ARTICULUS II.

PONUNTUR OBJECTtONES Argumenta Gregorii.

Quantum ad secundum articulum, arguitur contra praedicta. Unde Gregorius de Arimino (dist. 38, q. 1, art. 2) nititur probare quod nullus actus hominum simpliciter infidelium est bonus moraliter. Dico autem, inquit, simpliciter infidelium, ad excludendum schismaticos et haereticos et catechumenos, quia aliquo modo credunt, et aliquali fide cognoscunt Deum. Arguit igitur Primo (a) sic. Nullus talis actus fit ex dilectione Dei, aut propter Deum ultimate (6), cum ipsi non cognoscant ipsum esse propter se diligendum, et caetera propter ipsum. Igitur nullus fit intentione recta, ac per hoc nec virtuose seu bene moraliter. Haec ratio quasi tota ponitur ab Augustino, super Psalmum 67, dicente : Ea quippe sola bona opera dicenda sunt, quae fiunt per dilectionem Dei. Haec (r) autem necesse est ut antecedat fides , ut inde (a) ista, non ab (e) istis incipiat illa (J); quoniam nullus operatur per dilectionem Dei, nisi prius credat in Deum. Item, super Psalmum 31 : Nemo, inquit, computet bona sua ante fidem. Ubi fides non erat, bonum opus non erat; bonum enim opus intentio facit, intentionem dirigit fides.

Secundo. Quia, si actus infidelium essent vere virtuosi, utique in eis essent verae virtutes; nam ex virtuosis actibus, virtutum habitus generantur. Sed consequens est falsum, secundum intentionem beati Augustini, 4. Contra Julianum, ubi per multa (a) Primo. - Om. Vr.

capitula probat oppositum. In de Civitate Dei etiam, lib. 5, cap. 19, dicit quod constare debet inter omnes (a) veraciter pios, neminem sine vera pietate, id est, sine veri Dei cultu, veram posse habere virtutem. Et libro 19, cap. 4, dicit quod verse virtutes, nisi eis quibus vera pietas inest, inesse non possunt. Insuper, in libro de Continentia, circa finem (cap. 12), ait : Numquid enim continentiam, quam munus Dei verissime dicimus, dicturi (6) sumus esse peccalum? Absit a nostris cordibus tam detestanda dementia. Beatus autem Apostolus ait (Roman. 14, v. 23) : " Omne quod non est ex fide, peccatum est. " Quae (y) ergo fidem non habet, nec conlinentia nominanda est. Et sicut de continentia specialiter, ita de qualibet virtute morali potest generaliter probari. Tertio. Quia, in libro de Vera innocentia (sent. 106) : Omnis, inquit, infidelium vita peccalum est; et nihil est bonum sine summo bono. Ubi enim deest agnitio aeternae et incommutabilis veritatis, falsa virius est, etiam in optimis moribus, id est, qui optimi videntur. Quarto. Quia, cum Augustinus, in libro de Ordine, hujus oppositum aliqualiter innuisset, postea, in 1. Retractationum, cap. 3, illud revocans, ait : Displicet mihi quod philosophos, non vera pietate praefixos, dixi virtutis luce fulsisse.

Quinto. Quia Beda, Contra Julianum, cap. 13 (Allegor, expos. in Cantica Canticorum, 1. 1), dicit, Augustinum sequens : Constat quod quicumque philosophorum Christum Dei virtutem et Dei sapientiam nescierunt; hi nullam veram virtutem, sicut neque veram sapientiam, habere ulla ratione potuerunt.

