ARTICULUS I.

PONITUR DETERMINATIO SANCTI THOMAE PER CONCLUSIONES Quantum ad primum articulum, sit haec Prima conclusio : Quod nullum corpus agit nisi per motum. Hanc ponit sanctus Thomas, 2. Contra Gentiles, cap. 20, ubi dicit sic : " Nullum corpus agit nisi moveatur : eo quod oportet agens et patiens esse simul, vel faciens et factum ; simul autem sunt quae in eodem loco sunt, ut habetur, 5. Physicorum (t. c. 22); locum autem non acquirit corpus nisi per motum. Nullum autem corpus movetur nisi in tempore. Quidquid igitur fit per actionem corporis, fit successive. "

Haec ibi. Idem ponit, 1 p., q. 3, art. 1, ubi dicit : a Nullum corpus movet nisi motum, ut patet inducendo per singula, s Item, 2. Sentent., dist. 2, q. 2, art. 3 : a Non ponimus, inquit, corpus habere influentiam super aliud corpus nisi per motum, quia, ut in libro de Causis dicitur, etiam anima ab intelligentia in hoc deficit, quia non imprimit in res nisi (a) movendo eas; et multo minus corpus. Nullum autem corpus movet nisi motum, ut a philosophis probatum est. Coelum enim permotum suum causat generationem et corruptionem in istis inferioribus. Unde dicitur in 8. Physicorum (t. c. 1) quod motus ejus est sicut vita natura exsistentibus omnibus. Unde Rabbi Moyses dicit quod coelum in universo est sicut cor in animali, cujus motus, si ad horam quiesceret, corporis (6) vita finiretur. " - Haec ille. Unde pro conclusione potest formari talis ratio. Nullum agens praeexigens suae actioni localem approximationem sui ad illud in quod agere debet, potest agere nisi sit motum et per motum. Sed omne corpus est hujusmodi. Igitur nullum corpus agere potest nisi sit motum, et nisi per motum. Sciendum tamen quod hujus contrarium ponit, 1 p., q. 66, art. 3, in solutione secundi, ubi sic dicit : " Satis probabile est quod caelum empyreum, secundum quosdam, cum sit ordinatum ad statum gloriae, non habeat influentiam in inferiora corpora, quae sunt sub alio ordine, utpote ordinata ad naturalem decursum rerum. Probabilius tamen videtur dicendum, quod, sicut supremi angeli, qui assistunt, habent influentiam super medios et ultimos, qui mittuntur, quamvis ipsi non mittantur, secundum Dionysium (Cael. Hier., cap. 13); ita caelum empyreum habet influentiam supra corpora quae moventur, licet ipsum non moveatur. Et propter hoc potest dici quod influit in primum coelum quod movetur, non aliquid transiens et adveniens per motum , sed aliquid fixum et stabile, puta virtutem continendi et causandi, vel aliquid hujusmodi ad dignitatem pertinens. "

Haec ille.

Item, de Potentia Dei, q. 5, art. 8, sic dicit : a Corpus habet duplicem actionem. Unam quidem, secundum proprietatem corporis : ut scilicet agat per motum ; hoc enim proprium est corporis, ut motum moveat et agat. Aliam autem actionem habet secundum quod attingit ad ordinem substantiarum separatarum, et participat aliquid de modo ipsarum, sicut naturae inferiores consueverunt aliquid participare de proprietate naturae superioris, ut apparet in quibusdam animalibus quae participant aliquam similitudinem prudentiae, quae est propria hominum. Haec autem est actio corporis, quae non est ad transmutationes materiae, sed ad quamdam diffusionem similitudinis formae in medio secundum similitudinem spiritualis intentionis, quae recipitur de re in sensu vel intellectu. Et hoc modo sol illuminat aerem et color speciem suam multiplicat in medio, etc. i - Ex quibus potest concordari controversia superius tacta, ut scilicet dicamus quod nullum corpus agit nisi per motum proprium, loquendo de actione sibi propria et connaturali, ut corpus est; potest tamen agere non motum, immo quiescens, loquendo de actione quae sibi competit ex participatione superioris naturae, etc. Secunda conclusio est quod, omnes motus naturales corporum interiorum, convenientes corpori ut corpus est, reducuntur, sicut in causam, In motum corporum coelestium. Hanc ponit, 1 p., q. 115, art. 3, ubi sic : " Cum omnis multitudo ab unitate procedat, quod autem est immobile, uno modo se habet, quod vero movetur, multipliciter, considerandum est, in tota natura, quod omnis motus ab immobili procedit; et ideo, quanto sunt aliqua immobiliora, tanto sunt magis causa eorum quae sunt mobilia. Corpora autem eoelestia sunt magis immobilia, inter alia corpora; non enim moventur nisi motu locali. Et ideo motus horum inferiorum corporum, qui sunt varii et multiformes, reducuntur in motum corporum coelestium sicut in causam. "

