ARTICULUS III.

DICITUR AD ADVERSARIORUM RATIONES I. Ad argumenta Aureoli.

Quantum ad tertium articulum, solvendae sunt in oppositum rationes. Et Ad primam siquidem, quae est Aureoli, conceditur quod quilibet angelus habet potentiam motivam ; sed illa non differt realiter ab ejus voluntate. Et ideo responsio ibidem data bona est, et male et insufficienter improbatur, sicut patet discurrenti per singulas improbationes.

Nam, ad primam, respondet Durandus (dist. 7, q. 5) dicens quod positio nostra non est contra articulum qui dicit quod angelus non movet sola voluntate; quia, " licet, inquit, angelus non habeat aliam potentiam motivam nisi voluntatem, non tamen subjicitur voluntati suae, ad actum volendi, quidquid ei subjicitur quoad actum volendi. Unde non potest movere quascumque res, nec qualitercumque vellet, aut placeret, sed determinato modo, prout natura sua (a) exigit, vel Deus praecipit, seu permittit; sicut et Deus non omnia vult quae scit, quamquam non sit in eo aliud voluntas et aliud scientia, sed unum et idem, quia ad plura extendit se objectum scientiae quam voluntatis. Sic in angelo, quamvis idem sit voluntas quod sua potentia motiva, ad plura tamen se extendit in volendo quam in novendo. "

Haec Durandus.

Et concordat in hoc cum sancio Thoiiia, Quodlibeto 6, art. 2, in solutione secundi, ubi dicit : " Actio voluntatis limitatur secundum modum essentia?; et ideo non oportet quod angelus omnia possit agere quae potest velle. "

Haec ille.

Ex quibus patet quod articulus non est contra nos, sed solum contra ponentes angelum movere corpora per intellectum et voluntatem solum, ad hunc intellectum quod voluntas angelica sit efficax ad movendum quidquid potest velle movere, et qualitercumque velit movere, vel quod a quantacumque distantia possit movere, et quod non requiratur simultas unius ad aliud, nec proportio; quod nos non dicimus.

Ad secundam improbationem, conceditur secundum membrum divisionis ibidem positis, scilicet quod motus localis corporis est a voluntate angeli volente motum et eumdem exequente, ita quod ipsamet vult et imperat motum et eumdem exequitur. Et cum dicit arguens, contra hoc, quia non est idem imperium et executio, etc;

dicitur primo, quod falsum supponit (a), scilicet quod imperium voluntatis sit idem quod velle. Nam beatus Thomas, 1" 2 , q. 17, art. 1, probat quod imperare est actus intellectus, et non voluntatis. Secundo, quia, dato quod imperium sit actus voluntatis, non sequitur quod idem actus sit imperium et executio, proprie loquendo; sed quod imperium sit actus voluntatis, et quod executio sit ipsa actio transiens in corpus mobile. Sicut enim supra dictum est, motus et actio et passio sunt eadem res sub diversis respectibus et rationibus. Dicimus igitur quod executio est ipsa molio activa angeli, et non est actus voluntatis immanens, sed transiens, ita quod ipsa voluntas angeli, quae corpora movet, habet duos actus, vel duas actiones, quarum una dicitur immanens, scilicet ipsum velle, et alia dicitur transiens, scilicet motio corporis, et secunda dependet a prima, et sequitur ex prima. False ergo imaginatur arguens, scilicet quod inter velle angeli et motum corporis, sit necessaria executio distincta realiter a motu ; hoc enim falsum est, quia, cum motus exterior sit quae-dam actio et executio, non indiget alia executione, aut actione, qua ponatur in esse, quia sic esset processus in infinitum.

