ARTICULUS III.

PONUNTUR SOLUTIONES Ad argumenta Aureoli.

Quantum ad tertium articulum, dicitur ad rationes. Et Ad primam quidem, dicitur quod esse quod forma dat materiae vel potius toti composito, est aliud ab ipsa forma, et aliquid absolutum, distinctum realiter a materia et forma, et a composito, sicut frequenter dicit beatus Thomas, specialiter 2. Contra Gentiles, cap. 54, ubi sic dicit : " Non est autem ejusdem rationis compositio ex materia et forma, et ex substantia et esse, quamvis utraque sit ex actu et potentia. Primo quidem, quia materia non est ipsa substantia rei : nam sequeretur omnes formas esse accidentia, sicut antiqui naturales opinabantur; sed materia est pars substantia:. Secundo autem, quia ipsum esse non est proprius actus materiae, sed substante totius. Esse enim est actus illius de quo possumus dicere quod sit. Esse autem non dicitur de materia, sed de toto. Unde materia noti potest dici quod est, sed ipsa substantia est id quod est. Tertio, quia nec forma est ipsum esse, sed se habet ad esse sicut lux ad lucere et albedo ad album esse. Deinde quia ad ipsam etiam formam comparatur ipsum esse ut actus. Per hoc enim in compositis ex materia et forma, forma dicitur esse essendi principium, quia est complementum substantia?, cujus actus est ipsum esse; sicut diapha-iiuni est aeri principium lucendi, quia facit eum proprium subjectum luminis. Unde in compositis ex materia et forma, nec materia nec forma potest dici ipsum quod est, nec etiam ipsum esse; forma tamen potest dici quo est, secundum (a) quod est essendi principium; ipsa autem tota substantia est ipsum quod est; et ipsum esse est quo denominatur substantia ens. In substantiis autem intellectualibus, quae non sunt ex materia et forma composite, sed in eis (6) ipsa forma est (y) substantia subsistens, forma est quod est; ipsum autem esse est actus et quo est. Et propter hoc in eis est unica tantum compositio actus et potentia?, quae scilicet est ex substantia et esse, quae a quibusdam dicitur ex quod est et quo est, vel ex quod est et esse. In substantiis autem compositis ex materia et forma, est duplex compositio actus et potentiae : prima quidem, ipsius substantia;, quae componitur ex materia et forma; secunda vero, ex ipsa substantia jam composita et esse, quae etiam potest dici ex quod est et esse, vel ex quod est et quo est. Sic igitur patet quod compositio actus et potentiae est in plus quam compositio materiae et formae. Unde materia et forma dividunt substantiam materialem; potentia autem et actus dividunt ens commune, etc. " Similia dicit, 1 p., q. 50, art. 2, in solutione tertii, et in multis aliis locis; specialiter in tractatu de Natura accidentis, sicut allegatum fuit superius, dist. 13, ubi agebatur de inseparabilitate materiae a forma : ibidem enim dicit quod esse de quo loquimur, primo est actus compositi, secundo formae, denique materiae. Istis praesuppositis, dicitur ad improbationes hujus responsionis, pro quanto tangunt propositum.

Et ad primam, dicitur quod in composito actualiter exsistenti, sunt tres realitates, scilicet materia, et forma, et esse. Sed negatur consequentia ibidem facta, qua infertur quod illae tres deberent diffinire compositum. Et causa est, quia illud esse accidit composito et cuilibet creaturas subsistenti, tanquam exsistens extra rationem ejus; et ideo non ponitur in diffinitione alicujus creaturae, cum non sit pars essentiae creatae.

Ad secundam, negatur consequentia : quia esse praesupponit formam tanquam priorem naturaliter in genere causae materialis vel subjecti, licet sit prius forma in genere causae formalis vel actus; et ideo impossibile est quod detur alicui esse, et non forma, vel quod non habeat formam.

Ad tertiam, similiter negatur consequentia; quia forma se habet ad illud esse, non sicut causa efficiens, sed potius sicut susceptivum vel pars susceptivi, illo modo quo diceretur quod diaphanei-tas dat lucere vel esse lucens, quia est ultima dispositio ad suscipiendum actum illum. Conceditur tamen quod forma aliquo modo potest dici ratio causandi esse, quia causa efficiens non dat esse nisi dando formam, ad quam sequitur esse per modum naturalis sequelae.

