ARTICULUS I.

PONITUR OPINIO SANCTI THOMAE PER CONCLUSIONES Quantum ad primum articulum, sit Prima conclusio : Quod nullus angelus est compositus ex materia et forma, proprie loquendo de materia et forma. Hoc autem ponit sanctus Thomas, 1 p., q. 50, art. 2, ubi sic dicit : " Impossibile est quod substantia intellectualis habeat qualemcumque materiam. Operatio enim cujuslibet rei est secundum modum substantia ejus. Intelligere autem est operatio penitus immateriatis. Quod ex ejus objecto apparet; a quo actus quilibet recipit speciem et rationem. Sic enim unumquodque intelligitur in quantum a materia abstrahitur; quia forinae in materia sunt formae individuales, quas intellectus non apprehendit, secundum quod hujusmodi. Umie relinquitur quod omnis substantia intellectualis est omnino immateriatis. "

Haec ille. Eamdem rationem tangit, 2. Saltent., dist. 3, q. 1, art. 1. Item, in de Spiritualibus creaturis, q. 1 (art.l), ubi sic dicit : a Quidam asserunt substantiam spiritualem esse compositam ex materia et forma. Quidam vero hoc negant. Unde, ad veritatis inquisitionem, ne in ambiguo procedamus, considerandum est quid nomine rnateriae significetur. Manifestum est enim quod, cum (a; potentia et actus dividant ens, et cum quodlibet genus per actum et polentiam dividatur, illud communiter materia prima nominatur, quod est, in genere substantia;, ut potentia quaedam intellecta prater omnem speciem et formam , et praeter privationem; quae est susceptiva tamen et formarum et privationum; ut patet per Augustinum, 12. Confessionum (cap. 8), et primo Super Gen. ad litteram (cap. 6 et 7); et per Philosophum, 7. Metaphysicae (t. c. 8). Sic autem accepta materia, quae est propria ejus acceptio et communis, impossibile est quod materia sit in spiritualibus substantiis. Licet enim in uno et eodem, quod quandoque est actu, quandoque est potentia, prius tempore sit potentia quam actus; tamen actus naturaliter prior est potentia. Illud autem quod est prius, non dependet a posteriori, sed econtra. Et ideo invenitur aliquis primus actus absque omni potentia; tamen (6) nunquam invenitur, in rerum natura, potentia quae non sit perfecta per aliquem actum ; et propter hoc, semper in materia est aliqua forma. A primo autem actu perfecto simpliciter, qui habet in se omnem plenitudinem perfectionis, causatur esse actu in omnibus; sed tamen secundum quemdam ordinem. Nullus enim actus creatus habet omnis perfectionis plenitudinem. Sed, respectu primi actus, omnis actus creatus est imperfectus. Quanto tamen aliquis actus est perfectior, tanto est Deo propinquior. Inter omnes autem creaturas, Deo maxime appropinquant substantiae spirituales, ut patet per Dionysium, cap. 4. Coelestis Hierarchiae. Unde maxime accedunt ad perfectionem primi actus, cum (y) comparantur ad inferiores creaturas, sicut perfectum ad imperfectum, et sicut actus ad potentiam. Nullo modo ergo haec ratio ordinis rerum habet, quod substantia; spirituales ad esse suum requirant materiam primam, quae est incompletis-sima inter omnia entia; sed sunt longe supra totam materiam et omnia materialia elevatae. Hoc etiam maxime apparet, si quis propriam operationem substantiarum spiritualium consideret. Omnes enim spirituales substantia?, intellectuales sunt. Talis enim est uniuscujusque rei potentia, qualis reperitur perfectio ejus; nam proprius actus propriam potentiam requirit. Perfectio autem cujuslibet substantia; intellectualis, in quantum hujusmodi, est intelligibile, prout est in intellectu (5). Talem igitur potentiam oportet in substantiis spiritualibus requiei cum. - Om. Pr. (6) tamen. - cum Pr. (f) cum. - famen Pr. (J) in intellectu. - intellectus Pr. rere, quae sit proportionata formrc intelligibili. Hujusmodi autem non est potentia materiae primae. Nam materia prima recipit formam, contrahendo ipsam ad esse individuale. Forma vero intelligibilis est in intellectu absque hujusmodi contractione. Sic enim intelligit intellectus unumquodque intelligibile, secundum quod forma ejus in eo est. Intelligit autem intellectus intelligibile praecise secundum naturam communem et universalem. Et sic forma intelligibilis est in intellectu, secundum rationem suae communitatis. Non est ergo substantia intellectualis receptiva formae, ex ratione primae materiae; sed magis per oppositam quamdam rationem. Unde manifestum est quod in substantiis spiritualibus, illa prima materia quae de se omni specie caret, ejus pars esse non potest. " Si tamen quaecumque duo se habent ad invicem ut potentia et actus (a), nominentur materia et forma, nihil obstat dicere, ut non fiat vis in verbis, quod in substantiis spiritualibus est materia et forma. Oportet enim, in substantia spirituali creata, esse duo, quorum unum comparatur ad alterum, ut potentia ad actum. Quod sic patet. Manifestum est enim quod primum ens, quod est Deus, est actus infinitus; utpote habens in se totam essendi plenitudinem, non contractam ad aliquam naturam generis vel speciei. Unde oportet quod ipsum esse ejus non sit esse (6) quasi inditum alteri naturae, quae non sit suum esse ; quia sic finiretur ad illam naturam. Unde dicimus quod Deus est ipsum suum esse. Hoc autem non potest dici de aliquo alio. Sicut enim impossibile est intelligere quod sint plures albedines separatae, sed, si esset albedo separata ab omni subjecto et recipiente, esset una tantum; ita impossibile est quod sit esse subsistens, nisi unum tantum. Omne igitur quod est post primum ens, cum non sit suum esse, habet esse in aliquo receptum (y), per quod (8) ipsum esse contrahitur. Et sic in quolibet creato, aliud est natura rei quae participat esse, et aliud ipsum esse participatum (e). Et cum quaelibet res participet, per assimilationem, primum actum, in quantum habet esse, necesse est quod esse quod participatur in unoquoque, comparetur ad naturam participantem ipsum, sicut actus ad potentiam. In natura igitur rerum corporearum, materia non per se participat ipsum esse, sed per formam; forma enim adveniens materiae facit ipsam esse actu, sicut anima adveniens corpori. Unde in rebus compositis est considerare duplicem actum et duplicem potentiam. Nam, primo quidem, materia est Ait potentia, respectu formae; et forma est actus ejus. Et iterum, natura constituta ex materia et forma est ut potenti et. - Ad. Vr.