Ad confirmationem, conceditur quod actus voluntatis est productivus, sicut patet de habitibus intellectualibus et moralibus, qui ex actibus intellectus et voluntatis producuntur, ut probatur,2. Ethicorum. Ad dictum Aristotelis, dicitur quod mens ejus est quod velle et intelligere non sunt tales actiones quae ex natura sua, ut tales sunt, relinquant effectum extra operantem illas; sed non negat quin intelligere et velle, ut sunt in Deo, vel in angelo, sint actiones productiva; motus exterioris, aut formae materialis substantialis, vel accidentalis; unde ibi loquebatur de velle et intelligere humano duntaxat. Ad secundum principale negatur consequentia. Nec sanctus Thomas facit illam unquam ; nec probat conclusionem suam per illud medium, sicut arguens fingit, sed per aliud medium ; quod patet in probatione conclusionis. Item, sanctus Thomas concedit antecedens, scilicet quod in nobis est alia potentia motiva corporis ad motum localem, praeter intellectum et voluntatem. Quod patet. Nam, 1 p., q. 78, art. 1, in solutione quarti, sic dicit : " Quamvis sensus et appetitus sint principia moventia in animalibus perfectis, non tamen sensus et appetitus, inquantum hujusmodi, sufficiunt ad movendum, nisi superadderetur eis alia virtus; nam in animalibus immobilibus est sensus et appetitus, non tamen habent vim motivam. Haec autem vis motiva, non solum est in sensu et in appetitu, ut in imperante motum, sed est etiam in ipsis partibus corporis, ut sint habilia ad obediendum animae moventi; cujus signum est quod quando membra removentur a sua naturali dispositione, non obediunt appetitui ad motum, i)

Haec ille.

Licet autem voluntas humana non moveat immediate membra corporis ad motum localem, movet tamen immediate intellectum, et mediante intellectu, omnes alias potentias animae ad suos actus; sicut ostendit sanctus Thomas, l 2", q. 9, art. 1 ; item, 1 p., q. 82, art. 4; item, de Malo, q. 6, art. 1. Item, 1" 2 , q. 17, ostendit quod actus voluntatis et rationis et appetitus sensitivi subduntur imperio rationis et obediunt ei, licet non in omnibus. Item, posito quod potentia motiva animalis sit alia a virtute cognitiva et appetitiva, forte illa est potentia passiva potius quam activa. Et tunc dicitur ad argumentum, quod in illo casu cessat movens partiale, scilicet voluntas, non tamen totale ; quia talis motus palpebrarum non solum causatur a voluntate, immo a natura : nam motus cordis et alii motus naturales causantur a generante, sicut motus gravium et levium, et consequuntur formam animalis, ideo remanent cessante actu voluntatis; sed motus animalis, qui non sic est naturalis, causatur ab appetitu, mediante virtute executiva, quae potius est passiva quam activa. Ad tertium dicitur quod verum concludit, sed non contra conclusionem. Nam sanctus Thomas, 1" 2 , q. 17, art. 7, docet quomodo achis appetitus sensitivi non semper subditur imperio rationis. Et articulo nono docet quod membra corporis non semper obediunt voluntati quoad motum localem. Et ideo conceditur quod in homine est alia potentia motiva prater intellectum et voluntatem ; secus est in angelo. Ad quartum dicitur quod non aliud concludit, nisi quod voluntas angeli non est omnipotens, nec potest movere quidquid vult; quod conceditur. Sed 1 non concludit quin aliquem motum localem corporum immediate causet et ponat in esse reali. Et ideo minor argumenti falsa est, si intelligatur universaliter quod potentia volitiva nihil ponit in esse reali. Si autem intelligatur solum particulariter, argumentum nihil est contra nos. Ad quintum dicitur quod, si valet, proharet quod in Deo differrent realiter voluntas et potentia motiva, sicut patet applicare volenti. Et sic patet quod, cum falsum concluderet, argumentum non valet, vel aliqua praemissarum falsa est. Secundo dicitur quod, etiam loquendo de potentiarum distinctione in creaturis, major argumenti falsa est; quia possihile est quod aliqua potentia una secundum rem extendat se ad actus genere differentes, vel ad objecta differentia secundum genus, quando respicit talia sub aliqua ratione communi ad duo genera; sicut intellectus extendit se ad objecta omnium potentiarum sensitivarum, quantumcumque sint distincta genere, quia respicit illa sub communi ratione entis aut veri; et consimiliter extendit se ad actus genere differentes, sicut ad apprehensionem discursivam et non discursivam, et hujusmodi, inquantum reducuntur ad aliquid commune utrique apprehensioni. Ita in proposito : voluntas angeli se potest extendere ad velle et ad movere, inquantum conveniunt sub aliqua ratione communi, puta impulsione, vel tendentia ad rem, vel largitione, vel communicatione; omnia siquidem talia pertinent ad officium voluntatis. Et ad hoc facit, quod dicit Durandus (dist. 7, q. 5) probando conclusionem principialem : k Sicut, inquit, se habet omnis cognitio nostra ad intellectum angeli, sic omnis vis (a) motiva nostra se habet ad voluntatem angeli. Sed omnia quae nos sensu et intellectu cognoscimus, angelus solo intellectu cognoscit.Ergo, a simili, quidquid nos voluntale aut alia vi motiva facimus, angelus per voluntatem perficit. " II. Ad argumentum Henrici.

