ARTICULUS II.

PONUNTUR OBJECTIONES Sj 1.

Contra quartam conclusionem I. Argumenta Gregorii.

Quantum ad secundum articulum, arguitur contra conclusiones. Et quidem, contra quartam conclusionem arguitur sic. Primo. Quia Augustinus, in Hypomneslicon, responsione tertia (lib. 3, cap. 1), ubi recitat (a) errorem Pelagii, ait : Iterum posse dicunt hominem, per liberum arbitrium, per se sibi sufficientem, implere quod velit. Et post, contra hoc, ait sic : Respondemus, neminem posse per se sibi, id est, per liberum arbitrium sufficere implere quod velit, recte dicimus, nisi protoplastum solum potuisse, cum voluntas liberi arbitrii fuisset (6) sano eidem ante culpam. Et paulo post (cap. 2), probans illud auctoritate Scriptura;, ait : Nam (y) ut calcatius liberum arbitrium cum possibilitatis bono, quo (o) valeret implere quod voluisset, Adam facium intelligas, audi quid dicat Scriptura Sancta in Ecclesiastico libro (cap. 15, v. 14 et seq.). Deus, inquit, ab initio fecit hominem, et reliquit illum in manu consilii sui; adjecit mandata et praecepta, etc. Quid est autem, Reliquit illum in manu consilii sui, nisi, Dimisit illum in potestate arbitrii sui? In manu enim possibilitas intelligitur. Ipsa est prima gratia, qua primus homo stare potuisset, si servare mandata Domini voluisset.

Haec Augustinus.

Ex quibus palet quod Adam, per liberum arbitrium taliter (e) dotatum qualiter habebat ante culpam, scilicet cum bono possibilitatis, seu gratia illius prima, sufficiebat sibi implere quod vellet; caeterorum vero neminem sibi sufficere. Per quod patet eum loqui de sufficientia ad bonum ; nam ad malum alii etiam sufficiunt sibi. Hoc etiam patet ex eo quod dicit, Adam, per liberum arbitrium, cum bono possibilitatis, potuisse stare, si voluisset servare mandata; per quod etiam innuitur quod potuit servare mandata; igitur potuit agere actum moraliter bonum. Si vero sibi sufficiebat ad hoc, igitur non indigebat alio auxilio gratia; speciali; alias caeteri possent dici sufficere sibi etiam ad bonum : quia constat quod ipsi, per liberum arbitrium, cum speciali Dei adjutorio, possunt agere bonum, et implere omnia divina mandata; et tamen Augustinus de caeteris illud negat. Secundo. Aut Adam, per liberum arbitrium, cum adjutorio gratia; addita;, poterat, stante generali influentia Dei, sine alio adjutorio, servare mandalum ; aut non. Si sic, igitur poluit agere actum bonum moraliter. Si non, igitur non servando nun peccavit; quod non est dicendum. Consequentia probatur. Quia non faciens aliquid quod non potuit facere, si impotentia illud faciendi non provenerit ex peccato, nequaquam peccat: nam peccatum quod non est poena peccati, verissime (z) diffinitur ab Augustino, in libro de Duabus Animabus (cap. 11), Peccatum est voluntas retinendi vel consequendi quod justitia vetat, et unde liberum est abstinere; et idem dicit, 1. Retractationum, cap. 15. Primum autem peccatum Adae non fuit poena peccati; nec illa impotentia, si fuisset, provenisset sibi ex peccato. Quare, etc. Hanc rationem satis innuit Augustinus, in de Correptione et Gratia, cap. 11, ubi sic dicit : Si hoc adjutorium angelo vel homini, cum primum facti sunt, defuisset, quoniam non talis natura facta erat, ut sine diviito adjutorio posset manere si vellet, non utique sua culpa cecidissent; adjutorium quippe defuisset, sine quo manere non possent (6), etc.