tia, respectu ipsius esse, in quantum est susceptiva ejus. Remoto igitur fundamento materiae, si remaneat aliqua forma determinatae naturae, per se subsistens, non (a) in materia, adhuc comparabitur ad suum esse, ut potentia ad actum. Non dico autem ut potentia separabilis ab actu, sed (S) quam semper suus actus concomitetur. Et hoc modo natura spiritualis substantiae, quae non est composita ex materia et forma, est ut potentia, respectu sui esse; et sic in substantia spirituali est compositio potentiae et actus; et per consequens formae et materiae; si tamen omnis potentia nominetur materia, et omnis actus nominetur forma (y). Sed tamen hoc non est proprie dictum, secundum communem usum hominum. "

Haec ille.

Multas autem alias rationes ponit ibidem ad eamdem conclusionem, quas, gratia brevitatis, omitto. Item, eamdem conclusionem cum eadem probatione ponit, 2. lib. Contra Gentiles, c. 49 et seq. Item, 9. Quodlibeto, art. 6. Ex praedictis potest formari talis ratio, pro conclusione. Nulla substantia primo et per se intellectualis, seu intelligentia, habet materiam partem sui. Sed quaelibet substantia separata, seu quaelibet intelligentia, et quilibet angelus, est hujusmodi. Igitur, etc. Secunda conclusio est talis : Quod in substantiis materialibus et corporeis, principium indi-viduationis est materia, uno modo; et quantitas, alio modo. Hanc conclusionem probat beatus Thomas, 3 p., q. 77, art. 2, ubi sic dicit : " De ratione individui est quod non possit in pluribus esse. Quod contingit dupliciter. Uno modo, quia non est natum esse in aliquo : et hoc modo formae immateriales per se subsistentes sunt; sic et per seipsas sunt individuae. Alio modo, ex eo quod forma substantialis vel accidentalis, est quidem nata in aliquo esse, non tamen in pluribus; sicut haec albedo, quae est in hoc corpore. Quantum igitur ad primum, materia est iridi-viduationis principium omnibus formis inhaerentibus : quia, cum hujusmodi formae, quantum est de se, natae sint in aliquo esse, sicut in subjecto, ex quo aliqua earum recipitur in materia, quae non est in alio, ideo (y) nec ipsa forma sic exsistens, potest in alio esse. Quantum autem ad secundum (S), dicendum est quod individuationis principium est quantitas dimensiva. Ex hoc enim aliquid natum est in uno solo esse, quia illud est in se indivisum et divisum ab omnibus aliis. Divisio autem accidit (a) substantiae, ratione quantitatis, ut dicitur, 1. Physicorum (t. c. 15). Et ideo ipsa quantitas dimensiva est quoddam individuationis principium formis, in quantum scilicet diversae formae numero, sunt in diversis partibus materiae. "