Ad aroumentum Henrici, dicitur quod, licet sit proprium soli Deo sola voluntate producere ad extra omne producibile, tamen movere corpora localiter sola voluntate, hoc est, non interveniente alia potentia media, non est proprium soli Deo, immo convenit angelis, modo superius dicto. Ad hoc facit optime, dictum sancti Thomae, de Malo, q. 16, art. 9, in solutione septimi, ubi sic dicit : " Si angeli boni, vel daemones, per voluntatem et intellectum moveant coelos, non tamen sequitur quod possint aliter movere, sed secundum modum proportionatum naliirae ipsorum. Angelus enim non est sua voluntas, sicut Deus, sed habet voluntatem in natura determinata, et secundum modum ejus voluntas effectum sortitur. Deus autem, qui est ipsa voluntas, indifferenter potest facere quidquid potest cadere sub voluntate. " - [l) a verbo habet usque ad vis, om. Tr. Haec ille.

De hoc, quomodo scilicet materia et res corporales aliter subsunt imperio voluntatis divinae quam angelicae, late prosequitur, de Potentia Dei, q. 6, art. 3; et in multis aliis locis. III. Ad argumenta Godofridi.

Ad primum Godofridi, dicitur quod in solo Deo non differt velle et agere ad extra. Nec nos hujus oppositum dicimus. Non enim sequitur : angelus per voluntatem aut intellectum movet aliqua corpora aliquo modo sibi a Deo praefixo, ergo suum velle est suum agere, vel movere ad extra; quia, sicut supra dictum est, angelus, dum movet corpus, habet duplicem actionem, scilicet immanentem, quae est velle, et transeuntem in aliud, quae est movere. Et sic non sequitur quod illud quod est proprium Deo, nos attribuamus angelo. Ad secundum dicitur quod consequentia non valet; quia, licet volitio angeli non sit actio ad extra, nec suum velle sit suum agere ad extra, tamen istae duae actiones ab eadem potentia procedunt ordine quodam, scilicet velle et movere, et una est causa alterius. Ad lertium negatur major. Dicitur enim quod angelus, secundum voluntatem, inquantum est volitiva, aequaliter se habet ad propinquum et distans; sed non inquantum est motiva. Unde argumentum non concludit quod potentia volitiva et motiva in angelo differant realiter, sed solum secundum rationem. IV. Ad alia argumenta.

Ad argumenta ex quibus infertur contradictio in dictis sancti Thomae, dicitur quod sanctus Thomas, in locis ibidem allegatis, non intendit ponere, inter potentiam motivam angeli et ejus volitivam, differentiam secundum rem, sed secundum rationem tantum. Vel forte vocat potentiam motivam localiter, ipsam volitionem angeli qua vult movere, vel potius voluntatem sub tali actu ; et sic accipiendo potentiam motivam in loco, constat quod distinguitur a voluntate, sicut accidens a subjecto, vel sicut pars a toto. Sed prima solutio videtur melior. Ad argumentum in pede quaestionis factum, patet solutio per praedicta. Unde Durandus (dist. 7, q. 5), ad hoc respondit, dicens quod argumentum ex falsa imaginatione procedit; (t quia, ut dicit, angelus per suam essentiam, nec est loco propinquus, nec remotus. Unde, si poneretur in angelo virtus motiva alia a voluntate, ita esset abstracta a loco et a distantia locali sicut voluntas. Adhuc, dato quod in angelo requireretur approximatio localis ad rem motam, non potest concludi, quin voluntas angeli sit motiva virtus; quia tunc diceretur quod, licet voluntas angeli non requirat approximationem quoad actum volendi, requirit tamen quoad actum movendi; quia, secundum istam positionem, habet duplicem I. - QUAESTIO ]. actum, scilicet velle et movere; sicut, si calor esset volitivus et calefactivus, ad volendum quidem non requireretur approximatio, sed solum ad calefaciendum. "

- Haec ille, et bene.

Et haec de quaestione sufficiant. De qua benedictus Deus. Amen. Sequitur octava distinctio Sententiarum.