Ad quartam, negatur consequentia ; quia posterius non potest absolvi a priori. Nec valet similitudo de sigillo et figura per sigillum impressa; quia figura illa non praesupponit sigillum, illa naturali praesuppositione qua esse praesupponit formam. Sigillum enim se habet ad figuram solum in genere causae efficientis, non autem in genere subjecti vel formae. Forma vero se habet ad esse de quo loquimur, primo, ut susceptivum, vel dispositio susceptivi ; non quidem sicut subjectum accidentis communis, sed sicut accidentis proprii, in cujus diffinitione ponitur : nam si esse diffiniretur, in ejus diffinitione poneretur forma, cum esse nihil aliud sit quam actus, quem forma dat suae materiae vel subjecto. Et sic esse sequitur formam, sicut propria passio suum subjectum, licet esse non sit proprie accidens, sed habet modum accidentis. Hoc ergo modo se habet forma ad ipsum esse in creatis, scilicet sicut susceptivum actus essendi, vel sicut dispositio et ratio susceptivi; quia impossibile est aliquid (a) capere esse, nisi sit forma vel habens formam. Secundo, forma se habet ad esse, sicut forma et (6) illativum formale, ad quod sequitur esse naturali consequentia, sicut ad suum naturale et necessarium antecedens, et sicut proprius effectus ad suam causam, non quidem effectivam, sed formalem ; ad quam semper sequitur, nisi forte impediatur per hoc quod forma continetur in alio, sicut pars in toto vel in supposito perfectiori : tunc enim a tali forma non flueret esse, sed tam forma quam sua materia essent per esse totius vel suppositi in quo sunt; cujus exemplum est duplex : primum est de anima humana in Christo ; secundum est de forma partis nondum divisae a toto. Et de hoc forte alias dicetur. Et ideo tam impossibile est tale esse causari sine forma, sicut hominem sine anima. Tanta enim necessitate forma antecedit ad esse, sicut ad compositum vel essentiam ex materia et forma compositam. Sciendum tamen est quod compositi esse dupliciter solet capi. Primo modo, pro esse essentias; et tale esse est a forma sicut totum a sua parte, sicut esse ignem vel igneitas est a forma ignis. Secundo modo, sumitur pro esse actualis exsistentia:; et tale esse est a forma, non sicut totum a sua parte, sed sicut a dispositione praerequisita, et sicut a naturali antecedente, et sicut a ratione essendi modo praeexposito. Sic ergo forma dat composito duplex esse, scilicet esse essentiae, et esse actualis exsistentiae; sed materiae forma dat quidem esse exsistentiae, non autem esse essentiae, quia essentia materiae non constituitur per formam. Si ergo quaeritur quae sit participatio formae a materia, dicitur quod esse actualis exsistentiae, vel ipsa forma participata. Ulterius sciendum quod ad hoc argumentum aliter respondet Gregorius de Arimino (dist. 12, q. 1). Concedit enim quod forma non dat materiae aliquod esse distinctum a se.

Et cum concluditur quod forma est esse materiae et ejus entificatio (ot);

dicit quod " istud potest intelligi dupliciter. Uno modo, secundum constructionem (6) intransitivam, ut sit sensus, Forma est esse materiae, id est, esse quod est materia; et (y) in hoc sensu propositio est falsa. Nec sequitur ex datis; quoniam non sequitur : forma non dat materiae aliquod esse a se distinctum; igitur forma est materia. Praeterea, in hoc sensu propositio est contra arguentem; quia sequitur : forma est materia; igitur forma et materia non sunt duae entitates; cujus oppositum ipse ponit. Alio modo potest intelligi secundum constructionem (o) transitivam ; et tunc est vera : nam forma utique est esse materiae, sicut actus et perfectio est esse sui perfectibilis. Ex hoc autem sensu non sequitur quod sit indistincta a materia; sed oppositum : nam quaelibet perfectio est distincta a suo perfectibili ".

Haec ille.