Haec ille. Consimile dicit, 4. Sentent., dist. 12, q. 1, art. 1, q 3, ad 3 : " De ratione, inquit, individui sunt duo, scilicet : quod sit ens actu, in se vel in alio; et quod sit divisum ab aliis quae sunt et possunt esse in eadem specie, in se indivisum exsistens. Et ideo, primum individuationis principium est materia, qua acquiritur esse actu cuilibet tali formae, sive substantiali , sive accidentali; et secundarium principium individuationis (6) est dimensio, quia ex ipsa materia habet quod dividatur (y). Unde in carentibus dimensione, impossibile est esse aliam divisionem nisi per formam, quae facit diversitatem speciei. Et propter hoc in angelis sunt tot species quot individua; quia, cum sint formae sive quidditates subsistentes, ex seipsis habent esse in actu, et distinctionem; et ideo non indigent ad individuatio-neni materia, neque dimensione. "

Haec ille. Item, in quodam tractatu, qui intitulatur de Principio individuationis, et incipit : Quoniam duae sunt potentiae, etc, sic dicit : " Sciendum, inquit, est quod individuum apud nos in duobus consistit. Est enim individuum, in sensibilibus, ipsum ultimum in genere substantioe, quod de nullo alio praedicatur; immo, ipsum est prima substantia, secundum Philosophum, et primum fundamentum omnium aliorum. Natura enim formae materialis, cum ipsa non possit esse hoc aliquid completum in specie, cujus solum est esse incommunicabile multis, potest communicari, quantum est de sua ratione; incommunicabile enim est solum de ratione suppositi quod est hoc aliquid completum in specie, quod tali formae non convenit, ut dictum est; ideo, quantum est de ratione sua, communicabilis est, ut dictum est. Communicatio autem sua est per hoc quod recipitur in aliis ; ideo, quantum est de natura sua, in multis recipi potest simul, et recipitur secundum unam rationem, cum una sit ratio speciei in omnihus individuis. Sed quia ipsa esse non habet, ut dictum est, quia esse solum est suppositi, suppositum autem est incommunicabile; ideo ipsa forma materialis diversificatur secundum esse ad (S) multa incommunicabilia, manens una secundum rationem multis communicatam. Sua autem receptio est in materia, quia ipsa materialis est. Ex quo patet quod de natura sua relinquitur sibi unitas rationis in communitate sua, et quod redditur incommunicabilis per receptionem suam in materia. Ex hoc enim quod recipitur in materia, efficitur individuum, quod est incommunicabile, et primum fundamentum in genere substantia , ut completum subjectum aliorum de se praedicabilium ; in via autem generationis, semper incompletum est prius completo. Illud ergo quod est subjectum primum omnino in via generationis, et incompletum, quod de nullo illius generis praedicatur, materia scilicet, necessario est primum principium esse incommunicabilis, quod est proprium individui. Aliud est, in quo salvatur natura individui apud nos, determinatio ejus ad certas videlicet particulas vel differentias temporis et loci, quia proprium est sibi esse hic et nunc. Et haec determinatio debetur sibi ratione quantitatis determinatae. Ideo materia sub quantitate determinata, dicitur proprium principium individuationis. Materia enim sola est primum principium individuationis, quoad illud in quo salvatur ratio primi in genere substantiae; quod tamen impossibile est sine corpore et quantitate reperire. Quantitas autem terminata, dicitur principium individuationis, non quod aliquo modo causet ( i) subjectum suum, quod est prima substantia, sed (6) eam inseparabiliter concomitatur, et determinat eam ad hic et nunc. Illud ergo quod cadit sub ratione particulari, est hoc aliquid per naturam materiae ; quod autem cadit sub sensu exteriori, est per quantitatem. Sed huic objici potest quod materia de natura sua communis est, sicut et forma, cum possit una sub pluribus formis esse. Unde et sua communitas videtur impedire eam, ne sit individuationis principium. Sed sciendum est quod impossihile est formam uniri materiae, quin sit particularis, et quin sequatur quantitas determinata : per quem modum materia non est ultra communicabilis alicui alteri formae; quia haec quantitas cum alia forma reperiri non potest cum eadem determinatione. Ideo materia non e?t com-municabilissecundum eamdem rationem sicut forma. Ratio enim materiae sub aliqua forma, alia est a ratione sua sub alia forma : quia ratio sua certificatur per determinationem quantitatis, quae in diversa proportione et dimensione (y) requiritur ad diversas formas. Esse tamen materiae non diversificatur sub diversis formis, sicut sua ratio. Ratio enim materiae non est una et communis, sicut sua essentia est. Ratio enim formae in diversis materiis est una, licet secundum esse sit diversa. Et ideo communitas secundum essentiam, quae est (S) ipsius materiae, o o UlilU II. SEi" et non secundum eamdem rationem, non impedit materiam esse principium individuationis. Et advertendum est quod accidentia non individualiter per materiam primani. Sed per subjectum proprium, quod est ens adu, individualiter; sicut et (a) forinae substantiales per materiam primam, quae est earum subjectum. "

