ARTICULUS III.

PONUNTUR SOLUTIONES g 2. - Ad argumenta contra secundam CONCLUSIONEM Ad argumenta Durandi. - Quantum ad tertium articulum, respondendum est objectionibus praelibatis. Et Ad primam contra secundani conclusionem, dicitur quod virginitas potest quotupliciter accipi. Primo modo, pro integritate mentis et corporis, cum firmo proposito conservandi talem integritatem quantum in se est, et ulterius cum voto firmante tale propositum. Secundo modo, prout includit duo prima, non autem tertium. Tertio modo, prout includit solum primum, scilicet integritatem mentis et corporis. Quarto modo, prout includit integritatem mentis solum, non autem integritatem corporis. Quinto modo, prout importat solam integritatem corporis. Horum autem modorum primus est strictissimus, et illo solo (a) virginitas est virtus, ut dicitsanctus Thomas, 2 2", q. 152, art. 3, in solutione quarti. Secundo modo dicitur minus proprie, nec est proprie virtus, sed habitus, aut dispositio laudabilis. Tertio modo non est virtus nec habitus, aut dispositio, sed status personae. Quarto et quinto modo similiter non dicit virtutem, nec habitum, aut dispositionem, sed statum ; et sic hujusmodi modus est magis improprius quam quartus, et quartus quam tertius, et tertius quam secundus, et secundus quam primus.

Secundo, noto quod integritas mentis quam importat virginitas, potest esse quadruplex. Quandoque enim importat rectitudinem rationis et appetitus, et cum hoc immunitatem a consensu in delectationem veneream pro praeterito, et praesenti, et futuro; ita quod mens nunquam consensit in talem delectationem, nec proponit consentire in futurum. Quandoque vero importat dissensum in talem delectationem in futurum, non autem privationem aut negationem consensus pro praeterito. Quandoque vero importat solum actualem persistentiam mentis, tam quoad rationem quam quoad appetitum, in bono virtutis; ita quod utraque potentia actualiter tendit in castitatis bonum, licet non in hoc particulare bonum quod est abstinere a delectatione venerea : puta in castitatem conjugalem. Quandoque vero importat solam privationem perversae rationis et perversi appetitus. Harum autem integritatum prima est perfectior quam secunda, et secunda quam tertia, et tertia quam quarta; quia prior includit sequentem, et aliquid addit. Sic enim intelligo praedictam divisionem. -Tertio, noto quod integritas corporis ad virginitatem requisita in proposito, potest esse triplex. Prima importat inexperientiam venereae voluptatis, et integritatem membri corporalis. Secunda vero importat primum, et non secundum. Tertia vero importat secundum, et non primum. Prima est perfectior secunda, et secunda quam tertia.

Quarto, noto quod propositum servandi tales integritates potest esse triplex. Primum est propositum servandi talia in futurum in omnem eventum ; ita quod pro nullo bono temporali vel spirituali aeque bono vel meliori talia dimittantur. Secundum est propositum quo quis proponit talia servare, nec ea dimittere pro minori bono, paratus tamen relinquere talia pro meliori bono, si occurreret casus aut necessitas. Tertium est propositum quo quis paratus esset talia servare si posset, vel si Deus juberet, aut recta ratio dictaret, dato quod actu non servet talia, quia non potest, vel quia Deus, vel ratio dictat sibi oppositum pro nunc , puta quod nubat vel reddat debitum uxori. His praemissis, dico primo, quod in quocumque statu, tam innocentiae quam culpae, per coitum voluntarium conjugalem amittitur virginitas stricte sumpta, sic quod non stat cum tali coitu. Patet : quia cum tali voluntario coitu non stat integritas mentis aut corporis, nec propositum nec votum inclusa in perfecta virginitate. Secundo, dico quod in statu innocentiae, cum coitu conjugali staret virginitas secundo vel tertio vel quarto modo dicta. Patet : quia cum tali coitu conceptu et partu staret integritas mentis tertio et quarto modo dicta; staret etiam integritas corporis tertio modo dicta; staret insuper propositum servandi tales integritates, immo omnem integritatem, loquendo de proposito tertio modo dicto.