Sed ista responsio est contra mentem sancti Thomae, scilicet quod forma sit esse materiae, quocumque modo hujus distinctionis sumatur; nisi forte ad hunc sensum illa propositio concedatur, scilicet : quod forma est esse materiae, id est, trahit materiam ad hoc quod sit pars hujus naturae speci-ficae vel illius, et constituit eam in certa specie quae dicitur esse essentiae; vel quia dat sibi esse exsistentiae, aut aliquam ejus participationem, aut habitudinem ad illud esse. Ad secundum dicit Gregorius quod " formam dicere propriam rationem et naturam determinatam, potest dupliciter intelligi. Uno modo, quod dicat seu quod sit natura integra determinata et perfecta; et istud est falsum. Alio modo, quod sit quadam natura partialis propria, et determinata, et praecisa a materia; et istud est verum. Et si sic sumatur antecedens, nego consequentiam. " Nec probatio primu; partis valet. Nam expresse patet quod procedit ac si forma esset quaedam natura perfecta et specifica, hahens perfectam diffinitionem, et materia esset quoddam ens extrinsecum illi naturae specificae; quod non conceditur. Nec sequitur : forma non est natura integra, perfecta, distincta a materia; igitur non est natura partialis distincta a materia. Praeterea. Quis non videat quod per illa verba : Et non est in eo ens additum suo enti, non minus posset inferri quod materia non sit aliud a forma, et quod ipsa forma et materia non sint duae entitates; quae tamen ambo arguens concedit; quam possit (a) inferri quod non sint ad invicem distinctae. Neutrum tamen ad intentionem Commentatoris, ut hic negatur, inferri potest. " Ad probationem consequentia? pro altera parte, dico sicut dictum est ibi per Philosophum.

Et ad primam auctoritatem in contrarium, dicitur primo, quod ista (8) potest trahi contra inducentem eam. Nam Commentator (8. Metaphysicae, cornili. 15) dicit quod non largitur ei multitudinem; et sic igitur nec dualitatem; et per consequens materia et forma non sunt duae entitates. Respondetur tamen pro eo et pro me, quod ideo Commentator dicit quod non largitur ei multitudinem, quia materia et forma non sunt duo quaedam in actu, isto modo scilicet quod quaelibet sit secundum se unum hoc aliquid, et neutra sit perfectio alterius, nec reliqua sit potentia perfectibilis per aliam ; nam materia est entitas incompleta, perfectibilis per formam, et constituens cum illa naturam integram et perfectam, et per consequens totam, quia totum et perfectum idem sunt, 3. Pltysicorum (t. c. 64). Et hoc est quod vult dicere Commentator, cum ait quod largitur ei, scilicet materiae, perfectionem, quae est forma et perfectio ejus, quoad esse perfectum et totum; et hoc declaratur per illud quod immediate sequitur : hoc enim est unum in actu, hoc, inquam, totum quod consurgit ex materia et forma.

Ad aliam auctoritatem, cum dicit quod qui ponit quod anima et corpus sunt duo, etc.; dicitur quod intelligit duo diversa in actu, scilicet isto modo quod quodlibet eorum sit secundum se hoc aliquid, et neutrum sit perfectio alterius. Et quod ita intelligat, patet per illud quod statim sequitur (ibid., comm. 16) : a Qui autem, inquit, dicit quod anima est perfectio corporis, et quod corpus non exsistit sine anima, non sunt apud eum duo diversa, " scilicet illo modo praemisso, secundum quem oportet dare causam ligamenti earum. Nunc autem sic dico quod anima et corpus sic sunt duo, quod tamen anima est perfectio corporis; et ideo non remanet, nisi conclusio illa. Sed numquid sequitur : anima est perfectio corporis; igitur anima non est distincta a corpore? Puto quod quilibet habens rectum judicium, diceret quod non; sed quod oppositum sequitur.

Quod autem additur, quod corpus et anima sicut materia et forma sunt unum, scilicet compositum, concedo. Sed istud non infert quod non sint ad invicem distinctae modo praedicto.

Per idem patet ad illud quod allegat de 3. Caeli. Nam Commentator loquitur ad sensum superius datum.

Et cum addit iste arguens, quod, si materia et forma dicerent rationes praecisas et determinatas, utraque esset actus, etc;

