ARTICULUS I.

PONUNTUR CONCLUSIONES Quantum ad primum articulum, sit Prima conclusio : Quod Deus non est causa peccati, ut peccatum est. Hanc probat sanctus Thomas, de Malo, q. 3, art. 1, ubi sic : " Causa peccati est aliquis dupliciter : uno modo, quia ipse peccat; alio modo, quia facit alium peccare. Quorum neutrum Deo potest convenire. Quod enim Deus peccare non possit, manifestum est, et ex communi ratione peccati, et ex propria ratione moralis peccati, quod dicitur culpa. Peccatum enim communiter dictum, secundum quod in rebus naturalibus et artificialibus invenitur, ex eo provenit, quod aliquis in agendo non attingit ad finem propter quem agit; quod contingit ex defectu activi principii ; sicut si grammaticus non recte scribat, contingit ex defectu artis, si tamen recte scribere intendat; et quod natura peccet in formatione animalis, sicut contingit in partubus monstruosis, contingit ex defectu activae virtutis in semine. Peccatum vero, secundum quod in moralibus dicitur et habet rationem culpa?, provenit ex eo quod voluntas deficit a debito fine, per hoc quod in 11. - QUAESTIO I. i25 indebitum (a) finem tendit. In Deo autem neque activum principium potest esse deficiens, eo quod ejus potentia est infinita; nec ejus voluntas potest deficere a debito fine, quia ipsa ejus voluntas, quae etiam est ejus natura, est bonitas summa, quae est ultimus finis et prima regula (6) omnium voluntatum ; unde naturaliter ejus voluntas inhaeret summo bono, nec potest abeo deficere; sicut nec alicujus rei appetitus naturalis deficere potest, quin appetat suum bonum naturale. Sic igitur Deus causa peccati esse non potest, eo quod ipse peccet. Similiter etiam non potest esse causa peccati, eo quod alios peccare faciat. Peccatum enim, prout de ipso nunc loquimur, consistit in aversione voluntatis creatae ab ultimo fine. Impossibile est autem quod Deus faciat voluntatem alicujus averti ab ultimo fine, cum ipse-met sit ultimus finis. Quod enim communiter invenitur in omnibus agentibus creatis, oportet quod hoc habeant ex imitatione (y) primi agentis, quod dat omnibus suam similitudinem, secundum quod capere possunt, prout dicit Dionysius, 9. cap. de Divinis Nominibus. Unumquodque autem agens creatum invenitur per suam actionem alia quodammodo ad seipsum trahere, assimilando ea sibi : vel per similitudinem formae, sicut cum calidum calefacit; vel convertendo alia ad finem suum, sicut homo per praeceptum alios movet ad finem quem intendit. Est igitur hoc Deo conveniens, quod omnia ad seipsum convertat; et per consequens, quod nihil avertat a seipso. Ipse autem est summum bonum. Unde non potest esse causa aversionis voluntatis a summo bono; in quo ratio culpa; consistit, prout nunc loquimur de culpa. Impossibile est igitur quod Deus sit causa peccati. "

Haec ille. Ex quibus potest argui dupliciter.

Primo, ad probandum quod Deus non sit causa peccati, hoc modo quod ipse peccet. Arguitur ergo sic : Nullum agens, cujus activum principium est indefectibile, et cujus voluntas a debito fine non potest deviare, est peccabile. Sed Deus est hujusmodi. Igitur est omnino inpeccabilis.

Secundo, arguitur quod Deus non sit causa peccati, hoc modo quod alios faciat peccare, vel facere possit. Et hoc sic : Ille cui est impossibile aliquid avertere a summo bono, non potest alium inducere ad peccatum. Sed Deus est hujusmodi. Igitur, etc. Similia dicit, l 2 , q. 79, art. i.