Tunc Ad primum argumentum Durandi, dicitur quod sanctus Thomas in 2. Sententiarum sufficienter accipit integritatem mentis quae sufficit ad virginitatem improprie dictam ; ad illam enim non requiritur tale propositum de quo loquitur arguens, ut patet per praedicta.

Quod autem dicit arguens de absorptione rationis per somnum et aegritudinem, etc;

dicitur quod, licet talis absorptio non praejudicet virtuti quoad habitum, praejudicat tamen virtuti quoad suum esse potissimum et perfectissimum quod consistit in actuali operatione. Unde talis absorptio concomitatur in statu isto coitum conjugalem, non autem in statu innocentiae. Ad secundum dicitur quod in statu innocentiae fuisset soluta integritas carnis primo modo et secundo modo sumpta, non autem tertio- modo sumpta. Ad tertium dicitur quod sanctus Thomas, cum dicit, in 2. Sentent., quod in statu innocentiae amissa fuisset integritas carnis, loquitur de integritate primo modo et secundo modo sumpta. Cum autem dicit, in 1 p., quod talis integritas mansisset, loquitur de integritate tertio modo sumpta, ut patet expresse per verba Augustini quae introducit. Et sic non est in dictis ejus contradictio. Ad quartum negatur minor, si recte sumatur sub majori; quia virginitas primo modo et secundo modo et tertio modo et quarto modo sumpta, non includit puram privationem, immo habitum aut actum recta ratione regulatum. Item, posito quod virginitas stricte sumpta, esset talis privatio, non tamen virginitas improprie sumpta, quae non privat, immo stat cum actu conjugali; et talis fuisset in statu innocentia?, non autem prima. Ad quintum patet per praedicta : quia loquitur et procedit de virginitate stricte sumpta. Nos autem non ponimus illam stare cum coitu conjugali, aut conceptu, vel partu naturali. Ad sextum dicitur quod non vadit ad mentem sancti Thomae. Nam in 2. Sentent., nec in 1 p., nullam facit mentionem de formali nec de materiali virginitatis; sed solum dicit quod ad rationem virginitatis duo concurrunt, scilicet integritas mentis et corporis, et per integritatem corporis intelligit integritatem primo modo vel secundo modo dictam, non autem tertio modo dictam. Verum est tamen quod in 2. Sentent. non ita expressit naturam virginitatis, sicut 2 2 , ubi supra, et 4. Sentent., dist. 33, q. 3, art. 1, ubi tractat materiam a proposito : " Virginitas, inquit, integritas quaedam est; unde per privationem corruptionis dicitur quae in actu generationis accidit. Ubi triplex est corruptio : una, corporalis tantum, in hoc quod claustra pudoris franguntur; alia, spiritualis et corporalis simul, ex hoc quod per decisionem et motum seminis in sensu delectatio generatur; tertia est spiritualis tantum, ex hoc quod ratio huic delectationi se subjicit, in qua integritatem perdit quantum ad actum : quia impossibile est aliquid intelligere in ipsa, ut dicit Philosophus, 7. Ethicorum, et ipsa rationis absorptio corruptio dicitur. Haec autem corruptio tertia non est rationis actus, sed quaedam passio per accidens ei conveniens ex passione inferioris partis; sicut per somnum vel phrenesim et alias passiones corporales, contingit actum rationis impediri per accidens. Cum ergo virtus et vitium in actu rationis consentientis aut dissentientis perficiantur, in omnibus praedictis corruptionibus non invenitur sufficiens ratio vitii aut virtutis, sed oportet addere rationis consensum vel dissensum. Et quia virginitas in genere moris est, pertinens ad virtutem, ideo dicit Lucia quod non inquinatur corpus nisi de consensu mentis, inquinatione scilicet opposita puritati virginitatis. Prima ergo corruptio, quae est corporalis tantum , non et4 materia virtutis et vitii, nisi per accidens, mediante aliqua animae passione. Unde, si per aliquam incisionem claustra pudoris rumpantur, non magis inerit detrimentum virginitati, quam si pes aut manus gladio ineiderelur. Sed secunda et tertia corruptio sunt materia virginitatis et oppositi ejus, sicut et aliae animae passiones sunt materia virtutum moralium et oppositorum vitiorum. Sed in actu rationis eligentis vel repudiantis corruptiones praedictas finaliter perficitur inquinatio quam negat virginitas. "

Haec ille.

