ARTICULUS I.

PONITUR OPINIO SANCTI THQM.E PER CONCLUSIONES Quantum ad primum articulum, sit baec Prima conclusio : (Jiioil inlelligere niiyeli non est sim substantia. Hanc ponit sanctus Thomas, I p., q. 54, ari. 1, sic dicens : " Impossibile est quod actio angeli, vel cuiuscumque creaturae, sit ejus substantia. Actio enim proprie est actualitas virtutis, sicut esse est actualitas substantioe vel essentiae. Impossibile est autem quod aliquid quod non est actus purus, sed habet aliquid de potentia admixtum, sit sua actualitas; quia actualitas possibilitati repugnat. Solus autem Deusest actus purus. Unde in solo Deo, sua substantia est suum esse et suum agere. Praelerca. Si inlelligere angeli esset sua substantia, oporteret quod inlelligere angeli esset subsistens. Inlelligere autem subsistens non potest ess" nisi unum : sicut nec aliquod abstractum subsistens. Unde substantia unius angeli non distingueretur, neque a substantia Dei queo est ipsum intelligere subsistens, neque a substantia alterius angeli. Si etiam angelus ipse esset suum intelligere, non possent esse gradus in intelligendo perfectius et TENTURUM minus perfecte, cum hoc contingat propter diversam participationem ipsius intelligere. "

Haec ille.

In quibus verbis, tangit tres rationes ad probandum suam conclusionem. Quarum prima est talis : Sicut se habet esse ad essentiam, sic agere ad virtutem vel activam potentiam ; sed in nulla creatura, esse identificatur essentiae; igitur in nulla creatura, agere identificatur virtuti, et multo minus essentiae vel substantioe. Secunda, talis : Intelligere angeli non est subsistens; sed sua substantia est subsistens; igitur, etc. Major patet ex dictis. Tertia talis est : Nullum intensibile et remissibile est substantia; intelligere angeli est intensibile; igitur, etc. Secunda conclusio est quod virius intellectiva ipsius aiKjeli non est eadem cum ejus essentia. Hanc probat, ead. q., art. 3, sic dicens : " Nec in angelo, nec in quacumque creatura, virtus vel potentia operativa est idem quod sua essentia. Quod sic patet. Cum enim potentia dicatur ad actum, oportet quod, secundum diversitatem actuum, sit diversitas potentiarum ; propter quod dicitur quod proprius actus correspondet (") propriae potentiae. In omni autem creato, essentia (6) dillert a suo esse, et comparatur ad ipsum, sicut potentia ad actum, ut ex supradictis patet. Actus autem ad quem comparatur potentia operativa est operatio. In angelo autem non est idem intelligere et esse; nec aliqua alia operatio, in ipso aut in quocumque creato, est idem quod ejus esse. Unde essentia angeli non est ejus potentia intellectiva, nec alicujus creati essentia est ejus operativa potentia. " .

Haec ille. Quod autem intelligere angeli non sit ejus esse, sicut supponit illa probatio, probat, ibidem, art. 2, dicens : " Actio angeli non est ejus esse, nec actio alicujus creatura. Duplex est enim genus actionis, ut dicitur in 9. Metaphysicos (t. c. lG). Una scilicet actio est quae transit in aliquid exterius, inferens passionem, ut urere, secare. Alia vero actio est quae non transit in rem exteriorem, sed in ipso agente manet, sicut sentire, intelligere, velle; per hujusmodi enim actionem non mutatur aliquid extrinsecum, sed totum in ipso agente agitur. De prima ergo actione, manifestum est quod non potest esse ipsum esse agentis : nam esse agentis significatur intra ipsum ; actio autem talis est effluxus ab agente in actum. Secunda autem actio, de sui ratione habet infinitatem, vel simpliciter, vel secundum quid. Simpliciter quidem, sicut intelligere, cujus objectum est verum, et velle, cujus objectum est bonum; quorum utrumque convertitur cum ente : et ita, intelligere et velle, quantum est de se, habent (a) correspondet. - corporalis Pr. (6) essentia. - esse Pr, se ad omnia, et utrumque speciem recipit ab objecto. Secundum quid autem infinitum est sentire, quod se habet ad omnia sensibilia, sicut visus ad omnia visibilia. Esse autem cujuslibet creaturae est determinatum ad unum, secundum genus et secundum speciem. Solius autem Dei esse est simpliciter infinitum, in se comprehendens omnia, ut dicit Dionysius, 5. cap. de Divinis nominibus. Unde solum esse divinum est suum intelligere et suum velle. "