Sexto. Quia Linconiensis, in suo sermone de Adventu, qui incipit, " Erunt signa in sole, etc, i) ait sic : " In doctrina quoque morali philosophorum, et in conversatione multorum gentilium, ut Scipionum et Africanorum, videbantur lucere splendidos stellae virtutum ; sed nunc vere manifestum est quod sine fide Christi nulla est vera virtus in alicujus doctrina seu conversatione. " Et hoc ipsum dicit sensisse Augustinum in suo Enchirid., in cap. 75, ubi tractans de quatuor virtutibus cardinalibus, et quaerens an (o) Cato et Scipiones ejusmodi (t) virtutes habuerint, ait sic : a Concedimus cum Augustino (0, quod sine fide Christi Jesu nullus unquam habuit aut habere poluit veram virtulem. " Et probat immediate, sic : " Non enim potest esse amor (C) Verba Augustini, Enchirid., cap. 75, sunt : Cum sint immundi omnes, quos non mundat fides Christi. IV. - 30 ordinatus, ubi contemnitur aut non amatur quod maxime amandum est. Cum vero non amatur nisi quod scitur aut creditur, patet quod qui nescit aut non credit Dominum Jesum Christum, non amat aut contemnit quod maxime amandum est; quapropter in tali non est virtus. Quod etiam probat Augustinus talibus argumentis, sic dicens (4. Contra Julianum, cap. 3) : Absit ut in aliquo sit vera virius, nisi sit justus. " Ex quibus patot propositum : quoniam, si sine fide Jesu Christi non potest esse amor ordinatus, ut ipse vult, igitur nec actus moraliter bonus; quoniam omnis actus virtuosus est amor ordinatus, vel ipsum necessario supponens. Septimo. Nullus infidelis potest actu vel habitu diligere Deum propter se, id est, propter ipsum Deum. Igitur non potest aliquid diligere vel velle ultimate propter Deum. Igitur non potest habere aliquem actum moralem non culpabilem. Antecedens patet per Augustinum, libro 5. Contra Julianum, cap. 3, ubi sic ait : Quando, Deo donante, ex vera vivitur fule, ipse Deus adest et menti illuminandae, et concupiscentia; superandae, et molestiae perferenda. Hoc enim totum recte fit, quando fit propter ipsum, id est, quando gratis amatur ipse; qualis amor nobis esse non potest, nisi ex ipso. Ecce hic babetur quod amor quo Deus gratis amatur, qui utique ille est tantum quo Deus diligitur propter se, non potest esse in nobis, nisi sit ab ipso, et cum fide. Consequentia etiam patet ex eadem auctoritate Augustini : per illam enim expositionem, id est, quando gratis amatur, datur intelligi quod tunc tantum aliquid fit propter Deum, quando gratis amatur Deus, id est, propter seipsum. Patet etiam ratione : quoniam aliquid diligi propter Deum, non est aliud quam diligi quia diligitur Deus; sic igitur aliquem velle vel agere aliquid propter Deum ultimate, est ipsum illud velle, quia diligit Deum (a) propter se; ergo, si quis Deum diligit non propter se, nihil agit vel vult ultimate propter Deum. Consequentia etiam secunda probatur ex eadem auctoritate, si vadatur ad mentem Augustini, in eo quod ait : Hoc lotum recte fit, etc; ubi non est dubium eum intendere quod tunc solum recte fit, quando fit propter Deum. Patet etiam ratione : quoniam nullus actus moralis non ordinatus in Deum finaliter, seu non factus propter Deum, est factus propter illud propter quod debet fieri; et per consequens, vituperabilis et culpabilis esse censetur. Asssumptum probatur per Augustinum, in libro de Moribus Ecclesia;, cap. 8, ubi a proposito inquirit, quis debet esse finis omnium actuum nostrorum, dicens : Audiamus quem finem bonorum nobis Chrislus prxscribat; nec est dubium quin is erit finis, quo nos summo amore tendere jubet. " Diliges, inquit, Dominum Deum tuum,