Et multa alia bona ponit ibidem circa istam materiam. Ut puta quomodo virginitas quandoque dicit habitum cum tali statu quod possit exire in actum electionis servandi incorruptionem. Quandoque vero dicit habitum sine tali statu. Item, quomodo virginitas primo modo potest perdi cum peccato, et sine peccato, nec potest recuperari per poenitentiam, etc. Unde patet quod arguens dissimulat se legisse sanctum Tho-rnam, cum tamen in hac materia nil boni dicat, nisi quod de dictis sancti Thomae usurpavit, ut patet legenti quaestionem 152, in 2 2". (j 2.

Ad argumenta contra tertiam CONCLUSIONEM Ad argumenta Scoti.

Ad primum Scoti contra tertiam conclusionem, patet responsio ex dictis sancti Thomae in probationeconclusionishujus. Nam, licet Deus ab aeterno determinaverit numerum electorum, hoc tamen fecit cum praescientia futuri casus. Unde, si nullus unquam peccasset, multi essent nunc electi, qui non sunt electi nunc, et econtra multi sunt nunc salvati, electi et praedestinati, qui tunc nec nati nec praedestinati fuissent. Nec valet consequentia : parentes non possuut variare determinationem numeri praedesti natorum ; igitur non alii sunt nuuc, et alii essent tunc. Nec econtra: alii sunt nunc praedestinati, et alii essent tunc; igitur parentes variaverunt aliquid circa divinam praedestinationem. Cujus ratio est : quia variatio importat motum et successionem qua aliquid prius exsistens destructum sit; hoc autem non infertur ex hoc quod dicitur quod in tali casu sic fuisset, et in praesenti aliter est, quia isti duo casus non sibi succedunt, cum unus eorum nunquam fuerit. Item, non videtur verum, quod arguens concludit, scilicet quod Deus prius voluerit ab aeterno gloriam et gratiam Petri aut Mariae quam personam ipsorum, aut eorum parentes, vel accidens quam subjectum illius. Nec valet probatio ad hoc facta ; quia, licet gloria et gratia sint secundum unum ordinem proximiora et similiora Deo et suae bonitati, aut ultimo fini, secundum unam considerationem, quam substantiae in quibus sunt, fuerunt, aut erunt, tamen, secundum aliam considerationem, sunt posteriora. Habent enim se sicut excedens et excessum in perfectione. Uno modo enim accidens est perfectius subjecto, et Deo similius. Alio modo econtra; potissime, cum accidentia ordinentur au perfectionem subjecti. Item, quidquid sit de hoc, concesso quod prius ordine rationis Deus voluerit talia accidentia quam eorum IV. - 12 substantiam, non oportet ulteriorem processum valere; quia bene stat quod Deus ab aeterno praevidit homines peccaturos et posse non peccare, damnandos et posse non damnari; et ideo, ex parte sui tot praedestinaverit; tamen simul cum hoc potuerit non tot, nec tales, nec hos, sed alios plures, aut pauciores praedestinare. Nec ex tali possibilitate sequitur quod in Deo fuerit (a) aut esse potuerit mutatio, sed solum quod in ipso fuerit et esse potuerit potentia ad contraria, vel contradictoria; quod nullus catholicus negare potest. Ad secundum patet responsio per dicta sancti Thomae in probatione conclusionis. Prima enim pars illius auctoritatis non aliud concludit, nisi quod ista conditionalis est vera : Si Adam non peccaret, in nullum peccatum originale transfunderet. Non autem concludit istam : Si Adam non peccasset, Adam non genuisset Caiin; de quo tamen constat quod fuit filius irae et gehennae. Similiter secunda pars auctoritatis non est intelligenda quod in illo casu quo Adam non peccasset, soli Abel, Enoch, Noe, Abrabam, Isaac, et sic de aliis nunc salvatis nati essent; sed quod nullus natus ex Adam, ex tali origine haberet obstaculum suae salutis, sicut nunc multi habent. Ad tertium negatur minor qua dicitur quod idem filius numero qui nunc est generatus a talibus parentibus, potuit generari ab aliis parentibus numero distinctis. Et ad probationem ad hoc adductam, dicitur, primo, quod ignis ille idem numero qui generatur ex A, agente naturali, non potest naturaliter generari ab alio agente naturali quantumcumque sit ejusdem speciei cum A et aequalis virtutis et omnino similis dispositionis ad agendum. Secundo, dicitur quod illud idem numero corpus organicum quod generatum est a talibus parentibus, puta Adam et Eva, non potuit naturaliter generari ab Ahraham et Sara. Tertio, dicitur quod illud semen vel illa caro aut ille sanguis qui generatus est ex virtute digestiva vel vegetativa Petri, nunquam potuit naturaliter generari a virtute vegetativa Joannis. Quorum omnium rationem esse credo istam : quia scilicet causa et effectus sibi proportionabiliter correspondent, ut sicut a calido fit calidum, ita ab hoc calido fit hoc calidum et hic calor. Aliter inter causam efficientem et suum effectum, non esset ordo per se, sed a casu. Nec effectus particularis et signatus haberet causam signatam, sed indifferentem. Item, quia,concessa illa maxima Scoti, sequerentur multa inconvenientia. Ut puta, quod in casu quo niulta luminaria aequalis virtutis et aequaliter approximata eidem diaphano essent, non intensius lumen causarent omnia quam unum solum. Patet consequentia; quia, secundum imaginationem arguentis, illum et eumdem effectum quem causaret unum illorum luminata) fuerit. - fiunt Pr. rium, causaret quodlibet illorum, et non alium effectum. Consequens est manifeste falsum. Item, sicut arguit Adam super 1. Sententiarum, q. 17, dist. 2, non minus repugnat activo unico mere naturali producere in passo aliquo realiter et situaliter distincto effectum eumdem numero, quem aliud ejusdem speciei natum esset sufficienter, illo circumscripto, producere, quam alteri activo mere naturali alterius speciei respectu effectus ab eo producibilis in passo competenti realiter et situaliter distincto. Igitur, si uni repugnat, videtur quod cuilibet repugnabit. Sed alicui repugnat hoc; quia visionem sensitivam vel intellectivam eamdem numero quam causat respectu sui hoc visibile vel hoc intelligibile, nullum aliud visibile ejusdem speciei posset producere : quia nullum aliud sensibile natum esset sufficienter, hoc circumscripto, producere visionem propriam istius. Tum quia tunc non propria hujus esset, vel nulli alteri debetur propria visio causabilis per naturam vel propositum. Tum quia activum mere naturale agit secundum ultimum suae potentiae; et ideo, si potest haec albedo causare visionem propriam alterius albedinis, sufficienter facit, et non plus unius alterius a se quam cujus-libet infinitarum. Igitur, cum non sit major ratio quod causet unius quam alterius visionem, vel causabit propriam cujuslibet, vel nullius. Et non cujuslibet alterius; quia tunc infinitas simul. Igitur nullius alterius. Igitur tantum propriam sui ipsius. Et sicut non potest causare visionem propriam alterius, ita nec albedo alia visionem hujus.