Haec ille. Ex predictis potest formari talis ratio : Sicut se habet esse ad operari, sic essentia ad potentiam. Sed in nulla creatura, esse ejus est suum operari. Igitur nullius creaturae essentia est sua operativa potentia. Vel sic : Secundum diversitatem actuum est diversitas propriarum potentiarum per illos actus perfe-ctibilium. Sed esse et operari sunt actus realiter diversi in creaturis. Igitur requirunt potentias per-feetibiles realiter diversas. Hujusmodi autem sunt essentia et virtus vel operativa potentia. Igitur illae realiter distinguuntur in omni creatura. Tertia conclusio est quod in angelis non habet locum distinctio intellectus agentis et possibilis, sicut in nobis, nisi aequivoce loquamur. Hanc ponit, eadem q.,art. 4, ubi sic dicit: " Necessitas ponendi intellectum possibilem in nobis, fuit propter hoc quod nos invenimur quandoque intelligentes in potentia et non in actu; unde oportet esse quamdam virtutem, quae sit in potentia ad intelligibilia ante ipsum intelligere, sed reducitur in actum eorum cum fit sciens, et ulterius cum fit considerans; et haec virtus vocatur intellectus possibilis. Necessitas autem ponendi intellectum agentem, fuit, quia naturae rerum materialium, quas nos intelligimus, non subsistunt extra animam immateriales et intelligibiles in actu, sed solum sunt intelligibiles in potentia, extra animam exsistentes; et ideo oportuit esse aliquam virtutem, quae faceret illas naturas intelligibiles in actu ; et haec virtus dicitur intellectus agens in nobis. Utraque autem necessitas deest in angelis : quia neque sunt quandoque intelligentes in potentia tantum respectu eorum quae naturaliter intelligunt; neque intelligibilia eorum sunt intelligibilia in potentia, sed in actu : intelligit enim angelus primo et principaliter res immateriales. Et ideo non potest in eis esse intellectus agens et possibilis, nisi aequivoce. "

Haec ille.

Ex quibus potest formari talis ratio : Sublata causa pluralitatis et distinctionis, tollitur et ipsa pluralitas et distinctio. Sed causa principalis distinctionis intellectus possibilis et agentis non habet locum in angelis. Igitur nec illa pluralitas, nec distinctio. Major et minor patent ex praedictis. Quarta conclusio est quod angeli non omnia cognoscunt per essentias suas, sed per species connaturales et concreatas. Hujus conclusionis primam parlem ponit sanctus Thomas, 1 p., q. 55, art. 1, ubi sic dicit : " Illud quo intellectus intelligit, comparatur ad intellectum intelligentem, ut forma ejus; quia forma est quo agens agit. Oportet autem, ad hoc quod potentia perfecte compleatur per formam, quod contineantur sub forma omnia ad quae potentia se extendit; et inde est quod in rebus corruptibilibus (a) forma non perfecte complet potentiam materia;, quia potentia materiae ad plura se extendit quam sit continentia (6) hujus formae vel illius. Potentia autem intellectiva (7) angeli se extendit ad intelligendum omnia; quia objectum intellectus est ens commune, vel verum commune. Ipsa autem essentia angeli non comprehendit in se omnia, cum sit essentia determinata ad genus et speciem. Hoc autem est proprium essentia; divinae, quae infinita est, ut in se simpliciter omnia perfecte comprehendat. Et ideo solus Deus cognoscit omnia, per essentiam suam. Angelusautem non potest omnia per essentiam suam cognoscere; sed oportet intellectum ejus aliquibus speciebus perlici ad res cognoscendas. "

Haec ille.