etc. " Et subdit : Eo est omnino tendendum, ad id consilia nostra referenda. Bonorum summum nobis Deus est. Neque infra nobis remanendum est, neque ultra quaerendum, alterum enim (a) periculosum, alterum nullum est. Item, cap. 14 : No7i arbitror, cum de moribus et vita fit quaestio (6), amplius esse requirendum quid sit summum hominis bonum, quo referenda sunt omnia. Id enim esse patuit, et ratione quantum valuimus, et ea quae rationi nostrae antecellit auctoritate divina, nihil aliud quam ipsum Deum. Haec est ratio ejus, Contra Julianum , lib. 4, cap. 3 : Noveris (y) itaque, non officiis, sed finibus a vitiis discernendas esse virtutes. Officium autem est quod faciendum est; finis vero, propter quod faciendum est (3). Cum itaque aliquid facit homo ubi peccare non videtur, si non propter hoc facit propter quod facere debet, peccare convincitur. Et consequenter, ostendens quis debet esse finis actuum nostrorum : Absit, inquit, ut verae virtutes alicui serviant, nisi illi cui dicitur (Psalm. 79, v. 8) : " Domine Deus virtutum, converte nos. " Proinde virtutes quae (t) carnalibus delectationibus, vel quibuscumque commodis et emolumentis temporalibus serviunt, vene prorsus esse non possunt. Qux autem nulli rei servire volunt, nec ipsie verse sunt. Verae quippe virlides Deo serviunt in hominibus, a quo donantur hominibus; Deo serviunt in angelis, a quo donantur et angelis (Q. Quidquid autem boni fit ab homine, et non propter hoc fit propter quod fieri debere vera sapientia prxcipit, etsi officio videatur bonum, ipso non recto fine, peccatum est. Ex his patet quod quidquid homo agat ultimate propter aliud quam propter Deum, peccatum est, ac per hoc actus ejus culpabilis est. Octavo. Quia Augustinus, 19. de Civitate Dei, cap. 25, sic dicit : Virtutes quas mens sibi habere videtur, per (ti) gttas imperat corpori et vitiis ad quodlibet concupiscendum vel tenendum, nisi ad Deum retulerit (9), etiam ipsx vilia sunt potius quam virtutes : nam, licet tunc verae hone-staeque putentur quibusdam, cum referuntur ad seipsas, nec propter aliud expetuntur, etiam tunc inflatae atque superbae sunt; et ideo non virtutes, sed vitia judicanda sunt. Cum igitur infidelis actus, quantumcumque videantur boni, non sint (ti) nisi ad Deum retulerit. - retulerit nisi ad Deum Pr. relati (a) in Deum quem ignorat, sequitur quod (6) tales actus, quantumcumque videantur boni, sunt peccata. Nono (dist. 38, q. 1). Quia Augustinus, Contra Julianum, lib. 4, cap. 3, respondens argumento Juliani, probantis gentiles habuisse veras virfutes, pro eo quod, secundum verbum Apostoli (Roman. 2, v. 14), Naturaliter ea quae legis sunt, faciunt, inter coetera respondet : Esto quod verbum Apostoli acciperetur tanquam dictum de gentilibus non credentibus, non tamen ex eo convincitur quod habuerint veras virtutes; quoniam, faciendo ea quae legis sunt, peccabant, eo quod non propter debitum finem faciebant. Unde ait : Hoc (y) tamen peccantes, quod homines sine fide, non ad eum finem opera ista retulerunt, ad quem referre debuerunt. Et, nullo interposito, addit : Minus enim Fabricius quam Catilina punietur, non quia iste bonus, sed quia ille magis malus; et minus impius, quam