Praeterea. Omnis cognitio est signum naturale illius quod per se signat tali potentiae quam informat primo (a) : aliter eadem cognitio posset esse non tot quin plurium distincta cognitio; item, nihil in mundo esset cognoscibile cognitione sibi propria. Ex hoc sequitur corollarie, quod haec albedo, sive posset causare plures visiones sui, sive tantum unicam, nunquam tamen poterit causare, nec in eadem potentia, nec in alia, aliquam de omnibus infinitis causabilibus (6) in eadem potentia vel aliam propriam respectu cujuscumque alterius albedinis. Et cum hoc stat, et verum est, quod omnes visiones propriae quarumcumque albedinum causabiles sufficienter ab illis albedinibus et potentiis visivis ejusdem speciei specialissimae, sunt ejusdem rationis; quia omnes causae concurrentes sunt ejusdem speciei cum causis concurrentibus respectu alterius causandae. Igitur, etc. Et quamvis via haec arguendi de diversis ignibus respectu ejusdem ignis numero causandi, non possit ita evidens sumi ex propriis conditionibus ignium, sicut haec ex propriis conditionibus actuum et objectorum, tamen omne argumentum quod fieret ad probandum oppositum de ignibus, aeque probaret oppositum de objectis et visionibus, et ita naturalis et necessaria causalitas est ex una parte sicut ex alia. Ex quo patet evidenter quod falsum est dicere quod idem numero (a) causabile sit a diversis naturaliter objectis, si aliqua sit possibilis cognitio ulli proprio vel propria visio hujus albedinis. Igitur per locum a simili innotescit haec via arguendi (6).