Ex quibus potest formari talis ratio, pro prima (0) parte conclusionis : Omnis intellectus aliquid intelligens, habet in se aliquam formam, perquam est in actu primo, et per quam elicit actum secundum, vel operationem intellectualem. Sed intellectus angelicus est hujusmodi. Igitur habet talem formam. Sed illa forma non potest poni essentia ipsius angeli, respectu omnium intelligibilium. Igitur oporiet quod sit aliqua forma intelligibilis superaddita. Talem autem dicimus speciem intelligibilem. Igitur, etc. Major et minor patent ex dictis. Secundam partem dictae conclusionis probat, ibidem , art. 2: " Species, inquit, per quas angeli intelligunt, non sunt a rebus accepta;, sed eis connaturales. Sic enim oportet intelligere distinctionem et ordinem spiritualium substantiarum, sicut est distinctio et ordo corporalium. Suprema autem corpora habent potentiam in sui natura totaliter perfectam per formam. In corporibus autem inferioribus potentia materiae non totaliter perficitur per formam, sed accipit nunc illam, nunc aliam formam ab agente aliquo. Similiter et inferiores substantia; intellectivae, scilicet animae humana;, habent potentiam intellectivam non completam naturaliter, sed completur in eis successive per hoc quod accipiunt species intelligibiles a rebus. Potentia vero intellectiva in substantiis spiritualibus superioribus, id est, in angelis, naturaliter completa est per species intelligibiles, infi) corruptibilibus.

corporalibus Pr. (6) continentia.

continuativa Pr. (y) intellectiva. - intelligentia Pr. (6) prima. - Om. Pr. quantum habent species connaturales ad omnia intelligenda quae naturaliter cognoscere possunt. Et hoc etiam ex ipso modo essendi hujusmodi substantiarum apparet. Substantiae enim spirituales inferiores, scilicet animae humanae, habent esse affine corpori, inquantum sunt formae corporum. Et ideo, ex ipso modo essendi competit eis ut a corporibus et per corpus suam perfectionem intelligibilem consequantur; alioquin frustra corporibus unirentur. Substantia; vero spirituales superiores, id est, angeli, sunt totaliter a corporibus absolutos, immaterialiter et in esse intelligibili subsistentes. Et ideo suam perfectionem intelligibilem consequuntur per intelligibilem effluxum, quo a Deo species rerum cognitarum susceperunt simul cum intellectuali natura. Unde Augustinus dicit, 2. Super Gen. ad litteram (cap. 8), quod caetera quae infra angelos sunt, ita creantur ut prius fiant in cognitione rationalis creaturae, ac demum in genere suo. "

Haec ille.