dicitur quod non est verum, si dicerent, sicut et dicunt, naturas partiales, perfectibilem et perfectivam, ut dictum est. " Ista est responsio Gregorii, et potest breviter colligi ad mentem sancti Thomae sub aliis verbis, servato tamen quasi eodem sensu, saltem in parte. Dicamus igitur quod aliqua esse diversa vel distincta, contingit dupliciter : uno modo, quia sunt distincta in esse vel secundum esse actualis exsistentis; secundo modo, quia sunt distincta secundum esse essentia?. Hoc supposito, dicitur quod omnia dicta Aristotelis et Commentatoris praeallegata currunt contra primum sensum ; qui falsus est, si ad propositum applicetur. Falsum enim est quod anima et corpus, vel materia et forma, sint distincta quoad tale esse, cum per idem esse sit totum compositum et ejus partes. Sed dicta Commentatoris et Philosophi non procedunt contra secundum sensum, qui verus est in proposito. Nam materia et forma sunt distincta, loquendo de esse essentia?, quia diversas essentias habent, licet partiales et incompletas; quod ostendit diversa descriptio utriusque, et diversa? passiones, et conditiones, aut proprietates, eis attributa;. Item, valde mirabile est de isto arguente, qui, secundum quod allegatum est in praecedenti quaestione, multum laborat ad probandum quod corpus habet suam intrinsecam actualitatem aliam ab anima et praeter animam, et vult quod anima habet subjectum ens in actu, et quod anima movet corpus sicut motor distinctus a suo mobili; et nunc conatur probare omnimodam indivisionem inter animam et corpus. Item, ipse ponit plures formas in eodem composito, et multa dissonantia eis quae hic dicit. Ad tertiam rationem dicit Gregorius quod " illa manifeste cogit suum factorem dicere quod per generationem nulla omnino forma, nec aliqua nova realitas, sit in materia, cujus nulla pars praefuerit; et per consequens, quod nulla omnino entitas, parva vel magna, est secundum se totam, aut secundum aliquam partem vel gradum ejus, noviter in materia : alioquin daretur aliqua realitas nova, cujus nulla pare omnino praecessit; et per consequens, secundum arguentem, illa esset creata; quod vitare nititur. Quod autem nulla omnino realilas sit in materia per generationem, cujus nulla pars praefuerit, falsum est. Praeterea. Sicut per hanc rationem nititur probare quod forma non sit entitas a materia distincta et praecisa, ita probaretur quod forma non esset ulla realilas vel entitas alia a materia, et quod ipsa et materia non sunt dua?. Si enim sunt duae, ipsa forma quae non est materia nec includit materiam, utique creabitur, secundum eum; quoniam nulla pars ejus praefuit, et ipsa de non esse ad esse exivit; et tamen ipse concedit quod materia et forma sunt dua? entitates, et quod forma est aliud a materia.

. Et si dicas quod ipse ait quod est aliud a materia, sed non praecisum ab ea :

Aut intelligit quod non sit praecisum ab ea, sic quod non est entitas qua? sit idipsum quod est, quod etiam sit materia vel in materia; et (a) tunc incompassibilia implicantur, dicendo quod est aliud, et non praecisum : idem enim valet, ac si diceretur quod est aliud, et non aliud. Vel ideo dicit quod non est praecisum, quia non est aliquid secundum se hoc aliquid, quasi secundum se subsistens, et non perficiens materiam et cum ea constituens aliquid per se unum hoc aliqud ; et tunc frustra laborat in hoc, cum non detur oppositum ab aliquo. Cum hoc tamen stat quod forma sit entitas distincta a materia, perficiens eam, et cum ipsa unam per se substantiam compositam consti tuens.

Ad rationem autem ejus, respondetur quod, si per creari intelligat idem quod fieri, nullo ejus intrinseco praesupposito, et omne illud dicatur fieri quod exit de non esse ad esse, sive accipiat esse per se, sicut substantiae per se subsistentes, sive in alio, sicut accidentia et forma? substantiales, quemadmodum ipse videtur viti istis vocabulis in proposito, concedo sibi quod forma creatur. Sed non sic acceperunt sancti et philosophi creari, cum negaverunt aliquid posse creari a creatura. Auctoritas autem Commentatoris non facit ad propositum ; quia Commentator ibi accipit creationem pro actione, non prout distinguitur contra generationem specialiter, et contra alias actiones naturales. Et istud patet; quia nec Themistius in generationibus illorum animalium de quibus loquitur, posuit aliquid proprie creari, nec Commentator hoc infert contra eum, nec imponit sibi quod senserit hoc; quinimmo satis cito post, opinionem Themistii connumerat inter eas qua? non posuerunt creationem proprie dictam. Qualiter autem Themistius in illo dicto suo erraverit, et Commentator improbet eum, non est opus ad praesentem difficultatem disserere. Alia autem auctoritas non juvat arguentem; quia Commentator intelligit quod non sunt duae partes in actu, modo supra posito; quod conceditur. "

Haec Gregorius in forma; et bene, secundum sua principia. Secundum principia vero sancti Thomae, dicendum est quod nulla forma non subsistens, vere ac proprie creatur, nec proprie fit, nec proprie producitur. Cujus ratio est, quia, ut saepe dictum est, juxta determinationem sancti Thomae, nulli tali formae proprie convenit esse, et consequenter nec proprie fieri. Et ideo solutio quam arguens recitat contra se, bona est.

