat essentiam, et tunc Idem est unitas quod Indivisio essentiae. Si per 'unus', dicit indivisionem personae. Si per ' una' dicit indivisionem notionis aut proprietatis. Quia vero communiter dicit hanc Indivisionem In personis aut notionibus, dicit personam non ut personaliter, notionem non ut notionaliter.

Cum ergo quaeritur secundum illam divisionem 'aut dicit substantiam aut dicit notionem' respondeo: per hoc nomen 'unus' substantia persona dicitur; per hoc nomen 'una' notio vel proprietas: sed non ut secundum notionem vel proprietatem est relatio personae ad personam, et Ideo non dicit ' ad aliquid ', sed in quantum proprietas est personae cuius est proprietas, et persona est essentiae persona. Et Ideo hujusmodi nomina sunt quodam modo media inter nomina quae simpliciter dicunt substantiam et simpliciter dicunt notionem. Si vero quaeratur quid importatur per hoc nomen 'unus', dicendum quod Indivisus sua proprietate' .

i. Si vero obiciatur quod 'unitas personae non differt ab unitate essentiae' et Ita per consequens hoc nomen 'unus' designat unitatem essentiae, respondeo: non sequitur; sicut nec sequitur: persona non differt ab essentia, ergo persona Idem significat quod essentia. Cum enim dicitur 'persona non differt ab essentia', intelligitur indifferentia secundum rem ; nihilominus tamen aliquid attribuitur personae, quod non essentiae. Eodem modo aliquid attribuitur significato per hoc nomen 'unus', quod non significato per hoc nomen 'unum', nam 'unus' distinguitur, ' unum' autem est Indistinctum.

k. Ad Id quod obicitur, quod 'tres nihil aliud est quam unus ter', respondeo: non sequitur, nam 'unus' dicitur singulariter de tribus personis, 'tres' autem insimul ; nomen autem quod designabat substantiam singulariter dicebatur de tribus personis, sive substantia essentia diceretur sive hypostasis. Quid autem significetur per hoc nomen 'tres', infra habebitur .

l. Ad Id vero quod obicitur, quod designat notionem, respondeo: a notione Imponitur, sed non a notione ut est haec vel illa; et ideo non sequitur: si notio distinguit, quod significatur per hoc nomen 'unus' distinguit. Distinguit enim notio ut est haec vel illa, ut paternitas Patrem a Filio.

Cum enim dicitur: unus Deus *. Augustinus, super Ioan. 3,31: Qui de caelo venit etc. : " Si multorum fratrum cor est unum propter caritatem, Deus Pater et Deus Filius dicturus es quia duo sunt? Si duo dii sunt, non est summa caritas ".

Nec quantitatem [154, 14-15]. Principium qui loquor vobis, Ioan. 8,25, Augustinus : " Videte si non apparet quasi numerus: Pater et Filius et Spiritus Sanctus. Et Ita In hoc solum numerum exprimunt, quod ad Invicem sunt, non quod ad se sunt. Tres omnipotentes? Non, sed unus omnipotens ". Per hoc patet, cum hic In textu dicatur quod " nec numerus nec quantitas ibi sit " *, intelligitur secundum substantiam: quod Augustinus dicit, intelligitur secundum personas

Ita etiam *. 8 Ioan., 16: Quia non sum solus, Augustinus, Super Ioannem : " Distingue personas intelligentia, noli separare perfidia. Una est substantia, divinitas, aeternitas, aequalitas perfecta, nulla dissimilitudo. Nam si solummodo alterum credas Christum, non eum qui est Pater, in aliquo autem distantem secundum naturam putaveris, a Charybdi evasisti, sed in Scyllaeis scopulis naufragasti. Alius Filius, quia non ipse qui Pater ; non aliud, quia hoc ipsum quod Pater ".

Cum dicitur discretio [155,34-35]. Hilarius, V De Trinitate : " Personarum ita discretio facta est, ut opus ad utrumque referatur. Nam in eo quod dicit , Faciamus, iussio exaequatur et factum ; in eo autem quod scribitur , Eram apud ipsum cuncta componens, non solitarium [se] sibi esse in operatione significat ".

Non divisio *. Hilarius, II De Trinitate : " Non divisio aut discissio, quia alter In altero est et plenitudo divinitatis in Filio "

Vel distinctio *. Sed omnis distinctio est super commune aliquod ; ergo, cum nihil sit commune in personis nisi essentia, ergo essentia est distincta. - Contra, Hilarius, IV De Trinitate : " Conspectis tribus, unum adorat et Dominum confitetur . Tres viros adstitisse credidit, sed patriarcha non ignorat quis est adorandus. Indiscreta assistentium species est, sed ille Dominum suum fidei agnovit oculis " . - Respondeo: essentia non distinguitur; sed dicitur de hoc opinio. Quidam dicunt: supposita persona, supponitur essentia; alii e converso . Qui primo modo, dicunt quod essentia ut essentia, immo ut persona distinguitur. Cum enim essentia sit in qua communicant tres personae, si eadem in se distinguitur, omnino oppositum esset: simul enim esset distincta et indistincta. Sed in se indistinctam dixerunt, ut in personis distinctam. Sed dicendum est quod nec in se nec in personis est distincta aut discreta

Trium unitas * Si unitas essentiae importatur, ergo secundum hoc, cum Pater sit divina essentia, quae est trium, ergo Pater est Trinitas. Si unitas personalis, ergo haec unitas est in tribus.