Haec Adam in forma. Sed in oppositum arguit Scotus, et Occam, quod de eadem materia numero a diversis agentibus numero distinctis producatur idem effectus numero. Quia accipiamus minimam materiam naturaliter per se existibilem summe dispositam ad combustionem, puta stupam, et approximentur sibi per divinam potentiam duo vel tres ignes in eodem situ adaequato : quo facto, illa stupa a quolibet illorum incenderetur, alio amoto; et in casu illo generabitur ex stupa unicus ignis a quolibet illorum exsistentium in eodem situ, vel a nullo : nulla enim protervia quae habeat colorem posset assignari, quare magis ab uno quam ab alio; et tamen a quolibet omnium manifeste ibi produceretur, si alii non adessent. Igitur quilibet illorum est causa totalis illius effectus, illo modo quo creatura potest esse causa totalis alicujus effectus.

Ad hoc respondet Adam, et bene, quod in illo casu ille effectus idem numero, qui producitur a duobus vel pluribus ignibus simul, non posset produci ab uno illorum per se et solitarie sumpto; quia, variato efficiente qualitercumque in numero vel entitate, semper erit alius et alius effectus secundum numerum. Posset etiam dici, secundum eumdem, quod in tali casu materia reciperet diversas formas secundum diversa agentia; vel quod una pars integralis vel intensiva formae causabitur ab uno illorum ignium, et alia ab alio, vel quod neutram (j) recipiet ab hoc, nec ab illo. Et alias vias ponit ibi Adam; sed non videntur probabiles. Item, ad argumentum Scoti secundo loco inductum contra tertiam conclusionem, dicit Adam, quod, si Adam non peccasset, electi habuissent easdem animas, non autem eadem corpora; et sic non oportet concedere quod idem corpus potuit produci a diversis patribus. Sed quia apud me dubium est, an eadem anima in numero possit infundi diversis corporibus numero totaliter distinctis, ideo non teneo illam solutionem, sed eam quam ponit beatus Thomas, ubi supra. Gregorius tamen de Arimino, super 2. Sententiarum (dist. 7, q. 4), sequitur viam ipsius Adae, quasi de verbo ad verbum. Sed adhuc potest argui pro via Scoti et Occam, sicut arguebat quidam socius Gregorii (apud Gre-gor., ibidem), quod idem effectus numero naturaliter producibilis ab hoc agente, est etiam producibilis ab altero (a) agente totaliter distincto et naturali. Primo sic. Idem effectus numero, est corruptibilis naturaliter ab hoc agente, et ab alio totaliter distincto; igitur et producibilis. Tenet consequentia; quia non major ratio videtur hic quam ibi. Antecedens patet; quia idem calor numero, qui corrumpitur ab hac aqua, ita bene potuit corrumpi ab alia aqua. Secundo. Quia duae possunt esse causae totales effectivae ejusdem effectus; et (6) qui est producibilis ab una, est producibilis ab alia. Antecedens probatur : quia, si duo ignes sufficienter approximarentur eidem stipulae, quilibet illorum sufficienter igniret illam sine alio. Tertio. Quia ejusdem effectus possunt esse duo fines totales; igitur duae causae agentes. Consequentia patet; quia non est major ratio hinc quam inde. Antecedens patet; quia aliquis potest aliquem effectum facere propter duos fines, quorum quilibet, si per se esset, sufficienter moveret agens ad causandum illum effectum. Quarto. Quia, si ille idem calor in numero, qui producitur ab A igne, non posset produci ab alio igne, tunc inter individua ejusdem speciei esset ordo essentialis dependentia;. Quinto. Quia illam eamdem sensationem in numero, quam causat nunc istud ovum, potest aliud (7) ovum naturaliter conservare et continuare. Igitur potest eam producere, vel produxisse. Consequentia tenet. Sed antecedens probatur : quia, si Deus poneret unum aliud ovum totaliter simile in eodem situ cum isto, subtrahendo causalitatem prioris, adhuc remaneret prior sensatio; alioquin potest sentiens percipere differentiam inter unum ovum et aliud; quod est falsum. Ad primum istorum respondet Gregorius, negando consequentiam et ejus probationem. " Unde, a simili, posset probari quod a pluribus et diversis secundum speciem, equus et hos sint naturaliter producibiles; et ita de aliis speciebus animalium perfectorum; quod tamen constat esse falsum; nam equus est corruptibilis ab aqua, et ab igne et lapide cadente, et a multis aliis specie differentibus. " Ad secundum dicit quod , a si antecedens intelligatur de eodem effectu secundum numerum, sicut oportet intelligi, si consequens debeat inferri ad propositum, illud est negandum : nam, quamvis quilibet igniret per se, neuter tamen causaret formam ignis causabilem ab alio. Unde argumentum non probat, nisi quod idem effectus specie, est producibilis ab utroque. " Ad tertium dicit quod, a quidquid sit de antecedente intellecto de fine voluntario praestituto ab agente, de quali procedit probatio ejus, negatur consequentia. Nec probatio ibi facta valet, scilicet quod non est major ratio hinc quam inde. Unde tali argumentationi sufficiat instare, similiter, arguendo de quolibet effectu naturali, quod produci possit naturaliter ab agentibus naturalibus specie differentibus. " Ad quartum dicitur quod " consequens potest concedi, ad hunc sensum, quod unum individuum dependet ab alio ejusdem speciei, tanquam a per se causa extrinseca. Et si arguitur contra hoc : Quia in essentialiter ordinatis non est processus in infinitum, qualitercumque ordinentur essentialiter; igitur inter individua ejusdem speciei non est ordo essentialis dependentiae. Et probatur consequentia : quia in illis est processus in infinitum. Et antecedens patet, 2. Metaphysicae (t. c. 5).