Catilina, Fabricius, non veras virtutes habendo, sed a veris virtutibus non plurimum deviando. Fabricium hic ponit pro his qui opera legis faciebant, Catilinam vero pro his qui agebant contraria legi. Et patet clare propositum, quodaclus facti sine circumstantia debili finis, non sunt dicendi virtuosi, sed peccata et mali, licet sini minus mali. Unde Fabricium et Catilinam dicit malos et puniendos; et Fabricium negat bonum; sed eum dicit minus malum, alium autem magis malum, neutrumque habuisse veras virtutes, sed alterum minus a veris virtutibus deviasse. Decimo. Quia ad hoc quod actus sit malus moraliter, sufficit carentia circumstantiae debiti finis. Nec requiritur positio finis oppositi; quia, quacumque circumstantia debita actus careat, ipse est malus. Augustinus enim, in praemissis, ad malitiam actus inferendam (S), pro antecedente et causa (s) assumit solam negationem seu carentiam debiti finis; quae probatio nulla esset, nisi talis negatio sufficeret ad hoc quod actus sit malus. Insuper tamen hoc (s) probatur evidenti ratione. Nam, si detur oppositum, sequitur quod quicumque agit aliquod bonum ex genere, vel officio, id est, aliquid quod est agendum, et hoc agat propter bonum nomen seu famam habendam in populo (tj), vel propter honorem, aut divitias, ultimate figendo ingressum suae intentionis, nec ulterius referendo illam in alium finem actu nec habitu, virtuose agat, et non male, nec culpabiliter. Sed hoc est certissime oppositum communi doctrinae sanctorum, ut clarum est; et non solum doctrinae eorum, immo etiam philosophorum. Unde Aristoteles, 3. Ethicorum, cap. 8, expresse determinat quod cives (V) qui propter honoris adeptionem, vel fugam opprobrii, sustinent pericula in defensione civitatis, non sunt vere fortes, quamvis magis assimilentur quam hi qui propter alios fines minus bonos similiter agunt, quorum genera plura distinguit ibidem. Item, 4. Ethicorum, cap. 1, dicit quod liberalis non honorat, id est, non amat divitias propter ipsas divitias, sed gratia dationis; et paulo ante, dicit quod ipse dabit, ubi bonum; super quo ait Eustratius, quod qui gratia honoris vel gloriae, vel venatione majoris lucri, dat, non est liberalis. Sed consequentia est evidens. Nam nullum talium est oppositum fini ultimo, nec bono fini; quinimmo quodlibet est quoddam bonum, quod potest rationabiliter appeti, et (6) esse finis sub fine illo debito et vero, ut certum est. Unde ad agendum pro bona fama, licet non ultimate, Scriptura monet, dicens, Eccli., 41 (v. 15) : Curam habe de bono nomine. Immo, secundum Augustinum, in Epistola ad Albinam, praelatus, propter eos quibus in exemplum esse debet, etiam corporali vitae famam praeponere debet. Honores etiam possunt rationabiliter appeti a majoribus, quibus oportet alios esse subjectos; et, secundum Aristolelem (4. Ethic., cap. 3), magnanimus in magnis et studiosis honoribus moderate delectatur; et dicit quod honor est maximum exteriorum bonorum. Quod etiam divitiae non sint malae, sed bonae, idem ponit, 4. Ethicorum, cap. 1 ; et circa ipsas ponit esse virtutem liberalitatis. Secundum theologiam etiam non habet dubium; alias nullus posset eas licite possidere; quod est erroneum et damnatum.