Haec sunt argumenta Gregorii (dist. 29, q. 1, art. 1, concl. II) volentis quod Adam, in primo statu, indiguit ad bene volendum et agendum gratia habituali, non autem aliqua speciali motione Dei. Tertio arguitur sic per eumdem (ibid.) : Nam Augustinus in de Dono (y) perseverantiae, non multo post principium (cap. 7), dicit quod non inferri in tentationetn, et non discedere a Domino, non est omnino in viribus liberi arbitrii, quales nunc sunt; fuerat (s) autem in homine, antequam caderet. Si autem non discedere a Domino, et nor. inferri in tentationem, fuit omnino in viribus liberi arbitrii hominis, antequam caderet; igitur non indigebat, ad non discedendum, alio speciali auxilio; alioquin non omnino (e), sed aliqualiter tantum et partialiter illud fuisset in viribus ejus. Per vires autem ejus non tantum ipsum liberum arbitrium, sed etiam vim et adjutorium sibi collatum debemus accipere. II. Argumentum cujusdam cum Gregorio concurrentis.

Arguit sic alius contra Gregorium, concurrens cum eo in lectura Sententiarum Parisiis (apud Greg., dist. 29, q. 1, art. 2, contra concl. 1) : Homo, post peccatum Adae, et in statu natura; corruptae, potest habere rectam et perfectam cognitionem, et rectam et perfectam volitionem, circa agibilia, sine aliquo speciali Dei auxilio. Igitur et ante peccatum, et in statu naturae integra:. Consequentia nota est. Antecedens probatur quoad utramque partem. Et primo, quod possit habere rectam et perfectam cognitionem de agendis :

Primo sic : Aut homo, ex suis naturalibus, sola Dei generali (a) influentia concurrente, potest cognoscere Deum esse summe honorandum; aut non, sed ultra hoc requiritur aliud auxilium Dei speciale. Si detur primum, habetur propositum ; quia illud est quoddam morale bonum. Si secundum, sequitur quod homo, in suis solis naturalibus constitutus, et concurrente Dei influentia generali, de hoc bono morali quod est Deum esse summe honorandum, habebit ignorantiam invincibilem. Et ultra, sequitur quod omissio hujus actus, scilicet non honorare Deum summe, non imputabitur sibi quoad poenam, vel culpam; cum, secundum omnes doctores, non imputentur quaecumque ex ignorantia invincibili simpliciter committuntur. Sed utrumque istorum videtur esse falsum, et contra Apostolum, Roman. 1, ubi dicitur quod Gentiles habuerunt notitiam hujus quod Deus est summe honorandus (v. 19) : Quia quod notum, est Dei, manifestum est in illis; et quod hujusmodi actus imputentur ad poenam, patet per illud quod habetur ibidem (v. 18) : Revelatur enim ira Dei de coelo, super omnem impietatem et injustitiam hominum eorum, qui veritatem Dei in injustitia detinent; et quoad culpam (v. 20) : Ita ut sint inexcusabiles ; et statim causam subdit (v. 21) : Quia, cum cognovissent Deum, non sicut Deum glorificaverunt, etc.

Secundo probatur illa eadem pars antecedentis. Si homo, exsuis naturalibus, sola Dei generali influentia concurrente, non potest cognoscere quid sit agendum, etc, ex se non habebit unde sit consiliativus, vel esse possit. Patet consequentia, cum consilium non sit de his quae non possunt cognosci. Sed consequens est contra Sacram Scripturam, Ecclesiastici 15 (v. 14) : Reliquit eum in manu consilii sui.