Ex quibus potest formari talis ratio : Supremae substantiae spirituales proportionantur supremis substantiis corporalibus quoad suas naturales perfectiones, et infimae infimis similiter. Sed suprema corpora suas naturales perfectiones simul cum sua natura per creationem receperunt. Igitur supremae substantiae spirituales similiter. Sed naturalis perfectio substantiarum spiritualium est in habendo actum primum respectu operationis intelligibilis; ille autem actus est species intelligibilis; igitur, etc. Major et minor parient ex dictis. Quinta conclusio est quod quilibet angelus intelligit scipsum per essentiam suam, et non per speciem superadditam. Hanc probat sanctus Thomas, 1 p., q. 56, art. 1, ubi sic dicit : " Objectum aliter se habet in actione quae manet in agente, et in actione quae transit in aliquid exterius. Nam in actione quae transit in aliquid exterius, objectum sive materia (ot) in quam transit actus, est separata ab agente, sicut calefactum a calefaciente, et aedificatum ab aedificante. Sed in actione qua manet in agente, oportet, ad hoc quod procedat actio, quod objectum uniatur agenti : sicut oportet quod sensibile uniatur sensui ad hoc quod actu sentiat; et ita se habet objectum unitum potentiae, ad hujusmodi actionem, sicut forma qua est principium actionis, in aliis agentibus; sicut enim calor est principium formale calefactionis in igne (6), ita species rei visa? est principium formale visionis in oculo. Sed considerandum est quod hujusmodi species objecti, quandoque est in potentia tantum in virtute cognitiva; et tunc est cognoscens in potentia tantum, et ad hoc quod cognoscat requirite materia. - Om. Pr. (6) in igne. - Om. Pr. TENTURUM tur (luod potentia cognitiva reducatur in actum speciei. Si autem semper (a) eam actu habeat, nihilominus cognoscere potest per eam absque aliqua mutatione vel receptione praecedenti. Ex quo patet quod moveri ab objecto non est de ratione cognoscentis inquantum est cognoscens, sed inquantum est in potentia cognoscens. Nihil autem differt, ad hoc quod forma sit principium actionis, quod ipsa sit aliquando inherens, et quod sit per se subsistens. Non enim minus calor calefaceret, si esset subsistens, quam calefacit inhaerens. Sic igitur, etsi aliquid in genere intelligibilium se habeat ut forma intelligibilis subsistens, intelligeret seipsam. Angelus autem, cum sit immateriatis, est quaedam forma subsistens, et propter hoc est intelligibilis actu. Unde sequitur quod per suam formam, quae est ejus substantia, seipsum intelligit. "

Haec ille.

Ex quibus potest formari talis ratio : Forma actu intelligibilis per se, pnesens et unita intellectui, est sufficiens principium intellectionis suiipsius, nec indiget intellectus aliquo accidente vel aliquo actu primo ad intelligendum eam. Sed substantia vel essentia angeli est hujusmodi. Igitur, etc. Major et minor patent ex predictis superius. Sexta conclusio esl quod essentia ipsius angeli est sufficiens principium quo angelus intelligit Deum naturali cognitione, nec indiget alia specie superaddita. Hanc ponit beatus Thomas, ubi supra, q. 56, art. 3 : " Angeli, inquit, aliquam cognitionem de Deo per sua naturalia habere possunt. Ad cujus evidentiam considerandum est quod tripliciter aliquid cognoscitur. Uno modo, per praesentiam suae essentiae in cognoscente : sicut si lux videatur in oculo; et sic dictum est quod angelus intelligit scipsum. Alio modo, per praesentiam suae similitudinis in potentia cognoscitiva; sicut lapis videtur ab oculo per hoc quod similitudo ejus in oculo resultat. Tertio modo, per hoc quod similitudo rei cognitae non accipitur immediate ab ipsa re cognita, sed a re alia in qua resultat; sicut cum videmus hominem in speculo. Primae (6) igitur cognitioni assimilatur divina cognitio quie per essentiam suam videtur; et hice cognitio Dei non potest adesse alicui creatura per sua naturalia, ut supra habitum est. Tertiae autem cognitioni assimilatur cognitio qua cognoscimus Deum in via per similitudinem ejus in creaturis resultantem, secundum illud Apostoli, Rom. 1 (v. 20), Invisibilia Dei per ea quae facta sunt intellecta conspiciuntur; unde et dicimur Deum videre in speculo. Cognitio vero qua angelus cognoscit Deum per sua naturalia, media est inter has duas, et similatur illi cognitioni qua videtur res per speciem ab ea acceptam. Quia enim imago Dei est in (a) ipsa natura angeli impressa, angelus per suam essentiam Deum cognoscit, inquantum est similitudo Dei (6). Non tamen ipsam essentiam Dei videt; quia nulla similitudo creata sufficiens est ad repraesentandum perfecte divinam essentiam. Unde ista cognitio magis se tenet cum speculari; quia et ipsa natura angelica est quoddam speculum, divinam similitudinem repraesentans. "