Et tunc ad primam impugnationem, dicitur quod peccat per fallaciam secundum non causam ut causam. Non enim causa quare compositum fit, et non partes ejus, est illa quae ibi assignatur false, scilicet quia compositum est entitas terminata, praecisa, etc, et materia et forma sunt entitates interminatas, impraecisae; sed ideo, quia, licet sint (a) tres entitates, scilicet materia et forma et compositum, tamen nulli earum proprie et per se debetur esse nisi composito. Unde palet quod arguens assumit multa falsa : primum est, quod secundum distinctionem entitatum sunt distinctiones productionum ; secundum est, quod figura sphaerica non sit alia et praecisa entitas a cupro; tertium est, quod per generationem non acquiratur multitudo entitatum. Primum quidem falsum est, quia eadem productio potest terminari ad compositum includens multas entitates, dum tamen habeant unicam exsistentiam, vel unicum esse actualis exsistentiae, et illae entitates habeant alium et alium ordinem ad illam exsistentiam. Secundum similiter falsum est, quia figura et cuprum sunt diversae entitates, licet conveniant in uno esse exsistentia?. Tertium denique falsum est, quia generatio ponit aliquam novam entitatem, distinctam a materia secundum esse essentia?, licet non distinctam a materia secundum esse actualis exsistentiae; et sic est ibi multitudo entitatum, sed non exsistentiarum.

Ad confirmationem, dicitur quod, si (6) Themistius ita fatue loquebatur sicut imponit sibi Commentator, merito derisibilis erat, utputa ponens, ad constitutionem compositi per se entis et per se unius, concurrere diversas entitates subjecti, et cum diversis exsistentiis.

Ad aliam confirmationem, patet per idem ; quia arguens false exponit Commentatorem. Nam Commentator pluralitatem et distinctionem in actu vocat pluralitatem exsistentiarum ; non autem solam pluralitatem entitatum, quae, licet differant secundum esse essentiae, dormiunt tamen sub eadem exsistentia. Et secundum istum modum dicitur ad omnes consimiles auctoritates. Ad quartam rationem dicitur dupliciter.

Primo, secundum Gregorium, qui dicit quod de ista quarta ratione multum miratur " quod arguens non advertat quomodo militat contra eum, qui ponit inter formam et materiam dualitatem ; et quomodo non videt quod, si materia et forma sunt duae entitates, et sua probatio sit sufficiens, necessario arguitur quod unum accidens sit in duobus subjectis ". Ulterius respondet pro se, et pro arguente, " negando consequentiam ". Nam dicit quod " sola materia est subjectum primum et adaequatum quantitatis ; ideo non sequitur quod quantitas sit in duobus subjectis ". Quamvis multi, ut dicit, " non habeant pro inconvenienti, quod sit in duobus subjectis partialibus indistantibus et constituentibus aliquid per se unum, sicut sunt materia et forma ; non autem duo corpora gloriosa vel non gloriosa. "

Haec ille.

Secundo, responderetur, juxta principia beati Thomae, negando consequentiam, sicut negat eam Gregorius, sed alia ratione. Dicitur enim quod quantitas non inhaeret materiae, neque formae, sed toti composito, quod est tertia entitas distincta a materia, et a forma, et ab utroque; et ideo argumentum nullius est efficaciae, nec apparentia?. Ad quintam dicit Gregorius quod " prima auctoritas est contra allegantem. Tum quia omne quod continuatur alicui, distinguitur (a) ab illo; unde nec materia continuatur sibiipsi, nec forma sibimet continuatur. Tum quia ubi iste allegando ponit hunc terminum formam, Commentator ponit aliud, quod est relativum diversitatis; quod, quia supponit ibidem pro forma, sicut arguens bene intellexit, sequitur quod forma sit distincta a materia, ex verbis Commentatoris. Pro tanto autem Commentator dicit quod materia est ens per continuationem cum alio, scilicet cum forma; quia, secundum eum, non potest exsistere sine forma, non quia indistincta sit a forma, ut arguens dicit. Aliter etiam Commentator exponit, scilicet per continuationem, id est, per compositionem ; et secundum etiam illam expositionem, arguitur distinctio entitativa (Sj formae a materia ".