Haec ille. Item, in 1 p., q. 3, art. 3, sic dicit : " Sciendum est quod in rebus compositis ex materia et forma, necesse est quod differant natura vel essentia, et suppositum. Quia essentia vel natura comprehendit in se, illa tantum quae cadunt in difinitione speciei; sicut Immanitas comprehendit in se, ea quae cadunt in diflinitione bominis; his enim homo est homo, et hoc significat humanitas, scilicet hoc quo homo est homo. Sed maleria individualis (o) cum accidentibus omnibus individualibus eam, ipsa non cadit in diffinitione speciei. Non enim in diflinitione hominis cadunt haec ossa, et h;e carnes, aut albedo, vel nigredo, vel aliquid hujusmodi. Unde liae carnes, et luce ossa, et accidentia designantia hanc materiam, non concluduntur in humanitate. Et tamen in eo qui est homo concluduntur. Unde illud quod est homo, habet in se aliquid quod non habet humanitas. Et propter hoc non totaliter idem est homo et humanitas; sed humanitas significatur ut pars formalis hominis, quia principia diffinientia (y) se habent formaliter respectu materiae individualis. In his igitur quae non sunt composita ex materia et forma, in quibus individuato non est per materiam hanc individualem, sed ipsae formae per se indivi-duantiir, oportet quod ipse formae sint supposita subsistentia; unde in eis non differt suppositum et natura. "

Haec ille. Item, q. 11, art. 3, sic dicit: " Illud unde aliquod singulare est hoc aliquid, nullo modo est multis communicabile; id enim unde Socrates est homo, multis convenire potest, sed illud unde est hic homo, non potest convenire, nisi uni tantum. Si igitur Socrates per id esset homo, per quod est hic homo, sicut non possunt esse plures Socrates, ita non possent esse plures homines. Hoc autem convenit Deo; nam ipse Deus est sua natura. Si igitur idem est Deus, et hic Dens, impossibile est igiter esse plures Deos, etc. "

Haec ille.

Idem ponit, q. 13, ari. 0, ut post dicetur. - Item, 3 p., q. 2, art. 2. Verumtamen, 1 p., q. 29, art. 1,dicit sic : a Licet (5) universale et particulare inveniantur in omnibus generibus, tamen speciali quodam modo inveniuntur in genere substantia ; substantia enim individuatur per seipsam; sed accidentia individuantur per subjectum, quod est substantia; dicitur enim haec albedo, in quantum est in isto subjecto. "

Sed hoc non contradicit eis quae prius allegata sunt. Quod patet. Nam, in secundo articulo ejusdem quaestionis, in responsione ad 3"", dicit sic : a Hypostasis et persona addunt, super rationem essentiae, principia individualia; nec sunt idem cum essentia, in compositis ex materia et forma, ut supra dictum est, cum de simplicitate divina ageretur. " Item, advertendum est quod alia contradictio videturesse in verbis ejus. Quia in tractatu de Principio individuationis, dicit quantitatem terminatam, esse principium individuationis; sed inscripto super Boethum, de Trinitate, dicit oppositum, scilicet quod quantitas interminata, est hujusmodi principium, et non quantitas determinata.

. Sed illa duo, bene intellecta, non contradicunt. Quia quantitas interminata, est principium individuationis, quantum ad hoc quod est reddere materiam divisibilem in partes diversas, et receptibilem diversarum formarum unius speciei; ut sit principium plurificationis individuorum sub eadem specie, potius quam constitutionis individui in esse incommunicabili et in esse individui. Sed quantitas terminata, ad quam sequitur secundum esse unitas quae est principium quantitatis discretae, est principium individuationis, quantum ad hoc quod reddit materiam incommunicabilem pluribus formis, secundum idem esse et secundum eamdem unitatem de genere quantitatis : quia unitas materiae sub una forma substantiali, incommunicabilis est multis; quia semper est alia sub alia forma. Vel potest dici quod in illo tractatu super Boetium, et in scriptis Sententiarum, et multis aliis locis, secutus est opinionem Commentatoris, de dimensionibus interminatis. Sed in Summa, et aliis ultimis Opusculis, negantur tales dimensiones, potissime quantum ad hoc quod Commentator ponit eas praecedere formam substantialem in materia, et stare simul cum diversis formis substantialibus, nec unquam separari a materia. Et de hoc erit specialis quaestio, in hoc secundo. Ideo istam viam ultimam teneo, pro prasenti, scilicet : quod materia sub quantitate terminata, est principium individuationis; et non dimensio interminata, in sensu Commentatoris; licet in aliquo sensu, postea dando, concedi possit quod dimensiones interminatae individuant. Ex predictis potest formari talis ratio. Illud verissime (a) est principium individuationis formarum et naturarum, per quod forma vel natura est vere et proprie individua, et incommunicabilis, et indivisa in se et divisa ab aliis quae sunt vel esse possunt in eadem specie. Sed materia et quantitas sunt hujusmodi, respectu formarum materialium, vel materiam informantium. Igitur, etc. Major et minor patent ex praedictis. Tertia conclusio est haec : Quod individuatio aliter convenit angelo quam homini. Hanc ponit beatus Thomas, 2. Sentent., dist. 3, q. 1, art. 2, ubi sic : " Personalitas est in angelo; alio tamen modo quam in homine. Quod patet, si tria quae sunt de ratione personae, considerentur, scilicet : subsistere, ratiocinari, individuum esse. Subsistit enim homo, in partibus suis, ex quibus componitur; sed angelus, in sua simplici natura, nullo indigens partium vel materiae fundamento. Ratiocinatur autem homo, discurrendo et inquirendo, lumine intellectuali per continuum et tempus (a) obumbrato, ex hoc quod cognitionem a sensu et imaginatione accipit; quia, secundum quod dicit Isaac, in libro de Diffinitionibus, ratio oritur in umbra intelligentiae. Sed angelus lumen intellectuale purum et impermixtum (6) participat; unde et sine inquisitione difformiter intelligit, secundum Dionysium. Similiter, incommunicabilitas est in homine, ex hoc quod natura sua, recepta in materiae fundamento, per materiam determinatur. Sed in angelo, in se vel ex se determinata est, ex hoc quod in aliquo sicut forma determinabilis recipi non potest, et ex hoc ipso satis incommunicabilis est (y), et non per determinationem recipientis; sicut et divinum esse est proprium et determinatum, non per additionem alicujus contrahentis, sed per negationem omnis addibilitatis; unde dicitur in libro de Causis, quod individuatio sua est bonitas pura. Quare patet quod multo nobilior est personalitas in angelo, quam in homine, sicut et caetera qua? eis conveniunt, secundum Dionysium. "

