ARTICULUS III.

PONUNTUR SOLUTIONES jj 1.

Ad argumenta contra primam conclusionem Ad argumenta Aureoli.

Quantum ad tertium articulum, respondendum est objectionibus praelibatis. Et ideo Adprimum contra primam conclusionem, dicitur, negando antecedens. Privatio enim secundae perfectionis, inquantum hujusmodi, non est poena; sed est formale constitutivum culpae. Et ad probationem, dicitur primo, quod nullum peccatum, inquantum est peccatum vel culpa, est poena; immo, si peccatum sit culpa et poena, ab alio habet rationem culpae, et ab alio rationem paenae. Et hoc ostendit sanctus Thomas, de Malo, q. 1, art. i, in solutione primi, ubi sic dicit : " Cum de ratione culpae sit quod sit voluntaria, de ratione vero paenae quod sit contra voluntatem, impossibile estquod idem secundum idem sit poena et culpa; quia idem secundum idem non potest esse voluntarium et contra voluntatem. Sed secundum diversa, nihil prohibet: ei enim quod volumus, potest esse conjunctum aliquid quod naturaliter voluntati repugnat; et quaerendo quod volumus, incurrimus illud quod nollemus. Et hoc in peccantibus accidit. Dum enim inordinate afficiuntur ad aliquod bonum creatum, incurrunt separationem a bono increato (a), et alia hujusmodi, quae non vellent. Et sic idem secundum diversa potest esse poena et culpa, sed non secundum idem. "

Haec ille.

Et ex hoc solvit argumentum primum, quod est tale : " Omnis bona divisio est per opposita. Sed poena et culpa non sunt opposita; quia aliquod peccatum est poena peccati, ut dicit Gregorius, super Ezechielem (Homilia 11). Ergo malum non convenienter dividitur per poenam et culpam. " Item, in solutione secundi, sic dicit : a Ipse actus peccati non est volitus inquantum est inordinatus, sed secundum aliud, quod dum voluntas quaerit, in praedictam inordinationem incurrit, quam non vellet. Et sic, ex eo quod est volitum, habet rationem culpae; ex eo vero quod inordinationem invite quis quodammodo patitur, immiscetur ratio paenae. "

-Haec ille.

Et ex hoc solvit argumentum secundum, quod est tale : " Actus, inquantum est inordinatus, est malus. Sed inquantum est inordinatus (6), est poena; dicit enim Augustinus in 1. Confessionum (cap. 12) : Jussisti, Domine, et sic est, ut inordinatus omnis animus sit sibiipsi paena. "

Haec ille.

Ex quibus patet etiam, quod nulla culpa, inquantum hujusmodi, est paena, sed solum per quamdam concomitantiam.

Dico secundo, pro alio adducto ad probationem antecedentis, quod culpa, inquantum hujusmodi, non dicit carentiam boni debiti inesse agenti. Sed verum est quod omnis culpa causatur ex tali carentia, et causat talem carentiam. Primum palet : quia (y), juxta pt-aedicta in aliis distinctionibus, omne peccatum habens rationem culpae, praesupponit aliquem defectum in ratione. Secundum patet : quia omnis culpa diminuit bonum naturae rationalis; bonum dico, seu perfectionem se habentem per modum actus primi, scilicet habilitatem ad bonum virtutis vel gratiae. Non tamen prima carentia vel secunda constituunt rationem culpae, nec sunt de ratione ejus; sed se habent ad eam ul causa vel effectus.

Dicitur tertio , quod privatio boni formaliter constituens rationem culpae, nullo modo est poena agentis. Unde sanctus Thomas, ibidem, in solutione octavi, sic dicit: " Corruptio boni in actione, inquantum hujusmodi, non est poena agentis, per se loquendo; sed esset poena actionis, si actioni paena deberet competere. Sed ex hac corruptione vel privatione actionis, consequitur aliqua corruptio vel privatio in agente, quae habet rationem paenae. "

Haec ille. Ad secundum, negatur antecedens, scilicet quod actus, inquantum culpabilis, habeat rationem paenae. Et ad probationem, dicitur quod actus vitiosus, inquantum elicitur, non est paena; nec inquantum actus, est paena; nec inquantum privat effective, est paena, sed causa paenae. Et ideo nullo modo probatur quod culpa, inquantum hujusmodi, sit paena; sed solum quod culpa sit paena effective, vel per quamdam concomitantiam, ut patet ex dictis.