Haec Gregorius, et bene.

Potest etiam dici, secundum praemissa, quod ideo Commentator dicit materiam esse ens per continuationem, quia non habet esse exsistentia? actualis, nisi compositione sui cum forma; non autem quod habeat suam entitatem, et esse essentia? a forma, quia tunc quot formis componeretur, tot entitates et essentias haberet, sicut habet diversa esse exsistentiae secundum diversitatem formarum quibus unitur; quod falsum est. Ad aliam auctoritatem de 2. de Anima, patet quid dicendum sit ex praedictis. Ad argumentum in pede quaestionis, dicitur negando consequentiam. Et ad probationem, dicitur quod aliqua esse duo in actu, vel distincta, potest intelligi dupliciter : primo modo, ut intelligatur distinctio actualitatis eorum; secundo modo, ut intelligatur actualitas distinctionis. Exemplum primi est de duabus formis realiter distinctis, et de compositis habentibus diversas formas, et de materiis subjectis diversis formis. Talia enim possunt dici actu duo, vel actu distincta, propter distinctionem actualitatum, quia alia est actualitas in hoc et in illo. Et quae sic sunt actu duo, vel distincta, nunquam constituunt aliquid per se unum. Exemplum vero secundi est de qualibet potentia et suo actu, et de qualibet materia respectu suae formae qua perficitur. Talia enim sunt duo in actu, non quod habeant duos actus, sed quia eorum dualitas et distinctio est in actu : quia unum talium est actu, sicut actus vel forma dicitur esse actualiter; aliud vero, puta potentia, vel materia, potest dici actu esse sicut aliquid habens actum. Et sic quodibet potest dici actu. Et cum hoc non sit illud, nec pars illius, sequitur quod hoc actualiter est distinctum ab illo, et quod eorum distinctio est actualis. Et ex talibus duobus vel distinctis in actu potest constitui unum per se.

Gregorius autem ad hoc argumentum sic dicit : (( Ens actu vel entitas actu potest sumi dupliciter : primo modo, pro omni illo de quo contingit per propositionem de inesse et de praesenti vere enuntiare esse dicendo, Hoc est; secundo modo, pro eo solum quod non solum est actu primo modo, immo, ultra (a) hoc, est quoddam hoc aliquid, id est, integra essentia et perfecta in specie vel perfectio alterius, cum illo perfectam essentiam in determinata specie constituens. Et per oppositum, ens in potentia potest sumi dupliciter, opposite duplici modo essendi actu praedicto. " Hoc supposito, dicit ad argumentum, quod, " si in consequente sumatur entitas in actu, primo modo, consequentia non valet. Si autem secundo modo, conceditur ipsum consequens. Et in secundo sensu loquendo de ente in actu, procedit probatio consequentiae. Nam ita expresse accipit Philosophus. Ita enim praemittit ibi (7. Metaphysica, t. c. 48) : Palam, inquit, quia nullum communiter praedicatorum significat hoc aliquid, sed tale. Sin autem, supple, si significat hoc aliquid, alia quoque multa accidunt, supple, impossibilia, et tertius homo; et hoc est impossibile quod accidit. Et statim addit aliam probationem (t. c. 49) : Amplius, inquit, est, et ita manifestum, scilicet quod dictum est. Impossibile est enim substantiam ex substantiis esse inexsistentibus sic ut actu; duo namque sic (6) actu non sunt unum in actu. Ubi notanda est illa determinatio sic, quia non absolute dicit, inexsistentibus actu, neque duo namque actu, sed utrobique addit sic, ut denotaret modum illum exsistendi actu, de quo praemisit, scilicet ut quoddam hoc aliquid secundum se; quae enim sic s unt duo actu (y), non sunt unum actu. Sed materia et forma non sic sunt duo actu, ut (a) dictum est. "

Haec ille.

Et satis conformiter ad praedicta; quia etiam ipse concederet quod materia et forma sunt duo actu, non propter dualitatem actualitatum, sed propter actualitatem dualitatis. Item, potest dici quod dualitas entitatum non repugnat constituentibus (6) unum per se, sed solum dualitas exsistentiarum. Modo materia et forma, licet habeant distinctas entitates, non tamen duas exsistentias, sed unam. Et haec de quaestione; de qua benedictus Deus. Amen.