Forte dicetur quod tales male agunt, quia agunt propter malum finem, scilicet propter inanem gloriam, vel ambitionem, aut avaritiam ; quae omnino sunt mala.

Sed hoc non valet. Quia, licet is qui ex actu suo ultimate quaerit famam, peccet peccato quod dicitur inanis gloriae ; non tamen illud finaliter intendit, sed famam ipsam, quae non est inanis gloria (sic loquendo de inani gloria quae est peccatum, et magis proprie diceretur amor inanis gloriae seu vanae propter seipsam), sed (y) est objectum ejus; licet in alio sensu posset dici inanis gloria, quia scilicet est instabilis et transitoria. Qui etiam quaerit honorem, non habet pro fine ambitionem ; sed potius talis appetitus est ambitio. Nec qui quaerit divitias, habet pro fine avaritiam ; sed ejus quaestus vel desiderium utique avaritia est. Unde in nullo casu praedictorum potest assignari circumstantia alicujus mali finis, ad sensum hujus rationis loquendo de malo fine, scilicet qui est oppositus ultimo fini, nec [a) cives. - tales Pr. (6) et. - Om. Pr. (f) sed. - si Pr. possibilis rationabiliter quaeri propter illum, ita ut sit finis sub vero fine. Potest tamen bene dici quod ibi est circumstantia mali finis, ad hunc sensum, quod illud propter se finaliter quaeritur, quod deberet non propter se sed propter aliud quaeri, et ideo praecise dicitur malus, quia non in alium sicut debet ordinatur; unde, hoc solo posito quod ordinaretur in Deum, et propter illum quaereretur, ille actus non esset malus, nec diceretur habere malum finem. Sed hoc confirmat propositum ; quia, secundum hoc, omnis actus non relatus ultimate in debitum finem, quemcumque finem habeat, erit cum circumstantia mali finis, ac per hoc malus, et non virtuosus. Undecimo. Nullus actus factus cum intentione vitiosa, est moraliter bonus; immo omnis talis est moraliter malus et vitiosus. Sed quilibet actus hominis infidelis est hujusmodi. Igitur, etc. Major nota est. Minor probatur ex tribus fundamentis. Quorum primum est, quod illa sola est recta intentio seu bona moraliter, qua (a) propter se diligitur quod propter se diligendum est seu volendum (utamur enim large dilectione, prout omnis volitio dicitur dilectio); quaelibet autem qua diligitur quod diligendum non est, vel propter se diligitur quod non est propter se diligendum, est mala. Probatur hoc fundamentum. Quia quaelibet talis, est deformis et devians a recta ratione. Nam recta ratio (6), quod non est diligendum, dicit non esse diligendum; et quod est diligendum non propter se sed propter aliud, dicit non esse diligendum propter se sed propter aliud ; alias ipsa non esset recta, sed errans. Cum ergo omni intentione aliquid propter se diligatur, ut patet ex descriptione intentionis, omnis intentio qua diligitur aliquid non propter se diligendum, est discordans a ratione recta, ac per hoc mala et vitiosa. Secundum fundamentum est, quod omnis intentio operantis, qua aliquid aliud a Deo intenditur, id est, propter se, non propter aliud diligitur, est mala et vitiosa. Probaturpnmo(-f)sic: Omne diligibile aliud a Deo, est non propter se diligendum. Igitur omnis intentio operantis, qua aliquid aliud a Deo intenditur, est mala. Consequentia patet: quia, si omne aliud a Deo est non propter se diligendum, sive ipsum sit diligendum, sive non sit diligendum, qualia sunt multa diligibilia (non enim omne diligibile est diligendum), omni intentione qua aliquid aliud a Deo intenditur, diligitur propter se aliquid non propter se diligendum ; igitur omnis talis intentio est mala. Et patet haec consequentia ex primo fundamento. Antecedens probatur sic : Nullum diligibile aliud a Deo, est summe diligendum. Igitur (a.) qua. - quae Pr. omne diligibile aliud a Deo, est non propter se diligendum. Antecedens patet; quia quolibet alio diligibili Deus est amplius diligendus, secundum omnem doctrinam sanctorum et catholicorum. Sed consequentiam probo. Si enim aliquod diligibile aliud a Deo est propter se diligendum, igitur aliquid quod (a) non est summe diligendum , rationabiliter poterit diligi propter se; quod si verum sit hoc, verum est de his diligibilibus quae sunt secundum se bona et diligibilia, et ideo praecise quia ipsa sunt talia; igitur et quodlibet talium potest horno rationabiliter diligere propter se; igitur et aliquid aliud a Deo potest homo rationabiliter diligere propter illud ultimate. Ex quo sequitur quod homo poterit rationabiliter agere aliquid vel facere propter famam vel honorem vel divitias ultimate, nec peccabit sic agendo et volendo. Hoc autem constat esse tam contra doctrinam theologicam quam etiam philosophicam, ut supra dictum est.

Dices forte, quod utique aliquod eorum quae sunt secundum se bona et diligenda, potest rationabiliter diligi propter se, et aliquid aliud propter ipsum ultimate; sed non quodlibet talium potest sic rationabiliter diligi, sed illud tantum quod (6) est ex eis praestantius, et caeteris magis diligendum : verbi gratia, actus virtuosus, seu operatio virtuosa. Et sic concederent morales philosophi.

Contra. Primo : Si reliqua talium non possunt sic rationabiliter diligi propter se, sed solum illud quod est melius et magis diligendum, hoc ideo praecise est, ut videtur, quia ipsa sunt minus diligenda quam illud; nam, si aeque essent diligenda, non magis essent diligenda propter illud quam econtra. Igitur, cum quodlibet diligendum, non tamen summe, minus sit diligendum eo quod summe diligendum est, sequitur quod nullum non summe diligendum possit rationabiliter diligi propter se.