(a) Dicitur ad hoc, quod antecedens potest dupliciter intelligi. Uno modo, quod respectu unius effectus non sunt infinitae causae essentialiter ordinatae. Et hunc sensum habet Philosophus, 2. Metaphysicae. Et sic conceditur antecedens, et negetur consequentia, accipiendo consequens in hoc sensu, quod scilicet unum individuum sit per se causa extrinseca alterius ejusdem speciei; hoc enim nullatenus repugnat antecedenti. Alio modo, potest antecedens intelligi sic, scilicet quod non est possibile ut ab aliquo, tanquam a per se causa, dependeat aliud, ut ab A dependeat B, sic quod B non possit naturaliter produci nisi ab A, et iterum, eodem modo, ab ipso B dependeat C, et a C dependeat D, et sic in infinitum. Et in hoc sensu (6), negatur antecedens. Nec in hoc sensu loquitur Philosophus. Sic enim non ponitur unus effectus numero dependere a causis infinitis essentialiter ordinatis: nam causae essentialiter ordinatae, omnes simul causant; quod in proposito non contingit; et ideo non sunt tales causae essentialiter ordinatae in causando ". Ad quintum dicit quod, " quidquid sit de consequentia, negatur antecedens. " Et ad probationem, dicit quod, a illo casu dato, non remaneret eadem sensatio. Et quod infertur ulterius, negatur consequentia : quia non quacumque variatione possibili notitiae posita (y) in anima ex alietate objectorum, potest homo naturaliter percipere illorum alietatem et differentiam ; sicut in multis casibus posset dari exemplum. " - Haec Gregorius, et bene. Ad argumenta in principio quaestionis facta, patet solutio per praedicta. Et haec de quaestione. Benedictus Deus. Amen. (6) Et in hoc sensu. - Om. Pr. Vr) nolitis posila. - posita notificatione Pr.