ARTICULUS 11.

RECITANTUR OBJECTIONES SI.

Contra primam conclusionem Argumenta Durandi.

Quantum ad secundum articulum, arguitur contra conclusiones. Et quidem contra primam arguit Durandus (dist. 11, q. 3), probando quod omnes augeli illuminantur immediate a Deo, et non unus ab alio causaliter, sed per quamdam consequentiam. Quod probat Primo sic. Illa quae pertinent ad cognitionem gloriosam, pertinent ad solum Deum tanquam ad confortantem naturam et proponentem objectum. Sed illa de quibus est illuminatio, sunt hujusmodi; pertinent enim ad cognitionem beatam, quamvis non ad illam in qua, consistit essentialiter beatitudo, sed ad illam in qua consistit accidentalis beatitudo. Ergo pertinet ad Deum tanquam ad proponentem objectum et confortantem intellectum. Non enim videtur quod beatitudo unius essentialis aut accidentalis dependeat ab alio quam a Deo. Secundo. Quia, cum dicit Dionysius aliquos angelos immediate illuminari a Deo (a), alios autem mediate; exponendum est, non per causalitatem, sed per quamdam consequentiam. Cum enim ista de quibus angeli illuminantur, non sunt secundum se praesentia cognitioni angelicae, fiunt ei praesentia per hoc quod Deus eis talem cognitionem tradidit. Et quia omnes angeli continuantur in irradiatione divini luminis sive naturalis sive superadditi, ideo quod praesentatur primo, orUine cujusdam consequentiae praesentatur omnibus. Et ideo a Deo omnes illuminantur, et simul tempore, sed prius unus quam alius natura vel dignitate; et ita unus mediante alio, mediatione cujusdam consequentia;, i

Haec ille. i; 2.

Contra secundam conclusionem I. Argumenta Durandi.

Contra secundam conclusionem arguit idem Durandus (dist. 11, q. 3) multipliciter. Et primo improbat primam partem conclusionis, qua dicitur quod unus angelus illuminat alium confortando virtutem ejus intellectivam. Et contra hoc arguit Primo sic. Omnis confortatio est per aliquam actionem; sic enim minus calidum confortatur ex praesentia magis calidi, dum magis calidum agit in minus calidum, intendens ipsum; qualiter enim confortabit illud in quod nihil agit? Cum igitur lumen intellectuale unius angeli nihil agat in lumen alterius, nec imprimendo lumen, quia hoc solum esta Creante, nec intendendo ipsum, quia non recipit magis et minus, sequitur quod nullo modo. Forte dicetur negando illud quod assumitur, scilicet quod lumen intellectuale angeli non possit esse intensius et remissius. Sed contra hoc arguitur. Quia, cum virtus intellectiva angeli consequatur per se ad essentiam angeli, non est probabile quod ponatur possibilis intensio in lumine intellectuali, nisi poneretur in essentia angeli; quod nullus ponit. Et confirmatur : quia in nobis non dicitur quod intellectus possibilis, aut agens, qui ab Arislotele vocatur lumen, 3. de Anima (t. c. 18), recipiat magis aut minus. Secundo sic. Omne illud quod intendit per se (a) a Deo. - Om. Pr aliquam formam, potest similem secundum speciem producere; quia,ut dicitur,2. Ethicorum, ex eisdem augetur habitus et generatur. Sed unus angelus non potest producere lumen alterius. Ergo nec intendere.

Dicetur forte quod non omne illud quod potest aliquam formam intendere, potest eamdem vel similem causare; quod declaratur per simile in quantitate : quia virtus creata potest extendere quantitatem exsistentem sine subjecto, ut patet in Sacramento, et tamen non potest facere vel causare quantitatem sine subjecto. Simili modo, dicetur quod lumen unius angeli potest intendi per lumen alterius, licet non possit ab eo causari.

Sed hoc non valet; quia omne quod potest intendere aliquam qualitatem (a), potest causare similem secundum speciem. Nec valet instantia de extensione quantitatis in Sacramento sine subjecto; quia, licet agens naturale quod potest eam extendere, non possit causare quantitatem habentem eumdem modum essendi, potest tamen causare quantitatem similem secundum speciem. Et hoc sufficit ad propositum; quia, cum lumen unius angeli non possit causare lumen simile lumini alterius angeli, nullo modo poterit ipsum intendere. Tertio arguit sic. Lumen angeli superioris est alterius speciei a lumine angeli inferioris, secundum opinionem tuam, qui ponis omnes angelos specie differentes. Talia autem non sunt nata intendere se mutuo, per se saltem, nisi unum haberet virtutem causandi aliud; quod non est ponendum in angelis. Si dicatur quod non oportet lumen diversorum angelorum esse diversum specie, quamvis lumen unius habeat majorem efficaciam quam lumen alterius, propter diversam conditionem subjecti in quo recipitur, sicut patet de calore in igne et in aere;

contra hoc arguitur : quia inconveniens est quod proprietates quae per se consequuntur essentias specie differentes, quales sunt essentiae angelicae, secundum te, non sint specie differentes. Forte dicetur ad ista tria (6) argumenta, quod unus angelus illuminat alium, non quidem confortando lumen ipsius per modum intensionis, sed concurrendo cum ipso ad unam intellectionem, quae est perfectior ex concursu duplicis luminis quam si alterum solum concurreret, sicut est perfectius lumen positis duabus candelis quam posita una tantum, quamvis lumen unius candelae non intendat lumen alterius; ita, per hunc modum, concurrente duplici lumine angeli superioris et inferioris ad intellectionem angeli inferioris, intellectio ejus est perfectior, et aliqua potest intelligere, quae non posset ex solo suo lumine.

