ARTICULUS I.

PONITUR DETERMINATIO SANCTI THOSJAE PER CONCLUSIONES Quantum ad primum articulum, sit Prima conclusio : Quod unus angelus Illuminat alium. Hanc ponit sanctus Thomas, 1 p., q. 106, art. 1, ubi sic : " Unus, inquit, angelus illuminat alium. Ad cujus evidentiam considerandum est quod lumen, secundum quod ad intellectum pertinet, nihil est aliud quam manifestatio veritatis, se. i,udum illud Apostoli, adEphes., 5 (v.l3): Omne qnvJ manifestatur lumen est; unde illuminare nihil aliud est quam manifestationem cognitae veritatis alteri tradere, secundum quem modum dicit Apostolus, Ephes. 3 (v. 8, 9) : Mihi omnium sanctorum minimo data est gralia haec illuminare omnes, quae sit dispensatio sacramenti absconditi a saecu-lis in Deo. Sic igitur unus angelus dicitur illumi-narealium, inquantum ei manifestat veritatem quajn ipse cognoscit. Unde Dionysius, 7 cap. Ccelest. Hierarchiae, dicit (a) quod Theologi plane monstrant caeleslium substantiarum ornatus a supremis mentibus doceri deificas scientias. "- Haec ille (6).

Ex quibus potest formari talis ratio : Quicumque manifestat alteri veritatem intelligibilem, vere potest diei alterum illuminare; sed unus angelus manifestat alteri veritatem intelligibilem ; ergo vere potest dici quod unus ang-elus alium illuminat. Major et minor patent ex dictis. Secunda conclusio est quod dicta illuminatio fit secundum duo : primum est intellectus confortatio; secundum est veritalis proportionato; capacitati illuminandi propositio. Hanc ponit sancius Thomas, ubi supra (1 p., q. 106, art. 1), sic dicens : " Cum ad intelligendum duo concurrant, scilicet virtus intellectiva, et similitudo rei intellectae, secundum haec duo unus angelus veritatem ei notam alteri notificare potest. Primo quidem fortificando virtutem intellectivam ejus. Sicut enim virtus corporis imperfectioris (v) confortatur ex situali propinquitate corporis perfectioris, ut minus calidum crescit in calore ex praesentia magis calidi, ita virtus intellectiva inferioris angeli confortatur ex conversione superioris angeli ad ipsum. Hoc enim in spiritualibus facit ordo conversionis, quod in corporalibus facit ordo localis propinquitatis. Secundo autem unus angelus alteri manifestat veritatem ex parte similitudinis intellectae. Superior enim angelus notitiam veritatis accipit in universali quadam conceptione, ad quam capiendam intellectus inferioris angeli non esset sufficiens, sed est ei connaturale ut magis particulariter veritatem accipiat. Superior ergo angelus veritatem quam universaliter concipit, quodammodo distinguit, ut ab inferiori capi possit, et tunc eam cognoscendam illi proponit; sicut etiam apud nos doctores, quod in summa capiunt, multipliciter distinguunt providentes capacitati aliorum. Et hoc est quod dicit Dionysius, 15. Ccelest. Hierar. : Unaquaeque substantia intellectualis datam sibi a diviniore uniformem intel-

li) dicit. - Om. Pr. III. - 32 ligentiam provida virtute dividit, et multiplicat ad inferioris sursum ductricem analogiam. n

Haec ille. Eamdem sententiam ponit, de Veritate, q. 9, art. 1, ubi sic dicit : " De lumine intellectuali oportet loqui ad similitudinem luminis corporalis. Lumen autem corporale est medium quo videmus, et servit nostro visui in duobus : uno modo, in hoc quod per (a) ipsum fit in nobis visibile actu, quod erat potentia visibile; alio modo, in hoc quod ipse visus confortatur ad videndum ex luminis natura; unde et oportet esse himen in compositione organi. Unde et lumen intellectuale dici potest ipse vigor intellectus ad intelligendum ; vel etiam illud quo aliquid fit nobis notum. Unde, secundum duo potest aliquis illuminari ali alio, scilicet secundum quod ejus intellectus confortatur ad cognoscendum, et secundum quod intellectus ex aliquo manuducitur in aliquid cognoscendum. Et lv.ec duo conjunguntur in intellectu; sicut patet cum aliquis per aliquod medium quod mente concipit, confortatur intellectus ejus ad alia cognoscenda vel videnda quae prius videre non poterat. Secundum hoc ergo unus intellectus ab alio dicitur illuminari, inquantum traditur ei aliquod medium cognoscendi quo intellectus confortatus, potest in alia cognoscibilia in quae prius non poterat. Quod quidem apud nos dupliciter contingit. Uno modo, per sermonem, ut cum docens, loquendo, verbo suo tradit aliquod medium discipulo, per quod intellectus ejus confortatur ad alia intelligenda quae prius intelligere non poterat; et sic magister dicitur illuminare discipulum. Alio modo, inquantum alicui proponitur aliquod sensibile signum , ex quo quis potest manuduci in alicujus intelligibilis cognitionem ; et sic dicitur sacerdos illuminare populum, secundum Dionysium, inquantum populo sacramenta ministrat et ostendit quae sunt manuductiones in divina intelligenda. Sed angeli neque per sensibilia signa in cognilionem divinorum deveniunt, neque media intelligibilia recipiunt cum varietate et discursu sicut nos recipimus, sed immaterialiter. Et hcc est quod dicit Dionysius, 7 cap. Caelest. Hierarchice, ostendens quomodo superiores angeli illuminentur : Conlempla-tivae, inquit, sunt primse angelorum essentiae sensibilium symbolorum aut intelligibilium spe-culativx, non ut varietate scripturae in Deum reductae; sed sunt immaterialis scientia; altiori lumine repletae. Nihil ergo aliud est angelum ab angelo illuminari, quam confortari intellectum inferioris angeli per aliquid inspectum in superiori ad alia cognoscenda. Et hoc quidem modo hoc fieri potest. Sicut enim in corporibus superiora sunt quasi (6) actus respectu inferiorum, ut ignis respectu aeris, ita et superiores spiritus sunt quasi actus respectu inferiorum. Omnis autem potentia confortatur et perficitur ex conjunctione ad actum suum ; unde et corpora inferiora conservantur in superioribus, quae sunt locus eorum. Et ideo etiam angeli inferiores confortantur ex eorum continuatione ad superiores; quae quidem continuatio est per intuitum intellectus, et ideo pro tanto dicuntur ab eis illuminari. "