Dicitur secundo, quod actus vitiosus non ex hoc dicitur culpa quia disconvenit agenti, causando disconvenientiam in ipso subjective; nec ex hoc quia ponit agens extra statum naturalis rectitudinis ; ista enim non sunt de ratione et essentia culpae, sed sunt effectus culpae. Conceditur tamen quod disconvenientia actionis ad agens, subjective exsistens in actu, ut in subjecto proximo, est de ratione culpae. Sed talis disconvenientia actionis ad agens, fundata in actione, nullo modo est paena; sed solum disconvenientia sibi opposita, fundata in agente, et terminata ad actionem. Unde, breviter loquendo : Omnis privatio conveniens actui ut exit ab agente, habet rationem culpae; omnis autem inordinatio conveniens agenti ut recipit actionem, habet rationem paenae. Constat autem quod aliud est exire ab agente, et aliud est agens recipere actionem ; quia primum est actio, secundum est passio. Et sic non secundum idem contingit actui ratio culpae et paenae, ut saepe dictum est. De hoc sanctus Thomas, 1 p., q. 48, art. 5, in solutione quarti, sic dicit : " De ratione paenae est quod noceat agenti, vel habenti, in seipso; sed de ratione culpae est quod noceat agenti in sua actione. Et sic utrumque sub malo continetur, secundum quod habet rationem nocumenti. "

Haec ille. Sj 2.

Ad argumenta contra secundam CONCLUSIONEM Ad argumenta Durandi.

Ad primum contra secundam conclusionem, dicitur quod aliquae paenae infliguntur pro peccato actuali, tam a Deo quam ab homine, Iam in praesenti quam in futuro. Aliquae autem paenae sensus et damni infliguntur pro solo originali, sicut mors et alite paenae vitae praesentis, potissime consistentes in defectu consequente principia naturae sibi relictae. Et cum dicit arguens, quod originali peccato non debetur paena sensus, etc.;

dicitur quod peccato originali post hanc vitam non debetur paena sensus; sed in praesenti debetur sibi paena sensus consecutive, licet non directe. Unde sanctus Thomas, de Malo, q. 5, art. 4, quaerit : Utrum mors et alii defectus hujus vitae sint paena originalis peccati. Et arguit sic, quarto loco : cc Hujusmodi defectus sunt quaedam paenae sensus. Sed paena sensus debetur peccato propter conversionem indebitam ad bonum commutabile, quae quidem conversio non est in originali peccato. Ergo hujusmodi defectus non correspondent ei pro paena. " Ecce argumentum. Sequitur responsio : " Dicendum, inquit, quod paena sensus taxata non debetur nisi conversioni actuali; sed alia ratio est de paena concomitante. "

Haec ille.

Simile dicit, 2 2 , q. 164, art. 1. Ad secundum dicitur quod, nisi culpa originalis praecessisset, nihil poenale inflictum fuisset homini ad profectum virtutis, neque ad custodiam ejus, neque ad correctionem, nec ad initium paenae, nec ad gloriam Dei, ut supra dictum est. Quod enim homo indigeat talibus exercitiis, signum est vitiatae naturae. ^ 3.

AD ARGUMENTUM CONTRA TERTIAM CONCLUSIONEM Ad argumentum Durandi.

Ad illud quod objicitur contra tertiam conclusionem, dicitur quod procedit ex falso fundamento, scilicet quod Deus nullo modo producat actum peccati, et per consequens non sit causa paenae, quae per talem actum infertur. Falsitas enim hujus fundamenti in sequenti quaestione patebit. Et de hoc sanctus Thomas, 2. Seiitentiaiiim, dist. 37, q. 3, art. 1 (arg. 3), sic arguit : " Quidquid non est causa actionis, non est causa illius quod per actionem causatur. Sed multae sunt paenae, quae aliquibus per aliorum peccata infliguntur; multi enim afflictionibus preniunr tur per eos qui injuste opprimunt. Cum ergo culpae Deus non sit causa, videtur quod nec omnis paenae. " Ecce argumentum. Sequitur responsio : " Dicendum est, inquit, quod, quamvis actionis turpis Deus non sit causa secundum quod deformitati substat, est tamen causa ejus secundum quod actio quaedam est; et ideo etiam potest dici causa ejus quod per illam actionem effectum est. "

Haec ille. Ad argumentum in oppositum quasi respondet sanctus Thomas, 1 p., q. 48, art. 5, in solutione secundi, ubi sic dicit: " Paena et culpa non dividunt malum simpliciter, sed malum in rebus voluntariis. "

Haec ille. Et haec de quaestione sufficiant. Benedictus Deus. Amen (a). (a) Amen. - Om. Pr.