Haec ille(3). Item, postea, in responsione primi argumenti, sic dicit : " Forma participabilis non individuatur nisi per materiam, in qua accipit esse determinatum. Sed forma quae non est receptibilis, non indiget materia determinante; sed in sua natura determinatur ad esse, quod sibi, non ad materiam dependens, acquiritur. "

Haec ille. Item, eamdem conclusionem ponit in 1 p., q. 13, art. 9, ubi sic dicit : " Ad sciendum quae nomina sunt proprie communicabilia, considerandum est quod omnis forma in supposito singulari exsistens, per quod individuatur, communis est multis secundum rem, vel saltem secundum rationem : sicut natura humana communis est multis secundum reni et secundum rationem; natura (e) autem solis non est communis secundum rem, sed secundum rationem tantum; potest enim natura solis intelligi ut in pluribus suppositis exsistens. Et hoc ideo, quia intellectus intelligit naturam cujuslibet speciei per (6) Haec ille. - Hoc idem Pr, abstractionem a materia singulari. Unde esse in supposito singulari uno vel pluribus, est praeter intellectum naturae speciei. Unde, servato intellectu naturai speciei, intelligi potest ut in pluribus exsistens. Sed singulare, ex hoc ipso quod est singulare, est divisum ab omnibus aliis. Unde omne nomen impositum ad significandum singulare aliquod, est incommunicabile re et ratione; non enim potest in apprehensione cadere pluralitas hujus individui. Unde nullum nomen significans aliquod individuum, est communicabile multis proprie, sed secundum similitudinem tantum; sicut aliquis metaphorice potest dici Achilles, in quantum habet aliquid de proprietatibus Achillis, scilicet fortitudinem. Formae vero quae non individuantur per aliquod suppositum, sed per seipsas, quia sicilicet sunt forma? subsistentes, si intelligerentur secundum quod in seipsis sunt, non possent communicari nec re, nec ratione, sed forte per similitudinem tantum, sicut dictum est de individuis. Sed quia formas simplices per se subsistentes non possumus intelligere secundum quod sunt, sed intelligimus eas in modum rerum compositarum habentium formas in materiis, ideo imponimus eis nomina concreta significantia naturam in aliquo supposito, etc. " Item, per predictam probationem (ot) secunda; conclusionis patet istam conclusionem esse de mente sancti Thomae. Et potest formari talis ratio pro conclusione. Natura cui competit incommunicabilitas per seipsam, non indiget inrJividuativo extrinseco. Sed quaelibet forma vel natura angelica est hujusmodi. Ergo. Major et minor patent ex praedictis. Quarta conclusio est quod angelus non solum sic est iiiiiuaterialis quod non est ex maleria et forma compositus, verum diam quia non est informativus materia , nec pnlrsl uniri materia? sicut forma. Istam ponit sanctus Thomas, 2. Sentent., dist. 3, q. 1, art. 6, ubi sic dicit : a Diversimode assignantur differentiae angeli et ipsius animae. Nec mirum. Quia differentia: essentiales, quae ignotae et innominatae sunt, secundum Philosophum, 7. Metaphysica: (t. c. 43), designantur differentiis accidentalibus, quae ex essentialibus causantur, sicut causa designatur per suum effectum ; sicut calidum ei frigidum assignantur differentiae ignis et aquae. Unde possunt plures differentiae pro specificis assignari, secundum plures proprietates rerum specie differentium, ex essentialibus differentiis causatas; quarum (amen (G) illae melius assignantur quae priores sunt, quasi essentialibus differentiis propinquiores. Cum igitur substantiarum simplicium differentia sit in specie secundum gradum potentialitatis in eis, ex hoc anima rationalis ab angelis differt, quod ultimum gradum in substantiis spiritualibus tenet; sicut materia prima in rebus sensibilibus, ut dicit Commentator, in 3. de Anima (comm. 5). Unde, ([ilia plurimum de potentialitate habet, suum esse est adeo propinquum rebus materialibus, ut possit corpus materiale illud participare, dum anima corpori unitur ad unum esse. Et ideo sequuntur differentiae inter animam et angelum, scilicet unibile et non unibile, ex diverso gradu potentialitatis. "

