ARTICULUS I.

PONITUR DETERMINATIO SANCTI THOMAE Quantum ad primuni articulum, sit Prima conclusio : Quod in coelo est veraciter et proprie materia, quae est pars corporis coelestis. Hanc ponit sanctus Thomas, 1 p., q. 66, art. 2, ubi sic dicit : " Non est, inquit, dicendum, ut Averroes dicit, quod ipsum corpus coeleste sit materia coeli, ens in potentia ad ubi et non ad esse, et quod forma ejus est substantia separata, quae unitur ei u motor; quia impossibile est ponere aliquod ens actu, quin vel ipsum totum sit actus vel forma, vel habeat actum seu formam. Semota ergo per intellectum substantia separata quae ponitur motor, si corpus coeleste non est habens formam, quod est componi ex forma et subjecto formae, sequitur quod sit totum forma et actus. Omne autem tale est intellectum in actu; quod de corpore coelesti dici non potest, cum sit sensibile. Relinquitur ergo quod materia coelestis corporis, in se considerata, non est in potentia nisi ad formam quam habet. Nec refert ad propositum quoecumque illa sit, sive anima, sive quodcumque aliud. Unde illa forma sic perficit illam materiam, quod nullo modo remanet in ea potentia ad esse, sed ad ubi tantum, ut Aristoteles dicit, j

Haec ille. IV. - i

2 Ex quibus potest formari talis ratio : Nullum corpus sensibile, actu exsistens, est pura potentia, nec pura materia, sed compositum ex utroque; sed corpus coeleste est hujusmodi; igitur. Major patet: quia ex quo tale quid est sensibile, non potest esse pura forma; similiter ex quo est actu, non potest esse pura materia. Sciendum tamen quod oppositum hujus conclusionis tenet, 2. Sentent., dist. 12, q. 1, art. 1, ubi sequitur opinionem Averrois, ut patet in corpore articuli et in solutione quinti argumenti, ubi sic dicit: ii Sicut dicitur in 1. de Generatione (t. c. 24), materia prima est immediate subjectum generationis et corruptionis; aliorum autem motuum per prius et posterius, tanto plus quanto illud secundum quod est mutatio, majorem perfectionem in subjecto motus requirit et praesupponit. Et ideo in illis est tantum unitas materiae primae, quae in generatione et corruptione conveniunt; et per consequens etiam illa quae conveniunt in tribus motibus, scilicet augmento, et diminutione, et alteratione, secundum quod augmentum et diminutio non est sine generatione et corruptione, quae (a) etiam alterationis terminus est. Sed loci mutatio, ut in 8. Physicorum(t. c. 57) probatur, est maxime perfecti; quia nihil variat de eo quod est intraneum rei. Unde subjectum hujus motus est ens completum in esse primo et in omnibus proprietatibus intraneis rei. Et talis motus competit corpori coelesti. Et ideo materia ejus est sicut subjectum completum in istis inferioribus, ut dicit Commentator in libro de Substantia orbis. Unde remanet communitas materiae secundum analogiam tantum. "