Sed istud omnino videtur improbabiliter dictum, quod lumen intellectuale unius concurrat ad intellectionem alterius.Cumenim lumen intellectuale angeli non sit aliud quam ejus intellectus, oportet quod utrumque lumen, vel uterque intellectus, se habeat ad intelligere, eodem modo, scilicet : elicitive et receptive, cum sit actio immanens in agente; vel receptive tantum. Sed neutro istorum duorum modorum possunt se habere intellectus duorum angelorum ad unum intelligere; quia semper sequeretur quod unum intelligere esset in duobus angelis; quod est impossibile. Ulterius reprobat secundam partem dictae conclusionis, scilicet quod unus angelus illuminat alium, proponendo ei veritatem quam intelligat, particu-lando et dividendo eam, ad hoc ut capi possit ab angelo inferiori. Quia talis explicatio veritatis intelligibilis non est accipienda ex parte rei cognitae, quae secundum se manet eadem et in nullo mutatur; nec ex parte actus intelligendi superioris angeli, quasi superior angelus mutet suum modum intelligendi, semper enim intelligit secundum modum suae naturae; sed est intelligenda ex parte signi, mediante quo veritas cognita ab angelo superiori proponitur angelo inferiori: hoc enim modo et non aliter doctor particulat suum conceptum. Proponere autem sic veritatem alteri, pertinet ad locutionem quae fit per signa, ut prius dictum fuit. Locutio autem interior non fit per signa, sed per hoc solum quod unus angelus ordinat conceptum suum ad alterum.

Haec ille. II. Argumenta Aureoli.

Contra eamdem conclusionem, et quasi per eadem media, arguit Aureolus (dist. 9, q. 1, art. 3). Primo sic. Ab eodem agente res causatur et intenditur; unde, quia charitas est per solam creationem, ideo intenditur per solam creationem, vel solum Creatorem. Sed, secundum te, lumen angeli est a solo Deo per creationem. Ergo a solo Deo potest intendi.

Dicetur forte quod ratio nulla est, quia videmus quod dimensiones interminatas non potest dare materiae aliquod agens creatum, et tamen agens creatum potest illas intendere.

Contra. Non est verum quod dimensiones interminatae intendantur; sed quantitas quae erat in potentia ad terminationem, educitur de potentia materiae ad actum. Sed lumen non est in potentia angeli, ut de angelo possit educi. Quare oportet quod intendatur et perficiatur a solo Deo. Secundo. Quia ista positio vel imaginatio est mathematica. Imaginatur enim quod lumen angeli sit quaedam qualitas radiosa; quod falsum est. Talis enim qualitas non invenitur in substantia spirituali, sed lumen in ea non est aliud quam vigor intellectus.

Dicetur forte, adomnia ista, quod ista intensio luminis non est intelligenda modo proedicto, quod scilicet unus angelus intendat lumen alterius, sed (a) I (a) sed. - et Pr. - QUAESTIO 11. isto modo, quia scilicet superior coagit lumini inferioris : sicut quod ignis appositus parvo igni adjuvat ipsum; ita angelus superior per suum lumen adjuvat lumen inferioris, ut si inferior non possit intelligere unam conclusionem, quam proponit sibi superior, statim ille superior juvat eum suo lumine, quasi coagendo.

Contra : Quia illud lumen est lumen intellectus agentis; sed posito quod meus (a) intellectus agens esset praesens tuo, non propter hoc te adjuvaret ad intelligendum unam conclusionem. Item : Haec lumina nabent sua possibilia distincta, quia lumen istius habet pro adaequato possibili intellectum possibilem ejusdem; ergo lumen angeli superioris non est activum respectu intellectus possibilis angeli inferioris.

Haec ille in forma. g 3.

Contra tertiam conclusionem Argumenta Aureoli.

Contra tertiam conclusionem, arguit idem Aureolus (dist. 9, q. 1, art. 3) probando quod illuminatio possit esse de illis et respectu illorum quae videntur in Verbo. Primo, quia alia est notitia rei in se in proprio genere, alia est notitia rei in Verbo, alia habitudinis rei ad Verbum. Quantum igitur ad primam notitiam, non potest fieri illuminatio rei in Verbo, nec quantum ad secundam, sed bene quantum ad tertiam. Angelus enim inferior videt Verbum Dei beatifice, et videt res in se, sed ex istis duabus, non necessario consurgit notitia habitudinis quam habent res ad Verbum, utrum habeant ad ipsum habitudinem ut ad causam exemplarem (6), vel alio modo. Angelus igitur superior potest ei ostendere illam habitudinem, et hoc modo fiet illuminatio de his quae videntur in Verbo. Exemplum : Ponatur quod una conclusio dependeat a duobus principiis, et quod aliquis cognoscat illam conclusionem per diversas demonstrationes constantes ex illis principiis; ponatur etiam alius, qui conclusionem istam sciat dependere ex uno principio tantum, et ideo tantum sciat illam per unam demonstrationem ex uno vel ex primo principio;

tunc ille primus, qui cognoscit illam conclusionem per duo principia, potest docere alium, et dicere, Vide quomodo etiam haec conclusio deducitur et demonstratur ex isto alio principio; et tunc ille cognoscit aliquo modo aliquid quod ante non cognoscebat. Sic in proposito : angelus superior videns quomodo haec veritas dependet ex illa veritate, quod inferior non cognoscit, dicit, Vide quomodo haec veri las rei creatae (y) dependet a veritate increata et a Verbo, et secundum quam habitudinem; et tunc ille videt, et hoc modo dicitur illuminari.

Haec ille. Et in hoc secundus articulus terminatur. (y) creatas.

increatas Pr.