Haec ille. -

Ex quo potest formari talis ratio : Omnis forma intelligibilis actu, aliquid naturaliter repraesentans, est sufficiens principium intellectionis illius repraesentati. Sed essentia angeli sic se habet respectu Dei. Igitur, etc. Major et minor patent ex praedictis. Septima conclusio est quod angeli per eamdem speciem intelligunt plures quidditates, et quanto angelus est superior, tanto per species pauciores et universaliores intelligit. Hanc ponit Beatus Thomas, 1 p., q, 55, art. 3, ubi sic dicit : " Ex hoc (y) aliqua sunt in rebus superiora, quia uni primo quod est Deus sunt propinquiora et similiora. In Deo autem, tota plenitudo intelligibilis cognitionis continetur in uno, scilicet in essentia divina, per quam Deus omnia cognoscit. Quae quidem intelligibilis cognitionis plenitudo, in intellectibus creatis inferiori modo et minus simpliciter invenitur. Unde oportet quod ea quae Deus cognoscit per unum, inferiores intellectus cognoscant per multa, et tanto amplius per plura, quanto amplius intellectus inferior fuerit. Sic igitur quanto angelus fuerit superior, tanto per pauciores species universitatem intelligibilium apprehendere poterit; et ideo oportet quod formae ejus sint universaliores, quasi ad plura se extendentes unaquaeqne earum. Et hujus exemplum in nobis perspici potest. Sunt enim quidam, qui veritatem intelligibilem capere non possunt, nisi eis particulatim per singula explicetur; et hoc ex debilitate intellectus eorum provenit. Alii vero qui sunt fortioris intellectus, ex paucis multa capere possunt. "

Haec ille.

Ex quibus potest formari talis ratio : Omnis intellectus, quanto est primo intellectui similior, tanto est unitior, et simplicior, et per pauciora intelligit totum ens intelligibile. Sed intellectus angelici, quanto sunt superiores, tanto sunt primo intellectui, scilicet divino, similiores. Igitur, etc. Major et minor habentur ex praedictis. Octava conclusio est quod intellectus angelicus per eamdem formam intelligibilem Intelligit naturam communem speciei, et omnia ejus individua, vel singularia. Hanc ponit sanctus Thomas, ubi supra, q. 57, art. 2, ubi sic dicit : " Quidam totaliter subtraxerunt angelis cognitionem singularium. Sed hoc primo quidem derogat catholicae fidei, quae ponit haec inferiora administrari per angelos, secundum illud Hebraeor., 1 (v. 14) : Omnes sunt administratorii spiritus. Si autem notitiam singularium (") non haberent, Duliam providentiam habere possent de his quae in hoc mundo aguntur, cum actus singularium sint; et hoc est contra illud quod dicitur, Eccle. 5(v. 5) : Non dicas coram angelo non est providentia. Secundo, hoc derogat etiam philosophia; documentis, secundum quae ponuntur angeli motores coelestium orbium, et quod cos moveant secundum intellectum et voluntatem. Et ideo alii dixerunt quod angelus habet quidem cognitionem singularium, sed in causis universalibus, ad quas reducuntur omnes particulares effectus; sicut si astrologus judicet de aliqua eclypsi futura secundum dispositiones corporum coelestium. Sed haec positio praedicta inconvenientia non evadit. Quia sic cognoscere singulare in causis universalibus, non est cognoscere ipsum, ut est hic et nunc. Astrologus enim cognoscens eclypsin) futuram per computationem coelestium motuum, scit eam in universali, et non prout est hic et nunc, nisi per sensum accipiat. Administratio autem et providentia et motus sunt singularium prout sunt hic et nunc. Et ideo aliter dicendum est, quod, sicut homo cognoscit diversis viribus cognitivis omnia rerum genera, intellectu quidem universalia et immateriata (6), sensu autem singularia et corporalia; ita et angelus per unam intellectivam virtutem utraque cognoscit. Hoc enim rerum ordo habet, quod, quanto aliquid est superius, tanto habet virtutem magis unitam, ad plura se extendentem; sicut in ipso homine palet, quia sensus communis, qui est superior quam sensus proprius, licet sit unica potentia omnia cognoscit quae quinque (y) sensibus exterioribus cognoscuntur, et quaedam alia quae nullus sensus exterior cognoscit, scilieet differentiam albi et dulcis; et simile est in aliis considerare. Unde, cum angelus ordine naturae sit supra hominem, inconveniens est dicere quod homo quacumque potentia cognoscat aliquid, quod angelus per unam vim suam cognitivam, scilicet intellectum, non cognoscat. Unde Aristoteles habet pro inconvenienti, ut litem, quam nos scimus, Deus ignoret, ut patet in 1. de Anima (t. c. 80), et in 3. Metaphysica: (t. c. 15). Modus autem quo angelus singularia cognoscit, ex hoc considerari potest, quod, sicut a Deo effluunt - QUAESTIO II. 057 res et rerum rationes ut subsistant in propriis naturis; ita, ut sint in mente et cognitione angelica. Manifestum est autem quod a Deo effluit in rebus non solum illud quod adlaturam universalem pertinet, sed etiam ea quae sunt individuationis principia. Est enim causa (a) totius substantiae rei, et quantum ad materiam, et quantum ad formam; et secundum quod causat, sic cognoscit, quia scientia ejus est causa rei. Sicut igitur Deus per essentiam suam, per quam omnia causat, est similitudo omnium, et per eam cognoscit omnia, non solum quantum ad universales naturas, sed etiam quantum ad earum singularitatem ; ita angeli, per species a Deo inditas, res cognoscunt, non solum quantum ad naturas, sed etiam quantum ad earum singularitatem, inquantum sunt quaedam repraesentationes multiplicata illius simplicis et unice essentiae. "