Haec ille. Secunda conclusio est quod materia corporum coelestium est alterius rationis a materia corporum inferiorum. Hanc ponit sanctus Thomas, 1 p., q. 66, art. 2, ubi sic dicit : " Circa hoc, inquit, diversio fuerunt opiniones philosophorum. Plato enim et omnes philosophi ante Aristolelem, posuerunt omnia corpora coelestia esse de natura quatuor elementorum. Unde, cum quatuor elementa communicent in una materia, ut mutua generatio et corruptio in eis ostendit, per consequens sequebatur quod omnium corporum sit una materia. Quod autem quaedam corpora sint incorruptibilia, Plato assignabat non conditioni materiae, sed voluntati artificis, scilicet Dei, quem (6) introducit dicentem corporibus coelestibus : Natura vestra estis dissolubilia, voluntate autem mea indissolubilia, quia voluntas mea major est nc.ru vestro. Hanc autem positionem reprobat Aristoteles per motus naturales corporum. Cum enim corpus coeleste habeat motum naturalem diversum a naturali motu elementorum, sequitur quod ejus natura sit alia quam quatuor elementorum. Et sicut motus circularis (a), qui est proprius coelesti corpori, caret contrarietate, motus autem elementorum sunt contrarii invicem , ut motus qui est sursum ei qui est deorsum; ita corpus coeleste est absque contrarietate, corpora vero elementaria sunt cum contrarietate. Et quia generatio et corruptio sunt ex contrariis, sequitur quod secundum suam naturam corpus coeleste sit incorruptibile, corpora vero elementaria sunt corruptibilia. Sed non obstante hac differentia corruptibilitatis et incorruptibilitatis naturalis, Avi-cebron (6) vel Avicenna posuit unam materiam omnium corporum, attendens ad unitatem formae corporalis. Sed si forma corporeitatis esset una per se, cui supervenirent aliae formae, quibus corpora distinguuntur, haberet necessitatem quod dicitur; quia illa forma immutabiliter inhaereret materiae, et quantum ad illam omne corpus esset incorruptibile; sed corruptio accideret per remotionem sequentium formarum , quae non esset corruptio simpliciter, sed secundum quid, quia privationi substerneretur aliquod ens actu, sicut et accidebat antiquis naturalibus, qui ponebant subjectum corporum aliquod ens actu, puta ignem, aut aerem, aut aliquid hujusmodi. Supposito autem quod nulla forma quae sit in corpore corruptibili, remaneat ut substrata generationi et corruptioni, sequitur ex necessitate quod non sit eadem materia corruptibilium et incorruptibilium. Materia enim, secundum illud quod est, est in potentia ad formam. Ergo oportet quod materia, secundum se considerata, sit in potentia ad formas omnium illorum quorum est materia communis. Per unam autem formam non fit in actu, nisi quantum ad illam formam. Remanet ergo in potentia quantum ad omnes alias formas. Nec hoc excluditur si una illarum formarum sit perfectior, et continens in se alias in virtute; quia potentia, quantum est de se, habet se ad perfectum et imperfectum. Unde-, sicut quando est sub forma imperfecta, est in potentia ad formam perfectam (j); ita e converso. Sic ergo materia, secundum quod est sub forma incorruptibilis corporis, in potentia erit ad formam corruptibilis corporis; et cum non habeat eam in actu, erit simul sub forma et privatione, quia carentia formae in eo quod est in potentia ad formam est privatio. Haec autem est dispositio corruptibilis corporis. Impossibile est ergo quod corporis corruptibilis et incorruptibilis per naturam sit una materia. Et sic non est eadem materia corporis coelestis et elementorum, nisi secundum analogiam, secundum quod conveniunt in ratione potentiae. " - Haec ille. Eamdem conclusionem ponit, 2. Sentent., ubi supra (dist. 12, q. 1, art. 1), dicens : " Super hoc invenitur duplex philosophorum opinio, quarum utraque sectatores habet. Avicenna enim videtur ponere unam materiam esse omnium corporum, argumentum assumens ex ratione corporeitatis, quae, cum sit unius rationis, una sibi materia debetur. Hanc autem positionem Commentator improbare intendit, in 1. Caeli et Mundi, et in pluribus aliis locis, ex eo quod, cum materia, quantum in se est, sit in potentia ad omnes formas, nec possit esse sub pluribus simul, oportet quod , secundum quod est sub una, inveniatur in potentia ad alias ("). Nulla autem potentia passiva invenitur in natura, cui non correspondeat aliqua potentia activa, potens eam reducere in actum, alias frustra esset talis potentia. Unde, cum non inveniatur in natura aliqua potentia activa naturalis, quae substantiam caeli in actum alterius formae reducat, quia non habet contrarium, sicut ejus motus ostendit, quia motui naturali ejus, scilicet circulari, non est aliquid contrarium, sicut dicitur, 1. Caeli (t. c. 20), oportet quod in ipso nihil inveniatur de materia prima inferiorum corporum. Nec potest dici quod materiae, prout est sub forma coeli, tota potentia terminetur, ita quod nihil remaneat in ea de potentia ad aliam formam. Non enim terminatur potentia, nisi per adeptionem formae ad quam erat in potentia. Unde, cum materia prima, secundum se considerata, sit in potentia ad omnes formas naturales, non poterit tota ejus potentia terminari, nisi per adeptionem omnium formarum. Non enim una forma recepta in materia, etiamsi sit nobilior, et magis perfecta, tollit potentiam ad aliam formam minus nobilem; materia enim sub forma ignis exsistens, adhuc remanet in potentia ad formam terne. Unde, etsi forma coeli sit nobilissima, nihilominus tamen, recepta in materia prima, non terminabit totam potentiam ejus, nisi simul cum ipsa recipiantur omnesaliae formae; quod est impossibile. Et praeterea, si poneretur quod forma coeli, propter suam perfectionem, totam potentiam materiae terminaret, adhuc oporteret quod hujusmodi materia stans subforma elementari, esset in potentia ad formam caeli, et reduceretur in actum per actionem virtutis coelestis; et ita coelum esset generabile et corruptibile. Et ideo ipse vult quod nullo modo in materia conveniant superiora et inferiora corpora. Et hoc videtur mihi probabilius, et magis consonum dictis Philosophi (12. Metapliysicae, t. c. 10). Nec dico, sicut quidam dicunt, quod conveniunt (6) in materia, si sumatur pro fundamento primo, quod nec est album nec nigrum, ut dicitur, 1. Metaphysicae (t. c. 17); sed differunt in materia secundum quod materia determinatur per motum. - QUAESTIO I. 3 Diversitas enim motus, est signum diversitatis materiae, et non causa, sed econtra ; quia motus est actus exsistentis in potentia. Unde oportet quod ubi invenitur una materia per essentiam, inveniatur potentia respectu (a) ejusdem motus, secundum quod materia est in potentia ad plura. " - Haec ille. Ex quibus potest formari talis ratio : Ubicumque est materia ejusdem rationis, potest recipi forma ejusdem rationis. Sed in materia corporis coelestis non potest recipi forma corporis elementaris; nec econtra, in materia corporis elementaris potest recipi forma corporis coelestis. Igitur in hoc et in illo non est materia ejusdem rationis. Et in hoc primus articulus terminatur.