Confirmatur. Quia, si aliquod diligendum, non obstante quod aliquo alio sit minus diligendum, potest rationabiliter diligi propter se, non apparel quin aliquod aliud diligendum, quamvis minus sit diligendum quam illud, rationabiliter possit diligi propter se. Verbi gratia : si, non obstante quod B diligendum sit minus diligendum quam A, ipsum potest rationabiliter diligi propter se, et C diligendum, non obstante quod sit minus diligendum quam B, adhuc potest rationabiliter diligi propter se (j); et ita dicendum (8) erit de D, et universaliter de quolibet diligendo. Et ideo, si quis concedat operationem virluosam, aut aliud quodcumque non summe diligendum, posse rationabiliter diligi propter se, nunquam poterit rationabiliter negare quod bona fama et honor possint rationabiliter diligi propter se, quamvis non possint rationabiliter diligi - QUAESTIO I. aeque cum operatione virtuosa ; sicut, licet operatio virtuosa non possit rationabiliter aeque diligi ipsi summe diligendo, conceditur tamen, a sic dicente, quod ipsa potest rationabiliter diligi propter se.

Confirmatur. Quia constat quod non omnes operationes virtuosae sunt aeque diligendae, sicut nec aeque perfecte; sed aliqua inter ipsas est secundum speciem suam perfectior, scilicet (a) beatifica. Vel ergo aliae possunt rationabiliter diligi propter se, non obstante quod sint minus diligendae; et tunc, pari ratione, alia diligenda, quae sunt minus bona et minus diligenda operationibus virtuosis, etiam, hoc non obstante, poterunt rationabiliter diligi propter se. Vel ipsae non possunt rationabiliter diligi propter se, sed propter beatificam (6) tantum, et hoc quia sunt minus diligendae; et tunc, eadem ratione, nec beatifica visio poterit propter se rationabiliter diligi, cum ipsa sit minus diligenda eo quod summe diligendum est, scilicet ipso Deo. Unde apparet quod, ut aliquod diligendum non possit rationabiliter diligi propter se, nulla causa videtur posse reddi praeter hanc, quia non est summe diligendum. Igitur nullum non summe diligendum potest rationabiliter diligi propter se.

Secundo. Quia contra hoc tendit directe auctoritas Augustini, 19. de Civitale Dei, cap. 25, dicentis : Licet a quibusdam tunc verse atque honestae, etc, ut supra, in octavo argumento, allegatum est. Quis autem dubitet quod, si habitus vel actus qui virtuosi putantur, sunt vere vitiosi, si non referuntur in aliud (y), vitiosum etiam sit tales actus propter se diligere, non in aliud referendo ? Secundo, pro illo secundo fundamento arguitur sic : Omne diligendum aliud a Deo, est diligendum finaliter propter Deum. Igitur omnis intentio qua aliquod diligibile aliud a Deo diligitur propter se, est vitiosa. Antecedens probatur : quia quilibet homo et quaelibet creatura rationalis debet, ut ipsa sit recte ordinata et perfecte disposita, omnes actus suos ad unum finem ultimate ordinare, quem constat non posse esse alium quam illud quod est optimum et summe diligendum; illud autem non est nisi Deus. Hoc etiam patet per Augustinum, in de Moribus Ecclesix, cap. 14, ex praecedentibus concludentem : Non arbitror, cum de moribus et vita fit quaestio, etc, ut supra, septimo argumento, allegatum est. In primo etiam de Doctrina cliri-stiana, cap. 27, et Octoginta trium questionum, q. 30, vult quod caeteris a Deo utendum est in Deum. Consequentia patet. Quia omni intentione qua aliud a Deo diligitur propter se : vel diligitur aliquid quod non est diligendum, et sic non est dubium ipsam esse vitiosam ; vel diligitur aliquid quod diligendum est propter aliud, et tamen non diligitur propter illud, ac per hoc caret aliqua circumstantia debiti finis; ex quo etiam concluditur ipsa esse vitiosa. Tertio, pro illo fundamento secundo, arguitur auctoritate Augustini, 9. de Trinitate, cap. 8, dicentis : Non quod non sit amanda creatura; sed, si ad Creatorem refertur ille amor, non jam cupiditas, sed charitas est. Tunc enim est cupiditas, cum propter se amatur creatura. Tunc non utentem adjuvat, sed fruentem corrumpit. Non est dubium autem quod talis cupiditas fruentem corrumpens est vitiosa. Quod vero propter se hic accipiat non propter aliud, patet per illud quod dicit : Sed si ad Creatorem referatur, etc. Et sic probatum est secundum fundamentum, scilicet quod omnis intentio operantis qua aliquid aliud a Deo intenditur, id est, propter se, non propter aliud diligitur, est mala et vitiosa. Tertium fundamentum est, quod nulla est cuiuscumque operantis recta intentio, nisi Dei propter se dilectio. Hoc jam patet ex dietis. Nani omnis intentio est dilectio alicujus propter se; et, si sit alicujus quod non sit Deus, ipsa est vitiosa, ut patet ex secundo fundamento. Igitur, si non est vitiosa, sed recta, ipsa est dilectio Dei propter se. Ex quibus patet minor hujus undecimi argumenti : quia, cum infidelis non diligat verum Deum propter se, et omnia propter ipsum, ipse non habet rectam intentionem, ac per hoc nihil agit cum recta intentione, sed omnia cum perversa et vitiosa intentione. Duodecimo arguit sic, in eadem virtute : Quia nunquam fit aliquid ab homine virtuose (a), seu bene moraliter, nisi fiat ex dilectione Dei, actuali vel habituali, infusa vel acquisita. Sed infidelis nihil facit ex tali dilectione. Igitur, etc. Antecedens probatur : quia nihil quod aliter fit, fit cum recta inlentione; igitur, etc Assumptum patet; quia, ut patet ex praedictis, nulla est recta intentio, nisi Dei propter se dilectio.