Secunda conclusio est quod actus peccati producitur effective a Deo. Hanc probat, de Malo, q. 3, art. 2, ubi sic : a Apud antiquos, inquit, circa hoc erat duplex opinio. Quidam enim dixerunt antiquitus, actionem peccati non esse a Deo, attendentes ad ipsam peccati deformitatem, quae a Deo non est. Quidam vero dixerunt actionem peccati a Deo esse, duplici ratione. Primo quidem, ratione communi. Quia, cumipse Deus sit ens per essentiam suam, quia sua essentia est suum esse, oportet quod omne quod quoquomodo est, derivetur ab ipso : nihil enim aliud est, quod sit suum esse, sed omnia dicuntur entia per participationem quamdam ; omne autem quod est tale per participationem, derivatur ab eo quod est per essentiam; sicut omnia ignita derivantur ab eo quod est per essentiam suam ignis. Manifestum est autem quod actio peccati est quoddam ens, et in pi-aedicamento entis positum. Unde necesse est dicere quod sit a Deo. Secundo, idem apparet speciali ratione. Necesse est enim omnes motus causarum secundarum causari a primo movente, sicut omnes motus inferiorum corporum causantur a motu coeli. Deus autem est primum movens, respectu omnium motuum corporalium et spiritualium ; sicut corpus coeleste est principium omnium motuum inferiorum corporum. Unde, cum actus peccati sit quidam motus liberi arbitrii, necesse est dicere quod actus peccati, inquantum est actus, sit a Deo. Sed tamen attendendum est quod motio primi moventis non recipitur uniformiter in omnibus motibus, sed in unoquoque secundum proprium modum ejus. Alio enim modo causatur a motu caeli motus (i) corporum inanimatorum, quae non movent seipsa; et alio modo motus animalium , quae movent seipsa. Rur-sumque (2) : alio modo consequitur ex motu coelesti pullulatio plantae in qua virtus generativa non deficit, sed producit perfectum germen; et alio modo pullulatio plantae cujus virtus generativa et germinativa est debilis, et producit germen inutile. Cum enim aliquid est in debita dispositione ad recipiendum motionem primi moventis, consequitur actio perfecta, secundum intentionem primi moventis; sed si non sit in debita dispositione et aptitudine ad recipiendum motionem primi moventis, sequitur actio imperfecta; et tunc id quod est ibi actionis, reducitur (f) in primum movens sicut in causam; quod autem est ibi de defectu, non reducitur in primum movens sicut in causam, quia talis defectus sequitur in actione, ex hoc quod agens secundum deficit ab ordine primi moventis, ut dictum est : sicut quidquid est de motu in claudicatione, totum est a virtute motiva animalis; sed quidquid est ibi de defectu, non est a virtute motiva, sed a tibia, secundum quod deficit ab aptitudine mobilitatis a virtute motiva. Sic ergo dicendum est quod, cum Deus sit primum principium motionisomnium, quaedam (S)sic moventur ab ipso, quod etiam ipsa seipsa movent, sicut quae habent liberum arbitrium : quae, si fuerint in debita dispositione et ordine debito ad recipiendum motionem qua moventur a Deo, sequuntur bonae actiones, quae totaliter reducuntur in Deum sicut in causam; si autem deficiant a debito ordine, sequitur actio inordinata, quae est actio peccati; et sic id quod est ibi de actione, reducitur in Deum sicut in causam; quod autem est in deordinatione vel deformitate, non habet Deum causam, sed solum liberum arbitrium. Et propter hoc, dicitur quod actio peccati est a Deo, sed peccatum non est a Deo. s

Haec ille. Ex quibus arguitur sic : Omne ens per participationem, derivatur ab ente per essentiam, quod est Deus. Sed omnis actio peccati est ens per participationem. Igitur, etc.

Secundo, sic : Omnis motus est a primo movente, quod est Deus. Sed actus, vel actio peccati, est quidam motus. Igitur, etc. Simile ponit, 4" 2^, q. 79, art. 2; et 2. Sentent., dist. 37, q. 2, art. 2. Et in hoc primus articulus terminatur.