Haec ille. Item, post, in solutione tertii, sic dicit : " Angeli cognoscunt singularia per formas universales, quae tamen sunt similitudines rerum, et quantum ad principia universalia, et quantum ad principia individuationis. Quomodo autem per eamdem speciem possint multa cognosci, jam supra dictum est. "

Haec ille. De hoc autem, q. 55, art. 3, in solutione tertii, sic dicit : " Idem non potest esse plurium propria ratio adaequata; sed si sit excellens, potest accipi idem, ut propria ratio et similitudo diversorum : sicui in homine est universalis prudentia quantum ad actus (6) omnium virtutum, et potest accipi ut propria ratio et similitudo particularis prudentia. quae est in leone ad actus magnanimitatis, et ejus quae est in vulpe ad attus cautelae, et sic de aliis. Similiter, divina essentia, propter sui excellentiam, est propria ratio singulorum, quia est in ea unde singula sibi similentur secundum proprias rationes. Et eodem modo dicendum est de ratione universali, quae est in mente angeli, quod per eam, propter ejus (y) excellentiam , mulla cognosci possunt propria cognitione. "

Haec ille. Ex quibus potest formari talis ratio : Forma intelligibilis actu (0) perfecte repraesentans ea quae pertinent ad naturam specilieam rei et ad individuationis principia, est sufficiens principium cognitionis rei in universali et singulari. Sed forma seu species intellectus angelici sunt hujusmodi. Igitur. Major et minor patent ex praedictis. Nona conclusio est quod non omnia illa intelligit angelus simul et in actu quorum species apud se habet, sed aliqua sic, et aliqua non. Hanc ponit sanctus Thomas, 1 p., q. 58, art. 2, nten;tiarum ubi sic dicit : " Sicut ad unitatem motus requiritur unitas termini, sic ad unitatem operationis requiritur unitas objecti. Convenit autem aliqua plura accipi ut unum et ut plura; sicut partes alicujus continui, si unaquaeque per se accipiatur, plures sunt, unde et non una operatione, nec simul, accipiuntur per sensum et intellectum ; alio modo accipiuntur secundum quod sunt unum in toto, et sic simul et una operatione accipiuntur, tam per sensum quam per intellectum, dum totum continuum consideratur, ut dicitur in 3. de Anima (t. c. 22); et sic etiam intellectus noster simul intelligit subjectum et praedicatum prout sunt parles unius propositionis, et duo comparata secundum quod conveniunt in una comparatione. Ex quo patel quod multa, secundum quod sunt distincta, non possunt simul intelligi; sed secundum quod uniuntur in uno intelligibili, sic simul multa intelliguntur. Unumquodque autem est intelligibile in actu secundum quod ejus similitudo est in intellectu. Quaecumque igitur per unam speciem intelligibilem cognosci possunt, cognoscuntur ut unum intelligibile ;-et ideosimul cognoscuntur. Quae vero per diversas species intelligibiles cognoscuntur, ut diversa intelligibilia capiuntur. Angeli igitur, ea cognitione qua cognoscunt res per Verbum , omnia cognoscunt una intelligibili specie quae est essentia divina; et ideo quantum ad talem cognitionem omnia simul cognoscunt ;sicut et in patria "i0)i erunt volubiles cogitationes nostrae, ab aliis in alia euntes atque redeuntes, sed omnem scientiam nostram simul uno conspectu videbimus, ut Augustinus dicit, 15. de Trinitate (cap. 16). Ea vero cognitione qua cognoscunt res per species innatas, omnia illa possunt simul intelligere quae una specie cognoscunt; non autem quae diversis. "