Hice ille. Consimile ponit, 1 p., q. 51, ubi ponit tres conclusiones. Prima est, quod angeli non habent corpora naturaliter sibi unita. Secunda est, quod angeli quandoque assumunt voluntarie (i) corpora. Tertia est, quod in corporibus assumptis nullum opus vitae exercere possunt. Primani autem conclusionem sic probat, in art. 1 : " Quod, inquit, accidit alicui naturae, non invenitur universaliter in illa natura; sicut habere alas, quia non est de ratione animalis, non convenit omni animali. Cum ergo intelligere non sit actus corporis, nec alicujus virtutis corporea:, habere corpus unitum non est de ratione substantiae intellectualis, in quantum hujusmodi, sed accidit alicui substantia?, intellectuali propter aliquid aliud ; sicut animae humanae competit uniri corpori, quia est imperfecta, et in potentia exsistens in genere substantiarum intellectualium, non habens in sui natura plenitudinem scientia;, sed acquirens eam per sensus corporeos a sensibilibus rebus. In quocumque autem genere invenitur aliquid imperfectum, oportet praeexsistere aliquod perfectum in genere illo. Sunt igitur aliquae substans tiae intellectuales perfectae in natura intellectuali, non indigentes acquirere scientiam a sensibilibus rebus. Non ergo omnes intellectuales substantiae sunt unitae corporibus, sed aliquae sunt a corporibus separatae, et has dicimus angelos. "

Haec ille. Et sciendum quod intendit probare, non solum quod angeli non sunt naturaliter uniti corporibus, immo quod nec sunt naturaliter unibiles materiae corporeae. Quod patet. Quia, in solutione tertii argumenti, sic dicit : 4 Vivificare effective, simpliciter perfectionis est; unde et Deo convenit, secundum illud, i.Regum (cap. 2, v. (3): Dominus mortificat et vivificat. Sed vivificare formaliter, est substantiae quae est pare alicujus naturae, et non habentis in se integram naturam speciei. Unde substantia intellectualis quae non est unita corpori, est perfectior quam ea quae est corpori unita. " - Haec ille. -Idem ponit, 2. Contra Gentiles, c. 91. - Item, in quaestionibus de Spiritualibus creaturis, q. 1, (art. 2), sic dicit: " Quanto aliqua forma est perfectior, tanto magis supergreditur materiam corporalem. Quod patet inducenti in diversis formarum ordinibus. Forma enim elementi non habet aliquam operationem, nisi quae fit per qualitates activas et passivas, quae sunt dispositiones materiae corporalis. Forma autem corporis mineralis habet aliquam Operationem excedentem qualitates activas et passivas, quae consequitur speciem ex influentia corporis coelestis, ut quod magnes attrahit ferrum, et quod sapphirus curat apostema. Ulterius autem anima vegetabilis habet operationem, cui quidem deserviunt qualitates activae et passivae organizata?., sed tamen, supra posse hujus qualitatis, ipsa effectum proprium sortitur, nutriendo, augendo usque ad determinatum terminum, et alia hujusmodi opera complendo. Anima autem sensitiva habet, ulterius, operationem, ad quam nullo modo se extendunt qualitates activae et passiva?, nisi quatenus exiguntur ad compositionem organi, per quod talis operatio exercetur, ut est videre, audire, appetere, et hujusmodi. Perfectissima autem formarum, id est, anima humana, quae est finis omnium formarum naturalium, habet operationem sic excedentem materiam corporalem, quod non sit per organum corporale, scilicet intelligere. Et quia esse rei proportionatur ejus operationi, cum unumquodque operetur secundum quod est ens, oportet quod esse anima? humanae superexcedat materiam corporalem, et quod non totaliter sit comprehensum ab ea, sed tamen aliquo modo attingatur ab ea. In quantum igitur supergreditur esse materiae corporalis, potens per se subsistere et operari, anima humana est substantia spiritualis. In quantum vero attingitur a materia, et esse suum communicat illi, est forma corporis. Forma autem attingitur a materia corporali, ea ratione, quia semper supremum infimi ordinis attingit infimum supremi, ut patet per Dionysium, 1 cap. de Divinis nominibus. Et ideo anima humana, quae est infima in ordine substantiarum spiritualium, esse suum communicare potest corpori humano, quod est dignissimum, ut fiat ex anima et corpore unum, sicut ex forma et materia. Si vero substantia spiritualis esset composita ex materia et forma, impossibile esset quod esset forma corporis ; quia de ratione materiae est quod non sit in alio, sed ipsa sit primum subjectum. "