Haec ille. Ex quibus potest formari talis ratio. Verisimile est quod intellectus angeli superioris se habeat ad intellectum angeli inferioris sicut majus lumen ad minus lumen, et sicut doctor ad discipulum. Sed majus lumen per sui praesentiam confortat minus lumen, et doctor proponit veritatem intelligibilem discipulo sub conceptibus suae capacitati proportionatis, per quos intellectus discipuli efficitur potentior ad intelligendum quae prius non poterat. Igitur illa duo facit angelus superior inferiori. Eamdem sententiam ponit, 2. Sentent., dist. 11, q. 2, art. 2. Tertia conclusio est quod illuminatio lit de rationibus divinorum operum, et non de pertinentibus ad Deitatem in se, sicut de attributis aut relationibus. Hanc ponit sanctus Thomas, 1 p., q. 106, art. 1, in solutione primi, ubi sic : a Omnes angeli, tam superiores quam inferiores, immediate vident Dei essentiam ; et quantum ad hoc unus non docet alium. De hac enim doctrina Propheta loquitur; unde dicit (Jerem., cap. 31, v. 34) : Non docebit vir fratrem suum, dicens : cognosce Deum; omnes enim a minimo eorum usque ad maximum cognoscent me. Sed rationes divinorum operum, quae in Deo cognoscuntur sicut in causa, omnes quidem Deus in seipso cognoscit, qui seipsum comprehendit. Aliorum vero Deum videntium, tanto unusquisque plures rationes in Deo cognoscit, quanto eum perfectius videt. Unde superior angelus plura in Deo de rationibus divinorum operum videt quam inferior; et de his eum illuminat; et hoc est quod dicit Dionysius, 4 cap. de Divinis Nominibus, quod angeli exsistentium rationibus illuminantur. "

Haec ille. Item, 2. Sentent., ubi supra (dist. 11, q. 2, art. 2) sic dicit : " Cum Deus sit universalissima causa omnium entium, in visione essentiae ejus non cognoscuntur omnes ejus effectus de necessitate, nisi intellectus totam virtutem ejus comprehendat, et quanto aliquis intellectus limpidius eum videt, tanto plura in eo cognoscere potest; sicut in principiis primis speculativis, qui perspicacioris intellectus est, plures conclusiones in eis videt. Et ita superiores angeli plures effectus in divina essentia cognoscunt quam inferiores, et de illis superiores illuminare possunt et instruere inferiores. Et tamen aliqui effectus sunt quos omnes immediate in visione divinae essentiae percipiunt; quamvis etiam hos superiores perfectius cognoscant, sicut et divinam essentiam clarius intuentur, et unusquisque ordo ex illo nomen (") et rationem recipit, quod est ultimum virtutis suae ad capiendum rerum cognitionem immediate in visione (6) divinae essentiae. " -Haec ille. Simile ponit, de Veritate, q. 9, art. 1, in solutione decimitertii, exponens illud Apoc. 21 (v. 23): Civitas illa non eget sole et luna, etc. " Auctoritas illa, inquit, intelligitur de his quae pertinent ad cognitionem beatitudinis, quibus omnes angeli illuminantur a Deo. "

Item, in solutione 9, sic dicit : " Illuminatio qua unus angelus illuminat alium, non est de his quae ad naturalem cognitionem pertinent, quia sic omnes ex principio suae conditionis habent perfectam cognitionem naturalem, nisi forte poneremus quod angeli superiores essent causa inferiorum ; quod est contra fidem; sed cognitio ista est de his quae revelantur angelis eorum cognitionem naturalem (y) excedentibus, sicut de divinis mysteriis (S) pertinentibus ad ecclesiam superiorem vel inferiorem ; unde et ponitur actio hierarchica a Dionysio. Nec sequitur quod quamvis omnes Verbum videant, quod quidquid vident in Verbo superiores angeli, videant et inferiores, "

Haec ille. Ex quibus potest formari talis ratio. Omnis cognitio angelica vel est de divinis, aut de rebus naturalibus, aut de actibus liberi arbitrii, aut de mysteriis (e) gratiae. Sed angeli non illuminantur, quoad prima tria cognoscibilia, unus ab alio. Ergo illuminatio fit quoad quartum cognoscibile. Et in hoc primus articulus terminatur.