Haec ille.

Ex quibus potest talis ratio formari : Ea sola convenit simul intelligi, qiuc eadem et unica operatione possunt intelligi. Sed ea sola possunt unica operatione intelligi, quae per eamdem speciem intelligibilem intelligi possunt; quia sola talia concipi possunt ut unum intelligibile. Igitur sola talia convenit simul intelligi. Major probatur : quia ab unica potentia non exeunt (a) simul omnino distinctio operationes naturaliter. Minor probatur ex praedictis. Decima conclusio est quod angelus non Intelligit eum discursu. Hanc probat sanctus Thomas, q. 58, art. 3, ubi sic dicit : i Angeli illum gradum tenent in substantiis spiritualibus, quem corpora coelestia in substantiis corporeis; nam et coelestes mentes a Dionysio (de Div. Nom., cap. 1) dicuntur. Est autem haec differentia inter corpora coelestia et terrena corpora, quod corpora terrena per mutationem et motum adipiscuntur suam ultimam perfectionem, corpora vero coelestia statim ex ipsa sui natura suam ultimam perfectionem habent. Sic igitur et inferiores intellectus, scilicet hominum, per quemdam molunt et discursum intellectualis operationis cognitionem veritatis adipiscuntur; dum scilicet ex uno cognito in aliud cognitum procedunt. Si autem statim in ipsa cognitione principii noti (a) inspicerent quasi notas omnes conclusiones consequentes, in eis discursus locum non haberet. Et hoe est in angelis; quia statim in illis quae primo naturaliter cognoscunt, inspiciunt omnia quaecumque in eis cognosci possunt. Et ideo dicuntur intellectuales, quia, etiam apud nos, quae statim naturaliter apprehenduntur, intelligi dicuntur; unde intellectus dicitur habitus primorum principiorum. Animae vero humanae, quae veritatis notitiam per quemdam discursum acquirunt, rationales vocantur; quod quidem convenit ex debilitate luminis intellectualis in eis : si enim haberent plenitudinem intellectualis luminis, sicut angeli, statim in primo aspectu principiorum totam virtutem eorum comprehenderent, intuendo quidquid ex eis syllogizari posset, j

Haec ille. Item, in solutione primi, sic dicit : " Discursus quidem motum nominat. Omnis autem motus est de aliquo priori in aliud posterius. Unde discursiva cognitio attenditur secundum quod ex aliquo prius noto devenitur in cognitionem alterius posterius noti quod prius erat ignotum. Si autem in uno inspecto aliud inspiciatur, sicut in speculo simul inspicitur rei imago, non propter hoc est cognitio discursiva. Et hoc modo angeli cognoscunt res in Verbo. "

Haec ille. Ex quibus potest formari talis ratio : Intellectus qui non acquirit scientiam ignoti per aliquid prius cognitum, non est proprie discursivus. Sed talis est quilibet intellectus angelicus (6). Igitur nullus talis est proprie discursivus. Major et minor ex praedictis patent. Et in hoc primus articulus terminatur.