Haec ille. Ex quibus potest formari talis ratio, pro conclusione. Nulla substantia habens in se integram naturam suae speciei, potest esse naturaliter informativa materiae. Sed quilibet angelus est hujusmodi. Igitur, etc. Item. Nulla forma supergrediens totum ordinem materiae corporalis, potest esse naturaliter informativa materiae. Sed quilibet angelus est talis forma. Igitur, etc. Item. Remota causa, removetur effectus. Sed in angelis non est reperibilis causa unibilitatis ad materiam et ad corpus, scilicet imperfectio , et indigentia acquirendi scientiam per organa materialia. Ergo in eis non est naturalis unibilitas ad materiam, nec ad corpus. Quinta conclusio est quod nulla species angelica est de se multiplicabilis in plura individua. Hanc ponit beatus Thomas, in dicto tractatu de Spiritualibus creaturis, q. 1 (art. 8), ubi sic dicit: " Quidam dixerunt quod omnes spirituales substantia; sunt unius speciei. Alii vero, quod omnes angeli unius hierarchiae, vel unius ordinis. Alii autem, quod omnes angeli ad invicem differunt specie ; quod et mihi videtu] , propter tres rationes.

Prima sumitur ex conditione substantiae eorum. Necesse enim est dicere quod vel sint formae simplices, subsistentes absque materia, ut supra dictum est, vel sint formae compositae ex materia et forma. Si autem angelus est forma simplex, abstracta a materia, impossibile est etiam fingere plures angelos unius speciei. Quia quoecumque forma, quantumcumque materialis et infima, si ponatur abstracta, vel secundum esse, vel secundum intellectum, non remanet nisi una in specie una. Intelligatur enim albedo absque omni subjecto subsistens; et non erit possibile ponere plures albedines, cum videamus quod haec albedo non differt ab illa, nisi per hoc quod est in hoc vel in illo subjecto; et similiter, si esset humanitas abstracta, non esset nisi una tantum. Si vero angelus sit substantia ex materia et forma composita, necesse est dicere quod materiae diversorum angelorum sint aliquo modo distinctae. Distinctio autem materia; a materia non invenitur nisi duplex. Una, secundum propriam rationem materiae; et haec est secundum habitudinem ad diversos actus. Cum enim materia, secundum propriam rationem, sit in potentia, potentia autem ad actum dicatur, necesse est quod secundum ordinem actuum attendatur ordo et distinctio in potentiis et materiis. Et hoc modo materia inferiorum corporum, quae est in potentia ad esse, differt a materia coelestium corporum, quae est in potentia ad ubi. Secunda autem distinctio materiae est secundum distinctionem quantitatis, prout materia exsistens sub his dimensionibus distinguitur ab alia quae est sub aliis dimensionibus. Et prima quidem distinctio materiae facit diversitatem secundum genus; quia, secundum Philosophum, 5. Metaphysica; (t. c. 33), generedifferunt secundum materiam diversa. Secunda autem distinctio materiae facit diversitatem individuorum in eadem specie. Haec autem secunda distinctio materiae non potest esse in diversis angelis, cum sint incorporei, et omnino absque dimensionibus quantitatis. Relinquitur ergo, quod, si sint plures angeli compositi ex materia et forma, quod sit in eis distinctio materiarum secundum primum modum; et ita sequitur quod non solum specie, sed etiam genere differant.