Tertio ad idem. Aut Samaritanus videns illum hominem semivivum relictum, potuit cognoscere, ex solis naturalibus, cum sola Dei influentia generali, quid circa illum erat agendum moraliter; et habetur propositum. Aut non potuit; et tunc sequitur quod natura hujus hominis est pejor in ordine ad suae naturae consortem, quam natura porci: quia audiens alium porcum torqueri, statim insilit in tortorem. Et hoc videtur multum favere errori Manichaeorum dicentium naturam simpliciter malam. Et sic patet prima pars antecedentis. Secunda vero pars antecedentis principalis probatur (apud Gregor., ibidem, contra concl. 2) : -Primo sic. Habita, in praesenti statu, notitia quod Deus est super omnia diligendus : aut homo, ex suis naturalibus, cum sola Dei influentia generali, potest elicere circa Deum actum dilectionis bonae (6) morata) generali. - Om. Pr. (6) bonae. - bonum Pr. liter; aut non. Si sic, habetur propositum. Si non, sequitur quod actus dilectionis bonae moraliter, elicitus circa Deum, est supra facultatem humanae naturae; quod est contra auctoritatem Scriptura; Sacrae, Deuter. 30, dicentis (v. 11) : Mandatum quod praecepi tibi hodie, non supra te est, neque procul positum ; (v. 14) sed juxta te est sermo in ore tuo, et in corde tuo, ut facias. Ex qua auctoritate videtur quod diligere Deum non est supra facultatem nostram; immo est connaturale : quia non minus est connaturale homini Deum diligere, quam Deum amandum cognoscere, vel de Deo amando verbum cordis vel oris formare; sed connaturale est homini Deum amandum super omnia cognoscere, et de Deo sic cognito verbum cordis et oris formare; igitur.

Secundo sic : Aut, habita sufficienti notitia quod Deus est summe amandus, voluntas ex suis naturalibus eliciet actum amandi bonum moraliter, et habetur propositum; aut malum; et tunc, contra : quia, pro omni tempore quo exercitium alicujus actus est malum moraliter et culpabiliter, omissio illius actus est bona moraliter atque laudabiliter; sed, secundum te, pro omni tempore quo homo stat sub sola generali influentia Dei, exercitium divinae dilectionis est malum moraliter et culpabiliter; ergo, pro illo tempore, omissio illius actus est bona moraliter. Hoc autem patet esse falsum; quia, secundum Apostolum, culpabile fuit philosophis quod omiserunt glorificare, et per consequens amare Deum.

Tertio sic : Aut, habita sufficienti notitia de bono et malo moraliter eligendo vel respuendo, voluntas, pro praesenti statu, cum sola generali influentia Dei, est indifferens ad utrumque ; et habetur propositum ; aut non; et hoc est contra Sacram Scripturam dicentem : Ante hominem vita et mors, bonum et malum, ad quodcumque voluerit convertet manum suam, Ecclesiastici 15 (v. 18). Item, si non sit indifferens ad utrumque, sed determinata ad alterum : aut est determinata ad malum actum, et hoc est propinquum errori Mani-chaei; aut est determinata ad bonum actum, et tunc est propinquum errori Joviniani. Ex quo videtur quod, cum circa naturam hominis, pro praesenti statu, sint praedicti duo errores oppositi (nam Mani-chaeus posuit quod natura humana non poterat facere bonum, Jovinianus vero quod non poterat facere malum), isti ambo errores vitari non possunt, nisi ponendo medium, scilicet quod natura humana ex suis naturalibus potest facere bonum et malum. Et istum modum tenet Ecclesia, et sanctus Thomas, in Secundo, et in Quaestionibus disputatis.

III. Aliud argumentum.

Ultimo principaliter potest sic argui : Aut ad faciendum actum moraliter bonum, necessario requiritur infinita potentia; aut solum finita. Non est dicendum quod infinita ; cum talis actus non sit infinitus, nec infinitae perfectionis, nec ullam infinitatem habeat. Si requiritur solum finita, igitur tantum poterit vigorari liberum arbitrium hominis per aliqua dona superaddita, vel per intensionem naturalium potentiarum animae vel angeli, quod poterit in talem actum, sine speciali Dei adjutorio, cum sola Dei influentia generali. Et talis vigoris videtur fuisse liberum arbitrium hominis in statu innocentiae. Et in hoc secundus articulus terminatur.