Confu luatur assumptum principale per Augustinum, super Psalmum (37, dicentem : Ea quippe sola bona opera dicenda sit7il, quae fiunt per dilectionem Dei. Et in de Spiritu et littera (cap. 14) (S) : Non est, inquit, fruens bonus, qui de charitatis radice non surgit. Quid autem est charitas (j) nisi dilectio Dei propter se, vel proximi propter Deum , quae utique ex charitate procedit? Decimotertio in eadem virtute arguit sic : Nullus actus humanus est moraliter bonus, nisi immediate tendat in Deum, vel in aliud propter Deum ultimate, actu vel habitu. Constat autem quod nullus actus infidelium est hujusmodi. Igitur, etc. Assumptum principale probatur : Quia nullus alius est recta intenlio, nec recta intentione factas, ut patet ex praedictis. Quod confirmatur auctoritate Augustini, qui (") in lib. 1. de Nuptiis et concupiscentia (cap. 3) scribit, et lib. 4. Contra Julianum, cap. 3, recolit: Pudicum non veraciter dici, qui non propter Deum verum (6) fidem connubii servat uxori. Qui etiam, ut ex praeallegatis patet, expresse dicit veras virtutes nullas esse, si non in Deum finaliter referantur; quinimmo, ad quidquid aliud, sive non ad aliud quam ad seipsas finaliter referantur, vitia esse. Item, de Moribus Ecclesix, cum conclusisset Deum esse in quem omnia referenda sunt, ut supra allegatum est, sequenti capitulo (cap. 15), diffiniens ipsas virtutes morales, ait : Temperantiam dicamus esse amorem sese Deo integrum incorru-ptumque servantum; fortitudinem, amorem esse, omnia propter Deum facile perferentem; justitiam, amorem tantum Deo servientem, et ob hoc bene exteris quae homini subjecta sunt imperantem; prudentiam, amorem bene discernentem ea quibus adjuvetur in Deum, ab his quibus impediri potest. Ex quibus clare patet nullam esse virtutem, cujus actus non fiant finaliter propter Deum ultimate, secundum sententiam Augustini; ac per hoc, nec aliquem actum, non propter Deum ultimate factum, esse virluosum.

Haec Gregorius. Et in hoc secundus articulus terminatur.