Haec ille. Item, 2. Sentent., dist.l5, q. 1, art. 2 : " Corpora, inquit, coelestia causant generationem et corruptionem in istis inferioribus, inquantum motus eorum est causa omnium mutationum inferiorum. Sed, cum omnis motus sit actus moventis et moti, oportet quod in motu relinquatur virtus motoris, et virtus mobilis. Unde, ex ipso mobili, quod est corpus, habet virtutem movendi inferiora corpora ad dispositiones corporales. Ex parte autem motoris, qui est substantia spiritualis, quaecumque sit illa, habet virtutem movendi ad formas substantiales, secundum quas est esse specificum , quod divinum esse dicitur. Relinquitur autem virtus spiritualis substantia; in motu corporis coelestis, ad modum quo virtus motoris relinquitur in instrumento. Et per hunc modum omnes formae naturales descendunt a formis quae sunt sine materia, ut dicit Boetius, in lib. de Trinitate, et Commentator, in 12. Metaphysicas, sicut formae artificiatorum ab artifice. "

Haec ille. Item, de Potentia Dei (q. 5, art. 8) ubi supra : " Sicut, inquit, habetur in lib. de Causis, quando causa prima retrahit actionem suam a causato, oportet etiam quod causa secunda retrahat actionem suam ab eodem ; eo quod causa secunda habet hoc ipsum quod agit, per actionem causae primae, in cujus virtute agit. Cum autem omne agens agat secundum quod est actu vel in actu, oportet, secundum hoc accipere ordinem causarum agentium, secundum quod est ordo earum in actualitate. Corpora autem inferiora minus habent de actualitate (a) quam corpora coelestia. Nam in corporibus inferioribus non est tota potentialitas completa per actum, eo quod . - QUAESTIO I. materia substans uni formae, remanet in potentia ad formam aliam; quod non est in corporibus coelestibus; nam materia corporis coelestis non est in potentia ad aliam formam; unde sua potentiales tota est terminata per formam quam habet. Substantia; vero separatae, sunt perfectiores in actualitate quam etiam corpora coelestia; quia non sunt compositae ex materia et forma, sed sunt quaedam formae subsistentes. Quae tamen deficiunt ab actualitate Dei, qui est suum esse ; quod de aliis substantiis separatis non contingit. Sicut etiam videmus quod elementa se superant ad invicem secundum gradum actualitatis, eo quod aqua plus habet de specie quam terra, aer quam aqua, et ignis quam aer. Ita etiam est in corporibus coelestibus, et substantiis separatis. Elementa igitur agunt in virtule corporum coelestium, et corpora coelestia in virtute substantiarum separatarum. Unde, cessante actione substantiae separatae, oportet quod cesset actio corporis coelestis; et, ea cessante, oportet quod cesset actio corporis elementaris. Sed sciendum est quod corpus habet duplicem actionem, etc, " ut recitatum est in prima conclusione. Post quae verba, immediate sequitur sic : " Uterque autem modus actionis in istis inferioribus causatur ex corporibus coelestibus : nam ignis calore suo transmutat materiam ex virtute corporis coelestis; et corpora visibilia multiplicant suas species in medio, virtute luminis, cujus fons est in coelesti corpore. Unde, si actio utraque corporis coelestis cessaret, nulla actio in istis inferioribus remaneret. Sed, cessante motu coeli, cessabit prima actio, sed non secunda. Et ideo, cessante motu coeli, erit quaedam actio in istis inferioribus, illuminationis et immutationis medii a sensibilibus; non autem erit actio, per quam transmutatur materia, quam sequitur generatio et corruptio, j

Haec ille. Item, 3. Contra Gentiles, cap. 82 : " Primum, inquit, in quolibet genere, est causa eorum quae sunt post. Inter omnes autem alios motus, primus est motus caeli.

Primo quidem, quia motus localis est primus inter omnes motus : et tempore, quia solus potest esse perpetuus, ut probatur, 8 Physicorum (t. c. 54 et seq.); et natura, quia sine ipso non potest esse aliquis aliorum motuum : non enim (x) augmentatur aliquid, nisi praeexsistente alteratione, per quam quod prius erat dissimile convertatur et fiat simile; neque alteratio potest esse, nisi praeexsistente loci mutatione, quia, ad hoc quod fiat alteratio, oportet quod alterans sit magis propinquum alterato nunc quam prius. Est etiam prior perfectione, quia motus localis non variat rem secundum aliquid ei inhaerens, sed solum secundum aliquid extrinsecum ; et propter hoc est rei jam perfecte.

Secundo. Quia etiam inter motus locales, est motus circularis prior : et tempore, quia solus ipse potest esse perpetuus, ut probatur, 8. Physicorum (t. c. 54 et seq.); et naturaliter, quia est magis simplex et unus, cum non distinguatur secundum principium et medium et finem, sed totus sit quasi medium; et etiam perfectione, quia reflectitur ad principium.

Tertio. Quia solus motus coeli semper invenitur regularis et uniformis. In motu enim naturali gravium et levium fit additio velocitatis in fine ; in violentis autem, additio tarditatis. Oportet ergo quod motus coeli sit causa omnium aliorum motuum."

Haec ille. Ex quibus potest colligi talis ratio : Primum in quolibet genere, prioritate temporis, naturae, et perfectionis, est causa aliorum ejusdem generis. Sed motus coelestis est illo modo prior inter alios motus. Igitur, etc. Multae aliae conclusiones poni possent. Sed non legi impugnatores. Ideo dimittantur; quia solas impugnatas, directe aut indirecte, pono. Et in hoc primus articulus terminatur.