Secunda.ratio sumitur ex ordine universi. Manifestum est enim quod duplex est bonum universi: quoddam separatum, scilicet Deus, qui est sicut dux in exercitu; et quoddam in ipsis rebus, et hoc est ordo partium universi, sicut ordo partium exercitus; unde Apostolus dicit, Rom., 13 (v. 1) : Quae a Deo sunt, ordinata sunt. Oportet autem quod superiores partes universi magis de bono universi participent, quod est ordo. Perfectius autem participant ordinem, ea in quibus est ordo per se, quam ea in quibus est ordo per accidens tantum. Manifestum est autem quod in omnibus individuis unius speciei, non est ordo nisi secundum accidens; conveniunt enim in natura speciei, et differunt secundum principia individualia et diversa accidentia, quae per accidens se habent ad naturam speciei. Quae autem specie differunt, ordinem habent per se, et secundum essentialia principia ; invenitur enim in speciebus reruni una abundare super aliam, sicut in speciebus numerorum, ut dicitur in 8. Metaphysicae (t. c. 10). In istis autem inferioribus, quae sunt generabilia et corruptibilia (i), et infima pare universi, minus participatur de ordine; et inveniuntur non omnia diversa habere ordinem per se, sed quaedam habent ordinem per accidens tantum, sicut individua unius speciei. In superiori autem parte universi, scilicet in corporibus coelestibus, non invenitur ordo per accidens, sed solum per se; cum omnia corpora coelestia ad invicem differant specie, nec sint in eis plura individua unius speciei, sed unus tantum sol, et una luna tantum, et sic de aliis. Multo igitur magis in suprema parte universi non inveniuntur aliqua ordinata per accidens et non per se. Et sic relinquitur quod omnes angeli specie differant ad invicem, secundum majorem et minorem perfectionem formarum simplicium, ex majori et minori propinquitate ad Deum, qui est actus purus, et infinita? perfectionis.

Tertia vero ratio sumitur ex perfectione naturae angelicae. Perfectum enim dicitur unumquodque, quando nihil deest ei eorum quae pertinent ad ipsum. Et hujus quidem (6) perfectionis gradus attendi potest et perpendi ex extremis (y) rerum. Deo enim qui est suprema perfectionis, nihil deest eorum quae pertinent ad rationem vel perfectionem totius esse; praehabet enim in se omnium rerum perfectiones simpliciter et excellenter, ut Dionysius (5. de Divin. Nomin.) dicit. Individuum autem aliquod in infima parte rerum quae continet generabilia et corruptibilia, perfectum invenitur ex eo quod habet quidquid ad se pertinet secundum rationem individuationis suae, non autem quidquid pertinet ad naturam speciei suae, cum natura sua? speciei etianiin aliis individuis inveniatur. Quod manifeste ad imperfectionem pertinere apparet, non solum in animalibus rationalibus, in quibus unum indiget alio suce speciei ad convictum, sed in omnibus animalibus ex semine qualitercumque generatis, in quibus mas indiget femina suae speciei ad generandum. Et ulterius in omnibus generabilibus et corruptibilibus est necessaria multitudo individuorum unius speciei, ut natura speciei, quae non potest perpetuo conservari in uno individuo, propter ejus corruptibilitatem, conservetur in pluribus. In parte autem superiori universi, invenitur altior gradus perfectionis : ut sol, in quo est unum individuum, et sic est perfectum ut nihil ei desit eorum quae ad propriam speciem pertinent; unde et tota natura (a) speciei concluditur sub uno individuo; et similiter est de aliis corporibus coelestibus. Multo igitur magis in suprema parte rerum, quae est Deo propinquissima, scilicet (6) in angelis, haec perfectio invenitur, ut uni individuo nihil desit eorum quae ad propriam speciem pertinent; et sic non sunt plura individua in una specie. Deus vero, qui est in summo perfectionis, cum nullo alio convenit, non solum in specie, sed nec in genere, nec in aliquo praedicato univoco. "

Haec ille. Eamdem conclusionem ponit, in 1 p., q. 50, art. i, ubi sic dicit : " Quidam dixerunt omnes substantias spirituales esse unius speciei, et etiam animas. Alii vero, quod omnes angeli sunt unius speciei, sed non animae. Quidam vero, quod omnes angeli (j) unius hierarchiae, aut etiam unius ordinis. Sed hoc est impossibile. Ea enim quae conveniunt specie, et differunt numero, conveniunt in forma, et distinguuntur materialiter. Si ergo angeli non sunt compositi ex materia et forma, ut supra dictum est, sequitur quod impossibile sit esse duos angelos ejusdem speciei ; sicut etiam impossibile esset dicere quod essent plures albedines separatae, aut plures humanitates, cum albedines non sint plures, nisi secundum quod sunt in pluribus subjectis. Si tamen angelus haberet materiam, neque sic possent esse plures angeli unius speciei. Sic enim oporteret quod principium distinctionis unius ab alio esset materia : non quidem secundum divisionem quantitatis, cum sint incorporei; sed secundum diversitatem, potentiarum : quae quidem diversitas materiae (S) causat diversitatem, non solum speciei, sed generis. "

Haec ille. Consimile ponit, 2. Sentent., dist. 3, q. 1, art. 4. Item, 2. Contra Gentiles, c. 93, ubi ponit omnes rationes (e) supradictas, in virtute. Et ubicumque loquitur de ista materia, fundat se super hoc principio : Omnis natura speoifica plurificabilis ex se per multa individua, est materialis, seu habens materiam, ex qua vel in qua, dimensionibus subjectam. Sed natura angelica non est hujusmodi. Igitur nec est plurificabilis per multa individua ejusdem speciei solo numero differentia. Et in hoc primus articulus terminatur.